نمایش مبدأ برای ایران‌شناسی در مراکز علمی و دانشگاهی یمن

→ ایران‌شناسی در مراکز علمی و دانشگاهی یمن
به دلیل زیر، اجازهٔ ویرایش این صفحه ندارید:
عملی که درخواست کرده‌اید منحصر به کاربران این گروه است: کاربران.
می‌توانید مبدأ این صفحه را ببینید و رونوشت بردارید:
'''ایران‌شناسی در مراکز علمی و دانشگاهی یمن'''

ایران‌شناسی به عنوان یک رشته علمی در مراکز دانشگاهی و پژوهشی یمن سابقه چندان طولانی ندارد، اما در سال‌های اخیر با توجه به گسترش روابط فرهنگی و علمی میان دو کشور، شاهد رشد و توسعه این حوزه مطالعاتی در یمن هستیم. 

پس از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران، روابط دو کشور وارد مرحله جدیدی شد. به ویژه شیعیان زیدی یمن که از نظر مذهبی قرابت بیشتری با ایران داشتند، تحت تأثیر انقلاب ایران قرار گرفتند (بلومی، 1401). این مسئله زمینه‌ساز توجه بیشتر به مطالعات ایران‌شناسی در یمن شد.


'''1- مراکز دانشگاهی'''

1-1 دانشگاه صنعا

دانشگاه صنعا به عنوان قدیمی‌ترین و معتبرترین دانشگاه یمن، نقش مهمی در گسترش مطالعات ایران‌شناسی در این کشور داشته است. بخش زبان و ادبیات فارسی دانشکده زبان‌های این دانشگاه از مراکز اصلی آموزش زبان فارسی و مطالعات ایران‌شناسی در یمن محسوب می‌شود (عبید، 1399).

بر اساس اطلاعات موجود، به نظر می‌رسد که دانشگاه صنعا در یمن بیشترین اهمیت را به ایران‌شناسی می‌دهد. دلایل این امر عبارتند از:

1. دانشگاه صنعا به عنوان یکی از معتبرترین دانشگاه‌های یمن، نقش مهمی در گسترش مطالعات ایران‌شناسی داشته است. (یونیورسیتی ورلد نیوز، 2023)

2. بخش زبان و ادبیات فارسی دانشکده زبان‌های دانشگاه صنعا از مراکز اصلی آموزش زبان فارسی و مطالعات ایران‌شناسی در یمن محسوب می‌شود. (یونیورسیتی ورلد نیوز، 2023)

3. دانشکده زبان‌های دانشگاه صنعا برنامه کارشناسی در رشته زبان فارسی ارائه می‌دهد که احتمالاً شامل دروسی در زمینه ایران‌شناسی نیز می‌شود.

4. سفیر ایران در یمن، مرتضی عابدین، اخیراً بخش‌های زبان و ادبیات فارسی را در دانشگاه‌های صنعا و ذمار افتتاح کرده است. (انستیتو خاورمیانه، 2017)


2-1 دانشگاه علم و صنعت

دانشگاه علم و صنعت یمن نیز در سال‌های اخیر توجه ویژه‌ای به گسترش رشته‌های مرتبط با ایران‌شناسی داشته است. این دانشگاه دوره‌ها و برنامه‌هایی را در زمینه‌های مختلف مرتبط با مطالعات ایران ارائه می‌دهد (استادیاب، 1388).

3-1 دانشگاه الایمان

دانشگاه الایمان به عنوان یکی از دانشگاه‌های خصوصی معتبر یمن، در زمینه مطالعات اسلامی و شرق‌شناسی فعالیت دارد. این دانشگاه نیز برنامه‌هایی در حوزه ایران‌شناسی و زبان فارسی ارائه می‌کند (استادیاب، 1388).

