|
|
| (۵ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) |
| خط ۱: |
خط ۱: |
| [[پرونده:North-america-map2.jpg|جایگزین=موقعیت جغرافیایی کانادا|بندانگشتی|موقعیت جغرافیایی کانادا در آمریکای شمالی]][[کانادا]] در شمال قاره [[آمریکا]] واقع شده و با وسعتی اندکی بیش از [[ایالات متحده]] آمریکا، دومین کشور پهناور جهان است[i]. بخش زیادی از خاک این کشور به دلیل سرمای هوا و نزدیکی به قطب شمال خالی از سکنه است. نزدیک به دو-سوم مردم این کشور در منطقه‌ای به عرض 160 کیلومتر، در طول مرز جنوبی با آمریکا، زندگی می‌کنند. این كشور در مدارهای جغرافیایی 42 تا 83 درجه عرض ش[[مالی]] و 63 تا 141 درجه طول غربی واقع شده است.
| | #تغییر_مسیر [[جغرافیای طبیعی کانادا]]<references /> |
| | |
| مساحت [[کانادا]] 9984670 کیلومتر مربع است که تقریباً برابر با کل مساحت قاره اروپا است. از مجموع مساحت این كشور، 507،9،093 كیلومتر مربع را خشكی و 891،163 كیلومتر مربع را آب تشكیل می‌دهد. این كشور از غرب توسط اقیانوس آرام، از شرق با اقیانوس کبیر، از شمال توسط [[خلیج بافین کانادا|خلیج بافین]](Baffin Bay) و اقیانوس منجمد شمالی و از شمال غربی با [[خلیج آلاسکا|آلاسکا]](Alaska) و از جنوب توسط آمریکا احاطه شده است. این كشور 8،893 كیلومتر مرز خشكی با ایالات متحده آمریكا در جنوب و 202،080 كیلومتر مرز آبی با ایالت آلاسكا در شمال غربی دارد.<ref>McColl, R. W. (2005). [https://geography.name/the-united-states-and-canada-landforms-and-resources/ Encyclopedia of world geography]. New York: Facts on file ,Inc Publishing.</ref> بر اساس آمار رسمی جولای 2013، جمعیت این کشور 35.158.300 نفر است. این آمارها نشان می‌دهند که در مقایسه با مساحت، تراکم جمعیت در آن بسیار پایین است؛ به طوری که در جنوب و در نزدیکی مرز با ایالات متحده، تراکم جمعیت 3.5 نفر در هر کیلومتر است[ii].<ref>Statistics Canada (2013). Canada’s total population estimates. Retrieved from https://www.statcan.gc.ca/daily-quotidien/130926/dq130926a-eng.pdf.</ref> بیشتر ساکنان مناطق مرزی این کشور با آمریکا، به کشاورزی اشتغال دارند. لذا، مردم برای بدست آوردن زمین‌های حاصلخیز به سوی غرب کانادا رفته‌اند. مناطق شمالی سردسیر است و با رگه‌هایی از صخره‌های سخت بعد از دوره یخبندان پوشیده شده است. به همین دلیل، گسترش جمعیت بدان سمت بسیار كُند بوده است.<ref>Statistics Canada (2013). Gross domestic product, expenditure-based, by province and territory. Retrieved from: https://www.statcan.gc.ca/en/start</ref>
| |
| ==='''[[آب و هوای کانادا]]'''===
| |
| [[کانادا]] وضعیت آب و هوایی متنوعی دارد. این کشور به دلیل وسعت زیاد، گستردگی عرض جغرافیایی و وجود رشته کوه‌های بلند، آب و هوای متنوعی دارد. با این همه، هیچ یک از مناطق جغرافیایی این سرزمین از سرما و یخبندان در امان نیستند. به طور کلی، این کشور چهار فصل بسیار مشخص دارد. این ویژگی به خصوص در مورد مناطق مرزی با آمریکا بارزتر است. متوسط دمای هوا در تابستان از 8 درجه سانتیگراد در شمال تا 22 درجه سانتیگراد در جنوب متغیر است. در این مناطق دمای تابستان در روز به ۳۵ درجه سانتیگراد یا بیشتر می‌رسد، در حالی که دما در زمستان در خیلی از مواقع ۲۵ زیر صفر درجه است. در فصول بهار و پاییز دمای هوا معتدل است. این موضوع به ویژه در بخش جنوب غربی، جایی که شهر ونکوور و جزیره ونکوور از [[استان بریتیش کلمبیای کانادا|استان بریتیش کلمبیا]] در آن قرار دارند، بیشتر به چشم می‌خورد. بر این اساس می‌توان گفت که [[کانادا]] چهار نوع آب و هوای قابل لمس دارد:
| |
| ===='''معتدل اقیانوسی'''====
| |
| در سواحل اقیانوس آرام تابستان‌های معتدل، زمستان‌های نسبتاً سرد و بارش در تمام طول سال دیده می‌شود.
| |
| ===='''آب و هوای قاره‌ای'''====
| |
| در حد فاصل رشته کوه راکی تا بخش شرقی [[کانادا]] زمستان‌های بسیار سرد و تابستان‌های گرم و بارانی حاکم است.
| |
| ===='''سواحل اقیانوس اطلس'''====
| |
| دارای آب و هوای معتدلِ سرد است و مشخصه آن تابستانِ معتدل و بارانی و زمستانی سرد و پر برف است.
