نمایش مبدأ برای ابزار موسیقی در سنگال



در [[سنگال]] رقص و موسیقی به یکدیگر وابسته است. این کشور از لحاظ ارزش های موسیقی بسیار غنی به شمار می آید و به مناسبت های گوناگون مردم با دست زدن و خواندن همراه مدح سرایان به شادی می پردازند. هر قبیله نیز موسیقی و ابزار موسیقی خاص خود را دارد. 

آلات [[موسیقی در سنگال]] عبارتند از:

=== '''[[سابار]]''' ===
سابار (Sabar) واژه ای است که از کلمه ی سِرِر (Sérère)، طایفه ای در [[سنگال]] گرفته شده است. این آلت موسیقی ابزار کوبش، نوع خاصی از موسیقی و رقص احساسی در جشن های سنتی و مردمی [[سنگال]] و گامبیا است. این آلت موسیقی که نوعی تامبور است جز فرهنگ ولوف ها، سِرِرها و لابوها به شمار می آید. هم در موسیقی سنتی و هم در موسیقی مدرن از آن استفاده می شود. خاص بودن این موسیقی را باید مدیون "دودو اِندای روز" (Doudou Ndiaye Rose) متخصص این موسیقی دانست. جنس آن از چوب و پوست بز است و امروزه هفت نوع آن در بازار وجود دارد. در زمان قدیم از سابار برای ارتباط برقرارکردن از یک روستا با روستایی دیگر تا حدود پانزده کیلومتری از آن استفاده می گردید.

از این آلت موسیقی برای جشن ها، تولدها، مراسم ازدواج، جشن تعمید، ختنه، کشتی سنگالی، بازی ها و غیره استفاده می کنند. آلت سابار در آفریقای غربی کمتر به چشم می خورد، ولی رقص آن در کشورهای گوناگونی آموزش داده می شود اما در کشور [[مالی]] ممنوع است.<ref>Ndour, S. (2008). L’industrie musicale au Sénégal : essai d’analyse. Dakar: Codesria.</ref>

=== '''[[بالافون]]''' ===
-"بالا" (Bala) به معنی ابزار و "فون" (Fon) به معنی صدا است. بالافون نیز آلت کوبش اصل آن از آفریقای غربی نوعی ساکسوفون است. انواع ساده، پیشرفته و بزرگ آن در مناطق زیادی از آفریقا وجود دارد. اولین بالافون (Balafon) در قلمرو "سوسو" (Sosso) بین [[مالی]] و گینه ساخته شده و هنوز هم وجود دارد و نام آن "سوسوبالا" (Sosso Bala) است. در [[جشن‌ها و سرودها در سنگال|سرود ملی سنگال]] نیز نام این آلت موسیقی برده شده است.<ref>Ambrose, J. (1979). Aspects analytiques de la musique de balafon dans quatre sociétés camerounaises en 1975-1976. (Thèse de 3ème cycle). Paris: EHESS.</ref>

=== '''[[بُم بولونگ]]''' ===
بم بولنگ (Bombolong): این آلت موسیقی از نوع کوبش است. از این آلت موسیقی نیز برای برقراری ارتباط از یک روستا با روستایی دیگر استفاده می شده است و هنوز هم در کازامانس به کار می رود. در گینه ییسائو و گامبیا نیز استفاده می شود. این آلت موسیقی از تنه درختی ساخته شده که داخل آن خالی شده است. برای استفاده از آن از دو "باتون" (Baton) استفاده می شود. نوعی تامبور جنگ هم بوده است، اما در جشن های سنتی و مراسم نیز مورد استفاده قرار می گیرد. گاهی مقدس به شمار می آید. در "اوسوی" (Oussouye) تنها پادشاه می تواند دستور زدن آن را بدهد.

=== '''[[جِمبه]]''' ===
"جِمبه" (Djembé) نیز آلت موسیقی کوبشی است، از تنه چوبی ساخته شده و به شکل جامی است که روی آن را پوست بز کشیده اند و با دست روی آن می زنند. اصل آن به امپراطوری "ماندینگ" (Mandingue) ها در آفریقای غربی بر می گردد.اما از قرن 13 به گینه و [[مالی]] و [[ساحل عاج]] و بورکی نافاسو هم آمد. گینه ای ها آنرا " بوته" (Boté) می نامند. در سال های 1950 بود که این آلت موسیقی به خارج از آفریقا صادر شد. در سال های 1980 جِمبه دنیا را فتح کرد و امروزه هم در مراکز آموزشی اروپا و آمریکا و [[ژاپن]] آموزش داده می شود.

