نمایش مبدأ برای شعر معاصر لبنان

به دلیل زیر، اجازهٔ ویرایش این صفحه ندارید:
عملی که درخواست کرده‌اید منحصر به کاربران این گروه است: کاربران.
می‌توانید مبدأ این صفحه را ببینید و رونوشت بردارید:
جریان نوگرایی در [[شعر معاصر لبنان]] از سال‌های اولیه قرن بیستم آغاز شد.

=== [[خلیل مطران]] ===
[[پرونده:خليل مطران.png|بندانگشتی|خليل مطران - برگرفته از سایت wikiwand - قابل بازیابی از: https://www.wikiwand.com/ar/%D8%AE%D9%84%D9%8A%D9%84_%D9%85%D8%B7%D8%B1%D8%A7%D9%86]][[خلیل مطران]] (1872-1949)‌‌‌ از پیشگامان این جریان در این مرحله بود. او که با ادبیات جدید اروپا به ویژه آثار ادبی [[فرانسه]] آشنا شده بود ،اولین نشانه‌های ادبیات رمانتیک را در آثارش بازتاب داد. خلیل، بیشتر سال‌های عمر را در [[مصر]] اقامت داشت و از جمله ادیبان لبنانی بود که در سال‌های پیش از آغاز جنگ جهانی اول، به استقلال و آزادی از سلطه ترکان عثمانی فراخوان داد<ref>ضیف. (1959). ص. 127.</ref> خلیل مطران علی‌ رغم تجدد گرایی، به اصول اساسی شعر کهن پایبند بود و قصائد او از جمله: شب، نرون، شیرگریان و آثار بعلبک، مورد توجه مخاطبان بسیاری در کشورهای عرب و جهان قرار گرفت. دیوان او با نام «دیوان الخلیل» در سال 1908 در 4 جلد به چاپ رسید.

=== [[امين الريحانی]] ===
[[امين الريحانی]] (1876-1940) از دیگر شاعران لبنانی بود که نقش مؤثری در مراحل اولیه جریان نوگرایی در شعر و ادب عرب داشت. او از اولین شاعرانی بود که به شعر منثور توجه نشان داد.<ref>المقدسي، انيس الخوري. (1997). الاتجاهات الأدبية في العالم العربي الحديث. الطبعة السادسة. بيروت: [https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%84%D9%85_%D9%84%D9%84%D9%85%D9%84%D8%A7%D9%8A%D9%8A%D9%86 دار العلم للملايين]، ص. 420.</ref>

مجموعه شعرهای منثور او با نام فریاد دشت‌ها در سال 1910 چاپ و منتشر شد که آغاز فصل جدیدی در مسیر تحول شعر معاصر عرب بود.

جنبش نوگرایی ادبی در [[لبنان]] هرچند با آغاز جنگ جهانی اول و تحت تأثیر پی‌آمدهای آن با ضعف و تأخیر همراه شد، با پایان جنگ سرعت گرفت و رو به فراگیری گزارد. تحولات این مرحله که با قیمومیت فرانسویان بر [[لبنان]] همزمان بود، عمدتاً از دو طریق سرچشمه می‌گرفت، یکی ترجمه‌های آثار شعری اروپاییان در مجلات و نشریاتی که رو به فزونی بود و دیگر، انتشار گسترده آثار رمانتیک [[ادبيات مِهجَر لبنان|ادیبان مهاجر]] در [[لبنان]] و دیگر کشورهای عربی. لذا ویژگی‌های این مرحله تأثیرپذیری بسیاری از آثار ادبی به ویژه در حوزه شعر از مکتب رمانتیسیم بود. رواج شعر منثور نیز نقطه عطف روند جنبش ادبی در حوزه شعر در این سال‌ها بود که پیشتر نشانه‌های آن با آثار شعری بزرگان شعر و ادب عرب چون امین الریحانی، کم و بیش شناخته شده بود. این نوع ادبی در واقع، انقلابی در قالب‌بندی‌های متعارف و تعابیر سنتی بود که علی‌رغم تحولات دهه‌های گذشته همچنان رواج داشت و از دیدگان شاعران نوگرا، مانع بزرگی بر سر راه جنبش نوگرایی در شعر عرب بود.

