جغرافیای طبیعی و انسانی اوکراین: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۷ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۲:۲۷

تغییرمسیر به:

جغرافیای طبیعی اوکراین

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-جغرافیای طبیعی و انسانی [[اوکراین|کشور اوکراین]] شامل دو بخش [[جغرافیای طبیعی اوکراین|جغرافیای طبیعی]] مشتمل بر [[موقعیت جغرافیایی اوکراین|موقعیت جغرافیایی،]] [[آب و هوای اوکراین|آب و هوا]]، [[ارتفاعات و ناهمواری های اوکراین|ارتفاعات و ناهمواری ها]]،[[رودهای اوکراین|رودها،]] [[پوشش گیاهی اوکراین|پوشش گیاهی،]] [[پوشش جانوری اوکراین|پوشش جانوری]] و [[جغرافیای انسانی اوکراین|جغرافیای انسانی]] مشتمل بر [[جمعیت و ساختار جمعیتی اوکراین|جمعیت و ساختار جمعیتی]]، [[هرم سنی و جنسیتی جمعیت اوکراین|هرم سنی و جنسیتی جمعیت،]] [[نرخ باروری و تولد در مناطق مختلف اوکراین|نرخ باروری و تولد در مناطق مختلف،]] [[توزیع جغرافیایی مرگ و سلامتی در جامعه اوکراین]]، [[پراکندگی جمعیتی اوکراین|پراکندگی جمعیتی]] و [[مهاجرت و پناهندگی در اوکراین]] است که در ذیل شرح داده شده است:
+#تغییر_مسیر [[جغرافیای طبیعی اوکراین]]
-=== [[جغرافیای طبیعی اوکراین|جغرافیای طبیعی]] ===
-[[اوکراین]] از جمله کشورهایی به شمار می رود که از تنوع جغرافیایی فراوانی برخوردار است. توپوگرافی متنوع اوکراین موجب گشته است این کشور از نظر آب و هوایی به عنوان یک کشور چهار فصل شناخته شود. جاری شدن سومین رود بلند اروپا در [[اوکراین]] نشان دهنده آن است که این کشور از رطوبت مناسبی جهت حاصل‌خیزی زمین‌های کشاوری برخوردار است و همین امر موجب پدید آمدن پوشش گیاهی مناسبی جهت زیستگاه‌های جانوری می شود. توزیع جمعیتی به عنوان یکی از مولفه‌ها مهم جغرافیای انسانی در [[اوکراین]] از منحنی خاصی برخوردار است بطوریکه بعد از استقلال این کشور، برخی مناطق مانند شرق، جنوب و مرکز با کاهش فراوان جمعیت روبرو بودند و برخی دیگر با افزایش ناچیز و یا بدون تغییر ماندند. گذشته از تفاوت‌های عمده منطقه ای، نرخ باروری در [[اوکراین]] یکی از پایین‌ترین نرخ‌ها در اروپا به شمار می رود. بطور کلی تغییر در ویژگی‌های جمعیتی همچون مرگ و میر، باروری و مهاجرت در سراسر [[اوکراین]] از وضعیت یکسانی برخوردار نیست و می توان گقت در غرب [[اوکراین]] وضعیت بهتر از سایر مناطق می باشد.
-==== [[موقعیت جغرافیایی اوکراین]] ====
-اوکراین از نظر وسعت جغرافیایی دومین کشور اروپایی به شمار می رود. تنوع توپوگرافیک این کشور  موجب پدید آمدن مناظر مختلف جغرافیایی در ارتفاعات و مناطق کم ارتفاع گشته است و از موقعیت استراتژیکی ویژه ای در شرق  اروپای مرکزی برخوردار است. این کشور در جنوب با دریای سیاه، در غرب با لهستان، اسلواکی و مجارستان، در شمال با بلاروس، در جنوب غرب با مولداوی و رومانی و نهایتاً در شرق با [[روسیه]] هم مرزاست. بخش ش[[مالی]] کوهستان‌های کارپاتیان تا قسمت‌های غربی اوکراین کشیده شده است. بلندترین قله اوکراین دارای 2061 متر ارتفاع است. بسیاری از مناطق [[اوکراین]] بوسیله استپ شبیه زمین‌هایی که در شمال دریای سیاه واقع شده اند پوشانده شده است. اوکراین توسط رودخانه دنیپر که از شمال به جنوب جریان دارد به دو نیم تقسیم می شود. آب این رودخانه در غرب شبه جزیره کریمه در نزدیکی دهانه رودهای دنیستر و بوگ به دریای سیاه می ریزد. مرز این کشور با روسیه طولانی ترین مرز این کشور با همسایگانش می باشد که از دریای آزوف عبور می کند<ref name=":0">سازمان جغرافیایی،جغرافیای کشورهای جهان(سال 1390). اوکراین. سهره: انتشارات زیتون سبز،ص 14.</ref>.
