خدمات و فعالیت های نمایندگی فرهنگی ج.ا. ایران در روسیه در زمینه زبان فارسی

خدمات و فعالیت های نمایندگی فرهنگی ج.ا. ایران در روسیه

در زمینه زبان فارسی

خدمات و فعالیت های رایزنی فرهنگی ج.ا.ایران در زمینه زبان و ادبیات فارسی در فدراسیون روسیه طیف متنوع و گسترده ای از اقدامات را شامل می شود. این خدمات و فعالیت ها توسط رایزنی فرهنگی که در عین حال نمایندگی بنیاد سعدی نیز محسوب می شود ؛ مرکز آموزش رایزنی فرهنگی و با همکاری دانشگاه ها و مراکز علمی آموزشی روسیه و صدالبته سفارت کشورمان در مسکو انجام می پذیرند.

گشایش رایزنی فرهنگی ج.ا.ایران در روسیه در 15 آذر سال1378( 6 دسامبر1999 میلادی) با هدف تعمیق؛ توسعه و ارتقای سطح روابط فرهنگی میان دو کشور نقش سزایی در افزایش حجم و گسترش فعالیت های فرهنگی ایران در روسیه داشته است. افتتاح این مرکز نقطه عطفی در تعاملات فرهنگی دو کشور و تقویت روابط فرهنگی دو جانبه به شمار می آید.

پس از افتتاح رایزنی فرهنگی کشورمان در مسکو ؛ مراسم مختلفی در حوزه زبان و ادبیات فارسی؛ برگزاری رویدادهای ادبی؛ گرامیداشت مفاخر و مشاهیر ادبی و ..... به صورت متناوب در روسیه برگزار شده است. به ابتکار رایزنی فرهنگی؛ مجسمه ابوالقاسم فردوسی در محوطه کتابخانه ادبیات خارجی روسیه[1]رونمایی شده؛ در دانشگاه های روسی صاحب کرسی زبان فارسی؛ اتاق های ایران به رایانه های دارای نرم افزار فارسی؛ کتابخانه ادبیات کلاسیک و نشریات ایرانی مجهز شده اند ؛ انتشار آثار ایرانشناسان روس مورد حمایت قرار گرفته و امکان سفر آنان به ایران و حضور در همایش ها و کنفزانس های علمی با حمایت رایزنی فرهنگی تسهیل شده است. حضور پر رنگ اساتید و دانشجویان روسی در دوره های آموزشی زبان فارسی در ایران هم از دیگر اقداماتی هستند که مراحل پیگیری و اعزام آنها توسط رایزنی فرهنگی صورت می گیرد.

انتشار مجله پرسیا[2] توسط رایزنی فرهنگی در روسیه ( 2004-2000)؛ افتتاح مجسمه یادبود فردوسی در کتابخانه سراسری ادبیات خارجی روسیه ( 2001 )؛ تجهیز اتاق های ایران در دانشگاه ها و مراکز تحقیقی پژوهشی روسیه؛ برگزاری همایش بین المللی"گفتگوی فرهنگ ها: حافظ؛گوته؛پوشکین" در موسسه ادبیات جهانی(2003)؛ برگزاری اولین مسابقات المپیاد زبان و ادبیات فارسی در روسیه (2004) از دیگر فعالیت های مرتبط قابل ذکر توسط رایزنی فرهنگی ایران در روسیه به شمار می روند.

بررسی اهم فعالیت های انجام شده توسط رایزنی فرهنگی کشورمان در مسکو نشان می دهد که تمرکز کاری این نهاد بیشتر بر آموزش زبان فارسی؛ حمایت از ترجمه و نشر و ایرانشناسی؛ معرفی فرهنگ و هنر ایرانی با رویکرد اسلامی است.

در یگ نگاه کلی؛ اصلی ترین فعالیت ها در حوزه زبان فارسی در روسیه که مستقیما توسط و یا با هماهنگی رایزنی فرهنگی صورت می پذیرند را می توان در قالب زیر عنوان بندی نمود.