| |
| ===='''آب و هوای سرد قطبی'''====
| |
| در بخش‌های شمالی گسترده شده و منطقه تایگا با [[پوشش گیاهی و جانوری کانادا|جنگل‌های سوزنی برگ]] و مناطق آن سوی مدار قطبی با [[پوشش گیاهی و جانوری کانادا|پوشش گیاهی توندرا]] را دربرمی‌گیرد. دمای هوا بیش از نیمی از سال زیر صفر درجه است.<ref name=":11">Muller, P. O., Williams, R. S., Conrad, C. T., & Long, P. (2010). Physical geography: The global environment (2nd ed.). [https://corp.oup.com/ Oxford University Pres]s.</ref>
| |
| ==='''[[ارتفاعات کانادا]]'''===
| |
| کوه‌ها و ارتفاعات این کشور بسیار وسیع‌اند و عمدتاً در نواحی غربی و شمال غربی آن واقع شده‌اند. از مهم‌ترین ارتفاعات این منطقه می‌توان به کوه‌های راکی(Rocky Mountains)، مکنزی(Mackenzie Mountains) و کوه‌های ساحلی اشاره کرد. در شرق این کشورکوه های تورنگات(Torngat)(با ارتفاع 1622 متر) آپالاچاینز(Appalachians) و لارن‌تین(Laurentian) قرار دارند. در امتداد خط ساحلی شمال شرقی نیز ارتفاعات سنت‌الیس(St.Elias) و پلی(Pelly) واقع شده‌اند. ارتفاعات سنت‌الیس جزء بلندترین کوه‌های مونت‌لوگان(Mount Logan) محسوب می‌شود و در سرزمین یوکان واقع شده است. در جدول 1 فهرست کوه ها و ارتفاعات کانادا را مشاهده کنید.<ref name=":11" /><ref>Clair, C. (2012, October). Canada’s Weather: The Climate that Shapes a Nation. [https://www.fireflybooks.com/Home Firefly Books publishing].</ref>
| |
| | |
| جدول 1.فهرست کوه‌ها و ارتفاعات کانادا
| |
| {| class="wikitable"
| |
| |'''نام کوه'''
| |
| |'''ارتفاع'''
| |
| |'''ایالت'''
| |
| |-
| |
| |لوگان
| |
| |5959
| |
| |یوکان
| |
| |-
| |
| |سنت‌الیس
| |
| |5489
| |
| |یوکان- [[خلیج آلاسکا|آلاسکا]]
| |
| |-
| |
| |لوکانیا
| |
| |5226
| |
| |یوکان
| |
| |-
| |
| |قله کینگ
| |
| |5173
| |
| |یوکان
| |
| |-
| |
| |استیل
| |
| |5074
| |
| |یوکان
| |
| |-
| |
| |وود
| |
| |4890
| |
| |یوکان
| |
| |-
| |
| |ونکوور
| |
| |4786
| |
| |یوکان
| |
| |-
| |
| |فیرودر
| |
| |4671
| |
| |[[استان بریتیش کلمبیای کانادا|بریتیش کلمبیا]]-[[خلیج آلاسکا|آلاسکا]]
| |
| |-
| |
| |هوبارد
| |
| |4557
| |
| |یوکان-[[خلیج آلاسکا|آلاسکا]]
| |
| |-
| |
| |والش
| |
| |4507
| |
| |یوکان
| |
| |}
| |
| ==='''[[دریاها و دریاچه های کانادا]]'''===
| |
| [[کانادا]] دارای دریاها و خلیج‌های زیادی است که مهم‌ترین آنها عبارت‌اند از:
| |
| ===='''[[خلیج آلاسکا]]'''====
| |
| پهنه وسیعی از آب‌های اقیانوس آرام شمالی در جنوب شرقی آلاسکاست که 1.533.000 کیلو مترمربع مساحت دارد. این خلیج گستره‌ای از شبه‌جزیره [[خلیج آلاسکا|آلاسکا]] تا مجمع‌الجزایر الکساندر(Alexander archipelago) و از جنوبِ جزیره کودیاک(Kodiak Island)(در غرب) تا ورودی دیکسون(Dixon Entrance)(در شرق) را دربرمی‌گیرد. سواحل این خلیج به‌دلیل وجود آبدره‌ها و دیگر تورفتگی‌ها حالتی دندانه‌دار دارد. رودهای کاپر و ساستینا(Copper and Sastina rivers) به این خلیج می‌ریزند. [[خلیج آلاسکا|خلیج آلاسکا'''(Gulf of Alaska)''']] به دلیل وجود جریان‌های سطحی نیرومند و عبور مداوم هوای سرد قطبی از روی آب‌های آن به‌عنوان عامل پیدایش باران‌های شدید و کولاک در جنوب و جنوب مرکزی [[خلیج آلاسکا|آلاسکا]] شناخته می‌شود. این خلیج محل زندگی جانوران دریایی بسیاری، از جمله نهنگ‌های قاتل، است.
| |
| ===='''[[خلیج هودسن کانادا|خلیج هودسن]]'''====
| |
| یکی از بزرگترین خلیج‌های دنیا است که توسط ایالات نانوات، [[استان مانیتوبای کانادا|مانیتوبا]]، [[استان اونتاریوی کانادا|انتاریو]] و [[استان کبک کانادا|کبک]] محصور شده است. این خلیج به وسیله [[خلیج هودسن کانادا|تنگه هودسن]] به [[دریای لابرادور کانادا|دریای لابرادور]] راه دارد. در این خلیج [[جزایر کانادا|جزایر]] زیادی وجود دارد که مهم‌ترین آنها جزایر اتاوا(Ottawa Islands)، کوتس(Knots)، بلچر(Belcher)، ماسل و آکیمیسکی(Muscle and Akimiski) می‌باشند.
