هنر اتیوپی

1-9-هنر های سنتی

1-1-9- موسیقی

موسیقی در کشور اتیوپی به دو بخش سنتی و مدرن تقسیم می گردد. موسیقی سنتی این کشور که از تنوع زیادی برخوردار است نیز به نوبه خود به بخش های متنوعی از جمله موسیقی عامه - فولکلوریک- و موسیقی سنتی مذهبی( سازهای زهی و سازهای بادی ) تقسیم می گردد.

Sebhat Gebre-Egziabher 283

230

موسیقی فولکلوریك اتیوپی، بسیار گوناگون و متنوع است و تقریبا هریك از قبایل هشتاد گانه این کشور دارای موسیقی های خاص خود می باشند که در مراسم و مناسبت های آنها از جایگاه استواری برخوردار است. آهنگ ها و نواهای این سبك موسیقی که دارای دو سبك آرام و ریتمیك است بخشی از فرهنگ شفاهی این سرزمین باستانی را در خود جای داده اند. مهم ترین آلات و ادوات موسیقی سنتی اتیوپی اعم از موسیقی فولکلوریك و موسیقی مذهبی عبارتند از : شیپور ، فلوت ، طبل ، چنگ ، عود و نوعی ویلون محلی.

9-1-1-1-سازهای زهی سنتی :

سازهای زهی سنتی که در انواع موسیقی های سنتی و مذهبی اتیوپی کاربرد وسیعی دارند عبارتند از :

ماسنکو (ماسینکو)284 :

ماسنکو ساز تک زه شبیه عود است که با آرشه نواخته می شود و از این نظر می توان گفت به کمانچه نیز شباهت دارد. زه این ساز از موی اسب ساخته می شود. ماسنکو مورد علاقه بومیان اتیوپی است و الحان شاد و غمگین آن در مناسبت های مختلف نقش های متفاوتی برعهده می گیرند.

کرار (285) :

کرار یکی از از مشهورترین و قدیمی ترین ادوات موسیقی سنتی اتیوپی بشمار می رود که قدمت آن را در این کشور بالغ بر 2000 سال دانسته اند.این آلت موسیقی با دارا بودن شش سیم بلند به چنگ و بربط شباهت زیادی دارد . بدنه کرار از چوب مدوری ساخته می شود که رشته های آن از روده گاو تهیه شده و شکل حرف «V» می باشند . آهنگ های زیبای

Masenqo- 284

285

Krar-

231

نوازنده کرار شنوندگان خود را دچار وجد زایدالوصفی می نماید. کرار معمولا به صورت افقی بر روی چارچوب محافظ خود نواخته می شود.

بگنا (286) :

بگنا نیز همچون کرار به چنگ یا بربط شباهت زیادی دارد و دارای ده ردیف سیم نازك و بلند است که از طریق نواختن این سیم ها الحان و آهنگ های با صلابتی پدید می آید. بگنا معمولا با انگشتوانه ای از عاج یا استخوان به صدا درمی آید و چون صدای سنگین و مرتعشی دارد در مراسم رسمی و باشکوه از آن استفاده می کنند. در گذشته های دور از بگنا بیشتر در دادگاه ها و هنگام اعلام احکام و قوانین استفاده می شده است . گفته می شود این ساز به تقلید از چنگ داوود ساخته شده است.

دیتا (287) :

دیتا ساز بربط مانند دیگری با پنج سیم است که به همراه سازهای زهی آرشه ای - شامل انواع غیر متعارف سازهای دارای سه زه- در جشن ها و مناسبت های محلی مورد استفاده قرار می گیرند. دیتا و دیگر انواع سازهای زهی بیشتر در جنوب اتیوپی کاربرد دارند .

www.addislive.com/ethiopian music/2012

9-1-1-2-سازهای بادی: واشینت (288):

Begena- 286
Dita-	287
Washint-	288

232

واشینت (از سازهای بادی مشهور اتیوپی) فلوتی ساخته شده از نی بامبو است که در سرتاسر این کشور و به ویژه در نواحی مرتفع اتیوپی رواج دارد.این ساز لوله مانند دارای چهار حفره کوچک در اندازه های مختلف است که از طریق نواختن در آن و نهادن و برداشتن انگشتان بر این سوراخ های ریز اصوات متنوعی بوجود می آید. بسیاری از چوپانان اتیوپی در هنگام چرای گله های گاو و گوسفند بر واشینت خود دمیده و محیط اطراف خویش را غرق در نواهای خوشی می سازند.

