|
|
| (۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) |
| خط ۱: |
خط ۱: |
| جغرافیای طبیعی و انسانی تونس شامل دو بخش [[جغرافیای طبیعی تونس|جغرافیای طبیعی]] متشکل از [[ارتفاعات تونس|ارتفاعات]]، [[رودها و دریاچه های تونس|رودها و دریاچه ها]]، [[پوشش گیاهی تونس|پوشش گیاهی]] و [[پوشش جانوری تونس|جانوری]]، [[آب و هوای تونس|آب و هوا]] و [[جاذبه های طبیعی تونس|جاذبه های طبیعی]] و [[جغرافیای انسانی تونس|جغرافیای انسانی]] متشکل از جمعیت و ساختار جمعیت [[تونس]] است که به شرح زیر است:
| | #تغییر_مسیر [[جغرافیای طبیعی تونس]] |
| | |
| === [[جغرافیای طبیعی تونس|جغرافیای طبیعی]] ===
| |
| [[تونس|جمهوری تونس]] با مساحتی حدود 162/155 کیلومتر مربع کوچک‌ترین کشور مسلمان در شمال آفریقای سفید است که از شمال و مشرق به دریای مدیترانه، از جنوب شرقی به صحرای لیبی و از مغرب به کوه‌های الجزایر محدود است، [[تونس]] با جمهوری الجزایر ۹۵۶ کیلومتر و با دولت لیبی ۴۵۹ کیلومتر مرز مشترک خاکی دارد، طول جغرافیایی [[تونس]] از شمال به جنوب ۷۵۶ و از شرق به غرب ۳۵۱ کیلومتر است، این کشور با برخورداری از ۱۳۰۰ کیلومتر ساحل (بدون محاسبه جزیره‌ها) و دشت‌های هموار و پوشیده شده از درختان متنوع، به‌ویژه درختان زیتون، از آب‌وهوای مدیترانه‌ای دلچسبی، به‌ویژه در مناطق شرقی و شمالی، برخوردار است. [[تونس]] با جزیره سیسیل ایتالیا ۱۳۷ کیلومتر فاصله دارد و فاصله زمانی سفر هوایی از [[تونس|شهر تونس]] به پایتخت ایتالیا نیز تقریبا چهل‌وپنج دقیقه و به [[پاریس]] دو ساعت است. سفر دریایی از [[تونس]] به ایتالیا و [[فرانسه]] نیز با ناوگان مسافربری [[تونس]] و برخی از کشورهای اروپایی از شهرهای گوناگون، مانند [[تونس]]، بنزرت و جزیره جربه انجام می‌شود؛ سفر دریایی از شهر بندر حلق‌الوادی در [[تونس]] به بندر ژنوا در ایتالیا تقریبا یک شبانه‌روز طول می‌کشد.
| |
| | |
| ====[[ارتفاعات تونس]]====
| |
| [[تونس]] کشوری هموار با دشت‌های فراوان و [[ارتفاعات تونس|ارتفاعات]] اندک است و بیشتر ناهمواری آن در مناطق هم‌جوار با سلسله کوه‌های الجزایر است مناطق کوهستانی در شمال و غرب این کشور قرار دارد و صحرا و بیابان نیز در مناطق جنوبی و مرکزی گسترده است، جبل شعانبی با ارتفاعی در حدود ۱۵۴۴ متر بزرگ‌ترین [[ارتفاعات تونس|کوه تونس]] است. مطماطه، خمیر، دورسیل، زغوان، رصاص، بوقرنین، سبیطله، کسریره و فرینه از دیگر [[ارتفاعات تونس|ارتفاعات مهم تونس]] است. [https://www.unesco.org/en یونسکو] ارتفاعات اشکل واقع در شمال [[تونس]] را در [[آثار فرهنگی، تاريخی و طبيعی ثبت شده تونس در ميراث جهانی|فهرست میراث جهانی]] قرار داده است، جرید و نفزاوه نیز از مهمترین واحه‌های [[تونس]] است.
| |
| ====[[رودها و دریاچه های تونس|رودها و دریاچه‌های تونس]]====
| |
| مجرده و ملیان بزرگ‌ترین [[رودها و دریاچه های تونس|رودخانه‌های تونس]] است؛ رودخانه مجرده از کشور الجزایر سرچشمه می‌گیرد و در نزدیکی غار الملح واقع در شمال شرقی [[تونس]] به دریا می‌ریزد و در مسیر خود مناطقی، مانند تستور، باجه و تبرسق را سیراب می‌کند. ده دریاچه در [[تونس]] وجود دارد که بحیره [[تونس]] و بحیره بنزرت مهمترین دریاچه‌های آبی و شط جری بزرگ‌ترین دریاچه نمکی این کشور است.
