موسیقی در اتیوپی

موسیقی در کشور اتیوپی به دو بخش سنتی و مدرن تقسیم می گردد. موسیقی سنتی این کشور که از تنوع زیادی برخوردار است نیز به نوبه خود به بخش های متنوعی از جمله موسیقی عامه - فولکلوریک- و موسیقی سنتی مذهبی( سازهای زهی و سازهای بادی ) تقسیم می گردد.

Sebhat Gebre-Egziabher 283

230

موسیقی فولکلوریك اتیوپی، بسیار گوناگون و متنوع است و تقریبا هریك از قبایل هشتاد گانه این کشور دارای موسیقی های خاص خود می باشند که در مراسم و مناسبت های آنها از جایگاه استواری برخوردار است. آهنگ ها و نواهای این سبك موسیقی که دارای دو سبك آرام و ریتمیك است بخشی از فرهنگ شفاهی این سرزمین باستانی را در خود جای داده اند. مهم ترین آلات و ادوات موسیقی سنتی اتیوپی اعم از موسیقی فولکلوریك و موسیقی مذهبی عبارتند از : شیپور ، فلوت ، طبل ، چنگ ، عود و نوعی ویلون محلی.

9-1-1-1-سازهای زهی سنتی :

سازهای زهی سنتی که در انواع موسیقی های سنتی و مذهبی اتیوپی کاربرد وسیعی دارند عبارتند از :

ماسنکو (ماسینکو)284 :

ماسنکو ساز تک زه شبیه عود است که با آرشه نواخته می شود و از این نظر می توان گفت به کمانچه نیز شباهت دارد. زه این ساز از موی اسب ساخته می شود. ماسنکو مورد علاقه بومیان اتیوپی است و الحان شاد و غمگین آن در مناسبت های مختلف نقش های متفاوتی برعهده می گیرند.

کرار (285) :

کرار یکی از از مشهورترین و قدیمی ترین ادوات موسیقی سنتی اتیوپی بشمار می رود که قدمت آن را در این کشور بالغ بر 2000 سال دانسته اند.این آلت موسیقی با دارا بودن شش سیم بلند به چنگ و بربط شباهت زیادی دارد . بدنه کرار از چوب مدوری ساخته می شود که رشته های آن از روده گاو تهیه شده و شکل حرف «V» می باشند . آهنگ های زیبای

Masenqo- 284

285

Krar-

231

نوازنده کرار شنوندگان خود را دچار وجد زایدالوصفی می نماید. کرار معمولا به صورت افقی بر روی چارچوب محافظ خود نواخته می شود.

بگنا (286) :

بگنا نیز همچون کرار به چنگ یا بربط شباهت زیادی دارد و دارای ده ردیف سیم نازك و بلند است که از طریق نواختن این سیم ها الحان و آهنگ های با صلابتی پدید می آید. بگنا معمولا با انگشتوانه ای از عاج یا استخوان به صدا درمی آید و چون صدای سنگین و مرتعشی دارد در مراسم رسمی و باشکوه از آن استفاده می کنند. در گذشته های دور از بگنا بیشتر در دادگاه ها و هنگام اعلام احکام و قوانین استفاده می شده است . گفته می شود این ساز به تقلید از چنگ داوود ساخته شده است.

دیتا (287) :

دیتا ساز بربط مانند دیگری با پنج سیم است که به همراه سازهای زهی آرشه ای - شامل انواع غیر متعارف سازهای دارای سه زه- در جشن ها و مناسبت های محلی مورد استفاده قرار می گیرند. دیتا و دیگر انواع سازهای زهی بیشتر در جنوب اتیوپی کاربرد دارند .

www.addislive.com/ethiopian music/2012

9-1-1-2-سازهای بادی: واشینت (288):

Begena- 286
Dita-	287
Washint-	288

232

واشینت (از سازهای بادی مشهور اتیوپی) فلوتی ساخته شده از نی بامبو است که در سرتاسر این کشور و به ویژه در نواحی مرتفع اتیوپی رواج دارد.این ساز لوله مانند دارای چهار حفره کوچک در اندازه های مختلف است که از طریق نواختن در آن و نهادن و برداشتن انگشتان بر این سوراخ های ریز اصوات متنوعی بوجود می آید. بسیاری از چوپانان اتیوپی در هنگام چرای گله های گاو و گوسفند بر واشینت خود دمیده و محیط اطراف خویش را غرق در نواهای خوشی می سازند.