امبیلتا (289):

امبیلتا نوعی فلوت سنتی است که معمولا از فلز و نی بامبو ساخته می شود.این فلوت فاقد سوراخ است و نوازندگان آن که می بایست از مهارت قابل توجهی برخوردار باشند تنها با نواختن دو نت آهنگ های زیادی را بوجود می آورند. ساز مالاکات (290) :

ساز بادی مالاکات صرفا در برخی مراسم مذهبی مورد استفاده کشیشان و روحانیون مسیحی قرار می گیرد.

هلدودوا (291) :

این ساز بادی شیپور مانند از شاخ حیوانات ساخته می شود و بیشتر مورد استفاده قبایل جنوبی اتیوپی قرار می گیرد.

شوفار (292) :

289 290 291

292

Embilta-

Malakat-

Holdudwa-

Shofar-

233

این ساز بادی که به شیپور شباهت دارد عمدتا در مراسم مذهبی مورد استفاده یهودیان بتا اسرائیل کاربرد دارد.

فانتا : (293)

فانتا نوعی فلوت بومی است که قبیله «کونسو» و دیگر ساکنان نواحی جنوبی اتیوپی معمولا در جشن ها و مناسبت های سنتی و دینی خود این فلوت را بکار می برند. www.folkways.si.edu/folk music of ethiopia/2012

9-1-1-3-سازهای کوبه ای:

آتامو : 294

آتامو طبل دستی کوچکی است که از گل رس و سفال و کشیدن پوست خشک شده گوسفند و بز ساخته می شود . طبالان معمولا اشیای کوچکی از قبیل سنگ یا دانه هایی ریز را در درون این طبل قرار می دهند و با زدن ضربات انگشتان بر آن، اصوات هیجان انگیزی ایجاد می کنند. نواختن آتامو در میان قبیله گوراگه و سایر مردمان جنوب اتیوپی رایج و متداول است. توم (295) :

توم سازی متشکل از تیغه های فلزی است که از برخورد این تیغه های فلزی با هم ، صدایی شبیه تق تق برمی خیزد. استفاده از توم در نواحی جنوبی اتیوپی و در بین قبایل نوئر، آنواک، ماجانگیر و سرورما رواج دارد. نگاریت296 :

Fanta- 293

294 295

Atamo- Toom-

. Negarite296

234

نگاریت طبلی ساخته شده از چوب یا فلز است که آن را با یک قطعه چوب خمیده می نوازند . طبل نگاریت در گذشته های نه چندان دور بیشتر در دربار سلطنتی یا اعلام عمومی خبرها مورد استفاده قرار می گرفت ولی امروزه عمدتا به جشن ها و مراسم عروسی اختصاص یافته است . طبل نگاریت در اریتره نیز کاربرد وسیعی دارد.

کبه رو297:

کبه رو نوعی طبل در اندازه های بزرگ و کوچک است که هم در مراسم مذهبی کلیسای ارتدوکس و هم در جشن های سنتی قبایل مختلف کاربرد دارد.

www.hubesha.com/Ethiopian Music /2012

9-1-1-4-موسیقی دینی :

موسیقی دینی اتیوپی دربرگیرنده عناصری از مسیحیت ارتدوکس؛ دین یهود و دین اسلام است که در موسیقی سنتی این کشور جای گرفته و برخی از آلات و ادوات موسیقی این کشور را عمیقا متاثر از خود ساخته اند بطوری که برخی از سازهای بادی و کوبه ای اتیوپی امروزه بیشتر در خدمت مراسم دینی ادیان مختلف این کشور قرار گرفته اند.

سناسل298 که در اصل نوعی عود مصری می باشد یکی از سازهای دینی کشور است که در جشن ها و آئین های کلیسای ارتدوکس اتیوپی کاربرد دارد. در مراسم مذهبی کلیسای ارتدوکس از سازهای کلگری (299) و ماکوامیا (300) نیز برای همراهی شرکت کنندگان و برقراری ریتم سرودهای مذهبی استفاده می شود.

