ذائقه فرهنگی مردم اردن

ذائقه فرهنگي مردم

فعاليت‌هاي فرهنگي و رسانه اي همواره در سطح جامعه به لحاظ استقبال مخاطب و تأثيرگذاري بر آن، در طيف گسترده‌ای پراکنده بوده است که از جمله عوامل اصلي اين رخداد را مي‌توان در تفاوت فعاليت‌هاي فرهنگي و رسانه اي از حيث نوع و ميزان توجه به ذايقه فرهنگي مخاطب دانست. (9/70)

فرهنگ اردن به عنوان بخشي از جهان عرب از مذهب متاثر است. (71) سنت‌هاي اردن و آداب و رسوم اين كشور تأثيرگرفته از مذهب و رسوم سورية بزرگ - شامل فلسطين، لبنان، سوريه و اردن - است. منطقة سوريه بخش مهمي‌از جهان عرب بود که گويش خاص و فرهنگ و غذاهاي خاص خود را دارا بود. (72)

اردني‌ها علي رغم تمام تغييرات دنياي جديد بسيار به سنت‌هاي خود وفادارند.(73) شايد تا مدت‌ها تنها جلوة مدرنيته وسايل نقليه موتوري بود. اکنون بسياري از شهرهاي اردن سالن تئاتر و سينما دارند که در آنها فيلم‌هاي عربي و خارجي نمايش داده مي‌شود.(74)

اردنی ها ظرف 50 سال گذشته ( از 1940 به بعد) از بيابان نشيني به روستا نشيني روي آورده اند و از 1960 به اين طرف به سرعت شهري شدند. اکنون در کل خاورميانه يکي از بالاترين کشورها از نظر سطح تحصيلات هستند. با وجود تمام اين تغييرات سريع آنها در تعاملات فرهنگي با دنيا بسيار محافظه کارند. (75)

در عصر جديد و با گسترش روزافزون وسايل ارتباط جمعي بديهي است كه بسياري از فرهنگ‌ها از مناطق و نواحي مختلف جهان به سراسر جهان مخابره شود. فرهنگ كشور اردن را در عصر حاضر مي توان تا حدودي تحت نفوذ عناصر فرهنگي اروپا و امريكا دانست و شايد هم تعامل اين كشور با كشورهاي قاره‌هاي گوناگون در طول زمان از عوامل شكل گيري فرهنگ كنوني اين كشور باشد. اشكال متنوع فرهنگي را مي توان در نقاط مختلف اين كشور ملاحظه كرد. از جمله مظاهر فرهنگي وارداتي به كشور اردن را مي توان موسيقي و ورزش به ويژه فوتبال و بسكتبال دانست كه از اروپاي غربي و ايالات متحده به اين كشور وارد شده است، با اين وجود آداب و رسوم عربي همچنان در اين كشور به چشم مي خورد كه از جمله پاي بندي مردم به بخشش و پذيرايي و مهمان نوازی است كه مي توان آنها را از تأثيرات كشورهاي عربي و همسايه اردن مانند عربستان سعودي، عراق، فلسطين و سوريه دانست.

طبق بررسي‌هاي به عمل آمده، ‌به دلیل وجود سنديكاهاي مختلف فكري و فرهنگي و وجود رسانه‌هاي مختلف نظير مطبوعات و كانال‌هاي تلويزيوني با برنامه‌هاي متنوع و نيز سازمان‌هاي فعال فرهنگي خارجي مستقر در اردن، كشور اردن در ميان كشورهاي عربي از موقعيت برتر فرهنگي، ‌آموزشي و ادبي - هنري برخوردار است، از اين رو تمايزاتي را براي نسل جوان اين كشور در زمينه‌هاي مختلف فرهنگي، سياسي، اجتماعي و مذهبي در مقايسه با ساير همسايگان چون عراق، سوريه، مصر و لبنان مي توان قائل شد. (76)

در نهايت مي‌توان ابراز داشت كه دو ویژگی اساسي در فرهنگ اردن وجود دارد:

نخست اين كه، مردم از نظر فرهنگي ما بين آن چه در گذشته بوده و آن چه اكنون وجود دارد گرفتار شده اند. گذشته، شكوهمند و حقيقتا داراي جاذبه‌هاي نامحدود است. سرگشتگي ميان دنياي جديد و قديم موجب شده است تا افراد ويژگي‌هاي رفتاري چند شخصيتي به خود بگيرند.

دوم اين كه اردن ادامه اي از فرهنگ اعراب اطراف مي باشد،‌ به گونه اي كه مي توان گفت اين كشور بخشي از فرهنگ اعراب است. بنابراين امكان متمايز دانستن فرهنگ اردن از فرهنگ اعراب سرزمين‌هاي اطراف آن تنها براي اشخاص تيزبين ميسر است، به عبارت ديگر تنها تفاوت محلي وجود دارد.

