جامعه و نظام اجتماعی گرجستان

فصل سوم: نظام اجتماعی

خصائص ویژه اجتماعی

تأمین اجتماعی

تا دهة 1980 جمهوری گرجستان در زمینه بهداشت و درمان از استاندارد بالایی برخوردار بود. گرجستان به نسبت سرانه جمعیت خود در دوران شوروی سابق بیشترین رقم را در تعداد پزشك داشت (هر 1000 نفر 5 پزشك) و از این لحاظ در جایگاه اول قرار داشت. بیمارستان ها و كلینیك های پزشكی گرجستان در دورا ن شوروی از تجهیزات پزشكی پیشرفته ای برخوردار بودند، خدمات پزشكی عمومی رایگان، یارانه مردمی (نان و برق) مستقیماً از طریق بودجه دولتی تأمین و پرداخت می شد. بنیاد تأمین اجتماعی گرجستان در سالهای پس از استقلال كمك های مالی فراوانی به اقشار نیازمند ارائه می داد، منابع صندوق مذكور عمدتاً در مواردی چون پرداخت هزینه درمان، كمك هزینه زندگی، ناتوانی موقت، فوق العاده كودك و افراد آسیب دیده اختصاص می یافت.

از اواخر دهه 1980 به بعد با وقوع جنگ های داخلی و حركتهای استقلال طلبانه سیستم تأمین اجتماعی و بهداشت جمهوری گرجستان به نسبت سایر جمهوری های سابق شوروی آسیب بیشتری دید، و دچار نابسامانی و ركود شد، در پائیز 1994 سازمان برنامه جهانی برای غذا وابسته به سازمان ملل نسبت به وقوع قحطی در میان برخی از اقشار جامعه گرجستان در طی ماه های زمستان هشدار دارد. قطع برق و آب در ساعت های متوالی در تمامی شهرهای گرجستان حتی تفلیس امری عادی تلقی می شد.

حمل و نقل عمومی، خدمات بهداشتی و درمانی اغلب دچار وقفه در ارائه خدمات بودند. كمبود مواد غذایی بویژه نان بدلیل جنگ های داخلی و قطع راه ارتباطی با روسیه تشدید شده بود. در سال 1993 جمهوری گرجستان از سوی سازمان بین المللی همكاری های اقتصادی و توسعه به عنوان یك كشور در حال توسعه شناخته شد. این شناسایی به منزله سقوط استاندارد زندگی در كشوری كه در شوروی سابق از

ثروتمندترین جمهوری ها بود، تلقی می شد. گزارش های آماری سال 2007 نشان دهنده این است كه برای هر 1000 نفر گرجی 5 پزشك وجود دارد.

بهداشت و درمان

پس از بازگشت ثبات نسبی به گرجستان به منظور بازسازی سیستم بهداشت و درمان، بانك جهانی طی هماهنگی با صندوق بین المللی پول، غیردولتی نمودن بخش بهداشت و درمان در گرجستان را در زمره برنامه های ضروری جهت اجراء در این جمهوری قرار داده و در این راستا مقرر گردید ارائه كلیه خدمات پزشكی در گرجستان از تاریخ 10 اگوست 1995 براساس پرداخت توسط متقاضیان مربوطه انجام پذیرد. متوسط عمر در گرجستان 73 سال است. وضعیت بهداشت و درمان گرجستان را در سال 2007 می توان در جدول زیر نمایش داد:

میزان تولد به ازاء هر 1000 نفر                                            54/10

میزان مرگ و میر به ازاء هر 1000 نفر                                  37/9

مرگ و میر كودكان زیر 5 سال به ازاء هر 1000 نفر                    45 (2005)

نرخ زاد و ولد برای هر زن                                         42/1 نوزاد (2005)

میزان ابتلا به بیماری ایدز در بزرگسالان                                   2/0 (2005)

تعداد افراد مبتلا به بیماری ایدز در كشور                                   3000 نفر (برآورد سال 2003)

تعداد افرادی كه تاكنون از بیماری ایدز فوت شده اند              200 نفر (برآورد سال 2003)

تعداد پزشك برای هر 1000 نفر                                             09/4 (2003)

تعداد تخت بیمارستان برای هر 1000 نفر                                  8/3 (2005)

هزینه های درمانی عمومی (درصد نسبت به كل)                           4/27 (2005)

وضعیت زنان در جامعه

در قانو ن اساسی گرجستان و به طور كلی در حقوق زنان رسماً با مردان و مردان نیز با زنان برابرند. این در حالی است كه قوانین و مقررات حقوقی موجود نیز از زنان در برابر سختیها و شداید از جمله كارهای شبانه، كار در معادن یا بخش های خاصی از صنعت حمایت می كنند. اما در این معنا تساوی این دو گروه (زنان و مردان) به معنای برابری كامل آنها نیست. به عنوان مثال زنان در زمینه انجام كارهای دشوار صنعتی و یا در زمان زایمان نیاز به مقررات ویژه ای دارند. در همین راستا زنان زودتر از مردان بازنشسته می شوند، از خدمت زیر پرچم معاف بوده و مادران بیوه از برخی بیمه و تسهیلات اجتماعی ویژه برخوردارند كه مردان مشابه از آنها بهره مند نیستند.

میزان مرگ و میر در نزد مردان در گروه های سنی خاص بیشتر از زنان است. علل این مرگ و میر عمدتاً ناشی از نارسایی های مغزی و قلبی، وجود تومورهای بدخیم، سرطان نای و ریه و مشكلات سیستم گوارشی می شود. همچنین در مقایسه با زنان، مردان زمینه های بیشتری در مورد اقدام به خودكشی و مرگ های ناشی از خودكشی دارند. طول عمر متوسط مردان در گرجستان هفت سال كمتر از زنان است. احتمالاً فشارها و استرسهای روزافزون سالهای اخیر به همراه عادات سنتی نادرست غذایی، مصرف مواد الكلی و دخانیات در تشدید این امر مؤثر بوده است و نكته قابل توجه این است كه عادات مذكور نمی تواند به آسانی از طریق وضع قوانین تغییر یابد.

همین مساله در مورد زنان نیز دیده می شود؛ به طوری كه قانون نمی تواند باعث تغییر برخی نگرش های سنتی به زن شده و حامی آنان در مورد مسئولیت دوگانه خانه داری و كار در خار ج از خانه باشد. حوزة كارها و مشاغل تخصصی نمونه ای روشن از این مساله است. قبل از استقلال گرجستان (سال 1989 میلادی ) سهم زنان كارمند در زمینه مشاغل تخصصی 77 درصد در میا ن گروه سنی 25 تا 54 ساله بود و بیشترین میزان یعنی 82 درصد در گروه سنی 40 تا 44 سا ل دیده می شد. مردان و زنان در گرجستان در زمینه میزان تحصیلات دانشگاهی و دبیرستانی تقریباً در وضعیت مشابهی قرار دارند. تحصیل كردگان دانشگاهی مشاركت وسیعی در مشاغل تخصصی دارند كه این مشاركت بسیار نامتناسب است. 71 درصد كل پزشكان گرجستان را زنان تشكیل می دهند. 63 درصد معلمان (شغلی كه در زمان شوروی سابق از موقعیت پایینی برخوردار بود) را نیز زنان شكل داده اند؛ این درحالی است كه مشاركت زنان در سایر مشاغل از حد متوسط نیز پایینتر است. به عنوان نمونه این میزان مشاركت در زمینه مشاغل تخصصی اقتصادی 39 درصد و در زمینه مهندسی 27 درصد است.

با این حال زنان به طور كلی در زمینه یافتن مشاغل مناسب با تحصیلات خود با مشكل مواجه هستند. در مورد برخی مشاغل پیش فرض های نسبی موجود علیه زنان توجیهی برای این مساله است. علاوه بر آن دلایل ارایه شده در مورد ضرورت انجام كارهای مربوط به منزل و بچهداری باعث گردیده تا زنان نتوانند تجارب و توانایی های تخصصی خود را افزایش دهند. دو سوم دختران بعد از ازدواج به مهارت های تخصصی خود چیزی اضافه نمی نمایند. اكثر زنان قادر به كسب مشاغل مناسب نبوده و لذا به دنبال مشاغلی هستند كه با داشتن شرایط نامناسب كاری حداقل از حقوق و درآمد بالاتر برخوردار بوده و تسهیلاتی چون بیمه و بازنشستگی بیش از موعد را در برداشته باشد. این چنین مشاغل اغلب شامل شیفته ای كار شبانه، كارهای سخت بدنی و یدی، كار در شرایط نامناسب بهداشتی و تماس با مواد شیمیایی زیان آور، كار در اماكن پر سر و صدا و گرد و خاك و برخی اوقات كار در اماكن غیرقانونی می باشد.