. Kebero297

298- Senasel
299_	Clegry
300_	Maqwamia

235

علاوه بر آن در کلیساهای قدیمی ارتدوکس در مناطق روستایی؛ برای دعوت مؤمنان به مراسم عبادی ؛ سازی به نام دوال 301- که از صفحات استخوانی یا قطعات چوبی ساخته می شود- مورد استفاده قرار می گیرد . یهودیان بتا اسرائیل نیز در هنگام برگزاری مراسم مذهبی در کنیسه ها ساز کوچك زنگ مانندی به نام کچل 302 و طبل های کبه رو و ناگاریت303 را برای همراهی موسیقی مذهبی بکار می گیرند.

مسلمانان اتیوپی نیز در هنگام برگزاری جشن های مذهبی خود همچون عید قریان و عید فطر از ادوات موسیقی همچون دف ، طبل کبه رو و فلوت امبیلتا استفاده می کنند. worldmusic.nationalgeographic.com/ethiopia 9-1-1-5-

موسیقی مدرن :

تاریخ موسیقی مدرن و استفاده از ابزارهای موسیقی غربی به دهه 1930 و اشغال کوتاه مدت این کشور توسط ایتالیا بازمی گردد. در این دوره گروه های موسیقی ایتالیائی برای سربازان و برخی اتباع ایتالیائی که در این کشور سکونت داشتند برنامه هایی اجرا می کردند و بتدریج مردم این سرزمین با سبك موسیقی غربی آشنا شدند. . نخستین گروه موسیقی به سبك جدید در دهه 1950 بدستور امپراطور هایلا سلاسی در این کشور تاسیس شد و بتدریج اقدام به برگزاری کنسرت هایی در مراسم و مناسبت های ملی نمود. در دهه 1960 و با انجام کنسرت هایی توسط گروه های مشهور موسیقی آمریکا مانند گلن میلر و سول موسیقی مدرن جاز و پاپ اتیوپی بتدریج شکل گرفت و گروهی از جوانان نیز جذب این سبك از

301- Dawal 302- qachel

303) - Nagarit

236

موسیقی روز شدند. پس از کودتای نظامیان گروه های موسیقی غربی در این کشور تحت نظر دولت قرار گرفتند و بدلیل دیدگاه های کمونیستی هایلا ماریام فعالیت آنها محدود گردید با این حال از زمان سرنگونی دولت نظامی ماریام در سال 1991 و ایجاد فضای نسبتا باز سیاسی در کشور موسیقی نوین نیز بار دیگر فعالیت خود را در این کشور آغاز کرد که این وضعیت تاکنون ادامه یافته است.

با وجود علاقه برخی از جوانان شهری به موسیقی های متداول غربی و تقلید هنرمندان اتیوپی از این سبك ها ؛ موسیقی غربی از جایگاه عمیقی در بین مردم این کشور برخوردار نیست و اکثر مردم اتیوپی بویژه روستائیان موسیقی سنتی را بر موسیقی غربی ترجیح داده و روی آوردن برخی از جوانان و نوجوانان شهری به موسیقی پاپ را نمادی از تهاجم فرهنگی غرب به ساختارهای سنتی خود می دانند. worldmusic.nationalgeographic.com/ethiopia 2-9-

تئاتر

تئاتر در کشور اتیوپی ریشه در تاریخ و تمدن کهن این سرزمین دارد و اجرای نمایش های فرهنگی از گذشته های بسیار دور در این کشور رواج داشته است به گونه ای که قبایل مختلف اتیوپی همواره در مراسم و مناسبت های سنتی خود، علاوه بر رقص و حرکات موزون نمایشی، تئاترهایی سنتی را نیز اجرا کرده و از این طریق بخشی از سنت های کهن به ارث رسیده توسط اجداد و پیشینیان خود را نیز حفظ کرده اند.

وضعیت سنتی هنر نمایش در این کشور تاریخی تا اوایل قرن بیستم به همان سبک قومی قبیلگی ادامه پیدا کرد. در جریان اشغال کوتاه مدت اتیوپی توسط ایتالیا در سال های 1936-1941 میلادی، ایتالیایی ها چند سالن تئاتر در این 237

کشور ( و از جمله در استان ارتیره که در سال 1993 موفق به اخذ استقلال خود از اتیوپی گشت) احداث کردند و هنر تئاتر در اتیوپی به تدریج از حالت سنتی و قبیلگی به سبک نوین و امروزی متمایل گشت.