| |
| ===='''[[خلیج بافین کانادا|خلیج بافین]]'''====
| |
| [[خلیج بافین کانادا|خلیج بافین]](Baie de Baffin) بخشی از آب‌های یخ‌اندود اقیانوس اطلس شمالی است که در شمال شرقی این کشور و در شرق جزیره بافین گسترده شده است. مساحت آن حدود 689.000 کیلومتر مربع است. تنگه دیویس(Davis Strait)، واقع در جنوب [[خلیج بافین کانادا|خلیج بافین]]، آن را به اقیانوس اطلس متصل می‌کند. همچنین [[خلیج بافین کانادا|خلیج بافین]] ازشمال و غرب خود به آب‌های اقیانوس منجمد شمالی می‌پیوندد.
| |
| ===='''[[خلیج سنت لورنس کانادا|خلیج سنت لورنس]]'''====
| |
| [[خلیج سنت لورنس کانادا|خلیج سنت لورنس]](Gulf of Saint Lawrence)، بخشی از آب‌های شمال غربی اقیانوس اطلس است که در جنوب شرقی کانادا در میان [[استان نیوبرانزویک کانادا|نیوبرانزویک]]، [[استان نوا اسکوشیای کانادا|نوااسکوشیا]]، [[استان نیوفاندلند و لابرادور کانادا|نیوفاندلند]] و [[استان کبک کانادا|کِبــک]] واقع شده است. محدوده آن گستره‌ای ۴۰۰ کیلومتری را، از دهانه رود [[خلیج سنت لورنس کانادا|سنت لورنس]] تا [[استان نیوفاندلند و لابرادور کانادا|نیوفاندلند]] در شرق، پوشش می‌دهد. پهنای این خلیج در عریض‌ترین نقطه آن ۸۰۰ کیلومتر است و مساحت آن 259.000 کیلومتر مربع است. [[خلیج سنت لورنس کانادا|خلیج سنت لورنس]] از طریق تنگه‌های کابوت، کانسو و بل‌آیل(Cabot, Canso and Belle Isle Strait) به اقیانوس اطلس راه دارد. همچنین، [[جزایر کانادا|جزیره‌های پرنس ادوارد، آنتیکاستی]](Anticosti)، مدلین(Madeleine) و چندین جزیره کوچک در این خلیج واقع شده‌اند. مه‌گرفتگی در خلیج [[خلیج سنت لورنس کانادا|سنت لورنس]] امری مکرر است و به دلیل وجود توده‌های یخ این خلیج از اوایل دسامبر تا اواسط آوریل بر روی کشتی‌ها بسته است. [[خلیج سنت لورنس کانادا|خلیج سنت لورنس]] یکی از مکان‌های مهم برای ماهیگیری، به‌ویژه صید ماهی روغن، به‌شمار می‌آید.
| |
| ===='''دریای بیوفورت'''====
| |
| دریای بیوفورت(Beaufort Sea)، در شمال غربی کشور [[کانادا]] واقع است. این دریا به اقیانوس منجمد شمالی و نیز به [[خلیج آلاسکا|آلاسکا]]، یوکان، نورث‌وست و نانوات راه دارد.
| |
| | |
| ===='''[[دریای لابرادور کانادا|دریای لابرادور]]'''====
| |
| [[دریای لابرادور کانادا|دریای لابرادور]](Labrador Sea)، بخشی از آب‌های شمال‌غربی اقیانوس اطلس شمالی است که سواحل [[دریای لابرادور کانادا|لابرادور]] در جنوب‌غربی و سرزمین گرینلند در شمال‌شرقی آن واقع شده‌اند. این دریا در شمال خود از طریق تنگه دیویس به دریای [[خلیج بافین کانادا|بافین]] و در غرب از طریق تنگه [[خلیج هودسن کانادا|هودسون]] به خلیج [[خلیج هودسن کانادا|هودسون]] مرتبط می‌شود. جریانی اقیانوسی موسوم به جریان [[دریای لابرادور کانادا|لابرادور]]- که سرد و کم‌نمک است- در کرانه سواحل [[کانادا]] به سمت جنوب جریان دارد و همزمان جریان دیگری که گرم‌تر و شورتر است به نام جریان غرب گرینلند در حاشیه سواحل گرینلند به سمت شمال جاری است. از آنجا که جریان [[دریای لابرادور کانادا|لابرادور]] کوه‌های یخ عظیمی را با خود حمل می‌کند، مسیر اصلی حرکت کشتی‌ها از بخش شرقی دریا انجام می‌گیرد که از اواسط تابستان تا اواخر پاییز قابل کشتیرانی است. [[دریاها و دریاچه های کانادا|دریای لابرادور]] دارای ذخایر ماهی کاد است و ماهیگیری جزء صنایع مهم گرینلند به‌شمار می‌رود. این دریا در گذشته شاهد عبور کاشفان بسیاری بوده است که در جستجوی گذرگاه شمال‌غربی[iii] از آن گذشته‌اند.<ref name=":11" /> <ref>Bone, R. M. (2003). The Regional Geography of Canada [Fifth Edition]. [https://corp.oup.com/ Oxford University Press].</ref>
| |
| ==='''[[رودهای کانادا]]'''===
| |