-==== [[آب و هوای اوکراین]] ====
-اوکراین کشوری چهار فصل، با آب و هوایی معتدل و قاره ای (زمستان‌ها سرد و تابستان‌های نسبتا گرم و شرجی) است.سواحل کریمه در جنوب، دارای آب و هوای مدیترانه‌ای با زمستانی ملایم و مرطوب می باشد. در بخش شرقی این کشور، ورود توده‌های هوا از مناطق استپی آسیای مرکزی باعث ایجاد تابستانی نسبتا گرم‌تر و زمستانی سردتر می شود. میانگین دما در کی یف در سردترین ماه سال ( ژانویه) به 6- درجه‌ی  سانتی گراد و در گرم‌ترین ماه (جولای ) به 20 درجه سانتی گراد بالای صفر می‌رسد. سالانه به طورمتوسط 500 میلی متربارندگی در سطح کشور ، اعلام می شود که در مناطق مختلف تفاوت‌های فاحشی دارد. در بیشتر نواحی این کشور، در فصل تابستان بارندگی دایمی باعث حاصل‌خیزی این سرزمین شده است.
-==== [[ارتفاعات و ناهمواری های اوکراین|ارتفاعات و ناهمواری‌ها اوکراین]] ====
-درصد وسعت اوکراین را زمین‌ها پست و هموار تشکیل می‌دهد و تنها قسمت کوهستانی آن ، کوه‌های کارپات در غرب است. پهنه وسیعی از این کشور را فلات مرتفع، با ارتفاعات بلند در نیمه غربی و ناحیه دونتسک در جنوب شرقی پوشانده است. نواحی پست با مرداب‌های پردرخت و باتلاق‌ها وسیع در [[اوکراین]] شمالی با نام پولسی یا مرداب‌های پریپت وجود داردکه اغلب این زمین‌ها پرباران و برای کشاورزی مناسب هستند. فلات‌های پست [[اوکراین]] جنوبی در انتهای دنیپر، رودخانه‌ها باسین و بخش ساحلی دریای سیاه پدیدار هستند. کرانه ی اوکراین شامل شبه جزیره کریمه به طول 2782 کیلومتر می باشد. کوه‌های کارپاتین درمنتهی الیه غربی و درانتهای جنوبی شبه جزیره کریمه کوه‌های کریمه، حدود 5 درصد اوکراین را تشکیل میدهند. قله‌ی گوورلا دررشته کوه کارپاتین به ارتفاع 2061 متر، مرتفع ترین ناحیه اوکراین به حساب می‌آید.<ref>سازمان جغرافیایی،جغرافیای کشورهای جهان(سال 1390). اوکراین. سهره: انتشارات زیتون سبز،ص 15.</ref>
-==== [[رودهای اوکراین]] ====
-دنیپر بعد از ولگا و دانوب سومین رودخانه بلند اروپاست که از بخش مرکزی [[اوکراین]] سرچشمه می گیرد و شبکه اصلی رودخانه‌های کشور را تشکیل می دهد و بیش از نیمی از رودخانه‌های این سرزمین ،متعلق به این مجموعه می باشد و با طول 980 کیلومتر بخشی از مرز این سرزمین را تشکیل می دهد. از دیگر رودخانه‌های اصلی می توان از دنیستر، بوگ، بوگ جنوبی در غرب و بالاخره دنتس در شرق نام برد. رودخانه دانوب یا دونای بخشی از مرز مشترک [[اوکراین]] و رومانی درمنتهی الیه جنوب‌غربی است. بجز بوگ که به سمت شمالی جریان دارد و به ویسلا یا ویستولا در کشور لهستان می‌ریزد، تمامی رودخانه‌های مهم [[اوکراین]] به سمت جنوب جریان دارند و به دریای سیاه یا دریای آزوف سرازیر می شوند. اوکراین بیش از 3000 دریاچه کوچک دارد که در حدود 3 درصد خاک این کشور را تشکیل می‌دهند. به طور کلی معروف ترین رودخانه‌های [[اوکراین]] عبارتند از:
-*اینهالتز: 951 کیلو متر
-*پسل: 717 کیلومتر
-*پروت 967 کیلومتر (272 کیلومتر آن در[[اوکراین]] است)
-*پری پیت: 761 کیلومتر (261 کیلومتر آن در [[اوکراین]] است).