پس از پایان جنگ جهانی دوم به تدریج تئاتر نوین در اتیوپی شکل گرفت و چند گروه تئاتری در آدیس آبابا

فعالیت خود را آغاز کردند. این نمایشنامه ها که تلفیقی از نمایش های سنتی قومی قبیلگی و تئاتر جدید محسوب می شدند پس از تأسیس نخستن گروه آواز اتیوپی توسط شهرداری آدیس آبابا در سال 1946 و با بهره گیری از ارکستر جدید حالت رسمی به خود گرفته و مقدمات تأسیس نخستین تئاتر ملی اتیوپی را که تلفیقی از گروه ارکستر و تئاتر بود فراهم آوردند. در سال 1955 ساختمان سینمای مارکونی آدیس آبابا که عملیات ساخت آن در زمان اشغال کشور توسط ایتالیایی ها آغاز و به صورت نیمه کاره رها شده بود با دستور امپراطور هایله سلاسی تکمیل شد و سالن تئاتر ملی اتیوپی نام گرفت. مدت کوتاهی پس از آن نیز شهرداری آدیس آبابا با استخدام پروفسور فرانس زلوکر هنرمند و آهنگساز اطریشی فرآیند تثبیت تئاتر نوین را در این کشور سرعت بخشید. در اثر اقدامات این آهنگساز و هنرمند اروپایی نخستین گروه های تئاتری اتیوپی که قرار بود در مراسمی مهم با حضور امپراطور هنرنمایی کنند تشکیل شدند و پس از آن و در دهه 1960 چند گروه تئاتری دیگر نیز در این کشور شکل گرفتند.

هنر تئاتر در دوره حاکمیت هایله ماریام تحت کنترل دقیق دولت قرار گرفت و دولتمردان از انجام هرگونه نمایش انتقادی علیه اقدامات دولت و ورود این هنر به سمت سیاست

238

به شدت ممانعت می کردند. پس از سرنگونی دولت هایله ماریام هنرمندان تئاتری فعالیت خود را توسعه بخشیدند و نمایشنامه هایی در ارتباط با حماسه های جنگجویان راه آزادی و جنایات دولت هایله ماریام را بروی صحنه بردند که با استقبال عموم مردم مواجه گشت . با این همه بتدریج و با اعمال محدودیت هایی علیه هنر تئاتر هنرمندان از ورود به مسائل سیاسی منع گردیدند و دامنه فعالیت آنها به مضامین فرهنگی و هنری متمرکز گشت.

در حال حاضر اجرای تئاترهای کلاسیک در سالن های تئاتر کوچک و بزرگ در آدیس آبابا و دیگر شهرهای کشور ادامه دارد. با این حال به دلیل مشکلات ناشی از کمبود بودجه و عدم حمایت مؤثر وزارت فرهنگ اتیوپی از این هنر، صنعت تئاتر در اتیوپی نیز همچون دیگر کشورهای آفریقایی زیر خط صحرای بزرگ با مشکلات فراوانی مواجه است. با این حال این هنر از طرفداران فراوانی در داخل کشور برخوردار است.

لازم به ذکر است مهم ترین گروه های تئاتری در حال حاضر تحت نظارت تئاتر ملی اتیوپی قرار دارند و نمایشنامه هایی که به روی صحنه می برند دربرگیرنده بخش هایی از تاریخ گذشته این کشور به همراه برخی سنت ها و آداب و رسوم قومی قبیلگی اتیوپی است.

http://www.mysc.gov.net/NationalTheater.html) 1-2-9-سفر گروه‌های نمایشی به خارج

با توجه به جذابیت های خاص گروه های تئاتری این کشور (بویژه گروه های نمایشی سنتی ) طی یك دهه گذشته و ارائه تسهیلاتی از سوی برخی کشورهای غربی ؛ برخی از این گروه ها قطعاتی را در کشورهای آمریکا ، کانادا ، فرانسه و انگلستان اجرا کرده اند که با استقبال گسترده علاقمندان مواجه شده 239

اند. موضوع اکثر نمایشنامه هایی که در کشورهای غربی به روی صحنه رفته اند را تاریخ قدیم این کشور باستانی و برخی مراسم سنتی اتیوپی تشکیل می دهند.

