فرهنگ اردن

طبق بررسي‌هاي به عمل آمده، ‌به دلیل وجود سنديكاهاي مختلف فكري و فرهنگي و وجود رسانه‌هاي مختلف نظير مطبوعات و كانال‌هاي تلويزيوني با برنامه‌هاي متنوع و نيز سازمان‌هاي فعال فرهنگي خارجي مستقر در اردن، كشور اردن در ميان كشورهاي عربي از موقعيت برتر فرهنگي، ‌آموزشي و ادبي - هنري برخوردار است، از اين رو تمايزاتي را براي نسل جوان اين كشور در زمينه‌هاي مختلف فرهنگي، سياسي، اجتماعي و مذهبي در مقايسه با ساير همسايگان چون عراق، سوريه، مصر و لبنان مي توان قائل شد. (76)

در نهايت مي‌توان ابراز داشت كه دو ویژگی اساسي در فرهنگ اردن وجود دارد:

نخست اين كه، مردم از نظر فرهنگي ما بين آن چه در گذشته بوده و آن چه اكنون وجود دارد گرفتار شده اند. گذشته، شكوهمند و حقيقتا داراي جاذبه‌هاي نامحدود است. سرگشتگي ميان دنياي جديد و قديم موجب شده است تا افراد ويژگي‌هاي رفتاري چند شخصيتي به خود بگيرند.

دوم اين كه اردن ادامه اي از فرهنگ اعراب اطراف مي باشد،‌ به گونه اي كه مي توان گفت اين كشور بخشي از فرهنگ اعراب است. بنابراين امكان متمايز دانستن فرهنگ اردن از فرهنگ اعراب سرزمين‌هاي اطراف آن تنها براي اشخاص تيزبين ميسر است، به عبارت ديگر تنها تفاوت محلي وجود دارد.

اين تفاوت‌ها به واسطه وجود اقليت‌هاي مختلف به‌ وجود آمده است. آشوري‌ها به خوراكي‌هاي ويژه و موسيقي قديمي علاقه‌مندند. سركاني‌ها كه يك طايفه قفقازي هستند، داراي رقص‌ها و لباس‌هايي كاملا متفاوت هستند و كليساها، سرودها و مراسمي با قدمت تاريخي دارند.

همه اين رسوم و آداب فرهنگي اقليت‌ها را مي توان در كشورهاي همسايه نيز مشاهده كرد. بسياري از صنايع سنتي اساسا تقليدي از الگوهاي قديمي است و تحول چنداني در آن‌ها صورت نگرفته است؛ بدين ترتيب وسايل خانگي ساخته شده از چوب، ظروف فلزي (غالبا مسي و برنجي) كاسه، كوزه و انواع مختلف ليوان نشان دهنده الگوهاي قديمي و مبتني بر تأمين منافع عمومي است. اگرچه به واسطه استفاده از ابزار جديد و غالبا وارداتي، تعداد معدودي از هنرمندان و صنعتگران به صنايع دستي اشتغال دارند، اما هنوز باديه نشينان و برخي از روستاييان در اين منطقه، به واسطه همراه داشتن خورجين‌هاي سنگين،‌ چاقوهايي با روكش نقره اي و فرش‌هاي پشمي معروف هستند. لباس‌هاي سنتي و به خصوص لباس‌هاي زنان كه داراي طرح‌هايي ماهرانه است وضعيت و شرايط روستا، قبيله يا شخص را در شرق اردن مشخص مي نمايند، ولي مردان و زنان به طور روز افزون به لباس‌هايي گرايش پيدا مي كنند كه داراي مدل و سبك غربي هستند که در ميان جوانان و در مناطق شهري بيشتر مشهود است. از نظر حكومت اسلامي سنتي، هنرهاي تجسمي ممنوع بود، بنابراين تا قرن معاصر تنها خطاطي، تذهيب و طراحي هندسي رونق يافتند و هنرهاي تجسمي تضعيف گرديدند. امروزه در اردن مدرسه فعال نقاشي وجود دارد كه در آن شيوه‌هاي شرقي و غربي آموزش داده می‌شود، حتی برخی از اعضاي خانواده سلطنتي نیز در آن مدرسه تعليم مي بيند. گذشته،‌ حال و آينده اي كه به آن اشاره شد، بيش از همه در لباس‌ها و موسيقي جلوه گر است. انواع مختلف لباس‌هاي روستايي كه با لباس‌هاي مدرن توام گرديده اند، همراه با موسيقي‌هاي گوناگون توجه ديدار كنندگان را جلب مي نمايد. در اين سرزمين ممكن است طي يك روز، آوازهاي مخصوص صحرانشينان و سرودهاي جنگي كه احتمالا با صداي طبل همراه است و همچنين موسيقي مدرن غربي و اشعار و آوازهاي ام كلثوم و صبا را كه در سراسر جهان معروف است بشنويد. در ضمن همواره نواي موسيقي كلاسيك و موسيقي غربي از خانه‌هاي اردن به گوش مي رسد. طي قرون گذشته موذن مسجد با صدايي زيبا و دلنشين پنج مرتبه در روز اذان مي گويد و سرودهاي كليساهاي مسيحي كه به زبان‌هاي يوناني، عربي يا لاتين خوانده مي شوند،‌ از زمان‌هاي دور تا كنون به گوش مي رسد. آن چه پس از پوشش، موسيقي و آواز، نظر ديداركنندگان را جلب مي كند، نثر، شعر و تكلم است كه پرقدرت ترين جلوه فرهنگ عربي است. اعراب عموما زبان خود را زباني كامل و مطلوب مي دانند و كساني را كه بتوانند آن را به خوبي به كار گيرند، ‌گرامي مي دارند.

شيوه نگارش سنتي كلاسيك در ادبيات و عربي كلاسيك مدرن در روزنامه‌ها راديو و تلويزيون استفاده مي‌شود. مردم اين كشور به لهجه‌هاي مختلف عربي سخن مي گويند و نثر اين زبان به كليه صورت‌ها مشاهده مي‌شود. اين در حالي است كه نويسندگان از سبك كلاسيك فاصله می گیرند.

به طور خلاصه فرهنگ اردن مانند فرهنگ بسياري از كشورهاي درحال توسعه، تركيبی در حال تكامل از فرهنگ قديمي،‌ جديد و همچنين فرهنگ شرق و غرب مي باشد.

در نتيجه اين روند شكل گيري فرهنگي، افراد اين كشور فرصت دارند به شيوه‌هاي مختلف زندگي كنند و احساسات و استعدادهاي خود را بروز دهند. فرهنگ اردن تنها بخشي از فرهنگ گسترده عرب مي باشد كه از يك سو موجب قدرت و از سوي ديگر موجب تحولات جديد آن مي گردد. (77)