=== [[اِکون تینگ|'''اِکون تینگ''']] ===
"اِکون تینگ" (Ekonting) آلتی است که دارای تارهای آفریقایی است. آلتی قدیمی و روستایی و با ریشه ی دیولادر کازامانس [[سنگال]]، گامبیا و گینه ساخته می شود. قسمت دایره ای شکل آن که تو خالی است "کالوباس" (Calebasse) نام داشته و قطر آن از 20 تا 50 سانتی متر است و روی آن هم پوست بز کشیده شده است، قسمت بعدی آن دسته آن است که از جنس چوب و بیشتر از یک متر است و بالاخره سه تار که در میان آن قرار دارد. معروف ترین نوازنده آن "بوکوت دیولا" (Boucotte Diola) نام دارد.<ref>UIF.(2004).26-33</ref>

=== [[گون گوبا|'''گون گوبا''']] ===
گون گوبا (Gongoba): اصالت این آلت موسیقی به گینه بر می گردد و آلت کوبشی است که در آفریقای غربی بسیار مردمی است. جنس آن از کالوباس با قطر 50 سانتی متر و دارای دو روکش است و روی آن 3 تا 5 ورقه با تیغه های فلزی نسب شده است.

=== [[ژونگ ژونگ|'''ژونگ ژونگ''']] ===
"ژونگ ژونگ" (Jun Jung) نام تامبور جنگی سلطنتی سِرِرها در [[سنگال]] و گامبیا است. از آن در زمین جنگ و در مراسم های رسمی دولتی و مراسم مذهبی استفاده می شود. اصالت آن همان موسیقی با اهمیتی بوده است که در کارائیب (Caraibes) پس از مهاجرت سیاهان به آنجا برده شده است.<ref>Diagne, P. (2010). Tarana ou l’Amérique précolombienne : un continent africain. Paris: l’Harmattan.</ref>

=== '''[[کورا]]''' ===
"کورا" (Kora) آلت موسیقی است که از تار آفریقایی تشکیل شده و در اغلب کشورهای آفریقایی وجود دارد و اصالت آن از ماندینگ است. طبق داستان های قدیمی، اولین کورا متعلق به یک زن نابغه بوده است که در نمادهای "کانسالا" (Kansala) در گامبیا زندگی می کرده است. یک رئیس جنگ (Tiramakhan Traoré) که بسیار از این ساز خوشش آمده بود آن را از آن زن می گیرد. پس از او مردی به نام "والی" (Waly) همراه با گروه شکارچی این آلت موسیقی را به دست آورده و به مدح سرای خود، "جِلیمالی" (Djelimaly) می سپارد و او نیز به پسر خود "کامبا" (Kamba) داده و همین طور از پدر به پسر منتقل شده است. "کورا" را نباید با دیگر آلات موسیقی که شبیه آن هستند به اشتباه گرفت. "کورا" نیز از یک "کالوباس" با 40 تا 60 سانتی متر قطر با پوششی از پوست گاو و یا گوزن، و یک دسته و تعدادی تار تشکیل شده است.

از بین مشهورترین نوازندگان کورا می توان به "زومانا دیارا" (Zoumana Diarra) اشاره کرد که 44 تار در کورای او وجود دارد. "لامین کونته" (Lamine Konté)، "جِلیمادی سیسوکو" (Djelimady Sissoko)،"تومانی دیاباته" (Toumani Diabaté)"، بالاکه سیسوکو" (Ballaké Sissoko) و غیره از دیگر هنرمندان ساز کورا به شمار می آیند.

در سال های 1970، نوع جدیدی از آموزش ساز کورا ابداع شده است. راهب سنگالی به نام "کور موسی" (Keur Moussa) و "دومینیک کورا" (Dominique Cora) و آهنگساز فرانسوی "جَک بورتَن" (Jacques Burtin) ساز کورا را با آئین عبادی تلفیق کردند و این برای اولین باری بود که ساز آفریقایی با آلت موسیقی غربی تلفیق شد. جَک بورتن به آهنگسازی مذهبی بسنده نکرد و تلفیق موسیقی کورا را با موسیقی غربی در آثار بعدی خود ادامه داد.