3-9- صنعت سینما و فیلم سازی

تاریخچه هنر هفتم در کشور اتیوپی به دوره حاکمیت

نظامیان به رهبری منگستو هایله ماریام باز می گردد و از سال 1975 به بعد به تدریج صنعت سینما در این کشور شکل گرفت. تنها سابقه ای که از سینما در دوره قبل از حکومت هایله ماریام در این کشور وجود دارد فیلم مستندی است که در دهه 1960 توسط فیلم سازی اتیوپیایی در مورد فقر و گرسنگی مردم این کشور تهیه شد و علیرغم کیفیت هنری پایین آن، به دلیل ترسیم صحنه های تکان دهنده ای از زندگی پر محنت و رنج مردم اتیوپی با استقبال شبکه های تلویزیونی غربی مواجه شد و بسیاری از کانال های

تلویزیونی کشورهای اروپایی و آمریکای شمالی آن را پخش کردند.

پس از استقرار نظامیان بر اتیوپی در سال 1974، هایله ماریام سانسور شدیدی را بر صنعت در حال رشد سینما حاکم ساخت و تلاش زیادی انجام داد تا آن را در خدمت اهداف کمونیستی خود و تبلیغ حاکمیت خویش قرار دهد. با وجود محدودیت های دوره 15 ساله رژیم هایله ماریام، سینمای اتیوپی به تدریج به پیشرفت های قابل توجهی نائل آمد و کارگردانان بزرگی همچون هایله گریما 304 فیلم های ارزشمندی در ارتباط با تاریخ و فرهنگ اتیوپی تولید کردند که سبب شهرت سینمای اتیوپی در سطح قاره آفریقا شد. پس از

Haile Gerimaa 304

240

سرنگونی هایله ماریام و به وجود آمدن آزادی نسبی در کشور فیلم های مستند و سینمایی متعددی در دهه های 1990 و 2000 میلادی در این کشور تولید شدند و چند سینمای بزرگ مطابق با استانداردهای بین المللی نیز در آدیس آبابا و دیگر شهرهای بزرگ اتیوپی احداث گردیدند.

علیرغم پیشرفت های صورت گرفته در هنر سینما و اعطای برخی جوایز جشنواره های فیلم آفریقایی و بین المللی به فیلم های ساخته شده توسط فیلم سازان اتیوپیایی ، صنعت سینما در این کشور همچون دیگر کشورهای آفریقایی از نظر فناوری و تکنولوژی روز در سطح پایینی قرار دارد که بخش عمده این امر به عدم حمایت دولت از صنعت سینما و فقدان سرمایه گذاری بخش خصوصی باز می گردد.. از سوی دیگر انبوه فیلم های آمریکایی، هندی، اروپایی و نیجریه ای که از سینماهای کشور نمایش داده می شوند رقیب جدی اندک فیلم سازان اتیوپی به شمار می روند که می بایست با بودجه ای بسیار اندک به رقابت با این فیلم ها بپردازند. علاوه بر آن هنوز مؤسسات و انستیتوهایی که به صورت علمی هنر سینما و فیلم سازی را به علاقمندان آموزش دهند در این کشور وجود ندارد و معدود کارگردانان اتیوپیایی نیز عمدتا در کشورهای اروپایی تحصیل و اطلاعات خود را در دانشگاه های این کشورها به دست آورده اند. با این همه طی چند سال گذشته حرکت نوینی در صنعت سینمای اتیوپی آغاز شده و دولت نیز با در نظر گرفتن بودجه ای محدود، معدود فیلم سازان کشور را به خلق آثاری حماسی به ویژه در ارتباط با تاریخ و تمدن عظیم اتیوپی فراخوانده است. (www.filmbirth.com/History of cinema in Ethiopia)

241

4_9-صنایع دستی

کشور اتیوپی سابقه ای طولانی در تولید آثار ماندگار و منحصر به فرد در زمینه هنرهای دستی دارد و از این نظر در سرتاسر قاره آفریقا از شهرت بالایی برخوردار است.. پیشینه ساخت صنایع دستی در این کشور به هزاران سال پیش باز می گردد و هرچند در حال حاضر صنایع دستی اتیوپی بیشتر برای فروش به گردشگران خارجی ساخته می شوند با این حال این اشیاء بخشی از سنت های عمیق قبایل مختلف کشور را در خود جای داده و آداب و رسوم غنی و کهن این سرزمین باستانی را متجلی می سازند .