-*تیسزا: 966 کیلومتر (233 کیلومتر آن در [[اوکراین]] است)
-*دانوب: 2850 کیلومتر (174 کیلومتر آن در[[اوکراین]] است)
-*دسنا: 1130کیلومتر(591 کیلومتر آن در[[اوکراین]] است)
-*دنیپر: 2201 کلیومتر( 581 کیلومتر آن در [[اوکراین]] است)
-*دنیستر: 1362 کیلومتر
-*ساترن: 806 کیلومتر
-*سیورسکی دونتس: 1053 کیلومتر ( 672 کیلومتر آن در [[اوکراین]] است)
-*سئیم: 718 کیلومتر
-*وسترن بوگ: 831 کیلومتر (401 کیلومتر آن در [[اوکراین]] است)
-*هورین: 659 کیلومتر<ref>دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی(1388). [[اوکراین]]. [https://mfa.ir/portal/viewpage/14736/%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%B4%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%AA وزارت امور خارجه،مرکز چاپ و اتشارات].</ref>.
-==== [[پوشش گیاهی اوکراین]] ====
-[[پوشش گیاهی اوکراین]] به چهار بخش اصلی جنگل، جنگل‌های استپی، پوشش استپ و پوشش مدیترانه ای تقسیم می شود.
--  در بخش جنگلی، درختان راش(آلش)غرب کشور را پوشش داده است. زیرفون، بلوط و کاج درمراتع و باتلاق‌های شمال و شمال غرب روییده اند و همچنین صنوبر در شمال شرق منظره ای همیشه سبز را پدید آورده است.
--   جنگل‌های استپی شامل مرغزاری با درختان انبوه بلوط می شود.
--  ناحیه استپ پوشیده از علف‌هایی با برگ‌های ضخیم و خشک است.
--  ناحیه مدیترانه‌ای یک نوار باریک در طول ساحل کریمه ی جنوبی را دربرگرفته است و شامل ترکیبی از گیاهان بی خزان و علف‌ها و بوته‌های با خزان است<ref>سازمان جغرافیایی،جغرافیای کشورهای جهان(سال 1390). اوکراین. سهره: انتشارات زیتون سبز،ص 17.</ref>.
-==== [[پوشش جانوری اوکراین]] ====
-حیات جانوری در اوکراین شامل گوزن، آهو، گراز، خرس‌های قهوه ای و گرگ می شود. گونه‌های از قبیل بایسون(نوعی گاومیش) و اسب‌های وحشی سال‌هاست که منقرض شده‌اند و دیگر گونه‌ها مثل موفلون(گوسفند وحشی)، آهوی خال دار و موش آبی بطور فزاینده ای رشد جمعیت دارند.
-برای محافظت از حیات وحش این سرزمین مجموعه ای از 10 منبع تغذیه ای و بیش از 100 پناهگاه به ویژه برای حیواناتی نظیر سگ آبی، سیاه گوش، گوزن و موش آبی در نظر گرفته شده است. پرندگان این اقلیم شامل کرکس سیاه دورگه (اوراسیایی)، عقاب استپی و حواصیل خاکستری می‌باشد. [[اوکراین]] بیش از 200 گونه ماهی دارد. از جمله: اردک ماهی،کپور، ماهی خاویار و همچنین 25 گونه حیوان اهلی مثل: گاو، خوک، گوسفند، غاز در این کشور پرورش داده می شوند<ref>سازمان جغرافیایی،جغرافیای کشورهای جهان(سال 1390). اوکراین. سهره: انتشارات زیتون سبز،ص 18.</ref>.