v حمایت از دوره های آموزش زبان فارسی در دانشگاه ها و موسسات آموزشی روسیه

v هماهنگی امور و اعزام دانشجویان زبان فارسی روسیه به دوره های دانش افزایی در ایران

v برگزاری دوره های آموزش زبان فارسی در رایزنی فرهنگی

v ایجاد و راه اندازی مرکز آموزش زبان فارسی در روسیه

حمایت از دوره های آموزش زبان فارسی در دانشگاه ها و موسسات آموزشی روسیه

حمایت از آموزش زبان فارسی در خارج از کشور یکی از اصلی ترین فعالیت های نمایندگی های فرهنگی ایران محسوب می شوند. در برخی کشورها؛ زبان فارسی به خاطر سابقه و پیشینه ای که دارد؛ بیشتر مورد توجه و اهتمام قرار دارد. روسیه از جمله همین کشورهاست. در واقع ؛ از همان زمان اتحاد جماهیر شوروی توجه و اهتمام به آموزش زبان های شرقی از جمله زبان فارسی وجود داشته و استادان زبان فارسی زیادی در آن سال ها تربیت شدند که هنوز هم برخی از آنها در قید حیات بوده و همچنان به فعالیت در این حوزه مشغول هستند. آثار برخی از این استادان در حوزه زبان فارسی به عنوان کتاب و منبع درسی دانشگاهی مورد استفاده دانشجویان زبان فارسی سراسر شوروی قرار می گرفت و پس از گذشت چند سال از فروپاشی شوروی؛ منابع آموزشی مذکور و فرهنگ لغات فارسی- روسی و روسی- فارسی تدوین و تالیف شده توسط آنها مورد استفاده و مراجعه دانشجویان وعلاقمندان زبان فارسی درگستره شوروی سابق قرار می گیرد.

آموزش زبان های شرقی از جمله زبان فارسی در دوره شوروی از آنجا که عمدتا با اهداف خاص سیاسی و حزبی صورت می گرفت؛ از سوی دولت هم پیوسته مورد حمایت قرار می گرفت. ولی پس از فروپاشی شوروی شرایط به کلی تغییر کرد و دیگر از آن حمایت های قبلی خبری نبود. ولی شرایط جدید روسیه و گسترش روزافزون مناسبات این کشور با جمهوری اسلامی ایران که همه حوزه ها- سیاسی؛ اقتصادی- تجاری؛ فرهنگی؛ علمی؛ رسانه ای؛ امنیتی و ... را در بر می گرفت و نیز همکاری ها و هم افزایی های گسترده دو کشور در مسائل کلان جهانی و در سازمان های بین المللی و منطقه ای باعث شد روند آموزش زبان فارسی در فدراسیون روسیه همچنان تداوم و حتی توسعه پیدا کند. این سطح از میزان تقریب و تعاملات دو کشور ضرورت تربیت کادر آشنا و مسلط به زبان فارسی و ایرانشناس را در مراکز و دستگاه های دولتی و غیردولتی روسیه اجتناب ناپذیر نموده بود. بر همین اساس؛ نه تنها کرسی ها و گروه های آموزش زبان فارسی در دانشگاه ها و مراکز و موسسات علمی – آموزشی روسیه به فعالیت خود ادامه دادند؛ بلکه حتی بعضا گروه ها و دپارتمان های جدیدی نیز در دیگر مناطق روسیه فدراتیو راه اندازی و دایر شدند. همزمان؛ در کشورمان نیز حمایت از آموزش زبان فارسی در خارج همواره به عنوان یکی از اولویت های فرهنگی در دستور کار نمایندگی های سیاسی و فرهنگی ج.ا.ایران قرار داشته است. این حمایت در برخی کشورها همچون روسیه فدراتیو بنا بدلایل مختلف سیاسی و اقتصادی بیشتر مورد تاکید قرار داشت. از همین رو چنانچه نگاهی به فعالیت های فرهنگی ج.ا.ایران در روسیه در طول بیش از20 سال گذشته بیندازیم؛ حوزه زبان و ادب فارسی و ایرانشناسی بخش قابل توجه و بلکه پررنگی از این فعالیت ها را به خود اختصاص می دهد.

گشایش رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در فدراسیون روسیه تاکنون منجر به تقویت مراکز و گروه های زبان فارسی و ایرانشناسی و گشایش مراکز جدید آموزش زبان فارسی در دانشگاه های مختلف روسیه شده است. در واقع کارها و امور حمایتی مربوط به آموزش زبان فارسی در روسیه و حمایت از کرسی های زبان فارسی و ایرانشناسی بخش مهمی از فعالیت های رایزنی فرهنگی ایران در روسیه را به خود اختصاص داده اند.