علاوه بر شرایط كاری، زنان گرجی به همراه سایر زنان دنیا با مشكل چگونگی تركیب وظیفه خانه داری و كار در خارج از خانه مواجه هستند. در این مورد تفكرات سنتی در گرجستان رایج است. مردان در مواقع معمولی آماده مشاركت در كارهای منزل و یا مراقبت از بچه ها نیستند. بدین ترتیب مسئولیت مذكور نیز كاملاً بر دوش زنان افتاده است و باعث محرومیت آنان از داشتن اوقات بیكاری و فراغت برای انجام امور شخصی و یا همان گونه كه قبلاً ذكر شد پیگیری علاقه های تخصصی در مورد مشاغل خود گردیده است.

با این همه روابط خانوادگی و ازدوا ج به خودباوری و ایجاد اعتماد به نفس در نزد زنان كمك می نماید. با توجه به اهمیت نهاد خانواده و روابط خویشاوندی در جامعه گرجستان نقش زن به عنوان یك مادر بیش از كار او اهمیت دارد. زنان در حال حاضر مشاركت فعالی در روند احیای اقتصادی گرجستان دارند. به عنوان نمونه تعداد زنان دكه دار بیشتر از مردان است. این درحالی است كه نوع فعالیت تجار رو ح تجارت خرده فروشی را شكل می دهد، سهم زنان در فعالیت های خرد اقتصادی در حال افزایش است.

معضلات اجتماعی

مشكلات نژادی

گرجستان ذاتا كشوری چند نژادی است با تمامی منافع و معایبی كه چنین وضعیتی در بردارد. فروپاشی ناگهانی شوروی به عنوان یك كشور قوی و یكپارچه می تواند تا حدودی نتیجة شكست طرح هماهنگی گروه های مختلف نژادی باشد. گرجستان كه در حال حاضر از توسعه ناپاپداری برخوردار بوده در رابطه با گرایش های استقلال طلبانه و جدایی خواهی گروه های متعدد نژادی با مشكلات عدیده ای روبرو است.

البته قبلاً نیز این نوع تمایلات به اشكال گوناگون خودمختاریهای ملی در زما ن شوروی سابق دیده شده بود. مشكلات ناشی از این مسایل به ویژه در جایی كه اقلیت ها به لحاظ جغرافیایی متمركز باشند بیشتر جلو ه می نماید. در گرجستان نمونه این اقلیت ها مردم آبخازیا و اوستیا هستند. سایر گروه های نژادی یا مذهبی نیز علیرغم اینكه نقش مهمی در صحنه سیاسی و اجتماعی گرجستان دارند مورد كم توجهی قرار می گیرند.

ساختار نژادی و توزیع جغرافیایی گروه های نژادی در طول سال های گذشته و بر اثر جنگ های داخلی و درگیری های نظامی در آبخازیا و منطقه تسخینوالی به وضوح دچار تغییراتی شده است و آوارگی هزاران نفر در گرجستان و یا مهاجرت آنان را باعث گردیده است. تعداد زیادی از روس ها و یونانی ها به دلایل ایدئولوژیكی و یا در جهت بدست آوردن زندگی بهتر به موطن تاریخی خود مهاجرت كرده اند. تعدادی از یهودیان نیز در فلسطین اشغالی سكنی گزیده اند و از گرجستان مهاجرت نموده اند. همچنین بسیاری از اقلیت های ارمنی و برخی از گروه های روس زبان به همراه تعداد زیادی از مردم گرجستان در جستجوی محل سكونت به كشور روسیه، اروپای شرقی و نقاط دیگر مهاجرت كرده اند.

در این میان برخی گروه های كوچك نژادی وجود دارند كه خود را گرجی می دانند اما از ویژگیهای خاصی از قبیل دین (مانند بسیار ی از آجاری ها و مسختیها) كه ادعای مسلمانی دارند یا عده ای كه در جنوب مسختی كه كاتولیك هستند و یا زبان مشخص مانند زبان مورد استفادة مگرلها كه شمار آنها بالغ بر یك میلیون نفر میگردد و یا زبان اسوان كه هزاران نفر به آن تكلم می كنند، برخوردارند. همچنین گروه كوچكی وجود دارند كه به زبان لاز صحبت می كنند كه این زبان به مردم مگرل نزدیك است.

این درحالی است كه تعداد قابل ملاحظه ای از جمعیت لازها در كشور همسایه گرجستان یعنی تركیه زندگی می كنند. اعضای این گروه نژادی عمدتاً خود را متعلق به دو سطح از قومیت می دانند. این مساله پدیده ای است كه در تمامی نقاط منطقه قفقاز طبیعی می باشد.

مشكلات بین قومی اقلیت ها در مناطق متمركز جغرافیایی (به ویژه آبخازیا و قفقاز مركزی) ریشه در عوامل مختلفی دارد. منافع یا معضلات اقتصادی به همراه چشم انداز نه چندان مناسب خودمختاری سیاسی و فرهنگی و تحریكات و اشاعه امیال و گرایش های ناسیونالیستی در اوایل استقلال این كشور از جمله این عوامل هستند.

بسیاری از این تحریكات كه به صورت بیانیه و انتشارات مختلف رسمی و غیررسمی بیان گردیده ناشی از عوامل سیاسی خارجی و در راستای منافع ملی و ناسیونالیستی این گروه از كشورها است. كشورهای یاد شده همان كشورهایی هستند كه سعی در حفظ وفاداری گرجستان به شوروی سابق و تلاش در جهت بازگرداندن این كشور و سایر جمهوری ها به اتحاد جماهیر شوروی دارند.

سایر اقلیت های نژادی نیز كه گرایشات سیاسی كمتری دارند در زمینه حفظ اصالت فرهنگی خود، مشاركت و تأثیرگذاری در زندگی سیاسی و تصمیمگیری با مشكلاتی مواجهند. این گروه ها ممكن است با تبعیض های مختلفی چون تبعیض در كسب مشاغل تخصصی، مسكن یا فرصت های مشاركت در روند خصوصی سازی روبرو گردند. این گروه ها همچنین احتمال دارد به علت عدم آشنایی كامل با زبان گرجی از برخی امتیازات محروم باشند این درحالی است كه در زمان شورو ی سابق این مساله نتایج سوء كمتری را برای آنان به همراه داشت.

افراد عضو اقلیتهای نژادی نیز مشكلات خاص خود را دارند. در این زمینه درگیری های منطقه آبخازیا و اوستیای جنوبی را می توان مد نظر قرارداد. از حدود 170 هزار اوستی در گرجستا ن 100 هزار نفر در خار ج از منطقه در جنوب اوستیا و عمدتاً در مناطق كوهستانی و در مناطق مرزی و شمالی گرجستان و نیز در تفلیس و روستاوی زندگی می كنند. تنشهای موجود و نیز شرایط نامناسب زندگی به واسطه درگیری های نظامی در منطقه تسخین والی باعث مهاجرت های گستردة مردم به سمت شمال قفقاز و روسیه گردیده است. البته تعیین تعداد دقیق مهاجران به آسانی میسر نیست. در این میان اوست ها روابط فرهنگی بسیار نزدیكی با گرجی ها دارند به طوری كه ازدواج های فامیلی میان این دو گروه در حال حاضر بسیار معمول و مرسو م است. همچنین جمعیت قابل ملاحظه ای از گرجی ها نیز در شمال اوستیا زندگی می كنند. این مساله طبیعتاً اسكان مجدد اقلیت اوست ها را در سكونت گاه های مشتر ك آنان بعد از فروكش كردن تنش ها تسهیل می نماید.

اما مشكل مشترك و عمدة ارامنه و آذر یها در گرجستان توسعه نیافتگی منطقه جنوب كشور است. این منطقه جایی است كه بسیاری از افراد یاد شده در آ ن زندگی می كنند. علاوه برآن مساله خصومت و دشمنی داخلی میان ارامنه و آذریها بر سر مساله قره باغ را نیز باید متذكر شد كه این مساله كه گاهی به صورت بروز اعمال تروریستی در مورد لوله های گاز یا جاده های منتهی به ارمنستان و آذربایجان مشاهده

می شود. از سایر مشكلات این گروه ها باید به روابط اقتصادی ضعیف ارامنه در جنوب با سایر نقاط گرجستان اشاره كرد كه عمدتاً ناشی از فقدان سیستم حمل و نقل مناسب در این منطقه است. با توجه به همین مشكلات ارامنه به جای گرجستان به مناطق شمالی ارمنستان توجه و تمایل بیشتری دارند.

عمده ترین مشكل روس ها در گرجستان این است كه بیشتر آنها به گرجی تكلم نمی كنند، درحالی كه این مساله قبلاً چندان مورد نیاز نبود. مشكل دیگر این اقلیت، نبود نظام خویشاوندی و قومی با گرجی ها است كه این امر می توانست به كاهش تأثیرات بحران اقتصادی كمك نماید. و بالاخره مشكل اقلیت ترك مسختی را باید ذكر كرد كه كاملاً متفاوت از مشكلات اقلیت های دیگر است. اكثریت عمده افراد این گروه در سال 1944 میلادی توسط استالین دیكتاتور شوروی از مناطق جنوبی گرجستان به آسیای مركزی انتقال داده شدند. از میان تعداد زیادی از این افراد كه خواهان بازگشت به گرجستان بوده اند تاكنون تنها حدود صد نفر اجازة بازگشت پیداكرده اند. البته پیشرفت هایی در این زمینه به وقوع پیوسته است؛ به طوری كه به عنوان نمونه تعدادی از دانش آموزان جوان متعلق به این گروه در دبیرستانهای گرجستان مشغول تحصیل هستند اما به نظر می رسد مشكلات این گروه كه آثار اقتصادی و سیاسی و نیز اخلاقی برای آنان به دنبال دارد برای مدت های طولانی به صورت یك موضوع حساس باقی خواهد ماند.

