جامعه و نظام اجتماعی سریلانکا

1.  جامعه  و نظام اجتماعی

از نظر میزان اشتغال بخش کشاوزی بزرگترین بخش اقتصاد این کشور است. بیشتر مردم سریلانکا کشاورز و ماهیگیر هستند. انواع موز و پاپایا، انواع نارگیل بدون زحمت در هر باغچه و حتی در مزارع می رویند. کاشت چایی زحمت چندانی ندارد. با ین همه از نظر صادرات، صنعت بیشترین درآمد خارجی را نصیب دولت می­کند. ( United Nations Statistics Division)

3-1.     روابط اجتماعي و ماهیت نظام طبقات اجتماعی سریلانکا (کاست سیستم)

هنگامی که پرتقالی ها روابط تجاری گسترده ای را با جنوب آسیا آغاز کردند، خیلی زود متوجه تفاوت فرهنگی مردم این منطقه با سایر نقاط جهان شدند. در سریلانکا و هند جامعه به گروه­ها و طبقات زیادی تقسیم  شده­اند که این طبقات مردمی با همدیگر ازدواج نمی کنند و ارتباطاتشان تابع آداب و رسومی و مقررات خاصی است. پرتقالی ها این گروه­ها و طبقات اجتماعی را "کاستا[1]" نامید؛ واژه "کاست[2]" در زبان انلیسی نیز از همین ریشه است. در جنوب آسیا این مقررات و رسوم طبقاتی را "جاتی[3]" یا تولد می­نامند. بر پایه این فرهنگ و باور سنتی هر شخصی در موقعیت و طبقه اجتماعی خاصی در جامعه متولد می­شود. این موقعیت و طبقه اجتماعی برای همیشه ثابت و تغییر ناپذیر است. یکی از اساسی ترین مفاهیم طبقه اجتماعی(کاست) "پاکی" است. اعتقاد به پاکی یک طبقه اجتماعی فقط به معنای بهداشت فیزیکی بدن شخص نیست، به معنای پاکی وجود معنوی او نیز هست. 

بنا بر باور مذهبی مردم هندی هدف انسان از زندگی دستیابی به سعادت، رستگاری و روشنایی ضمیر  است. هر شخصی برای دستیابی به دانایی، دانش و حقیقت (رستگاری) مجبور است زندگی ها و تجارب بسیاری را پست بگذراند. بنا بر این برای دوری از خامی و در راه رسیدن به دانش واقعی و روشنایی ضمیر (رستگاری) آن­ها که مسیر بیشتر و طولانی تری را طی کرده اند دانایی و درک خویش را پاکتر کرده اند. این دسته از مردم که شیوه زندگی درستی دارند و در راه معنویت جایگاه بهتری کسب کرده­اند، قابل احترام هستند. بر اساس اعتقاد به پاکی، شیوه زندگی و شغل های مختلف و طبقه بندی و گروه بندی جامعه توجیه و تفسیر می­شود. اشخاص در هر طبقه اجتماعی باید مراقب پاکی نسبی خویش باشند و از تماس مستقیم با طبقات پایین تر اجتناب کنند؛ در غیر این صورت ممکن است سبب آلودگی خویش یا سایر اعضای یک طبقه شوند.

عقیده به پاکی روح در اختلاط با شماری از مفاهیم سنتی در باره پاکی و نجاست مواد و اخلاقیات و آداب و رسوم نظامی را می­سازد که تبعیض نژادی و چگونگی روابط نابرابر اجتماعی را توجیه می­­کند. هر شخص پلید و نجس با لمس کردن و یا دادن چیزی به دیگری می­توانند نجاستش را به او منتقل کند. در یک شکل افراطی، حتی سایه یک شخص نجس از طبقات بسیار پایین می توتند یک مقام بلند مرتبه از طبقه برهمنان را آلوده سازد. اگر تماس فیزیکی همراه با صمیمیت باشد یا اگر کسی اشیاء را برای مدتی طولانی استفاده کند، شدت انتقال نجاست و میزان آلودگی افزایش خواهد یافت. البته دست بدست کردن اشیاء مانند ابزار و آلات در میان اشخاص از طبقات مختلف مشکلی ایجاد نمی­کند. برای مثال میزان نجاست مواد غذایی پختنی از مواد غیر پختنی بیشتر است، زیرا شخص نجس نسبتا با آن تماس بیشتری داشته است.

بنا بر این برای هم غذا شدن اشخاص از طبقات مختلف شماری از محرمات و محدودیت­ها وجود دارد. اعضای طبقات پایینتر ممکن است از گرفتن غذا از اعضای طبقات بالاتر اجتناب کنند. صمیمانه­ترین نوع ارتباط رابطه جنسی  است، که آلاینده­ترین نوع تماس است؛ زیرا منجر به اختلاط عناصر حیات و آلودگی و اختلاط طبقات می­شود. از این روی از روابط جنسی طبقات با همدیگر به شدت منع شده و ازدواج طبقات با هم به ندرت اتفاق می­افتد؛ حتی در مواردی که چنین موضوع روی داد، بیشتر بین مردی از طبقات بالا و زنی از طبقه پایین است و میزان این نجاست و آلودگی نیز کمتر است؛ چون در این صورت طبقه پایین دریافت کننده عناصر از طبقه بالاتر است. در گذشته های دور اگر میان زنی از طبقات بالاتر و مردی از نجس­ها چنین اتفاقی روی می­داد، زن را می­کشتند و امروز اگر در جایی این موضوع روی داد، زن را به روستایی تبعید خواهند کرد. اگر روابط آلوده­ای میان اعضای طبقات مختلف برقرار شد، مراسم خاص سنتی برای پاک کردن شخص و بازیابی او وجود دارد. به طور کلی این مفاهیم از پاکی مشارکت از هم سفره شدن و ازدواج میان اعضای طبقات را منع می­کند و روابط میان آنان را به شکل گسترده­ای تبعیض آمیز سامان می دهد و جدا سازی نژادی را در این سرزمین عمق بیشتری می­بخشد.