-=== [[جغرافیای انسانی اوکراین|جغرافیای انسانی]] ===
-در بین  دو سرشماری  که در سال‌های 1989 توسط شوروی و 2001 توسط دولت [[اوکراین]] منتشر شد جمعیت این کشور از 600/706/51 نفر به 020/457/48 نفر کاهش یافت که نشان دهنده آن است که جمعیت این کشور از سال 1989 به میزن 7/5 درصد به تعداد 700/926/2 نفر کاسته شده است این کاهش در نوع خود از لحاظ منطقه ای  از ضریب تغییر بسیار بالایی برخوردار است. دو منطقه ریونه(Rivne) و زاکارپاتیا(Zakarrpattia) در غرب اوکراین  از افزایش ناچیزی به ترتیب 3 و 5 درصد در جمعیت خود برخوردار بودند. یک سوم از مناطق غرب اوکراین در بین سالهای 1989 و 2001 تنها کمتر از یک درصد جمعیت خود را از دست دادند.در مجموع 7 منطقه اوکراین که در غربی ترین نقاط این کشور واقع گشته اند در بین این سال‌ها تنها  با 167500 نفر یا 7/1 درصد  کاهش جمعیت روبرو بودند. مجموع جمعیت این مناطق در سال 2001 ،  88/593/9 نفر بود.
-در بین سال‌های 1989 و 2001 جمعیت شهر کی یف با سه درصد افزایش روبرو بود که دلیل عمده آن مهاجرت مثبت به این شهر بود. بجز پایتخت اوکراین ، مناطق جنوبی ، شرقی و مرکزی یک کاهش جمعیت شدیدی را در این سال‌ها تجربه کردند.منطقه دانتسک (Donetesk region) در بین این سال‌ها 491300نفر یا 2/9 درصد و منطقه لوگانسک (Lunansk region) در مجاورت این منطقه با  11 درصد  کاهش جمعیت روبرو بود.
-بنابراین می توان گفت در بین سال‌های 1989 و 2001 الگوی تغییرات جمعیتی اوکراین شامل رشد اندک جمعیت کی یف ، کاهش ناچیز جمعیت در مناطق غربی ،کاهش شدید جمعیت مناطق شرقی ، مرکزی ، جنوبی و کاهش اندک در کریمه که دلیل عمده کاهش ناچیز در کریمه نفوذ فراوان تاتارهای کریمه در این بخش می باشد.
-==== [[هرم سنی و جنسیتی جمعیت اوکراین]] ====
--14 سال: 7/13 درصد = مردان 3186606  نفر  / زنان 3014069 نفر
--64 سال: 8/70 درصد = مردان 15282749 نفر  / زنان 16673641 نفر
-سال و بیشتر: 5/15 درصد = مردان 2294777 نفر / زنان 4682865 نفر
-==== متوسط سنی جمعیت اوکراین ====
-میانگین سن مجموع زنان ومردان: 9/39 سال
-میانگین سن مردان: 7/36 سال
-میانگین سن زنان: 1/43 سال
-==== [[نرخ باروری و تولد در مناطق مختلف اوکراین]] ====
-میزان باروری در اوکراین یکی از کم‌ترین نرخ‌ها در اروپا به شمار می آید. با این حال تفاوت‌های منطقه ای عمده در نرخهای تولد ممکن است  موجب برخی از تفاوت‌های جمعیت شناسی باشد.  برای مثال در سه چهارم سال 2007  بیشترین نرخ ولادت در اوکراین با نرخ 4/13 نفر در هر 1000 نفر در استان ولین  رخ داد که در مقایسه با نرخ کلی اوکراین که 6/9 در 1000‌نفر بود رقم بالایی به‌حساب می آمد. نرخ ولادت در استان ولین بالاتر از نرخ ولادت در تمام کشورهای اروپایی بجز البانی و ایسلند به شمار می رفت. در سال 2007 برای اولین بار از سال 1990  پنج استان اوکراین (استان زاکارپاتیا ، استان ریونه ، استان ولین ، استان لووف ، استان کی یف ) تولد بیشتری را نسبت به فوت تجربه کردند.