| |
| ====[[جزایر و مجمع الجزایر تونس]]====
| |
| خلیج [[تونس]]، خلیج حمامات، خلیج قابس و خلیج بوغراره در جزیره جربه مهمترین [[جزایر و مجمع الجزایر تونس|مناطق خلیجی تونس]] است. خلیج قابس در قدیم به سرت‌الصغیر معروف بوده است. جزایر قرقنه و جربه در جنوب [[تونس]] و شبه‌جزیره‌های منستیر و مهدیه نیز در شرق این کشور از از مهم‌تریــن [[جزایر و مجمع الجزایر تونس|جزایــر]] و نیز بهتریــن مناطق جذب [[صنعت گردشگری تونس|گردشــگری در تونس]] اســت. بندرهای حلق‌الوادی، [[تونس]]، بنزرت و صفاقس از مهمترین بنادر دریایی [[تونس]] و یکی از مهمترین مناطق دریایی برای رفت و آمد ناوگان‌های بین‌المللی است.
| |
| ====[[پوشش گیاهی تونس]]====
| |
| [[پوشش گیاهی تونس|منابع گیاهی تونـس]] را از زمان هـای دور بـه علـت سرسـبزی و پوشـش گیاهـی آن به ویـژه باغ هـای زیتـون و مرکبـات، ([[تونس|تونـس]] الخضـراء) می خواننـد.<ref name=":0">ابن ابی ،دینار (۱۲۸۶ق). المونس‌فی اخبار إفریقیه و [[تونس]]. [[تونس]]: مطبعة الدولة التونسیة، الطبعة الاولی.</ref> خــاک [[تونس|تونــس]] در مناطــق شــمال و شــرق ایــن کشــور بســیار حاصلخیــز و از [[پوشش گیاهی تونس|تنــوع گیاهــی]] فراوانــی برخـوردار اسـت. سـه درصـد از مسـاحت [[تونس|تونـس]] را رْمـل و شـن زار تشــکیل می دهــد و هرچــه از شــمال بــه ســوی مناطــق مرکــزی و جنوبــی پیشــروی کنیــم، از سرســبزی خــاک کاســته و بــر حجــم و وســعت بیابان هــا و صحراهــا افــزوده می شــود. حرکــت شــن‌های روان و پیشــروی آن بــه مناطــق دیگــر، یکــی از چالش هــای مهــم زیســت محیطی کنونــی [[تونس|تونــس]] اســت. مســاحت جنگل‌های این کشــور بالغ بر 555 هزار هکتار است. بیشتر زمین‌های کشــاورزی در مناطق ش[[مالی]] و غربی کشور متمرکز اســت. زیتــون و انجیــر از درختــان اصلــی و بومــی [[تونس]] اســت. پژوهشــگران تونسی برآنند که برنج، نیشــکر، ابریشم، نارنج، لیمو، آلوچه سیاه، شاه بلوط و پسته را ایرانی‌ها در دوران اسلامی با خود به [[تونس]] بردند.<ref name=":1">کعاک، عثمان(۱۳۸۷) . [[روابط تونس با جمهوری اسلامی ایران|روابط ایران و تونس]] در گذر زمان.ترجمه و تحقیق ستار عودی. تهران: [https://mfa.gov.ir/portal/ministryinfo/33688 مرکز اسناد و تاریخ دیپلماسی]،</ref> مرکبات، گندم، جو، انگور، پرتقال، هلو، گالبی، هندوانه و شاتوت از مهمترین فرآورده‌های کشاورزی [[تونس]] است. فرآورده‌های زیتون در شهر صفاقس و تولید خرما در مناطقی، مانند نفطه وتوزر که در[[تونس]] موسوم به خرمای «دقله» یا «دگله» است، از کیفیت بسیار خوبی برخوردار است و به خارج از کشور صادر می‌شود. [[تونس]] دارای مقام چهارم تولید زیتون در جهان است. جزیرە جربه واقع در جنوب شرقی [[تونس]] از مهمترین مناطق کاشت و برداشت برنج دانه درشت است. سبزی‌های معطر، مانند تره، شاهی، تلخون و مرزه در [[تونس]] کاشته نمی‌شود و از ریحان نیز در گل‌فروشی‌ها استفاده می‌شود. برخی از سبزیجات به نام «قناریه» و «بسباس» نیز در [[تونس]] استفاده می‌شود که به نظر می‌رسد در ایران وجود ندارد. توت و ابریشم در خلیج قابس به عمل می‌آید.
| |
| ====[[پوشش جانوری تونس]]====
| |
| جانورانـی چـون گوسـفند، بـز، گاو، اسـب، شـتر، سـگ، شـترمرغ،خـروس، بوقلمـون، خرگـوش، گربـه، کفتـار، گـراز، خـوک، شـغال،آهـو و انـواع مـار و بزمجـه [[پوشش جانوری تونس|انـواع گوناگـون منابـع جانـوری تونـس]] اسـت؛ شـیر، ببر، پلنگ، فیل و زرافه در محیط زیسـت [[تونس]] وجود نـدارد و مـردم [[تونس|تونـس]] بـه گربـه کـه آن را «قطوسـه» می نامنـد، بسـیار علاقه‌مندنـد.