4-1 دانشگاه ذمار: سفیر ایران بخش زبان و ادبیات فارسی را در این دانشگاه نیز افتتاح کرده است. (انستیتو خاورمیانه، 2017)

بر اساس اطلاعات موجود، به نظر می‌رسد که تحقیقات ایران‌شناسی در دانشگاه‌های یمن به صورت جدی و گسترده انجام نمی‌شود. دلایل این امر عبارتند از:

1. وضعیت سیاسی و جنگ داخلی: بحران سیاسی و جنگ داخلی در یمن تأثیر منفی بر فعالیت‌های علمی و دانشگاهی داشته است. (رسانا. مؤسسه بین‌المللی مطالعات ایران) این شرایط باعث شده بسیاری از دانشگاهیان یمنی کشور را ترک کنند و فرصت‌های تحقیقاتی محدود شود.

2. مداخله گروه‌های سیاسی: گزارش‌ها حاکی از آن است که حوثی‌ها برنامه درسی جدیدی را در دانشگاه صنعا معرفی کرده‌اند که بیشتر بر ترویج ایدئولوژی خاص تمرکز دارد تا تحقیقات علمی. (انستیتو خاورمیانه، 2018)

3. محدودیت منابع: دانشگاه‌های یمن با کمبود منابع مالی و زیرساختی مواجه هستند که انجام تحقیقات جدی را دشوار می‌سازد. (رسانا. مؤسسه بین‌المللی مطالعات ایران)

4. عدم استقلال علمی: به نظر می‌رسد برخی برنامه‌های آموزشی و پژوهشی تحت تأثیر اهداف سیاسی گروه‌های مختلف قرار دارند. (انستیتو خاورمیانه، 2018)

با این حال، برخی تلاش‌ها برای گسترش مطالعات ایران‌شناسی در یمن صورت گرفته است:

اما این تلاش‌ها بیشتر جنبه سیاسی و ایدئولوژیک دارند تا تحقیقات علمی و آکادمیک. در مجموع، شرایط فعلی یمن اجازه انجام تحقیقات جدی و مستقل ایران‌شناسی را در دانشگاه‌های این کشور نمی‌دهد.

هم‌چنین براساس اطلاعات موجود، به نظر نمی‌رسد که دانشگاه‌های یمن تحت کنترل حوثی‌ها تحقیقات جدی و مستقلی در زمینه ایران‌شناسی انجام دهند. در عوض، شواهد نشان می‌دهد که حوثی‌ها از نظام آموزشی برای ترویج ایدئولوژی خود و تبلیغ به نفع ایران استفاده می‌کنند:

1. حوثی‌ها برنامه درسی جدیدی را در دانشگاه صنعا معرفی کرده‌اند که بیشتر بر ترویج ایدئولوژی خاص تمرکز دارد تا تحقیقات علمی. (انستیتو خاورمیانه، 2018)

2. دوره اجباری جدیدی به نام «نبرد با دشمن اسرائیلی» در دانشگاه‌های تحت کنترل حوثی‌ها ارائه می‌شود که به جای بررسی علمی، به تبلیغ علیه اسرائیل و متحدانش می‌پردازد. (2025,Themedialine)

3. این دوره‌ها توسط مبارزان و رهبران نظامی بدون صلاحیت‌های دانشگاهی تدریس می‌شوند. (2025,Themedialine)

4. محتوای این دوره‌ها شامل تفسیرهای گزینشی از قرآن و سخنرانی‌های رهبران حوثی است، نه مطالعات علمی درباره ایران. (2025,Themedialine)

5. برخی دانشجویان گزارش داده‌اند که این دوره‌ها به جای آموزش واقعی، به تبلیغ ایدئولوژی شیعه و توهین به اهل سنت می‌پردازند.  (2018, arabnews)

6. ایران مراکز فرهنگی و مدارس ادبیات فارسی جدیدی در مناطق تحت کنترل حوثی‌ها ایجاد کرده، اما این تلاش‌ها بیشتر جنبه سیاسی و ایدئولوژیک دارند تا تحقیقات علمی. (انستیتو خاورمیانه، 2018)

در مجموع، به نظر می‌رسد که فعالیت‌های مرتبط با ایران در دانشگاه‌های تحت کنترل حوثی‌ها بیشتر در راستای اهداف سیاسی و ایدئولوژیک است تا انجام تحقیقات علمی و مستقل در زمینه ایران‌شناسی.