| [[کانادا]] وسیع‌ترین ذخایر آبی جهان را دارد. حدود یک‌چهارم از آب‌های شیرین جهان متعلق به این کشور است. 6/7 درصد از کل مساحت این کشور را آب تشکیل می‌دهد. علاوه‌بر رودهای بسیار حدود دو میلیون [[دریاها و دریاچه های کانادا|دریاچه]] نیز در این کشور وجود دارد. دریاچه‌های مهم و عمده این کشور براساس سطح آب در داخل خاک [[کانادا]](بعضی از دریاچه‌ها در مرز [[کانادا]] و امریکا قرار دارند) عبارت‌اند از: هوران(Huron)، گریت‌بر(Great Bear)، سوپریور(Superior)، گریت اسلیو(Great Slave)، وینیپگ، اری(Erie) و [[استان اونتاریوی کانادا|اونتاریو]]. بزرگترین دریاچه‌ای که کاملاً در خاک این کشور قرار گرفته است، گریت‌بر(Great Bear Lake)(با مساحت ۳۱۳۲۶ کیلومتر مربع) در قلمروهای شمال غربی می‌باشد. رود [[خلیج سنت لورنس کانادا|سنت‌لورنس]](Saint Lawrence River)(با ۳۰۵۸ کیلومتر طول) مهم‌ترین رود [[کانادا]] است. این رودخانه مسیر آبی را برای کشتی‌ها از دریاچه‌های بزرگ تا اقیانوس اطلس فراهم می‌کند. بلندترین رود این کشور مکنزی است. این رودخانه به طول ۴۲۴۱ در قلمروهای شمال غربی جریان دارد. مسیل‌های بزرگ دیگر عبارتند از: یوکان و [[استان بریتیش کلمبیای کانادا|کلمبیا]]، که بخشی از آن از آمریکا می‌گذرد، و نیز نلسون، چرچیل، و فریزر(Nelson, Churchill and Freezer) به همراه انشعابات اصلی مانند [[استان ساسکاچوان کانادا|ساسکاچوان]]، پیس(The Peace)، اتاوا(Ottawa)، اتاباسکا(Athabasca) و لیارد(Liard).<ref>Guitard, N. (2008). Hamilton Waterfalls of New Brunswick, Retrieved<nowiki/>https://waterfalls.hamilton.ca/default.asp?id=11 .</ref>
| |
| ==='''[[جزایر کانادا]]'''===
| |
| با توجه به موقعیت جغرافیایی و وسعت، این کشور جزایر بسیاری در اندازه‌های گوناگون دارد. بزرگترین آنها در شمال این کشور و در مجمع‌الجزایر شمالی واقع شده‌اند. جزایر شمالی [[کانادا]] از خلیج جیمز(James Bay) تا جزیره الیزمیر(Ellesmere Island) امتداد دارد و به دو گروه جزایر ملکه الیزابت(Queen Elizabeth Islands) و جزایر قطب شمال(North Pole Islands) تقسیم می‌شود. از بزرگترین جزایر ملکه الیزابت می‌توان به الیزمیر و دوون(Devon Island) و از کوچک‌ترین جزایر قطب شمال به [[خلیج بافین کانادا|بافین]] و ویکتوریا و بنکس(Baffin, Victoria and Banks Islands) اشاره کرد. بزرگترین جزایر کرانه غربی، ونکوور و ملکه شاریوت(Queen Charlotte Islands) هستند. [[استان نیوفاندلند و لابرادور کانادا|نیوفاندلند]]، [[استان پرنس ادوارد آیلند کانادا|پرنس ادوارد]]، کیپ برتون(Cape Breton Island) در [[استان نیوبرانزویک کانادا|نیوبرونزویک]]، آنتی کاستی و ماگدالن(Anticosti & Magdalen Islands) در [[استان کبک کانادا|کبک]] از جمله جزایر دیگری هستند که خارج از ساحل شرقی واقع‌اند. درآب‌های داخلی، جزیره هورن، تعداد زیادی جزیره کوچک در خلیج جوجین و مجموعه‌ای از جزایر کوچک واقع شده است که به هزار جزیره شهرت دارند ولی تعداد آنها از هزار هم بیشتر است و در مسیر دریاچه [[استان اونتاریوی کانادا|انتاریو]] به رودخانه [[خلیج سنت لورنس کانادا|سنت لورنس]] قرارگرفته‌اند. [[کانادا]] شبه جزیره هم دارد؛ از جمله می‌توان به شبه جزیره گاسپ(Gasp Peninsula)در [[استان کبک کانادا|کبک]] و شبه جزیره آوالون(Avalon Peninsula) اشاره کرد.<ref>Canadian Islands (2013). List of islands of Canada. Retrieved from https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_islands_of_Canada</ref>
| |
| ==='''[[پوشش گیاهی و جانوری کانادا]]'''===
| |
| پوشش گیاهی قسمت شمالی قطبی و توندرا(Polar and tundra) است. اصطلاح توندرا از یک لغت فنلاندی به معنای «زمین لخت یا خاک دشمن» گرفته شده است. این کلمه معمولاً به مناطق بی‌درخت شمالی اطلاق می‌شود. گیاهان توندرا شامل گل‌سنگ‌هایی که همچون پوسته‌ای سطح صخره‌ها را می‌پوشاند، خزه‌هایی که شکاف سنگ‌ها را پر می‌کند و در زیر سنگ‌ریزه‌ها فرو می‌روند و گیاهان سبزه‌مانند و بوته‌های گوناگون می‌باشد. حیواناتی که در این ناحیه زندگی می‌کنند شمارشان اندک است و شامل موش صحرایی، گاو عنبر و خرس قطبی می‌شود.