مشهورترین صنایع دستی اتیوپی از دیرباز تاکنون عبارتند از :

ماسک ، مجسمه ، سه پایه های معروف به سه پایه های جیما ( که از چوبی یک تکه ساخته می شوند)، تابلوهای نقاشی ، سبدهای حصیری ، سبدها و حصیربافی، آثار نقره ای (صلیب و نشانه های مذهبی) پارچه، نقاشی ها و خط نوشته های تزئینی مذهبی ،کدو قلیایی های نقاشی شده ، ظرف های سفالی ، کوزه

های گلی ، سپر و نیزه ، کمان و ...

ساخت مجسمه های سنگی و چوبی دربرگیرنده تمثیل ها و نمادهایی مختلف همچون انسان ، حیوانات ، طبیعت و بخش هایی از زندگی روزمره ؛ از زیباترین جلوه های هنری صنایع دستی اتیوپی بشمار می روند که معمولا با ابزارهایی بسیار ساده همچون تیشه ، قلم ، درفش و سوهان ساخته می شوند.

اتیوپیایی ها از مهارت فراوانی در حصیربافی و سبد بافی نیز برخوردارند و از الیاف های گیاهی مختلفی برای این کار 242

استفاده می کنند. سبک بافت حصیرها و سبدهای سنتی در این کشور با اتصال مفتول های باریک از گیاهان به هم بسیار هنرمندانه است و قدمت این هنر را که نسل به نسل انتقال یافته به نمایش می گذارد. ظرف ها و کوزه های ساخته شده از الیاف گیاهی نیز در این کشور شهرت دارند و هنوز در روستاها از این ظروف برای نگهداری غذا استفاده می شود. شهر تاریخی حرار به عنوان مرکز بافت بهترین سبد های سنتی در نظر گرفته می شود و در بین مردمان حرار، از قدیم مرسوم بوده است که 14 نوع سبد به عنوان جهیزیه به فرزندان خود اهداء نمایند. در منازل شهری و روستائی شمال اتیوپی معمولا قطعاتی از حصیر های رنگین و قدیمی نیز به عنوان تفاخر به دیوارها آویخته می شوند که از قیمت بالایی برخوردارند. صلیب های نقره ای با نقوش پیچیده از دیگر صنایع دستی اتیوپی بشمار می روند که از اهمیت بسیاری برای مسیحیان امهارا و تیگرای برخوردارند. هرچند این صلیب ها امروزه بیشتر جنبه تزئینی یافته اند با این حال صلیب های کوچک نقره ای هنوز در مراسم مذهبی کلیساها مورد استفاده قرار می گیرند. طراحی های خلاقانه بکار رفته بر روی این صلیب ها از زیبایی خیره کننده ای برخوردار است. اکثر این صلیب ها از قدیم الایام تاکنون در شهرهای قدیمی اتیوپی نظیر آکسوم، لالی بالا و گوندار ساخته می شوند و برای فروش به گردشگران خارجی عرضه می گردند.

پارچه های دست باف کتانی این کشور نیز از دیگر هنرهای دستی اتیوپی بشمار می روند و معمولا برای دوخت لباس های سنتی مردان و زنان شهری و روستایی تولید می گردند . فرش های تزئینی که در کارگاه ها و بوسیله نخ های پشمی عمدتا به رنگ های قهوه ای کمرنگ و تیره بافته می شوند 243

با دارا بودن طرح های اغلب ساده و اشکالی های شبیه به شیر یا آب نیز از دیگر صنایع دستی ارزشمند اتیوپی محسوب می گردند.

ساخت ظروف سفالی از گل های تیره رنگ (سیاه) توسط برخی از بازماندگان یهودی های اتیوپی فالاشا ساکن در حومه شهر گوندار و روستاهای حاشیه آکسوم و شمال کشور از دیگر جلوه های صنایع هنری این کشورند. هرچند یهودیان فالاشا این ظروف سفالی را برای استفاده در زندگی روزمره خود می سازند و بر آنها نقش ستاره داوود را می نهند با این حال بسیاری از آنها را به عنوان اشیاء تزئینی به گردشگران خارجی عرضه نموده و بخشی از زندگی روزمره خود را از این طریق تامین می کنند.

کدو قلیایی های خشک شده از دیگر هنرهای سنتی اتیوپی بشمار می روند که هنوز در روستاهای نواحی جنوبی و غربی اتیوپی برای حمل و نگهداری مواد خوراکی یا مایعات مورد استفاده قرار می گیرند. روستائیان قسمت بالایی این کدوها را قطع نموده و از تلفیق کدوها با سبدها و مهره های شیشه ای به همراه نقوش هندسی ، اشیاء زیبایی را خلق می کنند.