محیط زیست طبیعی و شهری

جدیت معضلات زیست محیطی در گرجستان در مقایسه با بیشتر جمهوری های شوروی سابق كمتر است. گرجستان این شانس را داشت كه پروژه های عمدة شوروی سابق كه به تخریب قسمت های عمده ای از محیط زیست محیطی از جمله اورال و آسیای مركزی منجر می گردید در این كشور اجرا نشد. امروزه تنها كمتر از ده كارخانه صنعتی در گرجستان به عنوان تهدید عمدة زیست محیطی به حساب می آیند.

در آن سو گرجستان در زمینه نبود انگیزه برای حمایت های زیست محیطی با شوروی سابق اشتراك داشت و در همین راستا تنها چند نهاد و قوانین حامی محیط زیست وجود داشت. استانداردهای شوروی سابق جزو بالاترین و سخت گیرترین استانداردهای دنیا محسوب می شد اما تعلق تمام زمین ها و منابع طبیعی به دولت و عدم توجه به مواد خام و مواد سوختی انگیزة كمی را برای حفاظت از محیط زیست در نزد افراد و عموم به وجود آورده بود. همچنین در تضاد موجود میان تولید و حمایت و توجه به محیط زیست همواره تولید در اولویت قرار داشته است. یك مدیر ممكن بود در اثر عدم موفقیت از رسیدن به اهداف تولیدی كارخانه خود عضویت در حزب و یا شغل خود را از دست بدهد. اما در مورد آسیب رسانی به محیط زیست حداكثر مجبور می شد حقوق یك ماه خود را به عنوان جریمه بپردازد.

مردم عامی نیز به همین ترتیب انگیزة چندانی برای حفظ یا حمایت از محیط زیست ندارند. آب شیرین و گاز طبیعی از نظر این مردم متعلق به همه افراد بوده این درحالی است كه در مقابل طبیعت به طور كلی به شخص خاصی تعلق نداشته و لذا هیچ كس جوابگوی آسیب رسانی به آن نبوده است. از سویی تبلیغات زیست محیطی به ندرت دیده می شود و آنچه كه از این نوع تبلیغات وجود داشته است همانند تبلیغات های دیگر چندان مورد توجه واقع نمی شد.

محیط زیست گرجستان به صورت غیرقابل برگشتی آسیب ندیده است. آمار رسمی شوروی سابق، قبل از استقلال این كشور شهرهای روستاوی و زستافونی را در میان 103 شهر آلود ه دنیا و دارای شرایط خطرناك از لحاظ آلودگی هوا قرار داده بود. اما تجزیه و تحلیل های دقیق تر تصویر كاملاً متضادی را نشان می دهد. به عنوان نمونه در زمینه دفع آلودگی های هوا دلایلی برای امیدواری وجود دارد. 23 آلاینده های ناشی از فعالیتهای صنعتی، از سه كارخانه صنعتی منشاء میگیرد (درصد باقی مانده ناشی از شش كارخانه دیگر است). با توجه به اینكه تقریباً صنایع خطرناكی به لحاظ اكولوژیكی در گرجستان وجود ندارد و نیز انباشت زباله های صنعتی در تعداد محدودی از كارخانه ها دیده می شود لذا زمینه اقدام برای جلوگیری از آلودگی هوا تسهیل می گردد. اگرچه تجهیزات موجود فرسوده بوده و نظم و انضباط سفت و سختی در زمینه كنترل صنایع دیده نمی شود و كاركنان كارخانه ها از تخصص لازم برخوردار نیستند اما این عوامل مانع از اجرای اصلاحات سریع و مناسب نخواهد بود.

با این حال دو معضل عمده و مرتبط به هم به نام جنگل زدایی و فرسایش زمین در گرجستان وجود دارد. این درحالی است كه در گرجستان همواره زمین مناسب و كافی برای تأمین غذای مردم وجود نداشته است. علاوه برآن، منابع محلی آلودگی از قبیل سیستم جمع آوری زباله در تفلیس و برخی شهرهای بزرگ دیگر این كشور باعث نگرانی است. آلودگی دریای سیاه نیز یك نگرانی عمده بین المللی است اگرچه میزان مشاركت گرجستان در آسیب رسانی به این دریا نسبتاً كم بوده و در این آلودگی دخالت كمتری داشته است.

فرسایش زمین عمدتاً ناشی از به كار گیری روش های نادرست كشاورزی به ویژه در مناطق كوهستانی است كه بخش قابل ملاحظه ای از زمین های كشاورزی با شیب بیش از 20 یا 30 درجه در این مناطق وجود دارند. در این میان جنگل زدایی به ویژه در سال های اخیر به فرسایش زمین كمك كرده است. در این روند جمعیت، ابتدا در روستاها و اخیراً در شهرها با قطع بی رویه درختان برای تأمین سوخت مورد نیاز خود مؤثر بوده اند. قطع درختان برای تهیه الوار و صدور آ ن به كشورهای دیگر معضل دیگر زیست محیطی گرجستان است.

البته راه حل هایی برای حل مشكلات فوق وجود دارد كه متضمن منابع مالی زیادی نیست. اما مدیریت و كنترل مناسبی را طلب می نماید. به عنوان مثال در صورتی كه مقامات محلی بخواهند، قادرند مشكل قطع غیرقانونی و بی رویه درختان برای صادرات را كه به شدت در حال گسترش است به سرعت كنترل و متوقف نمایند. این مساله كه آیا كشاورزی همچنان به عنوان فرسایش زمین باقی خواهد ماند یا نه بستگی به سیاست های كشاورزی در آینده دارد. آنچه مشخص است این است كه با اتخاذ یك سیاست اصولی و موثر و اجرا ی دقیق آن مساله و معضل فرسایش زمین می تواند دفع گردد. اما با توجه به قوانین سخت حقوقی و اقتصادی بسیاری از اقدامات مفید و موثر برای توسعه و حفظ محیط زیست نمی تواند در سیستم معمولی اقتصادی اجرا گردد.

حال با توجه به عدم وجود اقتصاد عملگرا در گرجستان و نیز نیاز به اصلاحات اساسی در ساختار حقوقی موجود این كشور طرح مسئله فوق در مورد گرجستا ن منتفی است. از سویی با توجه به این كه اقتصاد گرجستان در نخستین مراحل رشد خود قرار دارد ارایه قوانین، هنجارها و اقداما ت فنی در جهت كنترل محیط زیست در آینده چندان مشكل نخواهد بود اما آنچه مشخص است مردم هر زمان با وضع قوانین جدید و انجام اقدامات نو و یا پرداخت مالیات های تازه مخالفت مینمایند و به طور كلی یك عدم تمایل در مورد پذیرش آیین ها و ابتكارا ت جدید در بین آنها وجود دارد. به عنوان نمونه اصل "پرداخت های مربوطه به آلاینده ها" می تواند به آسانی ارایه شود و به صورت قانون در بیاید، اما سوا ل این جا است كه آیا علاقه و عزم و اراده ای برای عمل به آن وجود دارد و نیز اولویت های دولت در این زمینه كدامند.

دخالت در این مورد و حل مشكلات بسیار آسانتر است زیرا همانگونه كه قبلاً ذكر شد بسیاری از معضلات زیست محیطی در گرجستان مربوط به تكنولوژی نبوده و ارتباط مستقیم با سوء مدیریت و یا فقدا ن سازمان كارآمد لازم دارد لذا منابع مالی عمده ای مورد نیاز نخواهد بود. به عنوان مثال 45 % آلودگی هوای تفلیس كه ناشی از رفت و آمد وسایل موتوری است به فقدان مدیریت ترافیك، عادات نادرست رانندگی و وضعیت نامطلوب فنی وسایل نقلیه برمی گردد كه كلیه این نواقص می تواند با یك سرمایه گذاری نه چندان زیاد تحت كنترل درآید. اما آلودگی دریای سیاه یك معضل جدی بین المللی است كه سهم گرجستان در ایجاد این آلودگی در مقایسه با سایر كشورهای منطقه نسبتاً جزئی است. با این حال در جهت كنترل ورود انواع فاضلاب های تصفیه نشده به این دریا از طریق شهرهای ساحلی و یا از طریق تأسیس صنایعی چون پالایشگاه نفت باتومی و یا صنایع دیگر اقدامات بیشتری باید صورت پذیرد. در این میان فرسایش ساحلی دریای سیاه نیز عمدتاً ناشی از فقدان مواد رسوبی است كه معمولاً از طریق رودخانه ها به درون آن وارد و تأمین می شد. این مواد رسوبی در حال حاضر پشت سدهای مختلفی كه در جهت تولید برق و الكتریسیته ایجاد شده اند جمع و مسدود شده اند كه نمونه بارز آن در اینگوری مشاهده می شود. حفاری های بی رویه و عمدتاً غیرقانونی در بستر رودخانه ها و در مناطق ساحلی به روند فرسایش كمك می كند. البته مشكل اخیر قابل رفع بود و میتوانست به جای رودخانه ها و مناطق ساحلی در نواحی كه از سنگ های قدیمی و بی مصرف انباشته شده بوده صورت بگیرد.