| |
| | |
| در قسمت‌های پایین‌تر به طور متناوب [[پوشش گیاهی و جانوری کانادا|جنگل‌های کوتاه و تنک]] دیده می‌شود. ناحیه پلی(Pelee) در دریاچه ایری(Lake Erie) به خاطر درختان برگ‌ریز پاییزی متنوعش، از جمله درخت قهوه‌ای کنتاکی(Kentucky)، مشهور است. در شمال رودخانه [[استان ساسکاچوان کانادا|ساسکاچوان]] منطقه وسیعی از درختان سوزنی‌برگ وجود دارد که به جنگل‌های سوزنی برگ شمالی مشهورند. این منطقه به سمت کوه‌های راکی گسترش می‌یابد که از گونه‌های اصلی آن می‌توان به صنوبر، سیاه کاج و سپیدار اشاره کرد. دره‌ها و دامنه‌های خشک کوه‌های راکی از جنگل‌های کم پشت پوشیده شده است که عمدتاً کاج و صنوبرند. تراکم و انبوهی این جنگل‌ها به سمت مناطق غربی افزایش می‌یابد. سگ آبی نماد کشور [[کانادا]] است و به دلیل تجارت پوست در دوره استعمار بریتانیا در تاریخ توسعه این کشور نقش دارد. تصویر سگ آبی بر روی برخی از سکه‌ها وتمبرهای پستی این کشور مشاهده می‌شود. تنوع حیوانات در این کشور شبیه اروپای شمالی و شمال آسیاست. نسل تعداد بسیاری از انواع حیوانات به علت استفاده‌های صنعتی، کشاورزی و شهری از محیط‌های طبیعی در خطر انقراض است. از حیوانات گوشت‌خوار این کشور می‌توان به خرس سیاه، خرس قهوه‌ای، سیاه گوش، گرگ، روباه، سمور و راسوی آمریکایی اشاره کرد. خرس قطبی در سرتاسر قطب شمال و یوزپلنگ درنده آمریکایی در [[استان بریتیش کلمبیای کانادا|بریتیش کلمبیا]] یافت می‌شود.
| |
| | |
| در بسیاری از جنگل‌های این کشور انواع گوزن شمالی و آمریکای شمالی از قبیل کاریبو و موس(Caribou & Mosse) دیده می‌شود. در مناطق غربی گوزن شمالی و گاومیش کوهان‌دار زندگی می‌کنند که بوفالو(Buffalo) نامیده می‌شود. چند گونه از گوزن ویرجینیا(Virginia) بومی جنوب [[کانادا]] هستند. زیستگاه گوزن دم‌سیاه، در [[استان بریتیش کلمبیای کانادا|بریتیش کلمبیا]] و بخش‌هایی از کشتزارهای بزرگ است. همچنین تنوع پرندگان و ماهی‌ها در این کشور قابل توجه است.<ref>Sept, J. D. (2012). Animal Tracks of the Northwest: Alaska, Western Canada & the Northwestern United States . Calypso Publishing Co.</ref> <ref>Sept, J. D. (2011). Trees of the Northwest: Alaska, Western Canada & the Northwestern United States . Calypso Publishing Co.</ref>
| |
| ==='''[[معادن کانادا]]'''===
| |
| چهل درصد مواد معدنی این کشور در سپر کانادایی قرار دارد. نیکل، آهن، اورانیوم، نقره، روی، کوبالت، مس و طلا در این منطقه استخراج می‌شود. بسیاری از منابع به دلیل دشواری دسترسی به آنها بهره‌برداری نمی‌شوند. در واقع، به نظر می‌آید که بسیاری از ذخایر آن هنوز کشف نشده باشند. از این مواد معدنی در سرزمین‌های قطبیِ شمال نیز یافت می‌شوند. به علاوه، منابع تجدیدناپذیری چون نفت و گاز طبیعی در استان‌های غربیِ دارای چمنزار و نیز در شمال فراوان‌اند.
| |
| | |
| واژه یوکان، که در زبان بومیان به معنی «عظیم‌ترین» است، حجم منابع طبیعی‌ای را توصیف می‌کند که عمدتاً در این سرزمین استخراج نشده باقی مانده است. کشف طلا در یوکان موجب به راه افتادن هجوم مشهور کلاندایک در سال 1897م برای یافتن طلا شد و مرز دیگری برای مهاجرت وسیع گشود. شاید معدن الماسی که به تازگی در سرزمین‌های شمال غربی کشف شده، در آینده تا پنج درصد ذخیره این سنگ قیمتی را در جهان تأمین کند. زغال سنگ، سیلیس و منگنز از نمونه‌های دیگر منابع معدنی هستند که از پوسته زمین در [[کانادا]] استخراج می‌شوند.<ref>Natural Resources Canada (2006, may16). Significant Canadian Facts. .Natural Resources Canada</ref>
| |
| ==='''[[جاذبه‌های طبيعی کانادا|جاذبه‌های طبیعی کانادا]]'''===
| |
| به دلیل وسعت، تنوع فصل‌ها و جاذبه‌های طبیعی، جهانگردان بسیاری از سراسر جهان به این کشور جذب می‌شوند. کوه‌های بلند راکی، رودخانه‌های خروشان، جنگل‌های انبوه و مناطق بکر این کشور مورد علاقه دوستداران ورزش و طبیعت است و از جمله بهترین مناطق دنیا برای اسکی، ماهیگیری، قایقرانی، شکار، پیاده‌روی و کوهنوردی است. آبشار عظیم نیاگارا با ارتفاع تقریبی 52 متر در جنوب شرقی تورنتو در امتداد رودخانه نیاگارا واقع است و از سه آبشار نعل اسبی، برایدال و آمریکایی(Horse Shoe, Bridal Veil Falls and American Falls) تشکیل شده است. آبشار نعل اسبی بزرگترین این آبشارهاست که بین دو ایالت [[استان اونتاریوی کانادا|انتاریو]] در کانادا و نیویورک در آمریکا قرار دارد و با ریزش حدود سه هزار متر مکعب آب در هر ثانیه منبع ارزشمند تولید نیروی برق هیدروالکتریک است. این آبشار یکی از دیدنی‌های طبیعی سفر به این سرزمین به شمار می‌رود. [[دریاها و دریاچه های کانادا|دو دریاچه بزرگ]] با نام‌های ایری(Erie) و انتاریو در شمال امریکا و جنوب [[کانادا]] قرار دارند که مرز میان دو کشور از میان این دو دریاچه می‌گذرد.<ref>Canada Tourism Commission (2010, june12). Where We Market Canada. Our Leadership</ref>