جواهرات ، ظروف سنگی منقش به تصاویر خیالی از حضرت سلیمان و ملکه سبا ، کهربا و شیشه های رنگی - در قالب زیور آلات زنان و مردان - از دیگر هنرهای سنتی این کشور محسوب می گردند.

Scott,2006:53-6

5_9. معماری

در کشور اتیوپی سه نوع معماری وجود دارد. نوع اول احداث بناها و عمارات مجلل با معماری و مهندسی مذهبی است که امروزه کاربرد چندانی ندارد و در گذشته ها بیشتر در ساخت 244

کلیساها و برخی مساجد و قصرهای پادشاهان قدیم مورد استفاده قرار می گرفته است. بقایایی از این نوع معماری در کاخ های باستانی سلاطین اتیوپی در آکسوم بچشم می خورند

نوع دیگر معماری در اتیوپی استفاده از سنگ های تراشیده شده از کوه ها است که در اصطلاح به آن معماری سنگی گفته می شود . در این نوع خاص از معماری گاه بخش هایی از کوهستان حفر شده و منازل یا کلیساهای کوچکی بطور کاملا هنرمندانه در داخل کوه احداث می گردد . این نوع معماری در اتیوپی ، معماری سنگ تراشیده نام دارد و منازل و کلیساهایی که بدین گونه احداث می شوند از زیبایی طبیعی خاصی برخوردارند. تردد در منازل و کلیساهای سنگ تراشیده معمولا از طریق نردبان های خاص ساخته شده از طناب و یا چوب صورت می گیرد. تعدادی از کلیساها و صومعه ها در مناطق شمالی اتیوپی، از صخره های سخت و بزرگ تراشیده و ساخته شده اند که به عنوان نمونه می توان به دوازه کلیسایی که از صخره های یکپارچه در لالی بالا بنا گردیده اند اشاره کرد

نوع سوم معماری در این کشور که بیشتر در مناطق صحرایی و بیابانی مورد استفاده قرار می گیرد بهره گیری از خشت و خاک رس و ساخت کلبه ها و منازل گلی است که از استحکام خوبی برخوردار است.این نوع معماری تاثیرپذیر از معماری سنتی کشورهای مالی و نیجر است و سقف های گنبدی و دیوارهای کلفت آن مانع نفوذ گرمای محیط به داخل منازل می شود.

در روستاهای این کشور ساخت کلبه های مخروطی با سقف حصیری نیز کاربرد وسیعی دارد.این خانه های سنتی دایره وار با دیوارهای استوانه ای شکل از شاخه و جگن اندود و درزگیری 245

شده اند. سقف این کلبه ها مخروطی شکل و پوشیده از کاه و پوشال هستند که بر دیرکی استوار شده اند. دیرک های مرکزی در میان بیشتر قبایل از جمله ارومو، گوراگه، امهارا و تیگرینیا مفهومی مقدس دارند. در این شیوه معماری سنتی که در دیگر کشورهای آفریقای سیاه نیز رایج است معمولا چند کلبه در کنار یکدیگر ساخته می شوند که به زن و شوهر و فرزندان آنها اختصاص دارند.

در بیشتر مناطق شهری اتیوپی آمیزه ای از روش های سنتی و مدرن معماری بچشم می خورند. منازل محقر فقرا اغلب خانه هایی بسیار محقرانه با سقف هایی از جنس ورقه های حلبی یا فولادی و دیوارهایی گلی می باشند ، در مقابل اشخاص ثروتمند در حومه آدیس آبابا صاحب خانه هایی چند طبقه و ساخته شده از بتن و آجر به سبک کاملا غربی اند.

6_9. مجسمه‌سازی

(www.everynation.org/Ethiopia)

هرچند هنر مجسمه سازی در این کشور از پیشینه درخشانی برخوردار است و خرابه ها و آثار تاریخی عظیم سنگی برجای مانده در آکسوم و دیگر شهرهای اتیوپی حکایت از اوج هنر مجسمه سازان این سرزمین باستانی در خلق آثاری بی بدیل در هزاره های قبل دارد با این حال هنر ساخت مجسمه های سنگی بزرگ و کوچک در قرون اخیر دچار افول تدریجی شده و تقریبا منسوخ گشته است.