اعزام دانشجویان زبان فارسی روسیه به دوره های دانش افزایی زبان فارسی در ایران ، برگزاری شب های ادبی و شعر و بزرگداشت مشاهیر و شعرای پارسی گوی، اهدای بیش از 10 هزار عنوان کتاب به کتابخانه های بزرگ و گشایش چندین مرکز آموزش زبان فارسی در دانشگاه های مختلف روسیه را می توان به عنوان بخش دیگری از فعالیت های فرهنگی ایران در حوزه زبان و ادبیات فارسی در این کشور نام برد.

در سال های اخیر هم که بنیاد سعدی متولی حمایت از آموزش زبان فارسی در خارج از کشور شده ؛ فعالیت ها در این حوزه همچنان توسط رایزنی فرهنگی که به عنوان نماینده بنیاد سعدی نیز محسوب می شود ؛ ادامه پیدا کرده است و بخاطر حجم زیاد کارها در این حوزه و بمنظور انسجام بخشی به آنها ؛ ساختاری تحت عنوان مرکز زبان فارسی[3] در ذیل رایزنی فرهنگی ج.ا.ایران و نمایندگی بنیاد سعدی در روسیه ایجاد و راه اندازی شده است.

در حال حاضر (1403) در 15 دانشگاه روسیه کرسی زبان فارسی وجود دارد و علاقمندان به زبان وادب فارسی در روسیه در دیگر مراکز آموزشی این کشور و از جمله در مرکز زبان فارسی رایزنی فرهنگی نیز امکان بهره مندی از خدمات آموزش این زبان را دارند.

هماهنگی امور و اعزام دانشجویان زبان فارسی روسیه به دوره های دانش افزایی در ایران

از جمله یکی از مهم ترین اقداماتی که در طول سال های گذشته در حوزه زبان فارسی مورد توجه و اهتمام رایزنی فرهنگی ایران در روسیه بوده ؛ تلاش برای استفاده از زمینه ها و فرصت های اعزام دانشجویان برتر زبان فارسی روسیه به ایران برای شرکت در دوره های دانش افزایی بوده است. این دوره ها یا بر اساس قرارداد و تفاهم نامه همکاری دوجانبه دانشگاه های داخل با دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی کشور روسیه برگزار می شوند ؛ یا از طریق بنیاد سعدی و با جلب همکاری و مشارکت دانشگاه های داخل. آنچه تاکنون بیشتر معمول و مدون بوده ؛ برگزاری دوره های دانش افزایی زبان و ادبیات فارسی از نوع دوم- از طریق بنیاد سعدی- با ترکیبی از ملیت های مختلف بوده است. تعداد این دوره ها تاکنون- تا پاییز سال1403- به عدد 88 رسیده است.

ناگفته نماند بعضا نیز دوره های ویژه و اختصاصی برای دانشجویان زبان فارسی یک منطقه زبانی- حوزه روس زبان- و یا اختصاصی برای دانشجویان روس در ایران برگزار شده است که از جمله آنها می توان دوره اختصاصی دانش افزایی برای دانشجویان روسیه و یا دوره اختصاصی برای دانشجویان روسیه و کشورهای مشترک المنافع را ذکر نمود.

به جرات می توان گفت سهم دانشجویان روسی در دوره های دانش افزایی ذکر شده از بسیاری کشورهای دیگر به مراتب بیشتر بوده است.؛ چنانچه این گفته مصداق و عینیت خود را در بررسی عملکرد آماری 5 دوره دانش افزایی برگزار شده در فاصله زمانی سال های 1387 تا1389 ( 2008 تا 2010 میلادی) نشان می دهد.

بی شک دسترسی به جزئیات اطلاعات و اسامی شرکت کنندگان در این دوره ها که تاکنون 88 دوره آن با همکاری و مشارکت دانشگاه های مختلف برگزار شده ؛ به سادگی میسر نیست و به همین دلیل ذکر اطلاعاتی در خصوص 5 دوره دانش افزایی : دوره شصت و یک( تیرماه1387)؛ دوره شصت و دو( مرداد1387)؛ دوره شصت و سه ( شهریورماه 1387)؛ دوره هفتاد( بهمن و اسفند 1388) و دوره هفتاد و سه( دی و بهمن 1389) اکتفا می گردد.