| |
| ==='''[[مناطق زمانی کانادا]]'''===
| |
| [[کانادا]] دارای شش منطقه زمانی است. شرقی‌ترین ساعت استاندارد آن، در منطقه [[استان نیوفاندلند و لابرادور کانادا|نیوفاندلند]]، سه ساعت و نیم از ساعت جهانی عقب‌تر و غربی‌ترین ساعت استاندارد آن، واقع در پسیفیک(Pacific)، هشت ساعت عقب‌تر از ساعت جهانی است. برای استفاده بهینه از روشنایی روز، ساعت رسمی در سراسر این کشور در اولین یکشنبه ماه آوریل هر سال یک ساعت جلو کشیده می‌شود و پس از این مدت دوباره به حالت اول باز می‌گردد<ref>Doris, C. D. (2007). Time Changes in Canada and Mexico [Second Edition]. First Vintage Books.</ref><ref>لاریجانی، فاضل (1395). جامعه و فرهنگ [[کانادا]]. تهران: [https://alhoda.ir/ موسسه فرهنگی، هنری و انتشارات بین المللی الهدی]، ص۱۹-۵۰.</ref>.[[پرونده:جغرافیای انسانی کانادا.jpg|جایگزین=جمعت کانادا|بندانگشتی|جغرافیای انسانی کانادا]]
| |
| | |
| === [[جغرافیای انسانی کانادا]] ===
| |
| | |
| ==== [[جمعیت کانادا]] ====
| |
| براساس آمار سال 2013م، [[کانادا]] با 35.158.300 نفر جمعیت در رتبه سی و ششم کشورهای جهان قرار دارد. 16/3 درصد از جمعیت آن را افراد زیر چهارده سال، 68/8 درصد را افراد بین 15 تا 64 سال و 14/9 درصد را افراد بالای 65 سال تشکیل می‌دهند. در سال 2013م میزان رشد جمعیت، 1/02 درصد گزارش شده است. میزان باسوادی در این کشور نیز 99 درصد است. بالاترین میزان رشد جمعیتی در این کشور 14/6 درصد بود که به دلیل افزایش میزان زاد و ولد در فاصله سال‌های 1951م و 1956م روی داد. در دوره پنج ساله بعد از آن، یعنی بین سال‌های 1956م و 1961م، میزان رشد به 13/6 درصد کاهش یافت. روند کاهش رشد جمعیت طی سال‌های میانی دهه 1960م ادامه یافت و دلیل آن کاهش شدید میزان زاد و ولد تا دهه 1980م بود. در فاصله سال‌های 1986م تا 1996م، به دلیل ورود تعداد زیاد مهاجران و افزایشی ناچیز در میزان زاد و ولد، این سیر نزولی متوقف شد. در دوره پنج ساله منتهی به سال 2001م، آمارها نشان‌دهنده کاهشی حدود یک‌سوم در رشد طبیعی جمعیت نسبت به دوره پنج ساله قبل از آن است. در این دوره میزان مرگ و میر به دلیل بالا رفتن متوسط سن افزایش یافت و از میزان موالید نیز کاسته شد. نیمی از رشد جمعیت این کشور در سال‌های1996م تا 2001م حاصل پدیده مهاجرت بوده است. در این دوره رشد جمعیت 4 درصدی [[کانادا]] در مقایسه با بسیاری از دیگر کشورهای توسعه یافته، قابل توجه بوده است. به طوری که در دوره 1996م تا 2001م، رشد جمعیت کشورهای کمتر توسعه یافته به طور متوسط حدود 4.8 درصد و در کشورهای توسعه یافته حدود 1.5 درصد بوده است. در این دوره برای اولین بار در طول صد سال گذشته جمعیت این کشور رشدی کمتر از [[ایالات متحده]] داشته است، زیرا این کشور برخلاف دیگر کشورهای در حال توسعه و به عنوان یک استثناء در بین این کشورها از میزان زاد و ولد بالایی برخوردار بوده است.<ref name=":0">لاريجانی، فاضل، (1381). "تنوع فرهنگ‌ها در كانادا: مروری بر نتايج سرشماری سال 2001 كانادا. انتشارات بخش فرهنگی سفارت ايران در كانادا.</ref> <ref name=":1">Demographics of Canada. (2013). Retrieved from <nowiki>https://www.en.wikipedia.org/wiki/Demographics_of_Canada</nowiki>.</ref>
| |
| | |
| ==== '''[[نژادهای کانادا]]''' ====
| |
| 72 درصد از مردم [[کانادا]] از یک ریشه نژادی هستند. بیش از یک‌سوم از این گروه انگلیسی‌تبار و یک سوم فرانسوی‌تبارند. تفاوت‌های منطقه‌ای در مسائل نژادی منعکس شده است. درصد کانادایی‌هایی که ادعا می‌کنند غیرانگلیسی و غیرفرانسوی تبارند، حدود 49 درصد است. در میان این گروه آلمانی‌ها، ایتالیایی‌ها، اوکراینی‌ها، هلندی‌ها، چینی‌ها، آفریقایی‌ها، سرخپوستان آمریکای شمالی، اسکمیوها، یونانی‌ها، هندی‌ها و روس‌ها بیشترند.
| |
| | |
| ===== '''انگلیسی‌تبار''' =====
| |
| این گروه شامل مردمی با چهار نژاد مختلف از سرزمین‌های انگلستان، ایرلند، اسکاتلند و ولز است. این دسته که 28 درصد از کل جمعیت را به خود اختصاص داده‌اند بیشتر در [[استان اونتاریوی کانادا|اونتاریو]]، [[استان بریتیش کلمبیای کانادا|بریتیش کملبیا]]، [[استان نیوفاندلند و لابرادور کانادا|نیوفاندلند]]، لابرادور و [[استان آلبرتای کانادا|آلبرتا]] متمرکز شده‌اند.
