پیشینه روابط سیاسی و اقتصادی سیرالئون و ایران

پیشینه روابط سیاسی و اقتصادی ایران و سیرالئون

   دولت ایران پیش از انقلاب اسلامی ازهیچ گونه روابط دیپلماتیکی با کشور سیرالئون برخوردار نبود و سفارتخانه‌های دولت در نیجریه و سنگال کل منطقه غرب آفریقا را تحت پوشش قرار می‌دادند. (مطالعات میدانی نویسنده)[1] پس از پیروزی انقلاب اسلامی توسعه روابط با کشورهای مظلوم و ستمدیده قاره آفریقا به ویژه کشورهای مسلمان در اولویت برنامه‌های سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران قرار گرفت و حضرت امام(ره) نیز براین امر تأکید خاص فرمودند. در این میان سیرالئون به دلیل موقعیت مهم این کشور در غرب آفریقا، حضور گسترده مسلمانان، همزیستی مسالمت‌آمیز بین مسلمانان و مسیحیان، وجود شمار قابل توجهی از شیعیان لبنانی و از همه مهم‌تر علاقه فراوان مسلمانان این کشور به ایران اسلامی به‌عنوان کشوری مهم در دستور کار وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران قرار گرفت. در این ارتباط طی سال‌های 1359 تا 1361 هیأت‌هایی سیاسی، اقتصادی از ایران و سیرالئون به کشورهای مقابل سفر کرده و به دیدگاه‌های مشترکی در ارتباط با موضوعات مورد علاقه طرفین دست یافتند. (آرشیو اسناد رایزنی فرهنگی ج.ا.ایران در فریتاون، 1386) [2]در سال 1361 سفارت جمهوری اسلامی ایران در فریتاون گشایش یافت و سفیر ج.ا.ایران در این کشور استقرار یافت. پس از سفر حضرت آیت‌ا... خامنه‌ای رئیس‌جمهور وقت ایران به چند کشور در منطقه شرق و جنوب شرق آفریقا، وزارت جهاد سازندگی عهده‌دار کمک اقتصادی به کشورهای آفریقایی و بهبود وضعیت زندگی آنان شد. در این ارتباط و در راستای کمک‌های انسان دوستانه جمهوری اسلامی ایران به مردم محروم قاره آفریقا و افزایش درآمد، ارتقاء سطح دانش فنی کشاورزان و روستاییان آفریقایی و آشنا ساختن آنها با مدل‌ها و الگوهای بومی توسعه؛ نمایندگی جهاد سازندگی در فریتاون در سال 1369 افتتاح گردید. سازمان هلال احمر جمهوری اسلامی ایران نیز در راستای رسیدگی به وضعیت بهداشتی مردم این کشور مصیبت‌زده و ارائه خدمات خیرخواهانه و عام‌المنفعه به مسلمانان سیرالئون در سال 1370 فعالیت خودرا در پایتخت سیرالئون آغاز کرد.روابط بسیار خوب و دوستانه کشورهای ایران و سیرالئون طی سال‌های گذشته با وجود نابسامانی‌های سیاسی، گسترش جنگ داخلی سیرالئون به پایتخت -و حتی فرار رئیس‌جمهور وقت آقای احمد تیجان کاباه از کشور و سقوط فریتاون بدست توسط شورشیان -همچنان تداوم یافته است. در این ارتباط رئیس‌جمهور سیرالئون در سال‌های 1375 و 1376 دوبار به جمهوری اسلامی ایران سفر نمود که سفر سال 1376 وی به منظور شرکت در اجلاس کنفرانس اسلامی در تهران در شرایطی صورت گرفت که دولت در تبعید سیرالئون در گینه تشکیل شده بود و شورشیان بر فریتاون مسلط بودند. در سال 1378 نیز رئیس مجلس سیرالئون برای شرکت در نشست اتحادیه بین‌المجالس کشورهای اسلامی به جمهوری اسلامی ایران سفر کرد. (مرکز اسناد سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، شماره سند جدید 4903).

مهم‌ترین سفر مقامات جمهوری اسلامی ایران به سیرالئون در سال 1382 طی سفر دوره‌ای جناب آقای خاتمی رئیس‌جمهور وقت ایران به چند کشور آفریقایی صورت گرفت. در طی این سفر دو روزه چند یادداشت تفاهم و موافقت‌نامه بین دو کشور به امضاء رسید و روسای جمهور ایران و سیرالئون بر تداوم همکاری‌های دو کشور در عرصه‌های مختلف سیاسی فرهنگی اقتصادی تأکید نمودند.)گزارش دیدار رئیس‌جمهور محترم کشورمان از سیرالئون، رایزنی فرهنگی ج.ا.ایران در سیرالئون).