نام کشور	دوره61		دوره62		دوره63		دوره 70		دوره73		مجموع
نام کشور	خانم	آقا	خانم	آقا	خانم	آقا	خانم	آقا	خانم	آقا	مجموع
روسیه	4	2	6	4	4	4	4	2	3	3	36

دانشجویان و فراگیران زبان فارسی از کشور روسیه؛ شرکت کننده در 5 دوره دانش افزایی در ایران

تعداد شرکت کنندگان در هر دوره:

در دوره شصت و یک؛ 27 دانشجو از9 کشور ؛ در دوره شصت و دو 52 نفر از 20 کشور ؛ در دوره شصت و سه 39 نفر از16 کشور ؛ در دوره هفتاد 28 دانشجو از 12 کشور و در دوره هفتاد وسه 24 نفر از 8 کشور حضور داشتند.

بررسی آمار و نتایج 5 دوره دانش افزایی برگزار شده در سال های مورد اشاره نشان می دهد کشورهای روسیه و ترکیه بیشترین تعداد شرکت کنندگان در دوره ها را داشته اند. 30 درصد از شرکت کنندگان این دوره ها از کشورهای همسایه بوده اند. تعداد شرکت کنندگان کشور روسیه تقریبا با تعداد شرکت کنندگان 18 کشور برابر است. هر چند این برآورد و نتیجه گیری محدود به 5 دوره دانش افزایی برگزار شده در سال های مورد اشاره است ولی به جرات می توان گفت میانگین و سهم دانشجویان روسی شرکت کننده در مجموع دوره های دانش افزایی برگزار شده در ایران از بسیاری کشورهای دیگر به مراتب بیشتر است.

شرکت کنندگان به تفکیک جنیست:

60 درصد دانشجویان حاضر در دوره ها را خانم ها تشکیل می دادند که نشان از اهمیت زبان فارسی در میان آنان دارد.

شرکت کنندگان به تفکیک زبان:

یک چهارم شرکت کنندگان در این دوره ها به زبان روسی تکلم می کردند و نیمی از آنان به سه زبان روسی؛ ترکی و عربی.

شرکت کنندگان به تفکیک تعداد حضور در دوره ها:

کشورهای روسیه و ترکیه در هر 5 دوره مورد مطالعه حضور داشته اند و پس از آنها؛ کشورهای ارمنستان؛ گرجستان؛ عراق؛ بلاروس و پاکستان با چهار دوره حضور قرار دارند.

بررسی گزارش های موجود در خصوص 88 دوره دانش افزایی برگزار شده در ایران و نیز دوره های مستقل برگزار شده توسط برخی دانشگاه های داخل کشور نشان می دهد در اکثر این دوره ها دانشجویانی از کشور روسیه حضور داشته اند. از آن جمله اند:

o حضور دانشجویانی از روسیه در هشتاد و دومین دوره دانش افزایی زبان فارسی در ایران- تابستان1394؛( اوت 2015) برگزار شده در دانشگاه شهید بهشتی

o دانشجویان روسی در دوره هشتاد وسوم دانش افزایی زبان فارسی -تابستان؛1395 (اوت 2016)؛ دانشگاه علامه طباطبایی

o ششمین دوره دانش افزایی زبان فارسی در دانشگاه بین المللی امام خمینی قزوین با حضور دانشجویان زبان فارسی از کشور روسیه و ویتنام-تابستان1403 (اوت2024)

o دوره آموزش زبان فارسی به دانشجویان روسی در دانشگاه علامه طباطبایی-اسفند1395 ( مارس2017)

o دومین دوره دانش افزایی زبان فارسی برای زبان آموزان کشور روسیه در دانشگاه الزهرا. از 9/8/1402 ( 31 اکتبر2023) تا2/10/1402 ( 23 دسامبر2023) برای 5 نفر از زبان آموزان دانشگاه دولتی زبانشناسی مسکو و بر اساس تفاهم نامه همکاری امضا شده بین دو دانشگاه

برخی دانشگاه های داخل کشور بخاطر ظرفیت ها و امکاناتی که دارند و بواسطه تلاش شان برای تعامل با دانشگاه های خارجی ؛ در طول سال های گذشته با برخی دانشگاه های خارج از کشور در زمینه برگزاری دوره های آموزشی؛ تبادل استاد و دانشجو ؛ اعطای فرصت های مطالعاتی و حمایت از پایان نامه ها و برگزاری همایش های مشترک ؛ تفاهمنامه های همکاری امضا نموده اند و حوزه زبان فارسی یکی از محورهای کاری و فعالیتی آنها محسوب می شود. دانشگاه هایی همچون علامه طباطبایی؛ تهران؛ الزهرا ؛ تربیت مدرس؛ بین المللی امام خمینی قزوین ؛ دانشگاه تبریز و .... از جمله آنها بشمار می روند.