| |
| | |
| ===== '''فرانسویتبار''' =====
| |
| فرانسوی‌ها اولین اروپائیانی بودند که در این کشورمستقر شدند. این گروه که 23 درصد از جمعیت را تشکیل می‌دهند اساساً در [[استان کبک کانادا|کبک]] ساکناند؛ به طوری که 78 درصد از مردم [[استان کبک کانادا|کبک]] اصلیت فرانسوی دارند. علاوه بر [[استان کبک کانادا|کبک]]، این گروه در ایالت مانیتوبا و بخش‌هایی از نیوبرونزویک مستقر هستند.
| |
| | |
| ===== '''دیگر اروپایی‌تبارها''' =====
| |
| این گروه 15 درصد از کل جمعیت [[کانادا]] را تشکیل داده‌اند و عمدتاً در ایالت‌های منطقه‌ای کشتزارهای بزرگ شامل [[استان مانیتوبای کانادا|مانیتوبا]]، [[استان ساسکاچوان کانادا|ساسکاچوان]] و [[استان آلبرتای کانادا|آلبرتا]] و در شهرهای بزرگ مثل تورنتو، مونترال و ونکوور متمرکز شده‌اند. آنها اغلب از آلمان، ایتالیا، اوکراین، هلند، لهستان و [[روسیه]] مهاجرت کرده‌اند.
| |
| ===='''بومیان'''====
| |
| بومیان، که به سرخپوستان آمریکای ش[[مالی]] مشهوراند، در گذشته از سیبری به دریای برینگ (Bering Sea) مهاجرت کرده‌اند. این گروه شامل متیس‌ها (Métis) است که اجدادشان آمیخته‌ای از سرخ‌پوست و اروپایی بوده‌اند و اسکیموها که اصل آنها ناشناخته است؛ ولی عموماً باور دارند که اجداد آنها از آسیا به آمریکای شمالی آمده‌اند. بومیان3/7 درصد از جمعیت را به خود اختصاص داده‌اند و حدود 45 درصد از آنها در ایالت‌های واقع در کشتزارهای بزرگ، 16 درصد در بریتیش کلمبیا و 14 درصد در [[استان اونتاریوی کانادا|اونتاریو]] زندگی می‌کنند. تقریباً یک‌چهارم آنها در مراکز شهری و مابقی در مناطق روستایی زندگی می‌کنند. اسکیموها در شمال [[استان کبک کانادا|کبک]] و در زمین‌های قطبی [[کانادا]]<sup>[iv]</sup> متمرکز شده‌اند و کمتر از نیمی از سرخ پوستان هم در باقی‌مانده سرزمین‌های سرخپوستان زندگی می‌کنند.
| |
| | |
| ===== '''سیاه‌پوستان''' =====
| |
| این گروه شامل مهاجرانی از آفریقا، جزایر هند غربی، [[آمریکا]] و انگلستان است که بیشتر در مراکز شهری ساکن هستند. بزرگترین جامعه سیاه‌پوستان در تورنتو و بقیه آنها در مونترال، اتاوا، [[استان اونتاریوی کانادا|اونتاریو]] و شهر هال (Hall) در ایالت [[استان کبک کانادا|کبک]] زندگی می‌کنند.
| |
| | |
| ===== '''آسیایی‌تبارها''' =====
| |
| به پنج گروه آسیایی‌های شرق و جنوب شرقی، غرب آسیا، هند و [[چین]] و جزیره‌نشینان اقیانوس آرام تقسیم می‌شوند. بیشتر این گروه در مراکز شهری تورنتو، مونترال و ونکوور ساکناند.<ref name=":2">Statistics Canada (2011). Population and growth components, 1851-2001 Censuses. Retrieved January 19, 2011.</ref>
| |
| | |
| ==== '''[[پراکندگی جمعیتی کانادا]]''' ====
| |
| چنان‌که ذکر شد، بیشتر جمعیت این کشور در شهرهای جنوبی زندگی می‌کنند. حدود سه‌چهارم از کل جمعیت در 300 کیلومتری مرز آمریکا ساکناند. براساس آمارهای سرشماری عمومی نفوس [[کانادا]]، در ماه می سال 2011م، تعداد قابل توجهی از مردم به سمت استان‌های غربی کوچ کرده‌اند. بدین ترتیب، از کل جمعیت 35 میلیونی این کشور بیشترین میزان رشد متعلق به غرب [[استان اونتاریوی کانادا|انتاریو]] تا [[استان بریتیش کلمبیای کانادا|بریتیش کلمبیا]] و کمترین آن نیز به قسمت‌های شرقی کشور تعلق داشته است. در سطح ملی، جمعیت از سال 2006 م تا 2013م، حدود 11 درصد افزایش یافته است<sup>[V]</sup> که بیشترین میزان رشد در میان کشورهای صنعتی محسوب می‌شود. [[استان اونتاریوی کانادا|انتاریو]]، همچنان به عنوان پرجمعیت‌ترین استان کشور، به تنهایی 38.5 درصد جمعیت را در خود جای داده است. اما میزان رشد جمعیت در این استان، به دلیل گرایش تازه واردان به سمت غرب، کاهش قابل توجهی یافته است. 30.7 درصد جمعیت در استان‌های شرقی و 30/6 درصد نیز در استان‌های غربی، شامل [[استان کبک کانادا|کبک]] و آتلانتیک، ساکن هستند. این برای اولین بار در [[تاریخ کانادا]]<nowiki/>ست که میزان جمعیت در سمت غرب [[استان اونتاریوی کانادا|انتاریو]]، بیشتر از شرق آن می‌شود.