تا پایان قرن 20 هیچ نُتی برای کورا وجود نداشت و همه نت ها شفاهی بود. در سال های 1970 "کور موسی" (Keur Moussa) راهب معروف سنگالی برای آموزش این آلت موسیقی نوت هایی را ارائه داد. این سیستم باعث شد که اغلب نوازندگانی که از کشورهای مختلف به آنجا می آمدند کار با این آلت موسیقی را یاد بگیرند. آهنگسازان هم روی آن متمرکز و از آن ادبیاتی خاص نوشتند. در حال حاضر، بیش از 200 قطعه موسیقی با کورا نوشته شده است.<ref>Huchard, O. S. (2000). La kora: objet-témoin de la civilisation manding : essai d’analyse organologique d’une harpe-luth africaine. Presses universitaires de Dakar.</ref>

=== '''[[تاما]]''' ===
نام آن "تامبور سخن گو" (Tama) نیز هست. ابزاری کوبشی در آفریقای غربی است. شبیه آن در هند به نام "اوروک" (Huruk) و در ژاپن به نام" اوتزوزومی" (Otsuzumi) وجود دارد. این وسیله تامبوری است که طول آن 60 سانتی متر و قطر آن 20 سانتی متر می باشد. دارای دو پوسته است. این دو پوست توسط طناب ها به یکدیگر متصل هستند. این ساز از آفریقای شمالی می آید و در قرن 11 میلادی ظهور کرد. در [[مالی]] از آن استفاده می شود، در موسیقی معروف [[سنگال]] "اِم بالاکس"[i] (Mbalax) و نیجریه هم نواخته می شود. این آلت یکی از قدیمی ترین آلات موسیقی مدح سرایان است.

=== '''ماریم بالاکس (Marim balax)''' ===
ماریم بالاکس (Marim balax)''':''' این آلت موسیقی سنگالی است و از ساز "[[ماریمبا]]" (Marimba) و "اِم بالاخ" (Mbalakh) ساخته شده است.

=== '''[[ماریمبا]]''' ===
"ماریمبا" (Marimba) از نوع کوبشی است و در آمریکای لاتین بسیار دیده می شود. ترکیبی از [[بالافون]] آفریقایی و سازهای دوره استعمار است. امروزه تعداد زیادی از آهنگسازان غربی از آن در آثار خود استفاده می کنند. در سال 2010 بود که موسیقی ماریمبا و آوازهای سنتی منطقه جنوب کلمبیا در بخش فرهنگی [https://www.bing.com/ck/a?!&&p=f85e3d490ccd89efJmltdHM9MTcxNTkwNDAwMCZpZ3VpZD0xN2EzNWYwYS05OTg2LTYyOTgtM2M1Yi00Y2U5OThkNDYzMzEmaW5zaWQ9NTE1OQ&ptn=3&ver=2&hsh=3&fclid=17a35f0a-9986-6298-3c5b-4ce998d46331&psq=%db%8c%d8%a6%d9%86%d8%b3%da%a9%d9%88%d9%be&u=a1aHR0cHM6Ly93d3cudW5lc2NvLm9yZy9lbg&ntb=1 یونسکو] ثبت شد. لبه های آن از چوب ساخته شده است و از چپ به راست پهن تر می شود. موقعیت نوت ها و شکل صفحه کلید شبیه پیانو است. تولید صدا آن را هم کالوباس ها می کنند. تمام این سیستم روی دو پایه قرار دارد و تنظیم می شود. نوازنده پشت آن می ایستد و با دو چوب دستی آزاد آن‌را می نوازد.

"ماری ژوزه سیمارد" (Marie –Josée Simard)، "کِکو آبه" (Keiko Abe)، "زاسمین کولبرگ" (Jasmin Kolberg) و "گوردون ستوت" (Gordon Stout) و غیره از جمله نوازندگان معروف این ساز هستند.

از جمله نوازندگان اروپایی این ساز در قرن 20 میلادی می توان به"داریوش میل اود" (Darius Milhand)، "اِرکی – سِوِن تور" (Erkki – Seven Tüür) و "برنارد کاوانا" (Bernard Cavanna) اشاره کرد.<ref>Brenner, H. (2007). Marimbas in Latein amerika. Historische Fakten und Status quo der Marimbatraditioen in Mexico, Guatemala, Belize, Honduras, El Salvador, Nicaragua, Costa Rica, Kolumbien, Ecuador und Brasilien (Stidien und Materialien zur Muskwissenschaft 43). Georg Olms Verlag.</ref><ref>بصیری، محمدعلی، فتحی پور، ریحانه (1401).جامعه و فرهنگ [[سنگال]]. تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی(در دست انتشار)</ref>
== پاورقی ==
[i]. ام بالاکس (Mbalax) یک نوع موسیقی مردمی بسیار شاد و با ریتم است که ریشه آن سنگالی است. این موسیقی مردمی ترین موسیقی در [[سنگال]] به شمار می آید که با [[تاما]] و [[سابار]] نواخته می شود.

== نیز نگاه کنید به ==

* [[موسیقی در سنگال]]
* [[انواع آلات موسیقی سنتی چین]]

== کتابشناسی ==