امبیلتا (289):

امبیلتا نوعی فلوت سنتی است که معمولا از فلز و نی بامبو ساخته می شود.این فلوت فاقد سوراخ است و نوازندگان آن که می بایست از مهارت قابل توجهی برخوردار باشند تنها با نواختن دو نت آهنگ های زیادی را بوجود می آورند. ساز مالاکات (290) :

ساز بادی مالاکات صرفا در برخی مراسم مذهبی مورد استفاده کشیشان و روحانیون مسیحی قرار می گیرد.

هلدودوا (291) :

این ساز بادی شیپور مانند از شاخ حیوانات ساخته می شود و بیشتر مورد استفاده قبایل جنوبی اتیوپی قرار می گیرد.

شوفار (292) :

289 290 291

292

Embilta-

Malakat-

Holdudwa-

Shofar-

233

این ساز بادی که به شیپور شباهت دارد عمدتا در مراسم مذهبی مورد استفاده یهودیان بتا اسرائیل کاربرد دارد.

فانتا : (293)

فانتا نوعی فلوت بومی است که قبیله «کونسو» و دیگر ساکنان نواحی جنوبی اتیوپی معمولا در جشن ها و مناسبت های سنتی و دینی خود این فلوت را بکار می برند. www.folkways.si.edu/folk music of ethiopia/2012

9-1-1-3-سازهای کوبه ای:

آتامو : 294

آتامو طبل دستی کوچکی است که از گل رس و سفال و کشیدن پوست خشک شده گوسفند و بز ساخته می شود . طبالان معمولا اشیای کوچکی از قبیل سنگ یا دانه هایی ریز را در درون این طبل قرار می دهند و با زدن ضربات انگشتان بر آن، اصوات هیجان انگیزی ایجاد می کنند. نواختن آتامو در میان قبیله گوراگه و سایر مردمان جنوب اتیوپی رایج و متداول است. توم (295) :

توم سازی متشکل از تیغه های فلزی است که از برخورد این تیغه های فلزی با هم ، صدایی شبیه تق تق برمی خیزد. استفاده از توم در نواحی جنوبی اتیوپی و در بین قبایل نوئر، آنواک، ماجانگیر و سرورما رواج دارد. نگاریت296 :

Fanta- 293

294 295

Atamo- Toom-

. Negarite296

234

نگاریت طبلی ساخته شده از چوب یا فلز است که آن را با یک قطعه چوب خمیده می نوازند . طبل نگاریت در گذشته های نه چندان دور بیشتر در دربار سلطنتی یا اعلام عمومی خبرها مورد استفاده قرار می گرفت ولی امروزه عمدتا به جشن ها و مراسم عروسی اختصاص یافته است . طبل نگاریت در اریتره نیز کاربرد وسیعی دارد.

کبه رو297:

کبه رو نوعی طبل در اندازه های بزرگ و کوچک است که هم در مراسم مذهبی کلیسای ارتدوکس و هم در جشن های سنتی قبایل مختلف کاربرد دارد.

www.hubesha.com/Ethiopian Music /2012

9-1-1-4-موسیقی دینی :

موسیقی دینی اتیوپی دربرگیرنده عناصری از مسیحیت ارتدوکس؛ دین یهود و دین اسلام است که در موسیقی سنتی این کشور جای گرفته و برخی از آلات و ادوات موسیقی این کشور را عمیقا متاثر از خود ساخته اند بطوری که برخی از سازهای بادی و کوبه ای اتیوپی امروزه بیشتر در خدمت مراسم دینی ادیان مختلف این کشور قرار گرفته اند.

