پیشینه شناخت تایلند در ایران: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۹ ژوئیهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۰۹:۵۴

جغرافی‌دانان و دریانوردان قدیم در نوشته‌های خود از سرزمین‌های امروزی کامبوج، تایلند و ویتنام با عناوین قمار (خمر) صنف و چمپا یاد کرده‌اند که در آن‌زمان با چوب عود و عنبر معطر معروف بودند. دریانوردان ایرانی، آیوتایا پایتخت پیشین تایلند راکه ونیز شرق نیز نام داشته است، به‌دلیل کانال‌ها و نهرهای آب فراوان و تردد مردم با قایق‌های کوچک در این کانال‌ها، «شهر ناو» می‌نامیدند.کمال‌الدین عبدالرزاق سمرقندی مؤلف مطلع‌السعدین و مجمع‌البحرین که در ۱۴۴۰م، سفیر شاهرخ به سرزمین هند بود، هنگامی‌که در سر راه خود به جزیرهٔ هرمز واقع در خلیج‌فارس می‌رسد، در یادداشت‌های خود به تجارت وسیع جزیرهٔ هرمز با نقاط دوردست جهان و شهرهای گوناگون عالم آن‌روز از جمله «تناصری»[i] و «شهر ناو» اشاره می‌کند که به نوشتهٔ او در آن زمان محصولات خود را از طریق دریا به جزیرهٔ هرمز می‌آوردند^[۱]. که این نخستین اشاره به سیام قدیم در متون تاریخی فارسی است.

از اصطلاحات دیگری که در ایران برای این نواحی به‌کار می‌رفته است، کلمات «ماچین» (برای نواحی جنوبی چین) و «بلادالذهب» (برای برمه و سیام) است؛ سرزمین‌های ماورای رودگنگ یعنی آسیای شرقی‌کنونی را «زیربادات» می‌گفته‌اند و کاربرد این اصطلاحات تا اواخر دوران قاجار رایج بوده است ^[۲].

واژهٔ «سیام» در زبان فارسی برای نخستین‌بار در یکی از سفرنامه‌های مهم سدهٔ هفدهم میلادی به‌نام سفینه سلیمانی آمده است. این‌کتاب سفرنامهٔ هیئت رسمی سیاسی ایران است که در ۱۶۸۵ م، شاه سلیمان صفوی به دربار نارای‌کبیر، پادشاه وقت سیام اعزام کرده است. سیام نخستین کشور در شرق و جنوب شرقی آسیا بوده است که راه دوستی و مراوده با ایران صفوی را باز کرد و در ۱۶۸۲ سفیری را به دربار ایران فرستاد. در برابر، شاه سلیمان صفوی نیز سه سال بعد هیئتی را با کشتی روانهٔ سیام کرد که پس از حدود ۱۵ماه اقامت در آن سرزمین به ایران بازگشت.کتاب سفیهٔ سلیمانی ره‌آورد همین هیئت است که محمدربیع‌بن‌محمدابراهیم، منشی این هیئت نگاشته و آن را به شاه سلیمان صفوی تقدیم کرده است. این کتاب نخستین سفارت‌نامه به زبان فارسی نیز به‌شمار می‌رود.در این کتاب از شهرهای سیام یعنی آیودیا، لوپ بوری (لاوو) و پطانی نیز نام برده شده است^[۲].

نام شهر بانکوک که در ۱۷۸۲م به پایتختی سیام برگزیده شد، برای نخستین‌بار در حدود ۷۰ سال بعد در کتاب جهان‌نما، اثر فلوغون رفائیل که در ۱۸۵۱ م (۱۲۶۷ق) در تبریز به چاپ رسیده است، دیده می‌شود. وی در این کتاب می‌نویسد:

«مردم آنجا فیل سفید را محترم دارند و زیاده او را معظم شمارند، زیرا که معتقد ایشان است که چون پادشاه ایشان بدرود این قالب کند، روح او به قالب فیل سفید رفته و باز در این عالم جلوه کند» ^[۳].

