روابط فرهنگی سیرالئون و ایران

پیشینه و تحولات روابط فرهنگی دو كشور

با توجه به حضور گسترده مسلمانان در کشور سیرالئون و علاقه فراوان آنها برای گسترش مناسبات خود با ایران اسلامی، مدت كوتاهی پس از تأسیس سفارت ایران در فریتاون گسترش روابط فرهنگی دو کشور در دستور کار مسئولان عالیرتبه جمهوری اسلامی ایران قرار گرفت. از این روی در سال 1362 و بدنبال امضاء موافقت‌نامه فرهنگی بین کشورهای جمهوری اسلامی ایران و سیرالئون، رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در کشور سیرالئون تأسیس گردید و اقدامات فرهنگی تبلیغی خود را از آن سال آغاز نمود که تاکنون تداوم یافته است. (کریمی شرفشاده، 1382: 124) رایزنی فرهنگی ج.ا.ایران در سال 1365 انجمن دوستی ایران و سیرالئون را نیز تأسیس کرد که از آن زمان تا به حال به‌عنوان بازوی اجرائی این مرکز منشاء اثرات خیری در گسترش مناسبات فرهنگی دو کشور بوده است. در ادامه توسعه همه جانبه روابط فرهنگی ایران و سیرالئون که منجر به عقد قراردادهای مختلف و تحصیل برخی از مسلمانان این کشور در دانشگاه‌ها و حوزه‌های علمیه ج.ا.ایران گردید و بنا به درخواست‌های متعدد رهبران مسلمان سیرالئون از سفرا و رایزنان فرهنگی؛ جمهوری اسلامی ایران در سال 1365 حوزه علمیه‌ای موسوم به «انستیتو بین‌المللی مطالعات اسلامی» را در شهر فریتاون تأسیس شد که بعدها مدیریت آن به سازمان حوزه‌ها و مدارس علمیه خارج از کشور واگذار شد و به مؤسسه‌ای دانشگاهی تبدیل گشت. مناسبات فرهنگی دینی دو کشور در دهه‌های 1360و 1370 در اوج خود بود و با وجود آغاز جنگ داخلی در سال 1372 نمایندگان فرهنگی دینی ج.ا.ایران عهده‌دار وظایف خود بودند. در طی این سال‌ها ارتباطات بسیار خوبی بین رایزنی فرهنگی ج.ا.ایران و مسئولان فرهنگی سیرالئون ایجاد گردیده بود و مسئولان وقت رایزنی فرهنگی از تمام ظرفیت خود برای توسعه هرچه بیشتر مناسبات فرهنگی دوجانبه بهره‌برداری نمودند. با این حال درپی شدت گرفتن جنگ داخلی و کشیده شدن دامنه آن به پایتخت در سال 1379 و مدت کوتاهی قبل از اشغال فریتاون توسط شورشیان، رایزنی فرهنگی ج.ا.ایران نیز در کنار دیگر نهادهای ایرانی تعطیل شد. در سال 1382 رایزنی فرهنگی ج.ا.ایران و انستیتو بین‌المللی علوم اسلامی مجددا فعالیت خود را در این کشور آغاز نمودند که این وضعیت تا به حال ادامه یافته است. رایزنی فرهنگی ج.ا.ایران طی حدود سه دهه اخیر و از بدو بازگشائی مجدد، ایفاگر نقش مهمی در عرصه مناسبات فرهنگی دینی دو کشور بوده است و در راستای اقدامات نمایندگان وقت فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در فریتاون روابط دو کشور بنحو قابل توجهی ارتقاء یافته است. رایزن فرهنگی فعلی جمهوری اسلامی ایران در این کشور (آقای محمدرضا قزلسفلی)که از سال 1382 ه.ش در این کشور استقرار یافته است نیز دارای ارتباطات گسترده‌ای با بخش‌های مختلف فرهنگی سیرالئون اعم از مقامات و مدیران عالی فرهنگی، رهبران مسلمان و مسیحی، ائمه مساجد، روسای دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی کشور است. (گزارش ارسالی از رایزنی فرهنگی ج.ا.ایران در فریتاون، 1388: 3)