از آنجایی كه كشاورزی تنها منبع عمده تخریب محیط زیست در گرجستان به شمار می آید، لذا دخالت در این زمینه و برنامه ریزی در این راستا می تواند در جلوگیری از تخریب محیط زیست بسیار مؤثر باشد. البته با توجه به گستردگی وسعت زمین های فرسایش یافته در طول سال های گذشته اقدامات محدودی را می توان در این زمینه انجام داد با این حال زمین های موجود فعلی در گرجستان به حد طبیعی خود نزدیك هستند. از سویی سیستم قدیمی كشاورزی كه از زمان شوروی سابق وجود داشته از بین رفته و الگوهای جدیدی در حال شكل گیری هستند. افزایش نقل و انتقال وسایل موتوری در جهت محل بار و كالا در سیستم بزرگراه های شمال جنوب و یا شرق و غرب (در راستای احیای جاده ابریشم بین آسیا و اروپا) می تواند آسیب های زیست محیطی جدی را به دنبال داشته باشد. آثار چنین آسیب هایی امروزه در اروپای غربی دیده می شود. در یك جمع بندی دولت گرجستان در مورد استفاده از فن آوری های بی خطر زیست محیطی به ویژه در بخشهای انرژی و كشاورز ی به نظر می رسد كه تمایل زیادی داشته باشد. این فن آوری ها شامل فن آوری هایی است كه در كشورهای غربی به علت هزینه بالا و مشكلاتی كه در بردارند چندان مورد توجه واقع نمی شوند اما بدست آوردن آن برای گرجستان در حال حاضر امكان پذیر است. در این زمینه قبلاً پیشرفت هایی به صورت آزمایشی صورت گرفته است.

در آغاز سال 1993 میلادی و با توجه به عدم توانایی دولت گرجستان در تأمین سوخت داخلی و عدم وجود راه حل مناسب دیگر، ابتدا ساكنین مناطق روستایی و سپس ساكنین مناطق شهری مجدداً به قطع درختان روی آوردند. توجه به این نكته لازم است كه گرجستان كشوری است با كوه های شیب دار و این شیب ها با پوشش درختان پوشیده شده است. تنها 17 درصد از درختان در دامنه های با شیب كمتر از 20 درجه قرار دارند.

علاوه بر حدود 2 میلیون هكتار از جنگل های دولتی 78 درصد در دامنه های با شیب بیش از 20 درجه قرار داشته و 43 درصد در دامنه های با شیب بیش از 30 درجه واقعند. امروزه فرسایش خاك، ریزش خاك كوه ها و فرود آمدن بهمن از نتایج بهره برداری های بی رویه از درختان این مناطق است. در بخش شرقی گرجستان جنگل زدایی به معنای نابودی آبهای سطحی و زیرزمینی است. امروزه مردم باید خانه های خود را گرم كنند و لذا تا جایی كه می توانند درختان در دسترس را قطع می كنند. دانش نسبی جنگل بانی كه شامل حفاظت از جنگل می شد آشكارا به فراموشی سپرده شده است. در حال حاضر در اطراف تفلیس الوار توسط افراد برای فروش تولید میشود و این افراد حضور خود را قانونی دانسته و نفعی در حفاظت از جنگل ها ندارند. اكثر جنگلهای اطراف تفلیس با هدف جلوگیری از فرسایش زمین درختكاری شده و لذا تخریب آنها از حساسیت زیادی برخوردار است.

یكی دیگر از عوامل محركه تخریب گستردة جنگل ها قیمت بالای الوار و چو ب درختان در كشور همسایه تركیه است. در این رابطه منطقه آجاریا به ویژه بیشترین آسیب را از بهره برداری های تجاری دیده است و تمام دامنه كوه های این منطقه عاری از پوشش درختان شده است. از نتایج این مساله این كه در اواخر دهه 1980 میلادی به دنبال وقوع سیل در این منطقه هزاران نفر بی خانمان شدند. الگوی فعلی جنگل زدایی آینده نگران كننده ای را برای منطقه به همراه خواهد داشت. سایر بخشهای غربی گرجستان با توجه به میزان رطوبت بالا و بارندگی های فراوان به صورت مشابهی در معرض خطر قراردارد. مقامات محلی در این زمینه دخالت نمی كنند زیرا آنها یا منابع لازم را در اختیار ندارند و یا اینكه علاقه ای به این مسأله نشان نمی دهند.

مواد مخدر

مصرف مواد مخدر مشكل جدیدی در گرجستان محسوب می شود. آمار موجود نشان می دهد گرجستان در بین كشورهای مشترك المنافع از حیث میزان مصرف مواد مخدر رتبه ی سوم را بعد از تركمنستان و اوكراین دارا است اطلاعات جدید ارایه شده توسط اداره ملی مبارزه با مواد مخدر تعداد افراد معتاد ثبت شده را در حدود چهارهزار نفر می داند. حال با توجه به تعداد تخمینی معتادین ثبت نشده این میزان بین چندین هزار نفر تا 150 هزار نفر برآورد می شود. در آمار اداره مذكور بیشترین میزان اعتیاد به مواد مخدر در میا ن افراد جوان بین 18 تا 25 سال دیده می شود و در این میان گفته می شود تعداد زنان معتاد نیز در حا ل افزایش است.(بنا به یك تخمین، زنان معتاد 10 تا 15 درصد كل معتادین را تشكیل می دهند.)

اعتیاد به مواد مخدر در اواخر دهة 1980 میلادی در شهرهای بزرگ گرجستان به صورت یك مساله و امر عادی درآمده بود و به دنبال جنگ های داخلی در سالهای اخیر این مساله به صورت قابل توجهی در كلیه مناطق این كشور گسترش یافته است. با توجه به ارزانی و دسترسی آسان به مرفین، بیشترین ماده مخدر مصرفی تا اواسط دهه 1970 میلادی مرفین بوده است. در حال حاضر نیز مرفین مورد استفاده اكثر معتادین قرار دارد و در همین حال برخی از این افراد به سوی حشیش، ماری جوانا و برخی مواد افیونی شامل خشخاش كشیده شده اند (خشخاش عمدتاً در بخشهای خارجی منطقه اسوانتی كشت می شود.) در این زمینه تنها مشكل موجود مصرف مواد مخدر نیست، بلكه افزایش جنایات ناشی از حمل و نقل مواد مخدر و تجار ت پر سود آن معضل دیگر این حوزه است. گرجستان میان آسیا و اروپا واقع شده و با توجه به اینكه كنترل مؤثر چندانی در مورد مرزهای متعدد آن صورت نمی گیرد به صورت مسیر حمل این نوع مواد بین روسیه و تركیه تبدیل شده است.

از جمله مناطق عمده ای كه در گرجستان تحت تأثیر مواد مخدر قرار دارند می توان به منطقه گاردابانی در مسیر آذربایجان و منطقه تسخین والی (به ویژه خود تسخین والی و جاوا) و منطقه قازبگی اشاره كرد كه از طریق شمال منطقه اوستیا از روسیه مواد را دریافت میدارد. گفته می شود در گرجستان در نزدیك مرز این كشور با روسیه اتومبیل های مسروقه با مواد مخدر مبادله می شوند.

ورزش

انستیتوی علمی پژوهشی تربیت بدنی مركز اساسی تمام فعالیت های ورزشی در جمهوری گرجستان می باشد. امروزه در فعالیت مجامع و انجمن های ورزشی گرجستان كه از افراد داوطلب تشكیل شده اند، از قبیل انجمن های "كاریشنخالا" "گانتیادی"، "دینامو"، و غیره، قریب یك میلیون نفر شركت دارند كه از میان آنها 200 هزار تن زن هستند.

در جمهوری گرجستان بالغ بر شش هزار و پانصد گروه و باشگاه تربیت بدنی وجود دارد كه در 68 رشته ورزشی مشغول فعالیت می باشند. در میان این رشته ها ورزش های سنتی ملی نیز وجود دارند. از ورزش های سنتی، كشتی "چیداوبا" بازی باستانی باتوپ "له لو" و یكی از انواع بسیار جالب شمشیربازی یعنی "پاریكاوبا" و انواع مختلف مسابقات اسب دوانی و چابك سواری از قبیل "تسخن بورتی" (بازی با توپ در حال سواركاری كه شبیه چوگان بازی است)، "قاباخی" (تیراندازی با كمان در حال تاختن اسب)، "مارولا" و "دوگی" (نوعی اسب دوانی) بیش از همه مورد توجه عموم هستند.