سناسل298 که در اصل نوعی عود مصری می باشد یکی از سازهای دینی کشور است که در جشن ها و آئین های کلیسای ارتدوکس اتیوپی کاربرد دارد. در مراسم مذهبی کلیسای ارتدوکس از سازهای کلگری (299) و ماکوامیا (300) نیز برای همراهی شرکت کنندگان و برقراری ریتم سرودهای مذهبی استفاده می شود.

. Kebero297

298- Senasel
299_	Clegry
300_	Maqwamia

235

علاوه بر آن در کلیساهای قدیمی ارتدوکس در مناطق روستایی؛ برای دعوت مؤمنان به مراسم عبادی ؛ سازی به نام دوال 301- که از صفحات استخوانی یا قطعات چوبی ساخته می شود- مورد استفاده قرار می گیرد . یهودیان بتا اسرائیل نیز در هنگام برگزاری مراسم مذهبی در کنیسه ها ساز کوچك زنگ مانندی به نام کچل 302 و طبل های کبه رو و ناگاریت303 را برای همراهی موسیقی مذهبی بکار می گیرند.

مسلمانان اتیوپی نیز در هنگام برگزاری جشن های مذهبی خود همچون عید قریان و عید فطر از ادوات موسیقی همچون دف ، طبل کبه رو و فلوت امبیلتا استفاده می کنند. worldmusic.nationalgeographic.com/ethiopia 9-1-1-5-

موسیقی مدرن :

تاریخ موسیقی مدرن و استفاده از ابزارهای موسیقی غربی به دهه 1930 و اشغال کوتاه مدت این کشور توسط ایتالیا بازمی گردد. در این دوره گروه های موسیقی ایتالیائی برای سربازان و برخی اتباع ایتالیائی که در این کشور سکونت داشتند برنامه هایی اجرا می کردند و بتدریج مردم این سرزمین با سبك موسیقی غربی آشنا شدند. . نخستین گروه موسیقی به سبك جدید در دهه 1950 بدستور امپراطور هایلا سلاسی در این کشور تاسیس شد و بتدریج اقدام به برگزاری کنسرت هایی در مراسم و مناسبت های ملی نمود. در دهه 1960 و با انجام کنسرت هایی توسط گروه های مشهور موسیقی آمریکا مانند گلن میلر و سول موسیقی مدرن جاز و پاپ اتیوپی بتدریج شکل گرفت و گروهی از جوانان نیز جذب این سبك از

301- Dawal 302- qachel

303) - Nagarit

236

موسیقی روز شدند. پس از کودتای نظامیان گروه های موسیقی غربی در این کشور تحت نظر دولت قرار گرفتند و بدلیل دیدگاه های کمونیستی هایلا ماریام فعالیت آنها محدود گردید با این حال از زمان سرنگونی دولت نظامی ماریام در سال 1991 و ایجاد فضای نسبتا باز سیاسی در کشور موسیقی نوین نیز بار دیگر فعالیت خود را در این کشور آغاز کرد که این وضعیت تاکنون ادامه یافته است.

با وجود علاقه برخی از جوانان شهری به موسیقی های متداول غربی و تقلید هنرمندان اتیوپی از این سبك ها ؛ موسیقی غربی از جایگاه عمیقی در بین مردم این کشور برخوردار نیست و اکثر مردم اتیوپی بویژه روستائیان موسیقی سنتی را بر موسیقی غربی ترجیح داده و روی آوردن برخی از جوانان و نوجوانان شهری به موسیقی پاپ را نمادی از تهاجم فرهنگی غرب به ساختارهای سنتی خود می دانند. worldmusic.nationalgeographic.com/ethiopia 2-9-