در کتاب جام جم اثر فرهادمیرزا معتمدالدوله، عموی ناصرالدین شاه (۱۸۵۶ م) حدود پنج‌صفحه را به سرزمین‌های شرق دور از جمله سیام اختصاص می‌دهد و به‌فراوانی فیل و احترام‌داشتن معمرین در این سرزمین و جوانب دیگر اشاره می‌کند (فرهاد میرزا، ۱۲۷۲م).

در روزنامه‌های وقایع اتفاقیه و ایران که از دوران قاجار به‌جای مانده است، مطالبی دربارهٔ کشور سیام و باورها و آداب‌ورسوم مردم آن، از جمله این‌که فیل سفید را می‌پرستند و شیرینی و نان وگوشت قرمز نمی‌خورند و چای فراوان می‌نوشند و دندان‌های خود را سیاه می‌کنند! درج شده است.

برادران امیدوار در سفر خود به‌گرد جهان (در ۱۳۳۵) از سیام یا تایلند دیدار کردند و آن را «کشور هزاران بودا» نامیده‌اند و نوشته‌اند:

نمایی از بازار میوه تره بار بانکوک.برگرفته از سایت سفر مارکت،قابل بازیابی ازhttps://safarmarket.com/

«شهر بانکوک همانند ونیز دارای صدها کانال آب است که برای رفت‌وآمد از آن‌ها استفاده می‌برند.این کانال‌ها به‌منزلهٔ جاده‌های آبی و همیشه مملو از مردمی است که درون قایق‌های خودشان نشسته‌اند و درطول و عرض کانال‌ها به آمد و رفت سرگرمند»^[۴].

علی‌اصغر حکمت نخستین سفیر ایران که در ۱۳۳۵ به تایلند رفته است، در نوشته‌های خود مردم تایلند را «ملتی جدی و فعال و کاسب و بسیار با ادب» معرفی می‌کند که «همه‌کار می‌کنند و با زندگی بسیار ساده و به‌قناعت امرار معاش می‌کنند ... با آن که این کشور سعی می‌کند در همهٔ شئون اجتماعی و اقتصادی و سیاسی، تمدن و دموکراسی غرب را پیروی و اقتباس کند، معذلک سنن و آداب‌ورسوم ملی خود را با کمال علاقه‌مندی حفظ می‌کنند ...»^[۵][ii].

پنجمین دورهٔ بازی‌های آسیایی که در آذرماه ۱۳۴۵، برای نخستین بار در بانکوک پایتخت تایلند برگزار شد، تاحدود بسیار نام بانکوک و تایلند را در ایران برسر زبان‌ها انداخت.کاروان بزرگ ورزشی ایران مرکب از ۱۱۷ ورزشکار، مربی، داور و سرپرست که در ۱۴ آذر ۱۳۴۵ به بانکوک رفت، پرجمعیت‌ترین کاروان ورزشی بود که تا آن‌موقع از ایران خارج می‌شد. در این مسابقات، تیم ملی فوتبال ایران با کسب مدال نقره، نایب قهرمان آسیا شد، تیم ملی‌کشتی ایران به‌مقام نخست رسید و محمد نصیری وزنه‌بردار ایرانی، مدال طلا کسب کرد. به‌طورکلی، تیم ایران باکسب ۶ مدال طلا، ۸ نقره و ۱۵ برنز در ردهٔ ششم آسیا قرار گرفت^[۶].

نیز نگاه کنید به

روابط تایلند با ج.ا.ایران؛ پیشینه روابط سیاسی و اقتصادی تایلند و ایران

پاورقی

[i] - تناصری یا به عبارت امروزی تناسریم (Tenaserim) در کرانه غربی تایلند قرار دارد.

[ii] - علی اصغر حکمت در مدت اقامت خود در بانکوک اشعاری نزدیک به ۴۰ بیت درباره سیام یا تایلند کنونی سروده که در نوع خود بی‌همتا است و ما آن را در آخر این فصل می‌آوریم.