كشتی نیز در گرجستان در سطح بین المللی وجود دارد كه كشتی گیران گرجی در همه مسابقات بین المللی شركت دارند. یكی از معروف ترین روش های كشتی در این كشور سبك كاختیان می باشد. تیم فوتبال "دینامو" تفلیس از تیم های طراز اول بشمار می آید. فعالیت های باشگاه كوهنوردی تفلیس كه در سال 1877 م. تأسیس گردید در نزد عامه شهرت فراوان دارد. نوناگاپرینداشویلی كه بارها قهرمان شطرنج جهان در میان زنان شده است مایه فخر و مباهات ورزش گرجستان است. از جمله ورزش های جدید مورد علاقه مردم گرجستان می توان فوتبال، بسكتبال، راگی، هاكی و وزنه برداری كه اكنون جایگزین ورزش سنتی پولو له لو شده است را نام برد.

جدول شاخص های فرهنگی اجتماعی گرجستان (رایزنی فرهنگی ج.ا.ایران در تفلیس)

جمعیت کشور:    4469200   نفر (2011) جمعیت پایتخت:    1152000 نفر (2011)			نرخ رشد جمعیت: 0.45 -  %  (2011)	میانگین سنی: 8/38 سال	جمعیت شهری: 2371300 (2011)	جمعیت روستایی: 2097900  (2011)		رده های سنی: 0- 14 سال 8/15% 15-65 سال 68% 65 سال به بالا 2/16%
شاخص امید به زندگی: مردان : 6/73 سال زنان :8/80 سال	متوسط سن ازدواج خانم ها: 26،3 سال 2010			متوسط سن ازدواج آقایان: 30،2 سال 2010	میزان زادو ولد: با 14،1 % رشد 62585 مورد در سال2010 رسید	میزان مرگ و میر: با 9 % افزایش به 47864 مورد درسال 2010 رسید.
	مساحت کشور:69700 کیلومتر مربع
نرخ بیکاری: 16،3 % (2010)	تعدا معتادین: 28000 نفر			آمار ازدواج: 34675 مورد در 2010	آمار طلاق:  4726 مورد در سال 2010	جمعیت زیر خط فقر: 8%		جمعیت بیکار:31690 نفر (2010)
متوسط میزان درآمد هر خانواده: 597،6 لاری معادل 362 دلار برای هر خانواده (2010)				آمار قتل: 336 مورد در سال 2011	میزان مبتلایان به ایدز: كلاً 2609 نفر که کمتر از 1% می باشد (2010)			تعداد زندانیان: 24114 نفر که 1215 نفر زن می باشند
میزان جرایم جنسی: 94 مورد در سال 2010		وضعیت مهاجرت: 18100 نفر (2010)			میزان خودکشی: 64 مورد در سال 2011	میزان سرقت: 485 مورد (2011)		تعداد فرودگاه هلیکوپتر: 3 باند
کل جرایم به ثبت رسیده: 32263 مورد (2011)		ورود جهانگرد به گرجستان از اول 2011  تاکنون: 2820185 نفر که نسبت به سال قبل افزایش 39 % دارد			تهیه و فروش مواد مخدر: 3776 مورد (2011)		بزهکاری: مورد 32263 (2011)	تعداد فرودگاه: 22 تعداد فرودگاه بین المللی:3
حجم سرمایه گذاری در بخش مسکن:151300000 لاری معادل 91696000 دلار (2011)				ساختار کشور: 13شهر، 37 شهرک، 61 مرکز روستایی، 450 روستا	حمل ونقل بین شهری: اتوبوس و هواپیما و قطار	حمل و نقل شهری:   قطار زیرزمینی، ون و تاکسی
میزان دریافت کنندگان خدمات اجتماعی:   24000 نفر					زبان: 71% گرجی، 9% روسی، 7% ارمنی، 6% آذری و 7% دیگر زبان ها			تعداد خطوط مترو:2 خط مترو 27 کیلومتر با 22 ایستگاه
سقط جنین: 25600 مورد (2010)		میزان مرگ ومیر کودکان زیر 5 سال: 96 مورد در سال 2010		میزان تخت‌های بیمارستانی نسبت به جمعیت: 12100 تخت برای هر 369 نفر یک تخت بیمارستان		جمعیت شاغل: 1628100 نفر (2010)		جمعیت بیکار: 316900 نفر (2010)
جمعیت فعال و نیروی کار: 1944900 نفر (2010)		درآمد ماهانه بازنشستگان: 100 لاری معادل 60 دلار (2011)		نرخ با سوادی: 99 درصد	تورم:    2%  در 2011	توزیع درآمد:160 لاری معادل 98 دلار		شاخص تعداد دانشجو: 102270 نفر

وضعیت اقتصادی و معیشتی

نظا م اقتصادی و ویژگیهای آن

تحقیقات باستا نشناسی نشان می دهد گرجستان از دیرباز عمدتاً به دلیل مجاورت با دریای سیاه و گذر جاده ابریشم از آن با بسیاری از سرزمینها و امپراتوری ها تجارت برقرار میكرده است. طلا، نقره، مس و آهن فلزاتی هستند كه همواره از كوههای قفقاز استخراج میگردد. ساخت مشروبات الكلی نیز یكی از سنن بسیار قدیمی این دیار به شمار میاید.

در عصر حاضر، نظر به موقعیت و آب و هوای این كشور، كشاورزی و جهانگردی بخش های اصلی اقتصاد آن را تشكیل داده اند. از زمان فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، گرجستان با هدف گذر به اقتصاد بازار آزاد، اصلاحاتی ساختاری و اساسی را در این بخش پایه گذاری كرد. اما همانند تمامی كشورهای تازه به استقلال رسیده دیگر با افول اقتصادی سختی روبرو بود. جنگ داخلی و درگیری های نظامی در اوستیا و آبخازیا نیز به وخامت اوضاع افزود. بدین ترتیب از مقدار تولیدات كشاورزی و صنعتی به شدت كاسته شد. سال 1994 تولید ناخالص داخلی به یك چهارم میزان خود در سال 1989 سقوط كرد. اولین كمك های مالی غرب در سال 1995، با اختصاص اعتبار 206 میلیون دلاری بانك جهانی و صندوق بین المللی پول و اعطای كمك 50 میلیون DM آلمان، به این كشور رسید.

از اوایل دهه 2000 گرجستان تحولات مثبت و مشهودی را در اقتصاد شاهد بوده است. در سال 2007 نرخ رشد واقعی تولید ناخالص داخلی به 12 درصد رسیده و گرجستان را در زمره یكی از سریعترین اقتصادهای رو به رشد در اروپای شرقی قرار داد. با توجه به اقدامات انجام شده از سوی دولت، این كشور در سال 2006 به عنوان برترین كشور در زمینه اصلاحات تجاری و تسهیل تجارت در بین 151 كشور جهان شناخته شد و در رتبه بندی هریتیج (Heritage Foundation) از نظر انطباق با قوانین تجارت آزاد از رتبه 135 به رتبه 35 ارتقاء یافت. اما نرخ بیكاری در این كشور  6/12% بوده و و مردم آن در مقایسه به كشورهای اروپایی از متوسط در آمد نسبتاً پایین تری برخوردارند. بطور كلی اقتصاد گرجستان در حال دوری از بخش كشاورزی و حركت به سوی بخش خدمات است كه در مقایسه با كشاورزی (9/10%) اکنون 65% تولید ناخالص داخلی را به خود اختصاص داده است.

گرجستان در 5 مه 1992 به عضویت صندوق بین المللی پول درآمد. از آن زمان تاكنون این نهاد بی نالمللی نظارت كاملی بر نحوه بودج هنویسی، اعتبارات، میزان تورم، رشد تولید ناخالص داخلی، بده یهای این كشور و سایر فعالیت های اقتصادی آن داشته و گرجستان برنامه های اقتصادی خود از جمله خصوصی سازی، كه از استراتژی های اقتصادی این كشور می باشد، را بر اساس توصیه های این صندوق انجام داده است. ایجاد بحران در روابط روسیه و گرجستان به جهت اصرار این كشور بر خروج پایگاههای روسیه از گرجستان و تلاش برای جایگزینی صلحبانان سایر كشورها در منطقه مورد مناقشه آبخازیا و اوستیا با صلحبانان روسی، و همچنین سیاست های غرب گرایانه دولتمردان گرجستان و تلاش این كشور برای ادغام در ساختارهای غربی، موجب انعقاد قراردادی بین شركت گازپروم و وزارت انرژی گرجستان در ژانویه 2006 گردید كه بر اساس آن قیمت گاز صادراتی روسیه به گرجستان از 60 دلار در هر هزار متر مكعب به 110 یعنی حدود دو برابر افزایش یافت.