=== الیاس ابوشبکه ===
[[پرونده:الياس ابوشبكه.png|بندانگشتی|الياس ابوشبكه - برگرفته از سایت vintagebeirut - قابل بازیابی از: https://www.vintagebeirut.com/quotes/lebanese-writers/elias-abu-shabaki/|309x309پیکسل]]الیاس ابوشبکه (1903-1947) در زمره شاعران لبنانی نوگرایی قرار دارد که در روند جنبش ادبی عرب سهم بسیار داشت و هر چند شناختی عمیق از ادبیات فرانسه به ویژه مکتب رمانتیسیم داشت و‌ در آثار شعری خود از آن تأثیر پذیرفته بود،از تقلید ناآگاهانه چه از پیشینیان و چه از ادبیات بیگانه و مرعوب شدن در برابر آن، پرهیز می‌داد. غلبه رویکرد رمانتیک بر آثار الیاس ابوشبکه چنان بود که او را در کنار شاعرانی چون خلیل مطران از پیشگامان این رویکرد در ادبیات معاصر عرب قرار داده‌اند.<ref>جبور جبراییل. (1388). ادبیات عربی معاصر در لبنان، الدراسات الادبية، سال اول شماره ۱. بیروت: [https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%84%D8%A8%D9%86%D8%A7%D9%86%D9%8A%D8%A9 الجامعة اللبنانية]، ص. 77.</ref> او در عمر کوتاه خود، 8 مجموعه شعر منتشر کرد که از جمله آن‌ها می‌توان از مارهای بهشت (1938)، آهنگ‌ها (1940) و صدای قلب (1942) نام برد.

در طول سال‌های میان دو جنگ جهانی هرچند مکتب سمبولیسم اروپایی در میان شاعران عرب و [[لبنان]] هوادارانی یافت ؛ وجه غالب اما، رویکرد رمانتیک بود و آثار شعری بیشتر شاعران لبنانی بازتاب این رویکرد در شعر معاصر عرب بود.

سال‌های پس از جنگ جهانی دوم، به ویژه دهه پنجاه، فصل جدیدی در روند جنبش نوگرایی شعر عرب بود. این دوران با وضعیت سال‌های میانی دو جنگ متفاوت و شرایط سیاسی اجتماعی، تغییرات بسیار یافته و لذا ضرورت‌های جدیدی را پدید آورده بود. حوزه ادبیات نیز فارغ از این دگرگونی‌ها نبود و علی‌رغم تحولات دهه‌های گذشته، در این مرحله اما نیاز به تغییرات اساسی و سریع داشت. مرحله جدید جبنش نوگرایی در شعر که '''مجله شعر''' سخنگوی آن بود،<ref>حمود، الدكتور محمد. (1996). الحداثة في الشعر العربي، الطبعة الأولى. بیروت: [http://www.wbpbooks.com/ الشركة العالمية للكتاب]، ص. 54.</ref> با فراخوان به دگرگونی‌های اساسی در شعر آغاز شد. مجله شعر توسط [[یوسف الخال]] از نسل جدید شاعران نوگرا و با همکاری علی احمد سعید (ادونیس) شاعر سوری الاصل در سال 1957 در بیروت بنیان گرفت و به زودی به کانونی برای شاعران نوپرداز لبنانی و عرب تبدیل شد.

