نمایش مبدأ برای جشن ها و مراسم سنتی مصر

در [[مصر]] جشنهای سنتی متعدد و گوناگونی وجود دارد که برخی از آنها ریشه در تاریخ چند هزار ساله این سرزمین دارد. 

'''شم النسیم:''' شمّ النسیم یا عیدالربیع از جمله مناسبتهایی است که در فصل بهار توسط مردم مصر جشن گرفته میشود. عید شم النسیم یکی از قدیمیترین جشنهای مردمی مصر است که سابقه آن به حدود 5 هزار سال میرسد. شم از «شمو» از کلمه فرعونی گرفته شده است که در الفبای هیروگلیف به معنای عید خلق حیات است و در باور مصریان قدیم نماد آغاز خلقت و حیات بوده است. بعدها کلمه النسیم به آن اضافه شد که به لحاظ مفهومی با فصل بهار و اعتدال آب و هوا و نسیم بهاری ارتباط دارد. در این روز گروههای مختلف مردم (مسیحی و مسلمان) با حضور در باغها و بوستانها و مناطق طبیعی و تفریحی، به جشن و سرور میپردازند. از ویژگیهای جشن و سرورهای این مناسبت، تهیه غذای سنتی خاص سفره شم النسیم است و شامل موادی چون: تخم مرغ رنگ شده، ماهی خشک و نمک زده، کاهو، پیازو نخود سبز است که هر کدام نماد یک مفهوم است؛ مثلا تخم مرغ نماد خلق حیات از جماد است و یا ماهی که نماد خیر و برکت رودخانه نیل است (www.sis.gov.eg;2014).

'''آداب و سنتهای ماه رمضان:''' ماه رمضان در مصر همچون بسیاری از کشورهای اسلامی با سنتها و مراسم گوناگون همراه است که از دیرباز در میان مردم مسلمان این کشور رواج داشته است. علاوه بر مراسم و سنتهای خاص دینی، حضور مردم در خیابانها، اماکن مختلف و قهوهخانهها و برگزاری جشن و سرور از ویژگیهای این ماه است. همچنین برخی از سنتهای مردمی علیرغم تغییر و تحولات اجتماعی و فرهنگی نیز در این ماه در میان جامعه مصری رواج دارد. از جمله سنتهای ماه رمضان در مصر که از گذشتههای دور هر چند کمرنگ باقی مانده است، سنت چاوش خوانی در سحرهاست. شخص چاوش خوان که به او «مسحراتی» گفته میشود، در سحرها و پیش از اذان صبح؛ باگردش در محلههای شهر ضمن خواندن اشعاری عامیانه و یا جملاتی در مدح پیامبر (ص) و نواختن بر طبل کوچک همراه خود، با جملات و عباراتی مردم محله را از خواب بیدار میکنند تا از فرصت سحر استفاده کنند. 

خیمههای رمضانی شبانه از دیگر سنتهای ویژه این ماه در میان مردم مصر است که در واقع فرصتی برای گردآمدن اقشار مختلف مردم و نیز ملاقات خانوادهها در فضای معنوی ماه رمضان است. اجرای سرودها و تواشیح دینی و دیگر برنامههای شاد و مفرح از جمله ویژگیهای این خیمههاست. معمولا باشگاههای بزرگ به ویژه در [[قاهره]] اقدام به برپایی این مراسم میکنند که گاه تا سحرگاه ادامه دارد. قهوهخانهها هم نقش عمدهای در اجرای این سنت رمضانی با ویژگی مردمی دارند. پهن کردن سفرههای افطاری مشهور به «موائدالرحمن» از دیگر سنتهای عمومی ماه رمضان در مصر است. این سفرهها که به شکل ساده و گسترده برگزار میشود مورد استفاده عموم مردم به ویژه افراد نیازمند قرار میگیرد.