| |
| ====[[آب و هوای تونس]]====
| |
| [[آب و هوای تونس|آب وهـوای مناطـق شـرقی، شـمالی و غربـی تونـس]] مدیترانـه ای وَ غیرشـرجی و مناطـق مرکـزی و جنوبـی نیـز از هوایـی نیمه مرطوب و خشـک برخـوردار اسـت. میانگیـن دمـا بیـن 10تـا 27 درجـه اسـت و درجـه‌ی هـوا در برخـی از روزهـای تابسـتان، به ویـژه تیرمـاه، بسـیار گـرم و سـوزان اسـت و گاهـی اوقـات بـه پنجـاه درجـه نیـز می‌رسد.
| |
| | |
| زمسـتان [[تونس|تونـس]] غالبـا سـرد و همـراه با سـوز سرماسـت؛ سـرمایی که از اروپـا وارد [[تونس|تونـس]] می شـود. سـامانه‌ی بـارش بـرف فقـط در منطقـە عیـن دراهـم واقـع در شـمال غربـی [[تونس]] فعال اسـت و شـهر [[تونس]] برفـی بـه خـود نمی بینـد. پایـداری هـوا در طـول سـال به خصوص در فصل هـای باران خیـز بسـیار کـم اسـت؛ به گونـه ای کـه در طـول روز، ابـری و آفتابی شـدن آسـمان به گونـه ای متنـاوب اتفـاق می افتـد. آســمان پایتخت [[تونس]] و مناطق ســاحلی همواره ابری اســت و باران‌های موســمی در طول ســال فراوان و به طــور متناوب می بارد. بــارش بــاران در [[تونس]] به انواع گوناگون ســوزنی و ســیلابی وجود دارد. گاهــی جاری شــدن ســیل و ایجاد آب گرفتگــی در خیابان‌ها و منازل موجب اختلال در زندگی عادی مردم می‌شود. میزان بارندگی ســالانه در مناطق شــمالی کشــور به انــدازە 800 میلیمتر می رســد. مناطــق مرکــزی بین 200 تا 400 میلیمتــر و بخش‌های جنوبی نیز بین 50تا 150 میلیمتر باران سالانه را ثبت می‌کنند.
| |
| ====[[جاذبه های طبیعی تونس|جاذبه‌های طبیعی تونس]]====
| |
| هوای مدیترانه‌ای، ســاحل‌های ماسه‌ای، دریای آبی، چشمه‌های آب گرم، بیابان‌های زیبــا و جنگل‌های تنک [[جاذبه های طبیعی تونس|مهمترین جاذبه‌های طبیعی تونس]] اســت. شمال، شمال شرقی و جنوب شرقی [[تونس]] را آب‌های دریای مدیترانه فرا گرفته اســت؛ پدیدهای خدادادی که این کشــور را به منطقە ماسه‌های طلایی معروف کرده است.
| |
| | |
| جنوب و مرکز [[تونس]] نیــز با داشــتن بیابان‌ها و واحه‌هــای طبیعی، کــه از مهمترین مناطق خرماخیز این کشــور هســتند، هرساله گردشــگران زیادی را به‌سوی خود جذب می‌کند.<ref>عصمتی‌بایگی، سیدحسن (1395). جامعه و فرهنگ [[تونس]]. تهران: [https://alhoda.ir/ موسسه فرهنگی, هنری و انتشاراتی بین المللی الهدی], ص 22-18.</ref>
| |
| | |
| === [[جغرافیای انسانی تونس]] ===
| |
| براساس آمار اعلام شده در پایگاه اینترنتی مرکز آمار [[تونس]]،<ref>برگفته از<nowiki/>http://www.ins.nat.tn</ref> جمعیت [[تونس]] در ســال 1926 میلادی دو میلیون و دویســت هزار نفر و در ســال 2013 میلادی، به 10میلیون و 886 هزار نفر رســیده است. رشد سالانە جمعیت این کشور از %2/66 در سال 1975 میلادی، به عدد %0/989 در سال 2008 میلادی کاهش یافته است.