با توجه به اینکه نسبت ولادت و مرگ در این استان‌ها در سال 2007  به ترتیب 119، 117، 110، 7/100، 108 درصد بود این امر نشان دهنده تمایل بیشتر به افزایش ولادت ها در سال‌های اخیر در جامعه اوکراین می باشد. به استثنای ناحیه کی یف ، همه مناطق کمتر صنعتی شده غرب اوکراین از تولد بیشتری نسبت به فوت برخوردار بودند. طبق گفته سخنگوی وزارت دادگستری اوکراین ، مجموع نسبت ولادت‌ها نسبت به فوت‌ها از 1 به 7/1 در سال‌های 2004 و 2005 و 1 به 4/1 در سال 2008 بهبود یافته است.با این حال بدترین نسبت ولادت به مرگ در اوکراین به مناطق شرقی و مرکزی شامل استان‌های دانتسک، لوگانسک ، چرکاسی، پولتاوا می باشد، در این مناطق برای هر تولد 1/2  مرگ ثبت می شود.طبق اعلام کمیته آمار دولتی اوکراین میزان مرگ و میر کودکان در سال 2010 دراوکراین 1/9 در 1000 نفر می باشد<ref>.(olena malynovska,2006)</ref>.
-===== سقط جنین =====
-اقدام به سقط جنین در مناطق ش[[مالی]] ، جنوبی و مرزی اوکراین از یک تجانس یکسانی برخوردار است در حالیکه مناطق غرب اوکراین از تفاوت فاحشی با بقیه مناطق دارا است. در مجموع در  مناطق غربی اوکراین میزان سقط جنین ، سه برابر کمتر از بقیه مناطق می‌باشد. علت اصلی این امر استفاده بیشتر مردمان مناطق غربی اوکراین از روش‌های ضد آبستنی پیشرفته در غرب نیست بلکه تنها به این دلیل که زنان ساکن در غرب اوکراین تمایل بیشتری برای نگه داشتن نوزادشان دارند.استان‌های دانتسک و دنیپروپتروسک در شرق و مرکز اوکراین بیشترین نسبت سقط جنین را به خود اختصاص داده اند.
-==== [[توزیع جغرافیایی مرگ و سلامتی در جامعه اوکراین]] ====
-میزان مرگ افراد در مناطق شرقی و جنوبی اوکراین بیشترین  تعداد را به خود اختصاص داده است و نسبت امید به زندگی برای بچه هایی که در استان‌های چرنیگف، دنیپروپتروسک، دانتسک، خرسون، کیرووگراد، لوگانسک، نیکلایف و اودسا یک و نیم سال کمتر متوسط سن اوکراینی ها می باشد. در مجموع سن امید به زندگی در مردان اوکراینی 79/63 سال و برای زنان 86/74 سال و در مجموع 29/69 سال می باشد.نسبت خودکشی در سال 1998 در اوکراین برابر با 6/29 نفر برای هر صد هزار نفر بوده است که افزایش قابل توجهی نسبت به آمار سال 1988 که 19 نفر بوده است پیدا کرده است. خودکشی درجامعه اوکراین در نواحی پیشرفته صنعتی و  مناطق روستایی خیلی بیشتر از شهرهای اوکراین می باشد.در مناطق غربی اوکراین خودکشی پایین تر از نرخ متوسط کشور که 11/1 در صد هزار نفر است می باشد.مناطق شرقی و جنوبی اوکراین همچنین دارای بیشترین میزان مبتلایان به اچ آی وی و ایدز می باشند. در سال 2000، 60 درصد تمام مبتلایان به ایدز در مناطق اودسا، دنیپروپتروسک و دانتسک متمرکز شده بودند. علت اصلی این مساله آن است که مناطق شهری و صنعتی در جنوب و شرق اوکراین بیشترین لطمات اقتصادی را از بحران اقتصادی دهه 90 دریافت کردند که همین امر موجب گسترش بیکاری ، الکیسم و استفاده نابجا از دارو گردید که در نهایت موجب گسترش بیشتر این بیماری واگیر شد.طبق گزارش سازمان ملل در سال 2008 میزان شیوع بیماری ایدز در اوکراین در سال 2006 ،  46/1 درصد بود وتعداد افرادی که با این بیماری زندگی می ردند 377600 نفر تخمین زده شده است  ، این گزارش می افزاید حدود 20000نفر در اثر ابتلا به این بیماری در سال 2003 در اوکراین جان خود را از دست داده اند.