'''2 - حوزه‌های مطالعاتی'''

مطالعات ایران‌شناسی در مراکز علمی یمن عمدتاً بر محورهای زیر متمرکز است:

1-2 زبان و ادبیات فارسی

آموزش زبان فارسی و مطالعه ادبیات کلاسیک و معاصر ایران از مهم‌ترین حوزه‌های ایران‌شناسی در یمن است. دانشگاه صنعا پیشگام این حوزه مطالعاتی بوده و دوره‌های مختلفی در سطوح کارشناسی و تحصیلات تکمیلی ارائه می‌دهد (عبید، 1399).

2-2 تاریخ و تمدن ایران

مطالعه تاریخ ایران از دوران باستان تا معاصر و بررسی جنبه‌های مختلف تمدن ایرانی از دیگر محورهای مورد توجه پژوهشگران یمنی است. تأثیر متقابل فرهنگ و تمدن ایران و یمن در طول تاریخ از موضوعات مورد علاقه محققان است (حسینی‌بیان، 1402).

3-2 مطالعات سیاسی و روابط بین‌الملل

با توجه به اهمیت ژئوپلیتیک ایران در منطقه، مطالعه سیاست خارجی و روابط بین‌المللی ایران نیز مورد توجه مراکز پژوهشی یمن قرار دارد. تحلیل روابط ایران و یمن و نقش ایران در تحولات منطقه از جمله موضوعات مورد بررسی است (نازی، 1401).

4-2  مطالعات اسلامی و تشیع

با توجه به حضور قابل توجه شیعیان زیدی در یمن، مطالعات مربوط به تشیع و تاریخ اسلام در ایران نیز از حوزه‌های مورد علاقه پژوهشگران یمنی است. مقایسه تطبیقی مذهب زیدی و تشیع دوازده امامی از موضوعات مورد بررسی است (رحیمی و طاهری، 1403).


'''3- چالش‌ها و موانع'''

علی‌رغم رشد مطالعات ایران‌شناسی در یمن، این حوزه با چالش‌ها و موانعی نیز مواجه است:

1-3 مشکلات سیاسی و امنیتی

بحران سیاسی و جنگ داخلی در یمن در سال‌های اخیر تأثیر منفی بر فعالیت‌های علمی و دانشگاهی داشته است. این مسئله روند توسعه مطالعات ایران‌شناسی را نیز کند کرده است (عبید، 1399).

2-3 محدودیت‌های مالی و زیرساختی

کمبود منابع مالی و ضعف زیرساخت‌های آموزشی و پژوهشی از دیگر موانع گسترش مطالعات ایران‌شناسی در یمن است. این مسئله به ویژه در تأمین منابع علمی و کتب مرجع مشهود است (عبید، 1399).

3-3 کمبود اساتید متخصص

محدودیت در تعداد اساتید متخصص در حوزه ایران‌شناسی از دیگر چالش‌های پیش روی این رشته در یمن است. اکثر اساتید این حوزه در خارج از یمن تحصیل کرده‌اند و نیاز به تربیت نیروهای متخصص بومی احساس می‌شود (کاظمی، 1399).


'''4- همکاری‌های علمی ایران و یمن'''

در سال‌های اخیر همکاری‌های علمی میان ایران و یمن در حوزه ایران‌شناسی گسترش یافته است. برخی از مهم‌ترین زمینه‌های همکاری عبارتند از:

1-4 تبادل استاد و دانشجو

تبادل استاد و دانشجو میان دانشگاه‌های ایران و یمن از مهم‌ترین زمینه‌های همکاری است. دانشگاه‌های ایران سالانه تعدادی بورسیه تحصیلی به دانشجویان یمنی اختصاص می‌دهند (داداش‌پور، 1401).

2-4 برگزاری دوره‌های آموزشی

برگزاری دوره‌های کوتاه‌مدت آموزش زبان فارسی و ایران‌شناسی توسط مراکز ایرانی در یمن از دیگر زمینه‌های همکاری است. بنیاد سعدی نقش مهمی در این زمینه ایفا می‌کند (کاظمی، 1399).

3-4 همکاری‌های پژوهشی

انجام طرح‌های پژوهشی مشترک میان محققان ایرانی و یمنی در حوزه‌های مختلف ایران‌شناسی از دیگر زمینه‌های همکاری است. برگزاری همایش‌ها و نشست‌های علمی مشترک نیز به تقویت این همکاری‌ها کمک کرده است (داداش‌پور، 1401).