کتابشناسی

↑ سمرقندی، جمال‌الدین‌عبدالرزاق(۱۳۶۰ تا ۱۳۶۸ق). مطلع سعدین و مجمع بحرین، به کوشش محمد شفیع لاهوریTج۲. لاهور.
↑ ^۲٫۰ ^۲٫۱ الهی، امیرسعید(۱۳۸۳) «سیر تاریخی شناخت تایلند در ایران از خلال منابعTص.45.
↑ رفائیل، فلوغون (۱۲۷۶ق)، جهان‌نمای فلوغون رفائیل، کتابخانه ملی ایران، چاپ سنگی.ش۶۹۱۱.
↑ امیدوار، عیسی و عبدالله امیدوار (۱۳۴۱)، سفرنامه برادران امیدوار، تهران، مؤلف،ص.164.
↑ حکمت، علی اصغر(۱۳۳۶)، «مملکت تایلند»، نشریه وزارت امور خارجه، فروردین،ص.34.
↑ الهی، امیر سعید(1391). جامعه و فرهنگ تایلند. تهران: موسسه فرهنگی هنری و انتشارات بین‌المللی الهدی،ص.312-315.

[1] سمرقندی، جمال‌الدین‌عبدالرزاق(۱۳۶۰ تا ۱۳۶۸ق). مطلع سعدین و مجمع بحرین، به کوشش محمد شفیع لاهوریTج۲. لاهور.

[:0-2] ۲٫۰ ^۲٫۱ الهی، امیرسعید(۱۳۸۳) «سیر تاریخی شناخت تایلند در ایران از خلال منابعTص.45.

[3] رفائیل، فلوغون (۱۲۷۶ق)، جهان‌نمای فلوغون رفائیل، کتابخانه ملی ایران، چاپ سنگی.ش۶۹۱۱.

[4] امیدوار، عیسی و عبدالله امیدوار (۱۳۴۱)، سفرنامه برادران امیدوار، تهران، مؤلف،ص.164.

[5] حکمت، علی اصغر(۱۳۳۶)، «مملکت تایلند»، نشریه وزارت امور خارجه، فروردین،ص.34.

[6] الهی، امیر سعید(1391). جامعه و فرهنگ تایلند. تهران: موسسه فرهنگی هنری و انتشارات بین‌المللی الهدی،ص.312-315.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