برگزاری دوره های آموزش زبان فارسی در رایزنی فرهنگی

کلاس های آموزش زبان فارسی با حمایت بنیاد سعدی در مرکر زبان فارسی رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در مسکو به صورت مستمر از سال 1395(2016) برگزار شده و مورد استقبال مخاطبان روس قرار گرفته است. تاکنون- تا پایان شهریور1403- (21 سپتامبر2024) ؛ از سوی مرکز زبان فارسی رایزنی فرهنگی کشورمان در مسکو 18 دوره آموزش زبان فارسی برگزار شده است.

ایجاد و راه اندازی مرکز آموزش زبان فارسی

بخاطر جایگاه و پیشینه زبان فارسی در روسیه و اقبال دانشجویان روسی به آموزش و فراگیری این و نیز با توجه به وجود تعداد قابل توجه کرسی ها و دپارتمان های زبان فارسی در فدراسیون روسیه؛ در دسامبر سال 2015 میلادی ( آذر 1394) مرکز آموزش زبان فارسی در مسکو راه اندازی شد.

در مراسم گشایش مرکز زبان فارسی رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در روسیه که در آذرماه1394 با حضور غلامعلی حدادعادل رییس بنیاد سعدی، رضا ملکی رایزن فرهنگی کشورمان در روسیه، ولادیمیر ایوانف[4] رئیس کرسی زبان فارسی دانشگاه دولتی مسکو، ایران‌زاده معاون آموزشی دانشکده ادبیات دانشگاه علامه طباطبایی، هادوی رئیس بنیاد مطالعات اسلامی مسکو و جمعی از استادان زبان و ادب فارسی و دانشجویان زبان فارسی در محل رایزنی فرهنگی ایران برگزار شد؛ دکتر حداد عادل، رئیس بنیاد سعدی طی سخنانی با اشاره به پیشینه روابط و دوستی دو کشور ایران و روسیه، زبان فارسی را کلید گنجینه معارف و اندیشه نهفته در این زبان معرفی و اظهار کرد: "یادگیری زبان فارسی هم برای دستیابی به حظ و لذت معنوی این زبان و هم برای کسب معاش، مفید و ارزشمند است (1).

این مرکز زیرنظر رایزنی فرهنگی و مورد حمایت بنیاد سعدی فعالیت داشته و اندک زمانی پس از راه اندازی؛ فعالیت های خود را با مشارکت مستقیم در سازماندهی و برگزاری المپیادهای دوازدهم و سیزدهم زبان فارسی؛ اعزام دانشجویان به دوره های دانش افزایی در ایران و برگزاری دوره های آموزشی و دانش افزایی در روسیه آغاز نمود. مرکز یاد شده دوره های زبان فارسی را بطور مستمر و منظم و در تمامی سطوح ( کلاس های گروهی و انفرادی در قالب های مختلف ) برگزار می کند.

دوره های فارسی مرکز در سطوح مبتدی ( از صفر) ؛ متوسطه و پیشرفته ارائه می شوند. هر گروه شامل 10 نفر است. هر دوره برای 30 درس ( 60 ساعت تحصیلی) طراحی شده است. شرکت کنندگان برای شرکت در دوره ها باید مبلغی را پرداخت نمایند. ( دوره ها پولی است). در پایان هر سطح گواهی صادر و ارائه می شود.

هدف این مرکز ؛ آنگونه که در سایت آن ذکر شده ؛ ترویج زبان فارسی و فرهنگ ایرانی است . به همین منظور تلاش دارد فرآیند یادگیری زبان فارسی را برای علاقمندان این زبان در روسیه تا حد امکان آسان نماید.

بخش های زیر در سایت مرکز قرار داده شده و علاقمندان به فراگیری زبان فارسی می توانند از اطلاعات ارائه شده استفاده نمایند:

- مواد آموزشی: با قابلیت جستجو و دسترسی به کتاب ها در فرمت پی د ی اف؛ ویدئوهای صوتی و آموزشی

- المپیاد : دسترسی عمومی به تکالیف سال های گذشته

- دوره های زبان فارسی : تمامی اطلاعات مورد نظر در مورد دوره های زبان فارسی در این بخش وجود دارد.

