نمایش مبدأ برای دانشگاه اسلامی‌ سانکوره

به دلیل زیر، اجازهٔ ویرایش این صفحه ندارید:
عملی که درخواست کرده‌اید منحصر به کاربران این گروه است: کاربران.
می‌توانید مبدأ این صفحه را ببینید و رونوشت بردارید:
[[پرونده:دانشگاه اسلامی سانکوره.jpg|بندانگشتی|دانشگاه اسلامی ‌سانکوره (2020). برگرفته از سایت daily trust، قابل بازیابی از https://dailytrust.com/the-university-of-sankore-timbuktu/]]
یکی از شاخص‌‌ترین جلوه‌های میراث فرهنگی [[مالی|کشور مالی]]، که بخشی از هویت اسلامی ‌دیرینه این سرزمین را در خود جای داده، دانشگاه اسلامی ‌سانکوره است. قدمت این دانشگاه به چند قرن پیش باز می‌گردد و هرچند امروز فقط نامی‌از آن برجا مانده، با این حال دولت و شخصیت‌های علمی‌ فرهنگی این کشور، هنوز از آن با افتخار و غرور یاد کرده و نقش آن را در توسعه دین اسلام در غرب آفریقا، بسیار ارزشمند و تأثیرگذار می‌دانند.

این دانشگاه اسلامی ‌که در شهر [[تمبوکتو در مالی|تمبوکتو]] امروز قرار داشته است در سال 989 توسط القاضی عقیب بن محمدبن عمر تأسیس شد و در حقیقت متشکل از سه مسجد بزرگ آن عصر "مسجد سانکوره"، " مسجد سید یحیی" و "جن گاریبر"بود که هریک به منزله دانشکده های این دانشگاه بودند و کلاس های درس در داخل یا محوطه این مساجد برگزار می‌شد.در واقع این دانشگاه حوزه علمیه بزرگی بشمار می‌‌رفت که در قرون میانه اسلامی ‌بویژه قرون‌ پانزدهم و شانزدهم میلادی به اوج خود رسید و طلاب زیادی از کشورهای مختلف آفریقایی بویژه غرب آفریقا در آن تحصیل می‌کردند. سبک آموزشی این دانشگاه با دانشگاه‌های معاصر آن در کشورهای اروپایی کاملاً متفاوت بود به گونه ای که طلاب پس از ثبت نام در این مرکز آموزشی با شور و اشتیاق خاصی به مطالعه علوم اسلامی ‌می‌پرداختند. دانشجویان خارجی شاغل به تحصیل در دانشگاه سانکوره نیز در منازل مسلمانان تمبوکتو اقامت گزیده و به تحصیل علوم اسلامی ‌می‌پرداختند. برنامه‌های آموزشی دانشگاه سانکوره در برگیرنده سه مقطع مقدماتی، ثانوی و عالی بود<ref>برگرفته از [https://Www.muslimheritage.com/topics www.muslimheritage.com/topics]</ref>.

برنامه‌های آموزشی دانشگاه سانکوره دارای سه مقطع مقدماتی، ثانوی و عالی بود. مرحله مقدماتی شامل کلیات علوم اسلامی، سوادآموزی و حفظ متون بود که در سطح پایین تدریس می‌شد و اساتید این مقطع، وظیفه داشتند طلاب را به لحاظ فکری برای ورود به مقاطع بالاتر آماده کنند. در این مقطع قرائت و حفظ قرآن و فقه و اصول در زمره برنامه‌های دروس اصلی بود و طلبه‌‌ها پس از آشنایی با علوم قرآنی، با مفاهیم اولیه علوم مختلف اسلامی ‌آشنا می‌شدند<sup>[i]</sup>. کلاس‌های دوره مقدماتی معمولاً صبح زود آغاز ‌می‌شد و تا غروب ادامه می‌یافت. شیوه تدریس به‌صورت پرسش و پاسخ بود و اساتید در پایان هر کلاس، به پرسش‌های طلبه‌ها پاسخ می‌دادند.کلاس‌ها ظهر تعطیل و نماز جماعت به امامت اساتید و یا شیوخ مساجد سه گانه برگزار می‌شد. این دوره پس از یک سال و چند ماه با برگزاری امتحان قرائت قرآن به پایان می‌رسید و طلابی که در این آزمون موفق می‌شدند، با توصیه اساتید، می‌توانستند در مقطع بعدی، تحصیلات خود را ادامه دهند.

در مرحله بعدی یا مقطع ثانوی که معمولاً یک سال به‌طول می‌انجامید، دروس اسلامی ‌منطق، فلسفه، تاریخ اسلام و قرآن به طلاب تدریس می‌شد. شیوه تدریس در این مقطع، کماکان به‌صورت طرح موضوعات و ارائه دروس و اطلاعات تکمیلی از سوی استادان و سپس بحث و جدل میان دانشجویان بود. در پایان این مقطع، امتحانات دانشجویان برگزار و به دانشجویان ممتاز گواهی پایان دوره اعطا می‌شد<ref>احمدی، سيروس (1384). فرهنگ و تمدن کشور [[مالی]]. مشهد: [http://www.astanprint.com/ مؤسسه چاپ و انتشارات آستان قدس]، ص228.</ref>.

