نمایش مبدأ برای خلوه های قرآنی در سودان

همان‌گونه که قبلاً اشاره شد، «خلوه»(الخلوة) در اصل به معنای مکان عبادت است که در آن، بنده خدا، به تنهایی و جدا از مردم، با پروردگار خویش خلوت می‌کند. اما با گسترش تصوّف در [[سودان]]، ‌این واژه تغییر معنی یافته و ورود به خلوه‌ها بین صوفیان و فقیهان امری رایج گشته است. به طوری‌که مبلّغان مسلمان سودانی، به تدریس مبادی فقه و قرآن (یا علم ظاهر) و گسترش تصوّف (یا علم باطن) به‌طور همزمان پرداخته ‌اند. در [[سودان]]، مساجد و به‌طور کلی مکان‌هایی که برای فعالیت‌های عبادی ساخته شده بودند، با مرور زمان، به عرصه‌هایی برای فعالیت‌های آموزشی و عبادی تبدیل شدند. پیرامون این مساجد، خصوصاً مواردی که فراگیران در آنها سکونت داشتند، خلوه‌هایی (یا حجره‌های کوچکی) برای عبادت شیوخ و برخی مریدان‌ آنها ساخته شدند. البتّه‌ این حجره‌ها، گاهی برای تدریس و سکونت فراگیران نیز، مورد استفاده قرارمی‌گرفتند.

بنابراین، کارکردهای مسجد و خلوه در یک مکان جمع شد و خلوه وظایف آموزشی و عبادی را با هم برعهده گرفت و یک شیخ هر دو وظیفه معلّم فقیه و صوفی فقیر را، عهده‌دار گردید. پس از سیطره صوفیان بر [[جامعه سودان]]، خلوه رایج‌ترین واژه‌ای شد که به معنی مؤسسه آموزشی یا دانشسرا به کار می‌رفت و سرانجام به مرکز گسترش فرهنگ، معنویت و فعّالیّت‌های اجتماعی در هر شهر و روستا، تبدیل شد که در آن زیرنظر معلم یا فقیه صوفی اقدامات مختلف انجام می‌شد؛ مانند تدریس مبادی قرائت، آموزش قرآن و فقه، آداب و رسوم تصوّف، عبادت‌هایی مثل نماز، تأمّل و انقطاع‌ الی‌الله.

امروزه، تقریباً در همه شهرها و روستاهای [[سودان]]، تعداد قابل توجّهی از خلوه‌های قرآنی، آموزشِ روخوانی، تجوید و تفسیر قرآن کریم و حفظ آن را برعهده دارند. گفتنی است که مسلمانان سودان غالباً، از دوران کودکی و حتی قبل از ورود به مدارس رسمی، ضمن حضور در خلوه‌های قرآنی، قرائت و حفظ قرآن کریم  را، آغازمی‌کنند<ref>معماریان، مریم، امیدی، مصطفی (1394). جامعه و فرهنگ [[سودان]]. تهران: [https://alhoda.ir/ موسسه فرهنگی، هنری و انتشارات بین المللی الهدی]، ص.106-108.</ref>.

== نیز نگاه کنید به ==
[[ادیان در سودان]]؛ [[اسلام و مسلمانان سودان]]؛ [[نهادها و مراکز دینی مسلمانان سودان]]

== کتابشناسی ==