=== یوسف الخال ===
یوسف الخال (1917-1987) که از پیشگامان جنبش نوگرایی شعر معاصر عرب<ref name=":02">3. اسوار، موسی. (1381). از سرود باران تا مزامیر گل سرخ: پیشگامان شعر امروز غرب. تهران: [https://sokhanpub.net/ انتشارات سخن]، ص. 277.</ref> در مرحله جدید بود تأکید می‌کرد که جبنش نو‌گرایی خواهان آن است که مفاهیم شعری جدید متناسب با زمانه‌ای که در آن به‌سر می‌بریم جایگزین مفاهیم قدیمی شوند.<ref>حمود، الدكتور محمد. (1996). الحداثة في الشعر العربي، الطبعة الأولى. بیروت: [http://www.wbpbooks.com/ الشركة العالمية للكتاب]، ص. 56.</ref> از ویژگی‌های مرحله جدید، ظهور نوعی شعر بود که از آن به عنوان قصیده نثری نام برده شد و در واقع شکل تکامل یافته شعر منثور بود. ترویج این نوع ادبی مورد اهتمام گروهی از شاعران نوپرداز لبنانی و عرب قرار گرفت که از طریق مجله شعر و در سال‌های بعد مجله حورا و برخی از روزنامه‌ها چون النهار و لسان‌الحال، انجام می‌شد. نوگرایی اما سبب نشد تا شاعران نوپرداز از جمله یوسف الخال که خود به قصیده نثری اهتمام داشت،<ref name=":12">حمود، الدكتور محمد. (1996). الحداثة في الشعر العربي، الطبعة الأولى. بیروت: [http://www.wbpbooks.com/ الشركة العالمية للكتاب]، ص. 194.</ref> کاملاً با میراث ادبی کهن فاصله بگیرند. بیشتر آثار شعری الخال، آمیزه‌ای از ارزش‌های شعری عرب و تجربه‌های نوین است. از نوآوری‌های او، به کارگیری زبان گفتار زادبوم در شعر نو بود.<ref name=":02" /> چاه متزوک (1958)، تولد دوباره (1981) و دفتزهای ایام (1988) از جمله آثار شعری یوسف الخال است. او همچنین آثار متعددی از شعر اروپایی و آمریکایی را به عربی ترجمه کرد.

=== خلیل حاوی ===

خلیل حاوی (1919-1982) نیز از همین نسل نوگرای شاعران معاصر عرب است. او که به سمبولیسم گرایش داشت،<ref name=":12" /> موفق شد با تلفیق رویکرد نوگرایانه با ارزش‌های شعری کهن، تجربه جدیدی از نوگرایی در شعر را ارئه کند. از دیدگاه حاوی، نوگرایی در شعر به معنای گسست از میراث ادبی نیست. او تأکید می‌کرد که جنبش نوگرا در شعر، میراث گذشته و واقعیت‌های زمان را یکجا مورد توجه قرار می‌دهد. او همچنین تأکید داشت که در شعر، بایستی از اسطوره‌های بومی برای تبدیل آن‌ها به نماد بهره گرفت.<ref>حاوی خلیل و آخرون. (1970). قيم جديدة في الشعر العربي الحديث، الآداب، السنة الثامنة عشرة، العدد ٢. ص. 27.</ref> از جمله آثار او که به نوگراترین شاعر معاصر [[لبنان]] شناخته شده است، می‌توان به رود خاکستر (1975)، نی و باد (1961)، خرمن‌زارهای گرسنگی (1964)، تندر زخم آگین (1979) و از دوزخ کمدی (1979) اشاره کرد. حاوی در سال 1982، که نیروهای اشغالگر اسراییل با عبور از جنوب [[لبنان]] به پایتخت رسیده و آن را در محاصره گرفته بودند، چنین وضعی را تاب نیاورد و با شلیک گلوله به حیات خود خاتمه داد.[[پرونده:انسی الحاج2.png|بندانگشتی|انسی الحاج - برگرفته از سایت poemhunter - قابل بازیابی از: https://www.poemhunter.com/ounsi-el-hage/|318x318پیکسل]]

=== [[انسی الحاج]] ===
[[انسی الحاج]] (1937) نیز از جمله شاعران لبنانی است که فعالیت ادبی خود را با شعر منثور آغاز کرد و آثار خود را با الهام از مکتب ادبی سوررئالیسم پدید آورد. الحاج در تأسیس مجله شعر با یوسف الخال و ادونیس همکاری داشت و شناخته شده‌ترین منثور سرای معاصر عرب است.<ref name=":22">3. اسوار، موسی. (1381). از سرود باران تا مزامیر گل سرخ: پیشگامان شعر امروز غرب. تهران: [https://sokhanpub.net/ انتشارات سخن]، ص. 391.</ref> او در خصوص چرایی پیدایش شعر منثور در شعر معاصر عرب معتقد است که رو به ضعف‌گزاردن شعر سنتی در دوران جدید، ارتقاء سطح آگاهی‌های جوامع عرب از روند رو به سرعت تغییرات جهانی و تعدد و فزونی ترجمه‌هایی که از غرب صورت گرفت در ظهور و اوج‌گیری این نوع ادبی تأثیرگذار بوده است.<ref>3. اسوار، موسی. (1381). از سرود باران تا مزامیر گل سرخ: پیشگامان شعر امروز غرب. تهران: [https://sokhanpub.net/ انتشارات سخن]، ص. ۳۶.</ref> لن، اولین مجموعه شعری اوست که در سال 1960 منتشر و به عنوان اولین مجموعه قصیده‌های نثری در شعر معاصر عرب شناخته شد. سربریده (1960)، گذشته روزهای آینده (1965)، با طلا‌ چه‌‌ ساختی با گل چه کردی (1970) و ضیافت (1994) از جمله آثار شعری اوست. برخی از آثار او نیز به زبان‌های دیگر ترجمه شده است.