@@ خط ۹: / خط ۹: @@
 در روزنامه‌های وقایع اتفاقیه و ایران که از دوران قاجار به‌جای مانده است، مطالبی دربارهٔ کشور سیام و باورها و آداب‌ورسوم مردم آن، از جمله این‌که فیل سفید را می‌پرستند و شیرینی و نان وگوشت قرمز نمی‌خورند و چای فراوان می‌نوشند و دندان‌های خود را سیاه می‌کنند! درج شده است.
-برادران امیدوار در سفر خود به‌گرد جهان (در ۱۳۳۵) از سیام یا [[تایلند]] دیدار کردند و آن را «کشور هزاران بودا» نامیده‌اند و نوشته‌اند:[[پرونده:نمایی از بازار میوه تره بار بانکوک.jpg|بندانگشتی|نمایی از بازار میوه تره بار [[بانکوک]]]]<blockquote>«شهر [[بانکوک]] همانند ونیز دارای صدها کانال آب است که برای رفت‌وآمد از آن‌ها استفاده می‌برند.این کانال‌ها به‌منزلهٔ جاده‌های آبی و همیشه مملو از مردمی است که درون قایق‌های خودشان نشسته‌اند و درطول و عرض کانال‌ها به آمد و رفت سرگرمند»<ref>امیدوار، عیسی و عبدالله امیدوار (۱۳۴۱)، سفرنامه برادران امیدوار، تهران، مؤلف،ص.164.</ref>.</blockquote>علی‌اصغر حکمت نخستین سفیر ایران که در ۱۳۳۵ به [[تایلند]] رفته است، در نوشته‌های خود مردم [[تایلند]] را «ملتی جدی و فعال و کاسب و بسیار با ادب» معرفی می‌کند که «همه‌کار می‌کنند و با زندگی بسیار ساده و به‌قناعت امرار معاش می‌کنند ... با آن که این کشور سعی می‌کند در همهٔ شئون اجتماعی و اقتصادی و سیاسی، تمدن و دموکراسی غرب را پیروی و اقتباس کند، معذلک سنن و آداب‌ورسوم ملی خود را با کمال علاقه‌مندی حفظ می‌کنند ...»<ref>حکمت، علی اصغر(۱۳۳۶)، «مملکت تایلند»، نشریه وزارت امور خارجه، فروردین،ص.34.</ref>[ii].
+برادران امیدوار در سفر خود به‌گرد جهان (در ۱۳۳۵) از سیام یا [[تایلند]] دیدار کردند و آن را «کشور هزاران بودا» نامیده‌اند و نوشته‌اند:[[پرونده:نمایی از بازار میوه تره بار بانکوک.jpg|بندانگشتی|نمایی از بازار میوه تره بار بانکوک.برگرفته از سایت سفر مارکت،قابل بازیابی از<nowiki/>https://safarmarket.com/]]<blockquote>«شهر [[بانکوک]] همانند ونیز دارای صدها کانال آب است که برای رفت‌وآمد از آن‌ها استفاده می‌برند.این کانال‌ها به‌منزلهٔ جاده‌های آبی و همیشه مملو از مردمی است که درون قایق‌های خودشان نشسته‌اند و درطول و عرض کانال‌ها به آمد و رفت سرگرمند»<ref>امیدوار، عیسی و عبدالله امیدوار (۱۳۴۱)، سفرنامه برادران امیدوار، تهران، مؤلف،ص.164.</ref>.</blockquote>علی‌اصغر حکمت نخستین سفیر ایران که در ۱۳۳۵ به [[تایلند]] رفته است، در نوشته‌های خود مردم [[تایلند]] را «ملتی جدی و فعال و کاسب و بسیار با ادب» معرفی می‌کند که «همه‌کار می‌کنند و با زندگی بسیار ساده و به‌قناعت امرار معاش می‌کنند ... با آن که این کشور سعی می‌کند در همهٔ شئون اجتماعی و اقتصادی و سیاسی، تمدن و دموکراسی غرب را پیروی و اقتباس کند، معذلک سنن و آداب‌ورسوم ملی خود را با کمال علاقه‌مندی حفظ می‌کنند ...»<ref>حکمت، علی اصغر(۱۳۳۶)، «مملکت تایلند»، نشریه وزارت امور خارجه، فروردین،ص.34.</ref>[ii].
 پنجمین دورهٔ بازی‌های آسیایی که در آذرماه ۱۳۴۵، برای نخستین بار در [[بانکوک]] پایتخت [[تایلند]] برگزار شد، تاحدود بسیار نام [[بانکوک]] و [[تایلند]] را در ایران برسر زبان‌ها انداخت.کاروان بزرگ ورزشی ایران مرکب از ۱۱۷ ورزشکار، مربی، داور و سرپرست که در ۱۴ آذر ۱۳۴۵ به [[بانکوک]] رفت، پرجمعیت‌ترین کاروان ورزشی بود که تا آن‌موقع از ایران خارج می‌شد. در این مسابقات، تیم ملی فوتبال ایران با کسب مدال نقره، نایب قهرمان آسیا شد، تیم ملی‌کشتی ایران به‌مقام نخست رسید و محمد نصیری وزنه‌بردار ایرانی، مدال طلا کسب کرد. به‌طورکلی، تیم ایران باکسب ۶ مدال طلا، ۸ نقره و ۱۵ برنز در ردهٔ ششم آسیا قرار گرفت<ref>الهی، امیر سعید(1391). جامعه و فرهنگ [[تایلند]]. تهران: [https://alhoda.ir/ موسسه فرهنگی هنری و انتشارات بین‌المللی الهدی]،ص.312-315.</ref>.