-==== [[مهاجرت و پناهندگی در اوکراین]] ====
-[[اوکراین|کشور اوکراین]] یکی از منابع بزرگ مهاجرتی به برخی کشورهای عضو اتحادیه اروپا محسوب می گردد. در طول دهه 1990 و اوایل دهه 2000 اقتصاد نابسامان و بی ثباتی سیاسی در این کشور موجب افزایش مهاجرت به کشورهای همجوار مانند لهستان و مجارستان و در حتی کشورهایی مانند ایتالیا ،پرتغال، اسپانیا، ترکیه، [[روسیه]] و [[کانادا]] گردید.اگرچه آمار مهاجران اوکراینی متفاوت است ولی می توان تخمین زد 2 تا 3 میلیون اوکراینی در خارج از این کشور اقامت دارند که بسیاری از آنها بطور غیرقانونی اقامت دارند و در کارهایی همچون امور  ساختمانی ، خدماتّّ، خانه داری و صنایع کشاورزی مشغول به کار هستند.
-دولت اوکراین تعداد شهروندانی را  که در طول سالهای 1991 تا2004  بطور انفرادی از اوکراین مهاجرت کرده اند 400/537/2 نفر اعلام کرد که از این تعداد 500/897/1 نفر به کشورهای شوروی سابق و 900/639 نفر به دیگر کشورها و عمدتاً کشورهای غربی مهاجرت کرده اند<ref>(olena malynovska,2006)</ref>.
-در اوایل دهه 2000 سفارتخانه های اوکراین طی گزارشی اعلام کردند تعداد 300 هزار نفر از شهروندان اوکراینی در لهستان ، 200 هزار نفر در ایتالیا، تقریبا 200 هزار نفردرجمهوری چک، 100 هزار نفر در [[اسپانیا]] ، 35 هزار نفر درترکیه ،20 هزار نفر در [[ایالات متحده]] و تعداد در کشورهای همچون اتریش، بلغارستان،فرانسه،آلمان،یونان، سوئد، سوئیس و انگلستان به عنوان مهاجران اوکراینی اقامت دارند.بیشترین تعداد کارگران اوکراینی که تعداد آنها تقریبا به یک میلیون نفر می رسد در روسیه اقامت دارند. از سال 1992 تعداد 072/232 نفر از اوکراینی ها که در این کشور متولد شده اند به ایالات متحده [[آمریکا]] مهاجرت کرده اند<ref>موسسه ایراس(1392). جامعه و فرهنگ [[اوکراین]]. تهران: [https://www.icro.ir/ سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی]( در دست انتشار).</ref>.
-== نیز نگاه کنید به ==
-[[جغرافیای طبیعی و انسانی لبنان]]؛ [[جغرافیای طبیعی و انسانی کانادا]]؛ [[جغرافیای طبیعی و انسانی تونس]]؛ [[جغرافیای طبیعی و انسانی کوبا]]؛ [[جغرافیای طبیعی و انسانی افغانستان]]؛ [[جغرافیای طبیعی و انسانی فرانسه]]؛ [[جغرافیای طبیعی و انسانی سوریه]]؛ [[جغرافیایی طبیعی و انسانی سنگال]]؛ [[جغرافیای طبیعی و انسانی روسیه]]؛ [[جغرافیای طبیعی و انسانی مصر]]؛ [[جغرافیای طبیعی و انسانی لبنان]]
-== کتابشناسی ==