| |
| | |
| بربرها اصلی‌ترین و قدیمی‌ترین نژاد در [[تونس]] هســتند. کلمه‌ی بربربــه معنای مرد نجیب یا آزادمرد اســت. بربر در نگاه رومیان،شــاملهر ملتی غیررومی بوده اســت.<ref name=":2">شریف، محمدهادی (۱۹۹۳م). [[تاریخ تونس]] من عصور ماقبل التاریخ الی الاستقلال؛ الطبعة الثالثه، دار سراسر للنشر.</ref> رنگ و شکل بســیاری از تونســی‌ها، به‌ویژه ســاکنان مناطق شــ[[مالی]] این کشور، به ایرانی‌ها بسیار شبیه است. عثمان کعاک معتقد است ایرانیان نخستین و بربرهای اولیه هر دو از یک اصل و نژادند؛ درهم‌تنیدگی نژادی مردم [[تونس|تونــس]] با دیگر اقوام و ملل جهــان در طول [[تاریخ تونس|تاریخ]]، موضوع مطالعات انسان‌شناســی در این کشــور را با دشــواری‌هایی روبه‌رو کرده است. پیدایی نســلی از مسلمانان موسوم به «کوراغلو» در دوران عثمانی که از مادر تونسی و از طرف پدر ترک بودند، نمونه‌ای از این درهم‌تنیدگی نژادی است. برخی از پژوهشگران، مانند ابن‌خلدون نیز برآنند که جنبە استعراب در تونسی‌ها قوی‌تر است.<ref>شنتاوی، احمد، یونس، عبدالحمید، خورشید، زکی. دائرةالمعارف الاسلامیه. [[لبنان]]: دارالفکر، بی‌جا، بی‌تا. جلد ۶.</ref> بیش از %66 از جمعیت انسانی [[تونس]] شهرنشین‌اند. شهر [[تونس]] بــا جمعیتی بالغبــر یک‌ونیم‌میلیون نفر از پرجمعیت‌ترین شــهرهای این کشور مسلمان است. صفاقس، مهدیه، قیروان، قابس، بنزرت و سوسه از دیگر شهرهای پرجمعیت است.
| |
| ====ساختار جمعیت====
| |
| جامعــە کنونی [[تونس|تونــس]] جامعه‌ای تقریبا جوان اســت؛ اما بــا توجه به مشکلات موجود و افزایش سن ازدواج، جمعیت [[تونس]] رو به‌سوی پیــری می‌رود. مــردان [[تونس]] بیش از %8/49 از جمعیت این کشــور را بــه خود اختصــاص داده‌اند. میانگین عمر مــردان 72و زنان 76 سال است. براساس اطلاعات مرکز آمار [[تونس]] ساختار جمعیت این کشور از نظر سن به این شرح است:<ref>عصمتی‌بایگی، سیدحسن (1395). جامعه و فرهنگ [[تونس]]. تهران: [https://alhoda.ir/ موسسه فرهنگی, هنری و انتشاراتی بین المللی الهدی], ص 23.</ref>
| |
| {| class="wikitable"
| |
| |+
| |
| !سن
| |
| !2008
| |
| !2009
| |
| !2010
| |
| !2011
| |
| !2012
| |
| |-
| |
| !4 - 0 سال
| |
| !8/0
| |
| !8/1
| |
| ! 8/2
| |
| ! 8/2
| |
| !8/3
| |
| |-
| |
| !14 - 5 سال
| |
| !16/2
| |
| !15/8
| |
| !15/6
| |
| !15/3
| |
| !15/2
| |
| |-
| |
| ! 29 - 15 سال
| |
| !'''29/3'''
| |
| !'''29/0'''
| |
| ! '''28/5'''
| |
| !'''27/9'''
| |
| !'''27/2'''
| |
| |-
| |
| !59 - 30 سال
| |
| |'''36/8'''
| |
| |'''37/3'''
| |
| |'''37/9'''
| |
| |'''38/5'''
| |
| |'''34/3'''
| |
| |-
| |
| !60 سال به بالا
| |
| |'''9/7'''
| |
| |'''9/8'''
| |
| |'''9/9'''
| |
| |'''10/1'''
| |
| | '''15/0'''
| |
| |-
| |
| !مجموع
| |
| |'''100/0'''
| |
| | '''100/0'''
| |
| |'''100/0'''
| |
| |'''100/0'''
| |
| |'''100'''
| |
| |}
| |
| ==نیز نگاه کنید به==
| |
| [[جغرافیای طبیعی و انسانی لبنان]]؛ [[جغرافیای طبیعی و انسانی کانادا]]؛ [[جغرافیای طبیعی و انسانی روسیه]]؛ [[جغرافیای طبیعی و انسانی کوبا]]؛ [[جغرافیای طبیعی و انسانی افغانستان]]؛ [[جغرافیای طبیعی و انسانی فرانسه]]؛ [[جغرافیای طبیعی و انسانی سوریه]]؛ [[جغرافیایی طبیعی و انسانی سنگال]]؛ [[جغرافیای طبیعی و انسانی روسیه]]؛ [[جغرافیای طبیعی و انسانی مصر]]
| |
| | |
| ==کتابشناسی==
| |