| |
| | |
| کوچ مردم، به ویژه مهاجران، به استان‌های [[استان آلبرتای کانادا|آلبرتا]] و [[استان ساسکاچوان کانادا|ساسکوچوان]] به دلیل رشد فزاینده اقتصادی و افزایش فرصت‌های شغلی در آن مناطق بوده است. از هر 10 کانادایی 7 نفر در شهرهای بزرگ زندگی می‌کنند. این در حالی است که سه شهر تورنتو، ونکوور و مونترآل 35 درصد کل جمعیت را به خود جذب کرده‌اند.<ref name=":3">Statistics Canada (2006). Population by selected ethnic origins, by province and territory. Retrieved September 10, 2010.</ref> همچنین، آمارهای سال 2011م نشان می‌دهند که از هر 10 کانادایی 7 نفر در شهرها و 3 نفر در روستاها زندگی می‌کنند. این وضعیت نشان می‌دهد که جمعیت گرایش به شهرنشینی دارند. علاوه‌بر این، نواحی شهری نیز شاهد تغییرات جمعیتی هستند. برای مثال، شهر ونکور تراکم جمعیتی حدود 7/170 نفر در هر کیلومتر مربع دارد، در حالی که در شهر هالیفاکس تراکم جمعیت حدود 60 نفر در هر کیلومتر مربع می‌باشد. دولت طی سال‌های اخیر تلاش کرده است با جذب نخبگان و سرمایه‌گذاران جمعیت کشور را افزایش دهد و ترکیب جمعیتی را به صورت برنامه‌ریزی شده تغییر دهد.<ref name=":4">Satatistic Canada (2013). Retreived from <nowiki>http://www.statcan.gc.ca/start-debut-eng.html</nowiki></ref>
| |
| | |
| ==== '''[[نرخ مرگ و مير در کانادا|میزان مرگ و میر]]''' ====
| |
| میزان مرگ و میر در کاهش جمعیت مؤثر است. از این‌رو، کشورهای امریکای شمالی، به ویژه [[کانادا]]، در زمینه پایین آوردن میزان مرگ و میر پیشگام بوده‌اند. در این کشور با بهبود وضع بهداشت و همگانی شدن واکسیناسیون‌ها میزان مرگ و میر رو به کاهش گذاشته است. بر اساس آمار، طی 10 سال اخیر میزان مرگ و میر حدود 2.7 میلیون نفر بوده است که از این میان 552.300 نفر (حدود 20 درصد) را مهاجران تشکیل می‌دهند. بررسی آمارهای موجود بیانگر آن است که میزان مرگ و میر در این کشور کمتر از 8 نفر در هر 1000 است (جدول 2 را مشاهده کنید). این در حالی است که متوسط نرخ جهانی مرگ و میر بالای 8 در 1000 نفر است.<ref name=":5">Statistics Canada (2011). Deaths, estimates by province and territory. Retrieved from <nowiki>http://www.statcan.gc.ca/tables-tableaux/sum-som/l01/cst01/demo07a-eng.htm</nowiki></ref><ref>لاریجانی، فاضل (1395). جامعه و فرهنگ کانادا. تهران: [https://alhoda.ir/ موسسه فرهنگی، هنری و انتشارات بین المللی الهدی]، ص50-55.</ref>
| |
| | |
| جدول2. روند نرخ مرک و میر در [[کانادا]] بین سال‌های 2000 تا 2011
| |
| {| class="wikitable"
| |
| |2000
| |
| |2001
| |
| |2002
| |
| |2003
| |
| |2004
| |
| |2005
| |
| |2006
| |
| |2007
| |
| |2008
| |
| |2009
| |
| |2010
| |
| |2011
| |
| |-
| |
| |7.39
| |
| |7.47
| |
| |7.54
| |
| |7.61
| |
| |7.67
| |
| |7.73
| |
| |7.8
| |
| |7.86
| |
| |7.61
| |
| |7.74
| |
| |7.87
| |
| |7.98
| |
| |}
| |
| ==نیز نگاه کنید به==
| |
| [[جغرافیای طبیعی و انسانی کوبا]] | |
| | |
| ==پاورقی==
| |
| [i].[[روسیه|ر<small>وسیه</small>]] <small>با 17.075.400 کیلومتر مربع وسعت، وسیع‌ترین كشور جهان است.</small>
| |
| | |
| <small>[ii]. این آمار به ظاهر بیانگر آن است که در هر کیلومتر مربع از زمین‌های کانادا 5/3 نفر زندگی می‌کنند، اما این نوع بیان گمراه کننده است؛ زیرا سکونت‌گاه‌های جمعیتی به طور مساوی توزیع نشده‌اند. در آنجا نواحی شهری شلوغی که تراکم جمعیت در آنها بسیار بالاست و نیز چشم‌انداز‌های باز و کم جمعیت وجود دارند که در مجموع میزان تراکم جمعیتی [[کانادا]] را تشکیل می‌دهند.</small>
| |
| | |
| [iii].<small>مسیری دریایی که اقیانوس‌های اطلس و آرام را به‌هم می‌پیوندد.</small>
| |
| | |
| [iv]. <small>زمین‌های قطبی [[کانادا]] شامل بخش‌هایی از منطقه یوکان، مناطق نورث وست و نانوات است</small>
| |
| | |
| <small>[V]. بر اساس آمارهای رسمی، جمعیت [[کانادا]] در سال 2006 حدود 31.612.897 نفر بوده است.</small>
| |
| | |
| == کتابشناسی ==
| |
