گرایش به دیگران چینی ها

در اینجا، منظور از«دیگران» فرد یا افراد و گروه خاصی نیست، بلکه یک مخاطب واقعی یا مجازی غیر خاص است که برخی اوقات شامل حتی اعضای خانواده و افراد آشنایی که اخیرا در روند فعل و انفعالات دخالتی نداشته­‌اند هم می­‌شود. گرایش به«دیگران» به شرایط پیچیده­‌ی فعل و انفعالات اجتماعی دلالت می­‌کند که در آن چینی­‌ها از نظر روانی و سطوح رفتاری واقعا تحت تأثیر آن قرار گرفته باشند. به شخصی گرایش کرده به دیگران گفته می­‌شود که نسبت به دیدگاه، مورد قبول جامعه و انتقاد و اظهار نظر دیگران در مورد او حساس بوده و تلاش می­‌کند تا مطابق نظر آن­‌ها رفتار کند.

به صورت کلی، چگونگی گرایش به«دیگران» چینی‌­ها، به ویژه زمانی که این نظر مربوط به آن­‌ها باشد، دارای چهار ویژگی است:

1-    نگرانی همیشگی نسبت به نظر دیگران

دلایل این نگرانی­‌ها عبارتند از: الف- در جامعه­‌ی چینی، مردم نسبت به دیدگاه خود پیرامون یک موضوع اطمینان نداشته و نیاز دارند تا نظر دیگران را در این خصوص بدانند تا از طریق مقایسه­‌ی نظر خود با جامعه برای آن ارزش­‌گذاری کنند. ب - آن­‌ها دوست دارند نظر دیگران را بدانند تا بر آن اساس نظر خود را تطبیق داده و سپس عمل کنند. ج- آن‌­ها، برای پیشگیری از انتقاد، تمسخر، رد شدن، و یا مجازات به خاطر داشتن دیدگاه مخالف، و متقابلا، برای گرفتن تأیید، پذیرش، یا تقدیر از سوی دیگران، نیاز به حصول اطمینان از نظر دیگران دارند تا نظر خود را تغییر و با دیگران همسان نمایند. د- برای تعریف و باز تعریف مدام نظر خود، نیاز دارند تا نظر دیگران را بدانند. معمولا مشاهده می‌­شود که چینی­‌ها درک از خود را براساس شرایط دیگران تعیین می­‌کنند. هدف آن­‌ها از اهمیت دادن به نظر دیگران، کاهش اختلاف نظر خود با آن­‌ها و به دست آوردن مشابهت در دیدگاه میان خود و دیگران و حفظ این مشابهت است.

2-    تطابق قوی با دیگران

چینی­‌ها در زندگی روزمره، مایلند از اختلافات پرهیز و از مشابهت فکری و رفتاری تعریف و تمجید کنند. در جامعه­‌ی سنتی و معاصر چین، آموختن تطبیق یافتن با جامعه مدام مورد تأکید قرار می­‌گیرد. نهادهای مختلف اجتماعی در سطوح مختلف زندگی تلاش می‌­کنند تا از طریق انتقاد، رد کردن و مجازات دیدگاه­‌های مخالف، رفتارهای غیر معمول را سرکوب و از میان بردارند. احساسات ناخوشایند موجود نسبت به نظر مخالف، زمینه‌­ی اضطراب را فراهم می‌­سازد. لذا، آن­‌ها وقتی نظری مخالف دیگران مطرح می­‌کنند، خود دچار اضطراب می‌­شوند. این اضطراب­‌های فردی، ممکن است از طریق تعاملات اجتماعی به تدریج تبدیل به اضطراب گروهی شود. به همین جهت است­‌که مردم تلاش می­‌کنند منبع و منشأ اضطراب­‌های گروهی که دیدگاه­‌های مخالف فردی است را کاهش داده و یا از میان بردارند. فشار اجتماعی که از این طریق بر افراد وارد می­‌شود، برای تطبیق دادن خود با جامعه کافی است.

3-    توجه عمیق به مقررات اجتماعی

در جوامع سنتی و معاصر چینی، مقررات و استانداردهای اجتماعی، تا آنجا که بیانگر احساس و آگاهی دیگران است، خطوط اصلی رفتاری جامعه را ترسیم و مهم تلقی می­‌‌شود. این مقررات تنها یک مفهوم انتزاعی نبوده بلکه معیاری برای ارزش‌­گذاری و قضاوت جامعه در مورد رفتار فردی شمرده می­‌شود، و نقض کنندگان آن مورد سرزنش، انتقاد، و مجازات قرار می­‌گیرند. پرهیز از نگاه منفی جامعه نسبت به رفتار فرد، شخص را وادار به رعایت شدید این نرم­‌های اجتماعی کرده تا حدی‌­که تکرار آن به تدریج رعایت مقررات به هدف اصلی هر فرد تبدیل شده و از سوی دیگران مورد تقدیر و تشویق قرار می­‌گیرد.

