ویژگی‌های فرهنگی ژاپن

ژاپن کشوری متشکل از جزیره‌های بسیار است که دور تا دور آن را آب فرا گرفته و از راه خشکی به هیچ کشوری راه ندارد. این کشور اگر چه بخشی از قاره پهناور آسیا است، اما از آن جدا و در منتهی الیه شرق آن به شکل کمانی جنوبی-شمالی جای گرفته است. به علاوه بیش از 98 درصد از مردمان این کشور از قوم ژاپنی و بقیه هم به تعداد کم در جزایر شمالی، مردمان آینو و در جزایر جنوبی مردمان ریوکیویی[i] هستند. بنابراین می‌توان گفت، ژاپن بر خلاف اکثر کشورهای جهان از چندگانگی فرهنگی برخوردار نیست و تقریبا فرهنگ در تمامی نقاط آن مشابه هست.

با اين همه بسته به تأثیرات منطقه‌ای، تاریخی آب و هوايي، و ... ، تفاوت‌هایی در لهجه، غذا و ... مناطق اين كشور وجود دارد. بارزترین نمود این تفاوت‌ها را می‌شود در تفاوت‌های فرهنگی میان ژاپن شرقی(東日本/Higashi Nihon)و ژاپن غربی(西日本/Nishi Nihon) دید که به عنوان نمونه‌ای از تفاوت‌های موجود بین مناطق این کشور تنها به شرح آن بسنده می‌کنیم.در اینکه مرز میان ژاپن شرقی و غربی چیست، توضیحات گوناگونی وجود دارد، اما این توضیح که خط زمین‌ساختی ایتوی‌گاوا شیزوئوکا(糸魚川静岡構造線/Itoigawa shizuoka kōzōsen) را مرز میان آنها مي‌داند، پذیرفته‌تر است.

سرزمین‌های واقع در شمال و شرق این خط زمین‌ساختی، ژاپن شرقی و شامل منطقه کانتو با محوریت توکیو و نیز مناطق شمال شرق و جزیره هوکایدو است. سرزمین‌های واقع در غرب و جنوب این خط ژاپن غربی و شامل منطقه کانسای با محوریت اوساکا و کیوتو و نیز جزیره کیوشو، جزیره شیکوکو و جزایر اوکیناوا است. این خط زمین ساختی در رشته کو‌های آلپ ژاپن(日本アルプス/Nihon Arupusu/Japanese Alps) واقع و چونان دیواری میان دو ژاپن شرقی و غربی قد کشیده است. این دیوار تا حدودی ارتباط فرهنگی میان ژاپن شرقی و غربی را محدود می‌کرد و همین مسأله تفاوت‌های فرهنگی میان دو منطقه را ایجاد کرد که امروزه نمود آن را بیشتر در تفاوت‌های فرهنگی میان توکیو و اوساکا بیان می‌کنند (اومه‌سائو و تادا، 1972: 174).

مردمان ژاپن غربی به خاطر نزدیکی به چین و شبه جزیره کره در گذشته ارتباطات بیشتري با خاک اصلی آسیا و به خصوص چین داشتند و علاوه بر کشاورزی به داد و ستد و تجارت می‌پرداختند، اما ژاپن شرقی منطقه کشاورزی بود و این مسائل باعث شد تا مردمان ژاپن شرقی محافظه‌کارتر و مردمان ژاپن غربی اصلاح‌طلب‌تر باشند (همان: 173).صرف نظر از چنین تفاوت‌های فرهنگی بین مناطق، باید اذعان کرد که ژاپن دارای فرهنگی به نسبت یکسان در تمامیت کشورش است که می‌توان فرهنگ ژاپن نامید.

فرهنگ ژاپنی، مجموعه‌ای از قوانین یا مقررات برای بسیاری از شرایط است. این شامل همه چیز از ورود به خانه تا گرفتن حمام است. هنگام ورود به خانه، در گنکان^[1] (درگاه) مهمان باید کفش خود را با دمپایی جایگزین کند.

اوریگامی^[2]، هنر تازدن کاغذ برای ساخت کاردستی اشیاء یا حیوانات، یک سنت ژاپنی است که در بسیاری از مراسم مهم وجود دارد. اگر چه این کار در ژاپن گسترده‌تر از دیگر کشورهاست، شواهدی وجود دارد که  سنت تا زدن کاغذ به عنوان یک شکل هنری در چین، اسپانیا، آلمان و بسیاری از کشورهای دیگر نیز رواج داشته است.

موسیقی سنتی ژاپنی، معمولا به موسیقی محلی قومی ژاپن اشاره دارد. یکی از خصوصیات تعریف موسیقی سنتی ژاپنی ریتم ضعیف آن است و سکوت بخش مهمی از آهنگ‌ها است. تمرکز بر ایجاد موسیقی، در تلاش برای نشان دادن رفتار طبیعت است.

نمايش ژاپنی تاریخ طولانی و غنی دارد. چهار نوع اصلی از نمايش سنتی ژاپن وجود دارد. اینها نو^[3]، كيوگِن^[4]، کابوکی^[5] و بونراکو^[6] هستند. هر یک از این اشکال عملکرد نمايشي بسیار متمایز و منحصر به فردي از دیگری است.

در ژاپن طیف گسترده‌ای از غذاهای جالب و خوشمزه، از جمله تاکویاکی^[7]، سوشی^[8]، ساشی‌می^[9] و تمپورا^[10] وجود دارند که این غذاهای ژاپنی حاصل قرن‌ها تغییرات اجتماعی و سیاسی است. از مواردی که غذاهای ژاپنی را از آشپزی‌های دیگر متمایز می‌کند، تأکید بر استفاده از مواد با کیفیت، فصلی، تازه و ارائه بی عیب و نقص آن‌هاست. نیز گوشت خام اسب یک غذای محبوب در ژاپن است و خوردن برنج در هر وعده غذایی، حتی صبحانه، معمول است. قهوه در این کشور بسیار محبوب است و ژاپن حدود 85 درصد از تولید قهوه سالیانه جامائیکا را وارد می‌کند.

سومو (نوعی کشتی سنتی) ورزش ملی ژاپن است.جالب است بدانیم، نوشته‌های به زبان انگلیسی را می‌توان همه جا پیدا کرد، از جمله روي تی‌شرت و موارد دیگر مد، میزان سواد در ژاپن تقریبا 100٪ است.

---

[1] 玄関/Genkan.

[2] 折紙/Origami.

[3] 能/Nō.

[4] 狂言/Kyōgen.

[5] 歌舞伎/Kabuki.

[6] 文楽/Bunraku.

[7] たこ焼き/Takoyaki.

[8] 寿司/Sushi.

[9] 刺身/Sashimi.

[10] 天ぷら/Tenpura.

پاورقی

[i] نام جنوبی‌ترین جزایر ژاپن که قبلا پادشاهی مستقلی به همین نام بود و به لحاظ نژادی، زبانی و ... تفاوت‌هایی با ژاپنی‌ها دارند.