به دنبال آن در سپتامبر همان سال با بازداشت چهار نظامی روسیه در گرجستان به اتهام جاسوسی روابط این دو كشور تیره تر گشت، روسیه سفیر خود را از این كشور فراخواند و كلیه مسیرهای ارتباطی بین دو كشور از جمله مسیرهای ریلی، دریایی، زمینی و هوایی را مسدود و واردات كالاهای صادراتی گرجستان به روسیه به ویژه آبهای معدنی و شراب را تحریم نمود. در حالی كه صادرات گرجستان به روسیه كه در سه ماهه اول سال 2006 به میزان 64 میلیون دلار رسید، در سه ماهه سوم به حدود 9 میلیون دلار كاهش یافت.

پس از ایجاد بحران در روابط دو كشور، روسیه در ماه سپتامبر 2006 اعلام كرد كه قیمت گاز صادراتی به گرجستان را از 110 دلار در هر هزار متر مكعب به 230 دلار افزایش خواهد داد. در حال حاضر مصرف گاز گرجستان در سال 8/1 میلیارد متر مكعب است که با توافق های حاصله 4/1 میلیارد متر مکعب آن از روسیه و به قیمت 235 دلار تأمین خواهد شد. مقامات گرجی انتظار دارند كسری حساب فعلی حاصل از تحریم سال 2006 به مدد درآمد افزایش مبادلات خارجی حاصل از جریان عظیم سرمایه گذاری مستقیم خارجی و افزایش درآمد حاصل از بخش جهانگردی جبران گردد. همچنین این كشور اعتبار قابل توجهی را در سهام بازار بین المللی حفظ كرده است.

در ضمن گرجستان در حال تبدیل شدن به یك راهروی حمل و نقل بین المللی از طریق بنادر باتومی و پوتی است. خط لوله نفت باكو كه از تفلیس و جیهان می گذرد و یك خط لوله گاز موازی آن معروف به خط لوله قفقاز جنوبی از جمله عوامل كمك به این روند محسوب می گردند.

خصوصی سازی

یكی از اهداف محوری اصلاحات اساسی جاری در گرجستان، غیر دولتی ساختن واحدهای تولیدی و خصوصی سازی دارایی ها می باشد. خصوصی سازی دارایی های دولتی در اقتصاد ملی گرجستان در واقع در ماه مارس سال 1993 آغاز گردید. پیش از این تاریخ قانون خصوصی سازی واحدهای تولیدی دولتی در تاریخ 9 اوت 1991 توسط شورای عالی جمهوری به تصویب رسیده و در تاریخ 18 اوت 1992، توسط شورای دولتی جمهوری گرجستان، برنامه دولتی خصوصی سازی گردید. مطابق این برنامه، جریان خصوصی سازی دارایی ها در دو مرحله رشد یافت:

خصوصی سازی خرد، كه عمدتاً در سال های 96-1993 انجام گرفت و شامل واحدهای تولیدی كوچك مربوط به بخ شهای بازرگانی، تغذیه عمومی، صنایع، صنعت ساختمان، كشاورزی و غیره و همچنین واحدهای كم صرفه و زیان آور می گردید.

- خصوصی سازی در مقیاس وسیع كه از سال 1996 آغاز گردیده و تا به امروز ادامه دارد. در حال حاضر خصوصی سازی واحدهای تولیدی متوسط و بزرگ عمدتاً از طریق عرضه سهام آنها انجام می گیرد.

در مناقصه های برگزار شده در ماه های ژوئن و سپتامبر 1997، تعداد بیش از 69 میلیون سهم 265 شركت سهامی تحت مالكیت دولت برای فروش عرضه گردید كه از آن مقدار حدود 64 میلیون سهام به فروش رسید.

جریان خصوصی سازی در سال 1997 وارد فاز جدیدی شد. مبلغ كل مربوط به سرمایه های جذب شده توسط مزایده های برگزار شده در این سال بیش از 100 میلیون دلار بود و در سال های 5ـ2004 به 5/210 میلیون دلار رسید (6/8% افزایش نسبت به سال های 2000 تا 2003 ). خصوصی سازی نیروگاه های تولید برق آبی، شركتهای توزیع انرژی و سازمان های مخابراتی در سال 2006 انجام گرفت. طبق قانون این كشور هر شخص یا سازمان گرجستانی یا خارجی حق شركت در روند خصوصی سازی را دارد.

خصوصی سازی اراضی كشاورزی

بعد از لغو مالیات های صادراتی بر محصولا ت كشاورزی در اواخر سال 1994، دولت سیستم نظارت خود را در این بخش در ژوئن 95 لغو نمود. تا پایان سال 1995، 75% زمین های كشاورزی آماده به بخش خصوصی واگذار گردید. در رابطه با مشكلات حقوقی مربوطه، پارلمان این كشور در مارس 96 قانو ن مالكیت خصوصی زمین های كشاورزی را تصویب نمود ضمن اینكه ثبت مالكیت زمین در نوامبر 96 و اجاره زمین های كشاورزی دولتی توسط بخش خصوصی در سپتامبر و دسامبر 96 به تصویب پارلمان این كشور رسید. تا اواسط سال 2001، 6% از شركت های تولید ماشین آلات، كشاورزی به بخش خصوصی واگذار شد. در اوایل سال 2005 لایحه جدیدی در مورد خصوصی سازی بیشتر اراضی دولتی توسط دولت تهیه شد. از دیگر اقدامات مهم دولت در این بخش می توان به حمایت مالی از سیستم فعالیت های كشاورزی آن هم از طریق ایجاد اتحادیه های كوچك اعتباری كشاورزی اشاره نمود.

گفتنی است كه شرایط موجود در آبخازیا و اوستیای جنوبی مانع از خصوصی سازی به ترتیب 66000 و 5000 هكتار از زمین های كشاورزی این دو منطقه گردیده است. علاوه برآن حدود 52000 هكتار از زمین های گرجستان در مناطق مرزی قرار دارد و حدود 50600 هكتار از زمین ها به مصرف امور علمی و آموزشی و تولید بذر و دیگر موارد می رسد. از دیگر عوامل مخل اجرای خصوصی سازی در گرجستان، شرایط متغیر آب و هوایی و اقلیمی این كشور می باشد. طوری كه 33 درصد كل زمین های كشاورزی (1 میلیون هكتار) با مشكل فرسایش خاك مواجه اند و حدود 217000 هكتار از زمین های كشاورزی شوره زار می باشند.

اوضاع مالی و شاخصهای اقتصادی

واحد پول و اجزاء و برابری آن

در سال های پس از استقلال با وجود جریانات و درگیری های متعدد، امكان به جریان انداختن پول ملی كمتر وجود داشت. روبل روسی و دلار آمریكایی در بازارهای 1991 و - داخلی و مبادلات بازرگانی خارجی مورد معامله قرار می گرفت. در سالهای 94 حتی تا اوایل 1995 نیز "كوپن " در جریان بود كه نتوانست موفقیت كسب كند. در سپتامبر سا ل 1995 پول ملی گرجستان ب ه نام "لاری" به جریان افتاده و روبل و كوپن، پوند از گردش خارج شد. ارزش برابری لاری در زمان انتشار در مقابل دلار امریكا .........................................  اعلام كرده است.

GDP میزان تولید ناخالص داخلی

صندوق بین المللی پول تولید ناخالص داخلی گرجستان در سال 2009 را 1 درصد و بر اساس پیش بینی صندوق مذكور این مجموع در سال 2010 به 3 درصد خواهد رسید. در حالی كه رییس بانك مركزی گرجستان تولید ناخالص داخلی را در 2% اعلام كرده است. رییس بانك مركزی گرجستان معتقد است كه این، سال 2009 رقم در نیمه دوم سال 2009 به 2 درصد برسد.

درآمد سرانه

درآمد سرانه نیز به تبع رشد اقتصادی در سا لهای پس از استقلال با آهنگ منظم و كم رشد داشته است اما در سال های اخیر و به ویژه پس از انقلاب رز و اصلاحات داخلی و سرمایه گذاری های خارجی انجام شده در این كشور، از رشد مطلوبی برخوردار بوده است و در حالی كه در سال 2002 درآمد سرانه بالغ بر 720 دلار بوده و این رقم با رشد قابل توجه در سال 2006 به 1760 دلار رسیده است.

بودجه مالی و كسری بودجه

در اواخر سال های حكومت اتحاد جماهیر شوروی بودجه گرجستان از مقدار كمی مازاد برخوردار بود. حكم اعتبارات ویژه بودجه ای گرجستان از مسكو، بر اساس تخمین صندوق بین المللی پول معادل 9/1 درصد تولید ناخالص داخلی در سال 1989 و 1/5 درصد در سال 1991 بود. از دست دادن یك چنین امتیازی یكی از دلایل اصلیزوال قاطع توازن مالی گرجستان از سال 1991 به بعد بود ه است. بین سالهای 1991 تا 1993 كسری بودجه از 11/3 درصد تولید ناخالص داخلی به 8/33 درصد افزایش داشته است. وقوع حوادث پیش بینی نشده (مثل زمین لرزه سال 1991 ) و بی ثباتی سیاسی طی سالهای 1992 و 1993 و افزایش دستمزدها موجب افزایش هزینه ها و كاهش درآمدها شده بود.