تحصیل در مقطع عالی دانشگاه سانکوره اهمّیت زیادی داشت و معمولاً معدودی از طلاب می‌توانستند در این مرحله، که دروس تخصصی ارائه می‌شد، تحصیلات خود را ادامه دهند. طلبه‌ها طبق علاقه و استعداد خود، به مطالعه یکی از رشته‌های علوم اسلامی ‌الهیات، تفسیر قرآن، حدیث، حقوق، صرف و نحو، بیان، منطق، فلسفه، تاریخ و علوم باطنی می‌پرداختند. در پایان این مقطع، دانشجویان با موفقیت در آزمون‌ها، طیّ مراسمی‌ موسوم به عمامه‌گذاری، به افتخار استادی نائل می‌شدند<sup>[ii]</sup>. در هریک از سه مقطع تحصیلی، این دانشگاه به روش دانشکده‌های امروز، اداره می‌شد. استادان دانشگاه سانکوره از بهترین دانشمندان این سرزمین و برخی از آنها در کشورهای اسلامی ‌خاورمیانه و شمال آفریقا تحصیل کرده بودند. مدرسان برای تدریس در دانشگاه حقوقی دریافت نمی‌کردند و برنامه درسی مدونی نداشتند و عامل اصلی حضور آنها در این مرکز آموزشی، علاقه به نشر و توسعه علوم و معارف اسلامی ‌بود.

در بین این اساتید، علما، امامان، قضات و مدرسان برجسته و مشهوری نظیر استاد احمد بابا و برادران بامایوثو بودند. رئیس دانشگاه سانکوره، امامت مسجد سانکوره و مقام قاضی اعظم شهر [[تمبوکتو در مالی|تمبوکتو]] را نیز بر عهده داشت. در مجاورت این دانشگاه، کتابخانه‌ بزرگی مملو از کتاب‌های دست‌نویس به زبان‌های عربی و آفریقایی وجود داشت که دانشجویان و مدرسان با مطالعه آنها بر دانش خود می‌افزودند<ref>برگرفته از [https://Www.muslimheritage.com www.muslimheritage.com]</ref>.

این دانشگاه در قرون میانه اسلامی ‌نقش مهمّی در توسعه معارف اسلامی ‌قاره آفریقا داشت و بسیاری از دانش‌آموختگان این مرکز، در کشورهای مختلف آفریقایی در مقام امام، قاضی، خطیب جمعه و استاد، عهده‌دار مشاغل مختلفی شدند. دانشگاه سانکوره و کتابخانه آن در سال 1591 و با حمله قبایلی از مراکش نابود شد. خرابه‌های این دانشگاه که امروزه در اطراف مسجد سانکوره به چشم می‌آید، از عظمت و شکوه دین اسلام در [[تمبوکتو در مالی|تمبوکتو]] و دیگر مناطق کشور مالی در قرون میانه اسلامی ‌حکایت دارد<sup>[iii]</sup>.

اگرچه امروزه هیچ اثری از دانشگاه سانکوره بر جای نمانده است اما یکی از مهم‌ترین عناوین افتخاری که معمولاً دولت مالی به شخصت‌های برجسته علمی‌و فرهنگی دیگر کشورها اعطا می‌کند، دکترای افتخاری دانشگاه سانکوره است.

== نیز نگاه کنید به ==
[[نظام آموزش، تحقیقات و فناوری مالی]]؛ [[آموزش عالی مالی]]

== پاورقی ==
<small>[i] - حفظ قرآن و تسلّط به دستور زبان عربی برای کلیه دانشجویان الزامی‌ بود.</small>

<small>[ii] - اخذ مقطع عالی دانشگاه سانکوره که معادل Ph.d امروزین بود ده سال به طول می‌انجامید. دانش‌آموختگان این مقطع در مراسم فارغ‌التحصیلی عمامه‌ای منقوش به کلمه «الله» بر سر می‌گذاشتند که سمبلی از نور الهی، عقل، دانش و مکارم اخلاقی بود. آنان پس از بر سرگذاشتن عمامه موظف بودند همواره شخصیتی عالی و متعهد به ارزش‌ها و تعالیم اسلامی ‌را از خود به نمایش بگذارند<ref>برگرفته از [https://Www.sankore.com www.sankore.com]</ref>.</small>

<small>[iii] - گفته می‌شود دانشگاه‌های مشهور کنونی اروپا در ابتدا از نظر آزادی فکری متأثر از دانشگاه‌های سانکوره و کوردوبا بوده‌اند.</small>

== کتابشناسی ==
<references />

== منبع اصلی ==
عرب‌احمدی، امیربهرام (1392). جامعه و فرهنگ [[مالی]]. ناظر علمی ابوالحسن شریف محمدی. تهران: [https://alhoda.ir/ موسسه فرهنگی، هنری و انتشارات بین المللی الهدی]، ص286-289.

== نویسنده مقاله ==
امیربهرام عرب احمدی
[[رده:آموزش عالی]]
بازگشت به دانشگاه اسلامی‌ سانکوره.
برگرفته از «https://dmelal.ir/index.php?title=دانشگاه_اسلامی‌_سانکوره»