روشن کردن فانوسهایی که به «فانوس رمضان» مشهور شده است از دیرباز در میان مردم مصر رایج بوده است. در گذشتههای دور در ماه رمضان معمولا از فانوس برای رفتن به مسجد در شبها و یا دیدار خویشان و دوستان استفاده میشد، بعدها به عنوان سنتی تفریحی مورد استفاده کودکان قرار میگرفت که فانوس به دست در محلات و کوچهها میگشتند و از مردم هدیه طلب میکردند و گاه نیز با چاوش خوانان سحر همراه میشدند . امروز نیز روشن کردن فانوس در رنگها و اشکال گوناگون به یکی از سنتهای ویژه ماه رمضان تبدیل شده است که عمدتا مورد اهتمام کودکان و نوجوانان است (همان).

'''مراسم عید فطر:''' برخی مناسبتهای دینی نیز بهانهای برای جشن و سرور مردم مصر است. عید فطر از اعیاد دینی و سنت برگزاری جشن و سرور به این مناسبت میراث تاریخی مصریان است. مسلمانان مصر چند روز مانده به عید فطر به استقبال این روز خجسته میروند و شب عید را با خواندن ادعیه و نیز آوازهایی خاص که از سرودهای قدیمی و ریشه در اساطیر مصر باستان دارد، میگذرانند. در روز عید پس از خواندن نماز به دیدار اقوام و خویشان و زیارت اهل قبور میروند. مردم به ویژه کودکان و نوجوانان در تعطیلات ویژه عید فطر به برگزاری مسابقات ورزشی و بازیهای مختلف چون بازی با چوب و آتشبازی میپردازند. رفتن به دامان طبیعت نیز از سنتهای این ایام است. شهرهای ساحلی مصر به ویژه سواحل شهر تاریخی اسکندریه بر کرانه دریای مدیترانه میزبان میهمانانی است که در ایام تعطیل فطر به این مناطق سفر میکنند. از دیگر سنتهای دیرینه مردم مصر به این مناسبت، سرکشی به نیازمندان و دادن شیرینیهای مخصوص این ایام و نیز گوشت و میوه و سبزی به آنان است. برگزاری مراسم ازدواج در این ایام رواج دارد. بسیاری از آداب و رسوم مردم مصر ریشه در سنتهای مصر باستان دارد که طی مراحل تاریخی دگرگون شده آنان با استفاده از فرصتهایی چون عید فطر به احیای آن میپردازند. 

'''نیروز:''' «نیروز» هم از جمله اعیاد مردم مصر است که به نوروز قبطی مشهور است و از سنتهایی است که از مصر باستان بر جای مانده است. نوروز قبطی هر چند از لحاظ زمانی با نوروز ایرانی تفاوت دارد، بسیاری از آداب و رسوم آن مشابه نوروز ایرانی است. نیروز در مصر در دوره خلافت فاطمیان از اعیاد رسمی محسوب میشد. جشنهای نیروز همه ساله با آغاز فصل زراعی و آنگاه که رودخانه نیل طغیان میکند و زمینهای اطراف خود را سیراب میسازد (حدود بیستم شهریور) بر پا میشود.

'''موالد:''' برگزاری مراسم «مولد» نیز از دیگر سنتهای مصری و از جمله جشنهای دینی مردم است. مراسم مولد پیامبر اسلام<sup>(ص)</sup> و امام حسین<sup>(ع)</sup> و حضرت زینب<sup>(س)</sup> و نیز موالد ویژه بزرگان و اولیای طریقتهای صوفی در زمره مهمترین سنتهای دینی مردم به ویژه صوفیان این سرزمین است. مراسم مولد پیامبر اسلام<sup>(ص)</sup> در این میان اما از گستردگی و عمومیت برخوردار است و در سراسر مصر برگزار میشود. از برنامههای موالد صوفیان زیارت مراقد مربوطه، ذکر، عبور دستهجات مردم و برپایی موکب و نیز اجرای نوعی موسیقی سنتی برای جلب و جذب بیشتر در مراسم ذکرخوانی است. از دیگر ویژگیهای موالد، حفظ و استمرار سنتها و میراث فرهنگی این سرزمین در جریان برگزاری جشن و سرور است (www.sis.gov.eg;2014).