جدای از مجسمه های سنگی ؛ تراشیدن قطعاتی از چوب های جنگلی و ساخت مجسمه های چوبی نیز از دیرباز در بین قبایل و اقوام مختلف این کشور رواج داشته و هرچند تا اوایل قرن بیستم به عنوان نمادی از هنر اصیل این سرزمین درنظر گرفته می شده ولی هم اکنون بیشتر برای فروش به گردشگران خارجی 246

تولید می شوند. مجسمه های چوبی اتیوپی از ظرافت خاصی برخوردارند و هنرمندان بومی با ابزارهایی ساده مجسمه هایی بسیار زیبا از انسان ، حیوانات مختلف ، طبیعت و زندگی روزمره بوجود می آورند .

7-9. نقاشی

(www.everynation.org/Ethiopia)

نقاشی در کشور اتیوپی عمدتا نمایانگر بخش مهمی از آداب و رسوم این کشور است که از قدیم الایام در مناطق استقرار قبایل و اقوام اتیوپی وجود داشته و در گذشته های دور بنوعی زبان نوشتاری مردمان قبایل مختلف کشور را تشکیل می داده و اقوام کهن اتیوپی از این طریق سنت های خود را برای نسل های آینده بیادگار گذاشته اند . هنر نقاشی در این کشور عمدتا به چند بخش مجزا شامل نقاشی عامیانه ، نقاشی صخره ای ، نقاشی دیواری و نقاشی مذهبی تقسیم می گردد. سبک نقاشی عامیانه اتیوپی که در کلیساها و سایر مناطق این کشور بوفور به چشم می خورد دربرگیرنده صحنه هایی از زندگی روزمره اقوام گوناگون از گذشته های دور تاکنون است. این سبک نقاشی در طول قرن های گذشته تغییر چندانی نکرده است

نقاشی های صخره ای نیز از سبک های بسیار قدیمی هنری این کشور است که عمدتا بر روی صخره های مرتفع و کوهستان ها ترسیم شده و صحنه هایی از زندگی مردمان اتیوپی در گذر زمان اعم از شکار ، جشن ، عبادت ، سوگواری و ... را به تصویر کشیده اند.

نقاشی مذهبی ( نقاشی کلیسایی) اتیوپی نیز دازای پیشینه ای طولانی بوده و با ترسیم داستان هایی مذهبی از کتاب مقدس 247

و سایر منابع بومی، مفاهیم عمیقی را به سادگی برای آشنا کردن مردم با سنت های مذهبی و میراث فرهنگی خود به تصویر می کشند .

سابقه نقاشی دیواری در اتیوپی به چند دهه اخیر باز می گردد و دولت های وقت از طریق خلق صحنه هایی حماسی از جنگ های اتیوپی با ایتالیا ، مبارزات مردم با نظامیان حاکم بر کشور در دهه های 1970 و 1980 و سازندگی در دهه های 1990 و 2000 تلاش کرده اند بخش هایی از تاریخ معاصر اتیوپی را ترسیم نمایند.

اتیوپی در دهه های اخیر شاهد ظهور نقاشان بزرگی بوده است. آفورک تکه 305 از نقاشان برجسته معاصر این کشور است که بدلیل آثار ارزشمند خود شهرتی جهانی کسب کرده است . نقاشی های پر طراوت تکه که بیشتر بر روی بوم های بسیار بزرگ کشیده شده اند در موزه ها، گالری ها و همچنین تمبرهای پستی و کارت پستال های اتیوپی به چشم می خورند. اسکندر بغوسیان از دیگر نقاشان معاصر اتیوپی است که در لندن و پاریس تحصیل کرده و قبل از مهاجرت به آمریکا در اوایل دهه 1970، چهارسال در اتیوپی به تدریس اشتغال داشته است. یکی از روش های منحصر بفرد این نقاش برجسته بداهه سازی بر روی طومارهای پوستی با حروف گیز یا امهریک است.

ووسن کاسروف 306، گرمای هیوت 307 و الیزابت اتنافو308 از دیگر نقاشان برجسته این کشورند که در خارج از مرزهای اتیوپی هنر خود را دنبال می کنند.

305 306 307 308

Afework Tekle- Wosene Kosraf- Girmay Hiwet

Elisabeth Atnafu

248

www.Britannica online encyclopedia.com/2012