برخی از مهم‌ترین اقدامات رایزنی فرهنگی ج.ا.ایران طی حدود سی سال گذشته عبارت بوده است از:

- تأسیس انجمن دوستی ج.ا.ایران و سیرالئون به‌عنوان نهادی سیاسی فرهنگی در راستای تعمیق پیوندهای دو کشور در زمینه‌های مختلف. (گزارش ارسالی از رایزنی فرهنگی ج.ا.ایران در فریتاون، 1388: 4)

- برگزاری مناسبت‌ها و همایش‌های اسلامی در شهرهای مختلف سیرالئون با انگیزه ارتقاء سطح معلومات دینی مسلمانان این کشور

- تشکیل دوره‌های آموزش علوم اسلامی خاص ائمه جمعه و جماعات سرتاسر سیرالئون جهت افزایش اطلاعات دینی آنان

- اعطای بورسیه‌های تحصیلی به تعداد قابل توجهی از دانش‌آموزان مستعد مسلمان جهت تحصیل در دانشگاه‌ها و حوزه‌های علمیه ج.ا.ایران

- چاپ و انتشار کتب و مجلات اسلامی متعدد

- توزیع نشریات و مجلات اسلامی در بین مسلمانان کشور

- تأسیس نمایندگی مجمع جهانی اهل البیت(ع) در سیرالئون

- احداث چند باب مسجد و مدرسه در شهرهای مختلف سیرالئون

- فراهم آوردن امکان ادامه تحصیل تعداد قابل توجهی از دانش‌آموزان مسلمان در انستیتو بین‌المللی مطالعات اسلامی

- فراهم آوردن زمینه‌های ایجاد ارتباط بین سازمان‌ها و مراکز فرهنگی دو کشور (گزارش ارسالی از رایزنی فرهنگی ج.ا.ایران در فریتاون: 4)

زمینه‌ها و راه‌های مناسب برای توسعه روابط فرهنگی

در بخش‌های گذشته مطالب فراوانی در مورد كشور سیرالئون و شاخصه‌های گوناگون سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی آن ارائه گردیده و اشاره شد که این سرزمین زیبا به دلیل دارا بودن ذخائر طبیعی ارزشمند به ویژه الماس همواره کانون توطئه و دسیسه کشورهای اروپایی و ایالات متحده آمریکا بوده و به سبب وقوع کوتاهای مکرر و یک دهه جنگ داخلی ده‌ها سال از مسیر پیشرفت‌های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی عقب مانده است. از این روی سازمان ملل و سازمان‌هایی نظیر بانک جهانی و صندوق بین‌الملی پول کماکان سیرالئون را در زمره كشورهای فقیر دنیا قلمداد می‌نمایند.این در حالی است كه کشورسیرالئون بدلیل زیرساخت‌های اسلامی و حضور گسترده مسلمانان از جایگاه ویژه‌ای در منطقه غرب آفریقا برخوردار است و روابط مطلوب سیاسی ایران با این كشور، موقعیت مناسبی را برای توسعه هرچه بیشتر مناسبات فرهنگی دو كشور فراهم آورده است. خوشبختانه هم اكنون رایزنی فرهنگی ج.ا.ایران با حضوری نزدیك به سی سال در این كشور (از سال 1362) از پیوندهای محكمی با نهادها و سازمان‌های دولتی و شخصیت‌های برجسته دینی فرهنگی برخوردار است و روابط فرهنگی دو كشور- در كنار مناسبات سیاسی- در جایگاه بسیار خوبی قرار دارد با این حال ضروری است مسئولان فرهنگی جمهوری اسلامی ایران با بازمهندسی اقدامات خود در این كشور طی سی سال گذشته نقاط ضعف و قوت فعالیت‌های فرهنگی ج.ا.ایران را مورد بررسی قرار داده و با درنظر گرفتن تحولات جدید جهانی و موج بیداری اسلامی در خاورمیانه عربی و شمال آفریقا سیاست‌های نوینی را در قبال مسلمانان سیرالئون و به‌ویژه شیعیان بومی این كشور اتخاذ نمایند. بخشی از این سیاست‌های نوین به تقویت هرچه بیشتر هویت ملی و دینی این مسلمانان باز می‌گرددو بخشی نیز تقویت وحدت و اتحاد آنها در مقابل دشمنان آشكار و نهانی است كه طی پنجاه سال گذشته همواره جامعه اسلامی سیرالئون را هدق حملات و توطئه‌های خود قرار داده و با طرح شعارهای تفرقه افكنانه درصدد تضعیف موقعیت آنها و كند نمودن روند روبه رشد اسلام گرائی در این كشور بوده‌اند. تدوین سیاست فرهنگی كوتاه مدت و میان مدت در قبال كشور سیرالئون و پرهیز از فعالیت‌های مقطعی در زمره اولویت‌های رایزنی فرهنگی ج.ا.ایران است كه باید به‌عنوان اصلی‌ترین هدف در سرلوحه وظایف این مركز قرار گیرد. در عین حال تقویت نمایندگی فرهنگی از نظر امكانات، پرسنل و بودجه در كشوری كه با مشكلات فراوانی خصوصا از نظر زیرساخت‌های شهری و حداقل امكاناتی نظیر آب لوله كشی، برق و تلفن نیز روبروست اهمیت خاصی داشته و می‌تواند موجبات پویائی هرچه بیشتر این مركز را در وظایف و مسئولیت‌های پیش روی خود فراهم آورد.