اين تفاوت‌ها به واسطه وجود اقليت‌هاي مختلف به‌ وجود آمده است. آشوري‌ها به خوراكي‌هاي ويژه و موسيقي قديمي علاقه‌مندند. سركاني‌ها كه يك طايفه قفقازي هستند، داراي رقص‌ها و لباس‌هايي كاملا متفاوت هستند و كليساها، سرودها و مراسمي با قدمت تاريخي دارند.

همه اين رسوم و آداب فرهنگي اقليت‌ها را مي توان در كشورهاي همسايه نيز مشاهده كرد. بسياري از صنايع سنتي اساسا تقليدي از الگوهاي قديمي است و تحول چنداني در آن‌ها صورت نگرفته است؛ بدين ترتيب وسايل خانگي ساخته شده از چوب، ظروف فلزي (غالبا مسي و برنجي) كاسه، كوزه و انواع مختلف ليوان نشان دهنده الگوهاي قديمي و مبتني بر تأمين منافع عمومي است. اگرچه به واسطه استفاده از ابزار جديد و غالبا وارداتي، تعداد معدودي از هنرمندان و صنعتگران به صنايع دستي اشتغال دارند، اما هنوز باديه نشينان و برخي از روستاييان در اين منطقه، به واسطه همراه داشتن خورجين‌هاي سنگين،‌ چاقوهايي با روكش نقره اي و فرش‌هاي پشمي معروف هستند. لباس‌هاي سنتي و به خصوص لباس‌هاي زنان كه داراي طرح‌هايي ماهرانه است وضعيت و شرايط روستا، قبيله يا شخص را در شرق اردن مشخص مي نمايند، ولي مردان و زنان به طور روز افزون به لباس‌هايي گرايش پيدا مي كنند كه داراي مدل و سبك غربي هستند که در ميان جوانان و در مناطق شهري بيشتر مشهود است. از نظر حكومت اسلامي سنتي، هنرهاي تجسمي ممنوع بود، بنابراين تا قرن معاصر تنها خطاطي، تذهيب و طراحي هندسي رونق يافتند و هنرهاي تجسمي تضعيف گرديدند. امروزه در اردن مدرسه فعال نقاشي وجود دارد كه در آن شيوه‌هاي شرقي و غربي آموزش داده می‌شود، حتی برخی از اعضاي خانواده سلطنتي نیز در آن مدرسه تعليم مي بيند. گذشته،‌ حال و آينده اي كه به آن اشاره شد، بيش از همه در لباس‌ها و موسيقي جلوه گر است. انواع مختلف لباس‌هاي روستايي كه با لباس‌هاي مدرن توام گرديده اند، همراه با موسيقي‌هاي گوناگون توجه ديدار كنندگان را جلب مي نمايد. در اين سرزمين ممكن است طي يك روز، آوازهاي مخصوص صحرانشينان و سرودهاي جنگي كه احتمالا با صداي طبل همراه است و همچنين موسيقي مدرن غربي و اشعار و آوازهاي ام كلثوم و صبا را كه در سراسر جهان معروف است بشنويد. در ضمن همواره نواي موسيقي كلاسيك و موسيقي غربي از خانه‌هاي اردن به گوش مي رسد. طي قرون گذشته موذن مسجد با صدايي زيبا و دلنشين پنج مرتبه در روز اذان مي گويد و سرودهاي كليساهاي مسيحي كه به زبان‌هاي يوناني، عربي يا لاتين خوانده مي شوند،‌ از زمان‌هاي دور تا كنون به گوش مي رسد. آن چه پس از پوشش، موسيقي و آواز، نظر ديداركنندگان را جلب مي كند، نثر، شعر و تكلم است كه پرقدرت ترين جلوه فرهنگ عربي است. اعراب عموما زبان خود را زباني كامل و مطلوب مي دانند و كساني را كه بتوانند آن را به خوبي به كار گيرند، ‌گرامي مي دارند.

شيوه نگارش سنتي كلاسيك در ادبيات و عربي كلاسيك مدرن در روزنامه‌ها راديو و تلويزيون استفاده مي‌شود. مردم اين كشور به لهجه‌هاي مختلف عربي سخن مي گويند و نثر اين زبان به كليه صورت‌ها مشاهده مي‌شود. اين در حالي است كه نويسندگان از سبك كلاسيك فاصله می گیرند.

به طور خلاصه فرهنگ اردن مانند فرهنگ بسياري از كشورهاي درحال توسعه، تركيبی در حال تكامل از فرهنگ قديمي،‌ جديد و همچنين فرهنگ شرق و غرب مي باشد.

در نتيجه اين روند شكل گيري فرهنگي، افراد اين كشور فرصت دارند به شيوه‌هاي مختلف زندگي كنند و احساسات و استعدادهاي خود را بروز دهند. فرهنگ اردن تنها بخشي از فرهنگ گسترده عرب مي باشد كه از يك سو موجب قدرت و از سوي ديگر موجب تحولات جديد آن مي گردد. (77)