روابط دوستانه ج.ا.ایران و سیرالئون همواره مورد حسادت سایر کشورها بوده و برخی از معاندان جمهوری اسلامی ایران از اوج‌گیری مناسبات این دو کشور و ارائه کمک‌های جمهوری اسلامی ایران به سیرالئون، که عمدتاً در راستای بهبود وضعیت مسلمانان کشور صورت گرفته است، ناخشنود بوده‌اند. دراین خصوص پس از سقوط فریتاون در سال 1376 شورشیان طی اقدامی عجولانه و نسنجیده و با تحریک برخی سفارتخانه‌های غربی به سفارت ج.ا.ایران (که البته به دلیل شدت گرفتن جنگ داخلی به همراه مراکز فرهنگی، دینی و بهداشتی تابعه موقتاً تعطیل شده بود) حمله کرده و ضمن غارت اموال سفارت، آن را به مدت یک ماه اشغال کردند. پس از بازگشت نظم و امنیت به سیرالئون و امضاء موافقت‌نامه صلح بین شورشیان و دولت سیرالئون؛ و سفارت ج.ا.ایران نیز در سال 1383 بعد از چند سال تعطیلی بار دیگر افتتاح گشت. (قزل سفلی، نگاهی به اوضاع سیاسی و اقتصادی سیرالئون، گزارش ارسالی از رایزنی فرهنگی ج.ا.ایران در فریتاون، 1385).

مناسبات دو کشور ایران و سیرالئون از زمان بازگشایی مجدد نمایندگی سیاسی و بخش‌های تابعه آن در سال 1383 ه.ش بنحو چشمگیری توسعه یافته و جمهوری اسلامی ایران در بخش‌های مختلف اقتصادی در حال مساعدت به این کشور است. از جمله سازمان جهاد کشاورزی اصفهان در حال حاضر با اجاره 10 هزار هکتار از اراضی حاصلخیز این کشور در حال بهره‌برداری از این زمین‌های کشاورزی است. www.irna.ir جمعیت هلال احمر جمهوری اسلامی ایران نیزپس از سفر چند تن از مسئولان این سازمان به سیرالئون و مشاهده سطح نازل پزشکی این کشور به‌ویژه در زمینه دیالیز کلیه، اقداماتی را برای تأسیس مرکز دیالیز در سیرالئون آغاز نموده و یک دوره فشرده آموزشی را نیز برای 6 نفر از پرستاران سیرالئونی در ایران برگزار کرده است. www.Soha1.com علاوه بر آن طی چند سال گذشته گروه دوستی و پارلمانی ایران و سیرالئون در مجلس شورای اسلامی شکل گرفته است که در تنظیم و سیاستگذاری مناسبات دو کشور نقش مؤثری برعهده دارد. اعضای این گروه در سال 1388 طی سفری 5 روزه به سیرالئون با برخی مقامات عالیرتبه سیاسی فرهنگی این کشور از جمله رئیس‌جمهور و رئیس مجلس ملی سیرالئون نیز دیدار کردند. طی سال‌های اخیر مذاکراتی بین بخش‌های مختلف اقتصادی دو کشور نیز صورت گرفته و چند هیأت عالیرتبه سیرالئونی از جمله وزیر انرژی، وزیر فرهنگ و رئیس اتاق بازرگانی سیرالئون ضمن سفر به ایران و ملاقات با همتایان خود خواهان گسترش مناسبات طرفین و سرمایه گذاری ایران در بخش‌هایی همچون نیروگاه‌های آبی و توسعه زیرساخت‌های اقتصادی این کشور شده‌اند. www.iccim.ir

در طی حدود سه دهه اخیر جمهوری اسلامی ایران خدمات و کمک‌های زیادی را به دولت و مردم سیرالئون ارائه کرده است که حاصل فعالیت‌های نهادهای سیاسی، فرهنگی، دینی، عمرانی و بهداشتی جمهوری اسلامی ایران در این کشور بوده است. (عرب احمدی، 1387: 260-261) طی سال‌های گذشته و به ویژه پس از پایان جنگ داخلی سیرالئون که به نوعی موجبات سازندگی و ترمیم ویرانی‌های این کشور را فراهم آورده است دولت جمهوری اسلامی ایران نیز در کنار سایر کشورهای اسلامی کمک‌های زیادی را به صورت وام‌های بلندمدت و اعتبارات بانکی در اختیار این کشور قرار داده است که از مهم‌ترین این مساعدت‌ها اهداء 69 تراکتور به وزارت کشاورزی، واگذاری 21 دستگاه اتوبوس به شهرداری فریتاون و اعطای وامی در حدود 2 میلیون دلار برای بازسازی و ترمیم مدارس، پل‌ها، راه‌های مواصلاتی اصلی و فرعی، توسعه مزارع کشاورزی، سرمایه‌گذاری در بخش صنایع و معادن و... بوده است. (www.Ariansteel.com) جمهوری اسلامی ایران در پنج سال گذشته نیز چند محموله تراکتورهای ایرانی را به سیرالئون صادر کرده که با استقبال کشاورزان و مقامات عالی کشاورزی سیرالئون مواجه شده است.

در حال حاضر کمیسیون مشترک اقتصادی دو کشور هر دو سال یک بار جلساتی را در تهران و فریتاون تشکیل داده و بر روند اجرایی موافقت‌نامه‌های گوناگون در زمینه شیلات، نفت، بازرگانی، گردشگری و میراث ملی مکتوب نظارت دارد.