=== [[محمدعلی شمس‌الدين شاعر لبنانی]] ===
[[پرونده:محمدعلی شمس‌الدين.png|بندانگشتی|محمدعلی شمس‌الدين - برگرفته از سایت goodreads - قابل بازیابی از: https://www.goodreads.com/author/show/2896124._|369x369پیکسل]]محمدعلی شمس‌الدین (1942) از جمله شاعران پرکار سه دهه اخیر [[لبنان]] است که آثار او همچون بیشتر شاعران نوپرداز و متعهد معاصر عرب، آمیزه‌ای از اصالت ادبی و تجربه نوگرایی است. شمس‌الدین در آثار خود هم از ادبیات و شعر معاصر مغرب‌ زمین الهام گرفته است و هم از بزرگان شعر و ادب مشرق زمین همچون حافظ و مولانا. شعر او، شعر نمادها و پرسش‌های فلسفی درباره عشق، مرگ، هویت، میهن و دین است. کتاب '''‌شیرازیات''' او که در سال 2005 مجال نشر یافت، نشان از دغدغه‌های شرفی و دینی او دارد. به باور او شعر حافظ نماد ضمیر انسانی اسلامی در روزگار خشونت و سلطه مغولان است. وی تأکید می‌کند امروز هم شعر حافظ بازتاب دهنده روح انسانی این تمدن است که پس از 7 قرن چهره نموده است و گواهی می‌دهد که اسلام آیین عشق، آزادی و انسان‌دوستی است. شیرازیات، مرهون 5 سال مطالعه و تأمل در دیوان لسان‌الغیب و بازسرایی 75 غزل از غزلیات آن است.<ref>شمس الدين محمد علی. (2005). شیرازيات. بيروت: [https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D8%AA%D8%AD%D8%A7%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D9%83%D8%AA%D8%A7%D8%A8_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%B1%D8%A8 اتحاد الكتاب العرب]، ص. 11-12.</ref> قصائد قاچاق شده به دوستم آسیا (1983)، آیا زمان آن نرسیده است که رقص پایان پذیرد (1988)، باغ چهار فصل (1988)، نماز گل آفتاب‌گردان (1994) و در چاه‌ها شخم می‌زند (1996) از دیگر آثار این شاعر سرزمین‌های جنوب [[لبنان]] است که برخی از آن‌ها به زبان‌های دیگر ترجمه و یا موضوع پژوهش‌های دانشگاهی قرار گرفته است.<ref>[https://www.albabtaincf.org/ مؤسسة جائزة عبد العزيز بن سعود البابطين للابداع]. (2005). معجم البابطين للشعراء العرب المعاصرين، ج ۴، الطبعة الأولى. ص. 53.</ref>

== نیز نگاه کنید به ==
[[زبان و ادبیات لبنان]]؛ [[تاریخ ادبیات معاصر لبنان]]؛ [[شعر ژاپنی]]؛ [[شعر در مصر]]؛ [[شعر و ادبیات مقاومت در افغانستان]]؛ [[شعر و ادبیات مهاجرت در افغانستان]]؛ [[شعر در ادبیات چینی]]؛ [[شعر در سنگال]]؛ [[شعر در فرانسه]]؛ [[شعر در اسپانیا]]؛ [[شعر اردن]]

== کتابشناسی ==
<references />

== منبع اصلی ==
صدر هاشمی، سید محمد (1392). جامعه و فرهنگ لبنان. تهران: [https://alhoda.ir/ موسسه فرهنگی،هنری و انتشاراتی بین المللی الهدی]، ص. 197-203.

== نویسنده مقاله ==
سید محمد صدر هاشمی
[[رده:شخصیت ها و نویسندگان شاخص ادبی]]
بازگشت به شعر معاصر لبنان.
برگرفته از «https://dmelal.ir/index.php?title=شعر_معاصر_لبنان»