'''5- چشم‌انداز آینده'''

با توجه به روند رو به رشد مطالعات ایران‌شناسی در یمن و گسترش همکاری‌های علمی میان دو کشور، می‌توان چشم‌انداز مثبتی برای آینده این حوزه مطالعاتی متصور بود. برخی از مهم‌ترین محورهای توسعه آتی عبارتند از:

- تأسیس رشته‌های تخصصی ایران‌شناسی در مقاطع تحصیلات تکمیلی

- گسترش پژوهش‌های بین‌رشته‌ای با محوریت مطالعات ایران

- تقویت همکاری‌های علمی و پژوهشی میان مراکز دانشگاهی دو کشور

- بهره‌گیری از فناوری‌های نوین آموزشی برای گسترش آموزش مجازی

- تأسیس مراکز تخصصی ایران‌شناسی در دانشگاه‌های یمن

در مجموع می‌توان گفت ایران‌شناسی در یمن علی‌رغم چالش‌های موجود، از ظرفیت‌های قابل توجهی برای رشد و توسعه برخوردار است. تقویت همکاری‌های علمی میان دو کشور و رفع موانع موجود می‌تواند به شکوفایی بیشتر این حوزه مطالعاتی در یمن کمک کند.



'''منابع:'''

1- عبید، ی. (1399، آذر 29). تجربه‌های کرونایی آموزش فارسی در دنیا. خبرگزاری ایسنا. 

<nowiki>https://B2n.ir/r93916</nowiki>

2- استادیاب. (1388). فهرست دانشگاه های برتر یمن به ترتیب رتبه جهانی.

<nowiki>https://B2n.ir/d21551</nowiki>

3- بلومی، ع. (1401). نابودساز یمن: درس‌هایی که آشوب در شبه‌جزیره‌ی عربستان برای جهان دارد (م. براتی، مترجم). تهران: انتشارات سروش.

4- حسینی‌بیان، س. م. (1402). تاثیر تمدن ایرانیان بر نفوذ و گسترش اسلام در یمن. قم: انتشارات صدف‌یاب.

<nowiki>https://B2n.ir/r94626</nowiki>

5- داداش‌پور، ه. (1401، خرداد 22). آمادگی ایران برای همکاری علمی و جذب دانشجو از یمن. خبرگزاری تسنیم. 

<nowiki>https://B2n.ir/z62478</nowiki>

6- رحیمی، ع.، و طاهری، ز. (1403). نقش ایرانیان در گسترش تشیع در یمن. تاریخ اسلام، 97، 103-118.

7- کاظمی، م. (1399، آذر 29). تجربه‌های کرونایی آموزش فارسی در دنیا. خبرگزاری ایسنا. 

<nowiki>https://B2n.ir/r93916</nowiki>

8- نازی، ا. (1401). اهداف سیاست خارجی عربستان سعودی در یمن و بحرین. تهران: اندیشکده‌ی صنایع نرم.

<nowiki>https://B2n.ir/r94626</nowiki>

9- یونیورسیتی ورلدنیوز (2023. 7 آوریل)

<nowiki>https://B2n.ir/r03753</nowiki>

10 - انستیتو خاورمیانه (2017. 27 ژانویه)

<nowiki>https://B2n.ir/e11133</nowiki>

11- (رسانا. مؤسسه بین‌المللی مطالعات ایران)

<nowiki>https://B2n.ir/g39530</nowiki>

12- انستیتو خاورمیانه (2018. 1 مارس)

<nowiki>https://B2n.ir/j81321</nowiki>

13- (2025,Themedialine)، محمد سایرز

<nowiki>https://B2n.ir/d16579</nowiki>

14- (may 3 .2018 ,arabnews) محمد علی

<nowiki>https://B2n.ir/m12322</nowiki>
بازگشت به ایران‌شناسی در مراکز علمی و دانشگاهی یمن.
برگرفته از «https://dmelal.ir/index.php?title=ایران‌شناسی_در_مراکز_علمی_و_دانشگاهی_یمن»