- بخش های"دانشگاه های ایران" و "دانشگاه های روسیه" برای کسانی که علاقمند به تحصیل زبان فارسی در موسسات آموزش عالی هستند.

ماریا گن[5] فارغ التحصیل دکترای زبان فارسی از دانشگاه تهران اولین رئیس این مرکز است و در دوره ریاست ایشان - که البته هنوز هم ادامه دارد- فعالیت ها در حمایت از آموزش زبان فارسی در فدراسیون روسیه انتظام و سر و سامان جدیدی به خود گرفته است.

گفتنی ست پایگاه اطلاع‌رسانی زبان و ادب فارسی برای روس‌زبانان، با هدف آشنایی مخاطبان روس‌زبان با زبان و ادب فارسی، ایجاد ارتباط میان فراگیران زبان فارسی و کمک به گسترش زبان و ادب فارسی در حوزه روس‌زبان، به زبان روسی طراحی و راه‌اندازی شده و به نشانی www.persianlang.ru قابل دسترسی است.

- سایت مرکز آموزش زبان فارسی رایزنی فرهنگی ج.ا.ایران در روسیه به نشانی:

www.persianlang.ru

و

- لینک مرتبط بنیاد سعدی

برای مشاهده؛ مطالعه و دریافت اطلاعات و داده های مربوط به زبان فارسی و آموزش آن در روسیه؛ لینک زیر که مربوط به بنیاد سعدی است؛ توصیه می شود.

همه چیز درخصوص زبان فارسی در روسیه:

https://saadifoundation.ir/fa/tag/31/%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87

Ø مراکز اصلی آموزش زبان فارسی در فدراسیون روسیه :

بر اساس اظهارات احمدوند رایزن فرهنگی کشورمان در مسکو در کارگروه مجازی بنیاد سعدی با نمایندگی روسیه که در مرداد1402 برگزار گردید؛ در 15 دانشگاه روسیه کرسی زبان فارسی وجود دارد و مجموعا 518 نفر در آنها تحصیل می کنند.

در بین تمامی مراکز توسعه و آموزش زبان فارسی در فدراسیون روسیه؛ انستیتو کشورهای آسیا و آفریقا دانشگاه دولتی مسکو را می توان در حال حاضر؛ مشهورترین آنها دانست. پروفسور ولادیمیر ایوانف رئیس کاردان دفتر زبان های ایرانی در این مرکز در طول سال های گذشته توانسته است با ایجاد رو ابط بسیار حسنه با سفارت و رایزنی فرهنگی ایران در روسیه و حمایت و همکاری کامل در اجرای برنامه های فرهنگی – آموزشی این رایزنی؛ گام های بلندی را در توسعه و گسترش زبان فارسی در روسیه بردارد.

گشایش اتاق های فرهنگ ایران در دانشگاه های متعدد روسیه و برگزاری دوره های دانش افزایی و دادن امکاناتی مانند کتاب و نشریات ایرانی؛ حمایت های مادی و معنوی از چاپ و نشر کتاب و دیگر موارد مرتبط با زبان وادبیات فارسی؛ برقراری شب های شعر و دایر کردن نمایشگاه های متععد توانسته است زمینه های مناسبی را برای بالا بردن سطح دانش و آگاهی دانش پژوهان زبان فارسی فراهم آورد و آنان را به آینده رشته ای که می خوانند ؛ تا حدودی امیدوار سازد.

در سایر شهرهای روسیه یا به همت رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران واحدهای جدید تاسیس شده و یا واحدهای قبلی گسترش یافته اند. برنامه ریزی مدبرانه دوره های دانش افزایی ؛ هم هزینه این کار را- ضمن برگزاری آبرومندانه- به حداقل ممکن رساند و هم بالاترین راندمان را از خود بروز داد.

با تشویق و حمایت های نمایندگی فرهنگی؛ استادان و کارشناسان روسی توانستند کتاب های آموزشی جدید و پیشرفته ای را تدوین کنند که نه تنها متون آنها با شرایط روز و شکل روابط جدید سیاسی ایران و روسیه هماهنگ است بلکه میزان رشد دانشجویان در زبان فارسی را بطور کمی و کیفی بالا برده است. بطور مثال می توان به کتاب فارسی برای روس زبانان نوشته پروفسور ایوانف اشاره کرد که به دلیل استقبال زیاد؛ طی سال های اخیر در چند نوبت با تیراژ قابل ملاحظه ای چاپ و دراختیار دانش پژوهان قرار گرفته است.