4-    توجه به شهرت و معروف شدن

چینی­‌ها با تلقی از دیگران به عنوان ناظران همه جا حاضر و گردآورندگان اطلاعات اجتماعی و ارایه کنندگان چهره­‌ی خوب از خود، افراد هوشیاری هستند. آن­ها در یک فرایند شناختی و نظارتی، اطلاعات اجتماعی گردآوری شده را با اطلاعات درونگرایانه‌­ی شخصی تطبیق داده تا پیوسته خود را مطرح نمایند. این کار را برای ارایه­‌ی تصویر بهتر و در نتیجه کسب شهرت انجام می‌­دهند. برای چینی­‌ها نشان دادن خود به عنوان فردی تابع مقررات اجتماعی، با هدف ارایه­‌ی چهره­‌ی خوب از خود به منظور به دست آوردن تعریف و تمجید دیگران و درنهایت کسب شهرت خیلی مهم است. شهرت خوب موجب می­‌شود که یک چینی احساس آبرومندی کرده و از جایگاه اجتماعی بالاتری برخوردار شود. اصولا، ارزش هر فرد در خانواده و جامعه، بستگی به میزان رعایت قوانین و مقررات خانوادگی و شهرت اجتماعی او دارد. لذا، چینی­‌ها، اغلب بین دو تمایل تغییر احساسات خود برای تطبیق با دیگران و حفظ و پایداری هویت فردی خود، گرفتار هستند. آن­‌ها، برای حل این مشکل از خود دو وجهه می­‌سازند، وجه‌ه­ای در میان جامعه و وجه‌ه­ای در نزد خود. در حالی­که وجهه‌ی عمومی آن­‌ها برای تطبیق با نرم‌­های اجتماعی دایم در حال تغییر است، وجهه­‌‌ی خود فردی بدون تغییر، ثابت و استوار باقی می‌­ماند. برای آن­‌ها خود عمومی جهت گیری بیرونی داشته که اعمال و رفتار فرد را براساس مقررات اجتماعی تعدیل و تنظیم می­‌کند، درحالی­‌که، خود شخصی جهت گیری درونی داشته و اندیشه و احساسات خود را از دیگران مخفی می­‌سازد. خود عمومی با دیگران تعامل و گفتگو می‌­کند و خود شخصی با خود فرد همدم است. خود عمومی به شدت قابل تغییر و خود شخصی به شدت پایدار و ایستا است. البته، این دوگانگی برخورد فرد، در جامعه نیز پذیرفته شده است و تا مادامی­‌که خود عمومی فرد متناسب با مقررات اجتماعی است، خود شخصی او ملاک قضاوت دیگران نخواهد شد.

البته بایستی یادآور شد که این ثبات در روابط و گرایش­‌های اجتماعی سنتی چین، در شرایط کنونی و پس از اجرای اصلاحات اقتصادی که زمینه را برای تغییر در ارزش­‌های سنتی فرهنگی و اجتماعی جامعه­‌ی چینی نیز فراهم ساخته است، هم به عنوان یک سیستم پویا و هم به عنوان یک الگوی شخصیتی، به شدت تحت تأثیر تغییرات اجتماعی ناشی از نوگرایی اجتماعی قرار گرفته است. از آنجا که جامعه­‌ی کنونی چین درحال انتقال از جامعه‌­ی سنتی کشاورزی به جامعه­‌ی مدرن تجاری و صنعتی است، گرایش­‌های اجتماعی آن هم مسیر اصلی گذشته را از دست داده و ویژگی­‌هایش درحال تغییر و تحول است. شواهد متعددی نشان می‌­دهد که گرایش اجتماعی مردم از هر دو حیث پویایی و الگویی و از نظر توان پذیرش اجتماعی درحال کاهش است. و نوع جدیدی از گرایش­‌های فردی و اجتماعی که هم به عنوان سیستم تعاملی جدید و هم الگوی تازه­‌ی تمایلی به تدریج درحال ظهور است، در عملگرایی اجتماعی-روانی جامعه اثرات عمیقی برجای گذاشته است که با ادامه­‌ی این روند عمیق­‌تر نیز خواهد شد. در این دوران و روند تغییرات سریع اجتماعی، مفاهیم مختلف پویا و ایستای جامعه گرایی چینی به میزان مختلف درحال تغییر است. سه جامعه­‌ی مختلف چینی(سرزمین اصلی، هنگ­‌کنگ و تایوان) از نظر سطح نوگرایی با هم تفاوت دارند. در نتیجه، مردمان این جوامع نیز از نظر گرایش اجتماعی با هم متفاوت هستند. باتوجه به بالا بودن میزان نوگرایی در جوامع چینی هنگ‌­کنگ و تایوان، پیش بینی می­‌شود که تغییر در الگوی جامعه گرایی در این دو منطقه، احتمالا بیش از سرزمین اصلی باشد.

نیز نگاه کنید به جامعه و نظام اجتماعی چین؛ نظام اجتماعی معاصر چین