با تعدیل قیمت ها در سطح گستردة كاهش قیمت نان و حمل و نقل تنها از طریق افزایش زیاد یارانه امكان پذیر شده بود. با این حال دولت به منظور جبران یارانه های اختصاص یافته به نان و حمل و نقل اقدام به وضع مالیات بر صادرات مركبات از ماه ژوئن سال 1991 كرد.

با اصلاح نظام مالیاتی كه قانون آن در ماه مارس سال 1993 در مجلس به تصویب رسیده و بر اساس آن مالیات مضاعف و مالیات بر تولیدات داخلی جایگزین مالیات بر فروش شد، وضعیت مالی ای ن كشور بدتر شد. تغییرات اساسی در سیستم مالیاتی گرجستان در ژانویه سال 1994 حاصل شد. نظام مالیاتی جدید مجدداً در دسامبر سال 1994 تحت فشار صندوق بین المللی پول اقدام به افزایش نرخ مالیات مضاعف و مالیات بر تولید تا سقف 20 درصد كرد.

در سال 2004 در گرجستان یك نرخ مالیات 12 درصدی بر درآمد اعلام گشت. به دنبال آن جمع آوری مالیات بطور چشمگیری افزایش یافت كه به این وسیله بطور قابل ملاحظه ای از میزان كسری بودجه عظیم سالهای گذشته دولت كاسته شد. دولت این كشور، كسری بودجه این سال را 7/6% تولید ناخالص داخلی كشور اعلام نمود.

بودجه

در پی بحران جهانی اقتصاد و مشكلات داخلی گرجستان در بودجه سال 2009 این كشور مالیات ها را تا 500 میلیون لاری كاهش داده است. از جمله مالیات بر درآمد 25 میلیون لاری، مالیات بر سود 83 میلیون لاری، مالیات بر ارزش افزوده 314 میلیون لاری، مالیات بر سهام 58 میلیون لاری، مالیات بر عوارض گمرگی 8 میلیون لاری و سایر مالیات ها تا 2 میلیون لاری كاهش می یابند.

برای برقراری توازن میان این كاهش و به منظور بالا بردن توان مالی ادارات دریافت اعتبار 110 میلیون لاری، درآمدهای جاری تا 9/16 میلیون لاری و افزایش خدمات دولتی تا 9/497 میلیون لاری در بودجه پیش بینی شده است.

خدمات خارجی دولت شامل 9/237 میلیون لاری است كه 4/141 میلیون لاری به بانك توسعه آسیایی و 7/96 میلیون لاری جهت اعتبارات سرمایه گذاری اختصاص یافته است. دولت همچنین در بخش خدمات داخلی مبلغ 260 میلیون لاری جهت انتشار اوراق بهادار اختصاص داده است.

در این بودجه همچنین مبلغ 312 میلیون لاری به بودجه وزارتخانه های بهداشت و درمان، كشاورزی، امور پناهندگان و صندوق پروژه های منطقه ای اضافه شده است.

درآمد

،3,149/ 4,235 میلیون لاری است: مالیات بر درآمد 4 /5، درآمد كل سال 2006 ،564/ 521، درآمد سرمایه 5 / درآمدهای جاری حاصل از مواردی غیر از مالیات 7 4,464 میلیون / 194، كل هزین هها و وا مهای خالص 1 / كمك های مالی اهدایی خارجی 3 لاری اعلام شده است.

بدهی های خارجی

مشكلات و بحران های عدیده اقتصادی گرجستان موجب شده است تا این كشور توان پرداخت وام ها و كمك های دریافتی را نداشته باشد، لذا جمع كل بدهی های خارجی این كشور به كشورها و سازمان ها و مؤسسات پولی بی نالمللی تا 1 ژوئن 2009 2 میلیارد دلار یا 26 % از مجموع تولید ناخالص داخلی این كشور بوده است. / معادل 9 طبق پیش بینی معاون وزیر امور دارایی گرجستان این رقم ممكن است تا پایان سال 2009 به 34 % از مجموع تولید ناخالص داخلی برسد. به عقیده ایشان بدهی خارجی رجستان در تولید ناخالص داخلی به زودی به "مرز خطرناك" می رسد كه ممكن است %60 تولید ناخالص داخلی را در بر گیرد.

بدهی این كشور به كشورهای دیگر نیز از این قرار است:

كشور میزان بدهی (میلیون دلار)

روسیه 144

اتریش 96

تركیه 43

تركمنستان 43

آمریكا 41

قزاقستان 27

ارمنستان 18

آذربایجان 15

كویت 4

12 میلیون دلار بابت خرید گاز از ایران در سا لهای / همچنین گرجستان مبلغ 8  1995 و 1996 به این كشور بدهكار است كه در آذر ماه سال 1381 با سفر وزیر دارایی گرجستان به تهران قرارداد استمهال بین دو كشور به مدت 20 سال به امضاء رسید و طرف گرجی در حال اجرای تعهدات خود در این خصوص می باشد. بنا بر آمار وزارت 11/ دارایی گرجستان تا نوامبر 2006 بدهی گرجستان به جمهوری اسلامی ایران مبلغ 4 میلیون دلار بوده است.

نرخ تورم

،%13/8، این میزان تا سال 1999 به روند منفی خود ادامه داد (سال 1996 10 %) تا این كه در سال /9 10 % و در سال 1999 /7، %7/5، در سال 1998 1997 4% رسید. پس از / 2000 به جهت گذر از بحران مالی این رقم مجدداً كاهش یافته و به 6 5 درصد گزارش گشت. / 3 و 6 / آن در سال های 2001 و 2002 نرخ تورم به ترتیب 4 همكاری این كشور با صندوق بین المللی پول، كنترل عرضه پول ملی از طریق بانك ملی

6% رسید و دولت / و اجرای سیاست های صندوق، كنترل تورم شده و در سال 2005 به 7 ، متعهد شد تورم را به صورت عددی یك رقمی حفظ نماید. این میزان در سال 2006 5 درصد اعلام شد. به گفته رییس بانك مركزی گرجستان تورم /5، %8 و در سال 2008 در این كشور در سال 2009 به 3 تا 4 درصد خواهد رسید.

سرمایه گذاری در گرجستان

حجم سرمایه گذاری خارجی در گرجستان در سه ماهه اول سال 2009 متشكل (537/6) 4 برابر نسبت به دوره مشابه در سال 2008 / 124 میلیون دلار بود كه 3 / از 7 كاهش یافته است. طبق گزارش اداره آمار وزارت امور اقتصادی گرجستان، در سه ماهه 416/ اول سال 2008 سرمایه گذاری در بخش حمل و نقل و ارتباطات متشكل از 6 22 میلیون دلار / میلیون دلار بود كه این مبلغ در مدت مشابه در سال 2009 به 7 136 میلیون دلار بود / كاهش یافت. سهم سرمایه گذاری بانكی در مدت مذكور شامل 9 5 میلیون دلار رسید. در ژانویه و مارس 2009 / كه در مدت مشابه در سال 2009 به 5 ، 26 میلیون دلار بود كه در دوره مشابه سال 2008 / سرمایه گذاری در بخش انرژی 2 362/5 میلیون دلار بوده است. سرمایه گذاری در اموال غیر منقول در مدت مذكور در 23 میلیون دلار /6، 104 میلیون دلار و در همان زمان در سال 2009 /2، سال 2008 398/2، بوده است. این سرمایه گذاری در بخش كارفرمایی در سه ماهه اول سال 2008 18 میلیون دلار می باشد. در بخش /3، میلیون دلار و در مدت مشابه سال 20ر171 میلیون دلار و در مدت مشابه سال /8، ساختمان در سه ماهه اول سال 2008ر6/2 میلیون دلار بوده است. ،2009 مهمترین سرمایه گذاران خارجی در سه ماهه اول سال 2009 در گرجستان 24 میلیون / 50 میلیون دلار، بریتانیای كبیر با 8 / عبارتند از: امارات متحده عربی با 1 19 میلیون دلار و / 23 میلیون دلار، تركیه با 21 میلیون دلار، هلند با 9 / دلار، چك با 7 12 میلیون دلار. / ژاپن با 2

سیستم مالیاتی در گرجستان

پارلمان گرجستان در دسامبر سال 2004 قانون مالیاتی جدیدی را به تصویب رساند كه از اول ژانویه 2005 به مورد اجرا درآمد. در این قانون جدید برخی از مالیات های كم بازده لغو شده و تعداد آنها از 21 نوع به 8 نوع كاهش یافت. میزان مالیات بر ارزش افزوده از 20 % به 18 % و مالیات بر حقوق از 33 % به 20 % كاهش یافت. به جای 12 تا 20 درصد مالیات بر درآمدهای شخصی، میزان هماهنگ 12 % برای تمام درآمدهای شخصی تعیین گشت. در این قانون مقرر شد تا فقدان درآمد ناشی از این اوضاع اقتصادی / 135 كاهش نرخ مالیات ها از طریق افزایش نرخ مالیات غیر مستقیم، وسعت بخشیدن به پایه مالیاتی (از طریق كاهش معافیت های مالیاتی) و توسعه مدیریت جبران گردد.