در سال های اخیر و با فعالیت و حمایت رایزنی فرهنگی ایران و نماینده بنیاد سعدی در روسیه؛ مراکز جدیدی در این کشور پهناور در جهت توسعه زبان فارسی و فرهنگ ایران گشایش یافته اند. از این جمله می توان به افتتاح رشته زبان فارسی در دانشگاه دولتی فنی آستراخان در سال2001؛ دایر نمودن دوره آموزش زبان فارسی در دانشگاه دولتی تربیت معلم آستراخان؛ گشایس مرکز ایرانشناسی در دانشکده روابط بین الملل و منطقه شناسی سیبری در سال2001؛ افتتاح مرکز اموزش زبان فارسی در دانشگاه دولتی گورکی شهر یکاترینبورگ روسیه درسال 2002؛ ایجاد مراکز ایرانشناسی در دانشگاه ودلتی و مدرسه ملی شهر ساراتف در طی سالهای 2000 و 2001؛ تداوم آموزش زبان فارسی در برخی جمهوری های خودمختار همچون تاتارستان ؛ داغستان باشقیرستان ؛ اوستیای شمالی را مورد اشاره قرار داد.

نکات:

- اقدامات و فعالیت ها در حوزه زبان فارسی در روسیه و اقدامات و فعالیت ها در حوزه ادبیات فارسی در روسیه در این پژوهش در دو مدخل جداگانه جای گرفته اند . ولی ناگفته پیداست بخاطر همپوشانی و ارتباط تنگاتنگ و پیوستگی موضوعی بین این دو؛ تفکیک و دسته بندی کامل عملا کار دشواری است. چه بسا فعالیت و اقدامی که از سوی رایزنی فرهنگی انجام شده و می شود در قالب یک برنامه و در زمان مشخص؛ هم زبان فارسی و هم ادبیات فارسی و حتی ایرانشناسی را تحت پوشش قرار دهد . مثال عینی دراین زمینه ؛ برگزاری المپیادهای زبان و ادبیات فارسی در روسیه است. در چارچوب این برنامه ؛ هم فعالیت ها واقدامات در حوزه آموزش زبان فارسی ؛ هم فعالیت ها واقدامات در حوزه ادبیات فارسی و فعالیت ها در حوزه ایرانشناسی مورد بررسی و ارزیابی قرار می گیرد. بهمین خاطر برای دریافت اطلاعات درست و تکمیلی از اقدامات و فعالیت ها لازم است مطالب هر سه مدخل اشاره شده مورد توجه و مطالعه قرار گیرد.

- اطلاعات بیشتر و تکمیلی از فعالیت های رایزنی فرهنگی ج.ا.ایران و نمایندگی بنیاد سعدی در فدراسیون روسیه در حوزه زبان و ادبیات فارسی؛ و نیز فعالیت های رایزنی فرهنگی در حوزه ایرانشناسی و مراکز و موسسات ایجاد و راه اندازی شده با حمایت رایزنی فرهنگی در سال های اخیر و همچنین فعالیت برخی دیگر از مراکز ایرانی فعال و مرتبط در روسیه همچون بنیاد مطالعاتی اسلامی مسکو و ... ؛ در دانشنامه جامعه و فرهنگ ملل مرکز مطالعات راهبردی روابط فرهنگی؛ ذیل مدخل اروپای شرقی؛ روسیه(2) و مقاله" روابط فرهنگی ایران و روسیه" نوشته شده توسط الهه کریمی ریابی و مهناز نوروزی(3).

منابع:

1. گشایش مرکز زبان فارسی رایزنی فرهنگی روسیه؛ خبرگزاری ایسنا؛30/9/1394؛

https://www.isna.ir/news/94093017727/

دانشنامه ملل، نمایندگی فرهنگی ج. ا. ایران در روسیه، به آدرس:

کریمی ریابی الهه، نوروزی مهناز، روابط فرهنگی ایراى و فدراسیون روسیه، فصلنامه مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، سال بیست و هفتم، شماره 115، پاییز 1400، صص 142- 123،

پرویز قاسمی

تاریخ تکمیل و به روز رسانی:

30/9/1403

[1] Всероссийская государственная библиотека иностранной литературы имени М.И.Рудамино

[2] Журнал Персия

[3] Центр персидского языка

[4] Владимир Борисович Иванов

[5] Мария Ген