7-12- موانع و مشكلات:

روابط دوستانه دولت و مسئولان عالیرتبه سیاسی سیرالئون با جمهوری اسلامی ایران از سال 1361 تاكنون همواره با مخالفت و معاندت مخالفان و دشمنان جمهوری اسلامی ایران همراه بوده است. علاوه بر آن تحرك بخشیده شدن به روند اسلام گرائی در این كشور از بدو پیروزی انقلاب اسلامی ایران و افزایش قابل ملاحظه تعداد شیعیان در این كشور كوچك دشمنی‌ها و خصومت‌ها با جمهوری اسلامی و نمایندگی‌های سیاسی فرهنگی و دینی آن را دوچندان ساخته است. برخی از موانع و مشكلات پیش روی كه طی چند سال گذشته و به‌ویژه از سال قبل (آغاز موج بیداری اسلامی) بر شدت آنها افزوده شده است عبارتنداز:

- تحریكات مسیحیان پشت پرده حاكم بر دولت درخصوص تضعیف مناسبات مطلوب سیاسی فرهنگی دو كشور از طریق رسانه‌های گروهی و وسایل ارتباط جمعی

- تلاش برخی مسیحیان شاغل در بدنه نهادهای فرهنگی خصوصا وزارت فرهنگ و گردشگری سیرالئون در كند ساختن همكاری این وزارتخانه و مراكز تابعه آن با رایزنی فرهنگی

- تحریكات مداوم فرقه‌های معاند جمهوری اسلامی ایران شامل احمدیه و بهائیت و تلاش برای ترسیم چهره‌ای منفی از نظام ج.ا.ایران

- تلاش برای ایجاد تفرقه و دشمنی بین شیعیان و اهل سنت سیرالئون از سوی گروه‌های وابسته به وهابیت

- كارشكنی‌های آژانس مسلمانان آفریقا(وابسته به كویت) علیه اقدامات بشردوستانه ایران در رسیدگی به وضعیت مسلمانان مستمند روستایی سیرالئون

با این وجود مطمئنا مناسبات حسنه دو كشور ایران و سیرالئون در آینده نیز تداوم خواهد یافت و بعید به‌نظر می‌رسد این گونه شیطنت‌ها و دسیسه‌ها بتواند خللی در این روابط روبه رشد ایجاد كند.