سیستم بانكی

سیستم بانكی گرجستان تحت نظر بانك ملی این كشور عمل می كند، ك ه شامل پنج بانك تجاری تخصصی دولتی، دویست و بیس ت و ن ه بانك تجاری كوچك محلی، 60 بانك تجاری خصوصی و شعبه هایی از بانك پس انداز جمهوری گرجستان شوروی سابق می شود. سیستم بانكی گرجستان شدیداً تحت كنتر ل دولت قراردارد. بیش از 50 % از بانك های تجاری كوچك تماماً در مالكیت شركت های دولتی است. همچنین تخمین زده می شود كه بیش از 90 درصد از دارائی نظام بانكی و شعبات وابسته به آن در اختیار بانك های دولتی اس ت. بانك صادرات و واردا ت تنها بانك ی است كه مستقل عمل می كند. بانك ملی گرجستان در اواسط سال 1991 رسماً تأسیس شد. این بانك در واقع همان وظایف بانك مركزی را داراست. وظایفی چون انتشار اسكناس، مدیریت نرخ تسعیر، كنترل اعتبارات پولی و مالی و تنظیم فعالیت های بانكی، پس از استقلال بانك ملی گرجستان كلیه مطالبات و تعهدات سیستم بانك ی اتحاد جماهیر شوروی سابق را نسبت به بانك های موجود در این كشور عهده دار شد.

در مقایسه با سیستم بانكی زمان اتحاد شوروی، بانك ملی گرجستان هیچ نقشی در تأسیس بانك های تجاری و تعیین نرخ های بهره ندارد. به عبارت دیگر اصولاً بانك ها خودشان در تعیین این موارد آزادی عمل دارند. طی سا لهای اخیر، تأسی س بانك های كوچك در گرجستان از رشد سریعی برخوردار بود، تعدادی از این بانك ها به خاطر خارج ساختن سرمایه، توسط پس انداز كنندگان، ورشكست شده اند. ادامه این روند بانك ملی را سرانجا م وادار ب ه عكس العمل كرد. در پی این امر در دسامبر سال 1994 مجوز فعالیت 28 بانك تجاری به خاطر نداشتن سرمایه كافی از سوی بانك ملی به تعلیق درآمد. در حال حاضر هر شعب ه بانكی برای شروع فعالیت خود م یبایست ذخیره واحد 50 دلار باشد. / پول گرجی آن معادل 000 در سا ل 1998 مجوز فعالیت بانك دریای سیاه با كمك بانك بین المللی ترمیم و توسعه یونان و همچنین افتتاح شعبه املاك بانك تركیه صادر شده است. در سال 2006 سهم سرمایه گذاری خارجی كل بانك های بازرگانی گرجستان بالغ بر 58 % بود.

جدول شاخص های اقتصادی گرجستان (رایزنی فرهنگی ج.ا.ایران در تفلیس)

تولید ناخالص داخلی 14.37 میلیارد دلار	سرانه تولید ناخالص داخلی      3212.7 دلار	رشد اقتصادی در سال 2011 مثبت 7% 2010 مثبت3/ 6%	مزایای بازار گرجستان : حق تملک برای خارجیها، شفاف بودن قوانین، امکان و آزادی انتقال ارز، امکان ایجاد مناطق آزاد تجاری با مالکیت 100% برای خارجی ها، استفاده از معافیت های مالیاتی و مزایای صادراتی آن، مبارزه با فساد اداری، سهولت و سرعت ثبت اسناد و موسسات تجاری، صدور سریع پروانه و مجوز، اصلاحات حقوق گمرکی و پلیس مرزی، اصلاح قوانین تجارت، کار و مالیات؛ معافیت از عوارض گمرکی، برابری حقوقی سرمایه گذاران خارجی با داخلی، اجازه برگشت سود و سرمایه به خارج، آزادی کار و نیروی متخصص ارزان و هزینه پایین تولید؛ زمینه مساعد برای توریسم و اکو توریسم، اعطای مشوق ها یا معافیت های مالیاتی در مناطق آزاد،
ضریب جینی : 40.8	متوسط حقوق: ماهانه 307 دلار
حجم صادرات : 2.2  میلیارد دلار	حجم واردات : 7.1 میلیارد دلار	موازنه منفی تجاری: 4.9 منفی  میلیارد دلار
سهم بخشهای مختلف در اقتصاد: کشاورزی : 8.3% صنعت : 13.2% خدمات: 78.5%	نیروی شاغل در بخشهای مختلف:1 میلیون و 602 هزار نفر کشاورزی : 6.55  % صنعت    : 8. 9 % خدمات   : 35.5%	تولید برق  : 10.1میلیاردKWH مصرف برق : 9.6 میلیارد KWH صادرات برق : 930 میلیون KWH واردات برق : 471 میلیون	بودجه سالانه : در آمدها : 3.762میلیارد دلار هزینه ها : 3.455 میلیارد دلار	میزان مصرف گاز  : 1.7میلیارد متر مکعب  در سال منابع تامین گاز: جمهوری آذربایجان و روسیه تولید گاز : 8.148 میلیون متر مکعب در سال ذخائر تائید شده گاز(2009) : 8.945 میلیارد متر مکعب
بدهی خارجی:4.332 میلیارد $ = به ایران:10.617 میلیون$	حجم سرمایه گذاری خارجی: 980.6 میلیون دلار		اهم مشکلات : مناطق جدائی طلب و حمایت روسیه از استقلال این مناطق، درصد بالای بیکاری، فقدان منابع انرژی، فقدان صنایع و تولیدات عمده صنعتی، قدمت کارخانجات و ماشین آلات؛
ذخائر ارزی : 2.819 میلیارد دلار و 2.862 میلیارد دلار (2010) 1.08 میلیارد$ (2009)، 1.48 میلیارد $2008	شرکای عمده تجاری: ده  شریک بزرگ تجاری گرجستان با مجموع 67% کل حجم تجارت خارجی  : ترکیه (1.5میلیارد دلار) 16.5%، جمهوری آذربایجان( 1.037 میلیارد دلار ) 10.6%، اوکراین(847میلیون دلار ) 9.9%، چین ( 554 میلیون دلار ) 5.4%، آلمان (530میلیون دلار) 5.4%، ، روسیه(426میلیون دلار) 5.3% آمریکا ( 389 میلیون دلار ) 4.7%، بلغارستان (394 میلیون دلار) 3.1%، ارمنستان ( 282 میلیون دلار ) 2.9% و امارات متحده عربی ( 266 میلیون دلار ) 2.8%.		تولیدات عمده کشاورزی: مرکبات، انگور، فندق، گردو، چای،سبزیجات، دام و طیور.					درصد بیکاری: 16.3% ولی آمار غیر رسمی 25%
			صادرات عمده: خودروی سواری ( صادرات مجدد )، فرو منگنز، کود شیمیایی، فندق و گردو، آهن قراضه، طلا، مس و فلزات مانند آن، الکل معمولی، تیرآهن، مشروبات، آب معدنی و چوب ،	شاخص امید به  زندگی: 76.93سال آقایان : 61، 76 سال خانمها : 64 ،0 8
عضویت در سازمانهای بین المللی تجاری: WTO، WB، فائو،IBRD IMF،دریای سیاه،UNCTAD گوام کمیسیوناقتصادی un برای اروپا، سازمان جهانی گمرک، کانون بین المللی توسعه،مالکیت معنوی، سازمان جهانی توریسم،
				واردات عمده از ایران: قیر،مصالح ساختمانی،مواد پلاستیکی،موادغذایی،خشکبار،میوه، سبزیجات، مواد شوینده، ظروف آشپزخانه، روغن ماشین، شیشه،چینی، لوازم منزل،پتروشیمی، چسب،
حجم مبادلات ایران و گرجستان: آمار ایران: 72 میلیون دلار( 37+) آمارگرجستان:81 میلیوندلار(48 +)	واردات عمده: نفت و گاز، خودرو سواری و قطعات خودرو، گازهای نفتی و گازهای کربن دار، محصولات داروئی و درمانی، گندم، دستگاه تلفن همراه و بی سیم، سازه های فلزی، شکر، سیگار، رایانه و قطعات رایانه ای.		تولیدات عمده صنعتی : فولاد، صنایع دستی،لکوموتیو سازی،				زمینه های سرمایه گذاری خارجی: انرژِی و نیروگاه ( آبی، بادی و خورشیدی )، کشاورزی، جهانگردی و دامداری
			خطوط انرژی موجود نفت:1- باکو- باتومی با راه آهن2- باکو - سوپسا 3-  باکو تفلیس، جیحان   گاز:  باکو - تفلیس – ارزروم
مهمترین کشورهای سرمایه گذار: هلند، دانمارک، قبرس، ترکیه، روسیه، ج آذربایجان
	تولید نفت : 51440 تن در سال 2010 بوده که به علت عدم وجود پالایشگاه  در گرجستان، این میزان نفت صادر شده است.		جمعیت زیر خط فقر: 31%		خط فقر: ؟	تورم: در سال 2011 معادل 2%