رابط قوی و مستقیمی میان جایگاه طبقه اجتماعی اشخاص و شغلشان وجود دارد. بنا بر این گروه­هایی مانند طبقه گازران (رختشوی­ها) و رفتگران از پایین ترین طبقات اجتماعی هستند. کشتن هر موجود زنده­ای در آیین هندو و بودایی کار زشت و ناپسندی است؛ چرا که این اقدام آن موجود را از رسیدن به کمال و رستگاری باز می­دارد. چنین برداشتی ناپاکی برخی طبقات و شغل­هایی مانند صیادی و قصابی را توجیه می­کند. در بسیاری از موارد پاکی و نجاست ریشه تاریخی دارد تا اعتقادی و نظری؛ برای مثال با گسترش اقتصاد کشاورزی روستایی احتمالا بسیاری از صیادان به عنوان دهقان و کارگر در خدمت اربابان و صاحبان زمین در آمدند و طبقه کارگر و کشاورز ساده را شکل دادند. بعضی از مهاجران نیز با استقرار در یک جا و اشتغال به امر کشاورزی به این طبقه پیوستند. آنان که ثروت و قدرت بیشتری را بدست آوردند، طبقات بالا شکل دادند و برای اعتبار بخشیدن به جایگاه معنوی و عمومی خویش موسسات مذهبی را مدیریت کردند (Sri Lanka society).    

3-4.     نظام طبقاتی در جامعه سینهالی  سریلانکا

اگر چه دولت سریلانکا هیچ آمار رسمی در باره طبقات اجتماعی و کاست ندارد؛ اما به نظر می­رسد طبقه کشاورز "گوییگاما[4]" که نیمی از جمعیت سینهالی را تشکیل می­دهند، مهمترین طبقه این کشور هستند و اعضای آن در سراسر کشور زندگی می­کنند. در جامعه سنتی سریلانکا بیشتر اعضای این  طبقه در مدیریت امور دخالت داشته و شخصیت های با نفوذ و اربابان زمیندار آن پست­های مهم دولت را در دست دارند. در جامعه مدرن و دمکراتیک قرن بیستم نیز آن­ها مقامات مهم دولتی را در انحصار خویش دارند.

پس از سقوط نظام پادشاهی در سال 1818 و حتی مدت­ها پس از دوره استقلال همچنان بعضی از خاندان پادشاهی سنتی کَندی در ارتفاعات مرکزی کشور به صورت یک طبقه اجتماعی موقعیت خویش را حفظ کرده­اند. مهمترین ویژگی نظام قدیمی "راجاکاریا" یا کار پادشاهی و دولتی بود که هر طبقه­ای را به شغل مشخصی مرتبط و آن­ها را به خدمات دولتی و موسسات مذهبی می­گماشت. در ارتفاعات مرکزی هنوز ارتباط محکمی میان شغل و حرفه افراد با طبقه اجتماعی آنان جود دارد. در مراسم معروف جشن "پراهرا[5]" در شهر کندی که هر ساله برای گرامیداشت خدایان و بودا برگزار می­گردد، هر کدام از این طبقات همچنان نقش­های سنتی خویش را اجرا می­کنند. طبقه گوییگاما در ارتفاعات با همان نوع طبقه در مناطق پایین تفاوت دارد. زیرا تقسیمات و دسته بندی های در داخل طبقه که ناشی از مراتب و درجات خانواده­های درباری قدیم بوده همچنان حفظ شده است. القاب احترام آمیز خانواده­های دربار " واساگاما[6] " و اشراف "جدارا[7]" هنوز یادآور نظام سلطنتی است و ازدواج و پیوند خویشاوندی میان اعضای این خانوادها و طبقات عمومی کشاورزان (گوییگاما) بسیار نادر است. در مناطق پایین این طبقات فرعی در طبقه کلان کشاورزان (گوییگاما) کم کم محو شده­ و مقامات اجتماعی بالای جامعه با عناوین و القاب اروپایی خوانده می­شوند.

جنوب غربی جزیره سکونتگاه سه طبقه بزرگ اجتماعی صیادان (کاروا[8]) و (دوروا[9]) دارچین ها (سالاگاما[10]) است که نقش مهمی در جامعه سینهالی ایفا می­کنند. در دوران استعمار اصولا این گروه­های حاشیه نشین و نسبتا پایین اجتماعی از امتیازات حرفه­ای، تخصص و ساحل و مرز نشینی خودشان برای کسب ثروت و قدرت استفاده می­کردند. در اواخر قرن بیستم اعضای این طبقات به قسمت­های دیگر سریلانکا رفتند و موقعیت های تجاری بالاتر و پست های دانشگاهی را بدست آوردند و موقعیت اجتماعی شان به تدریج در حد طبقه کشاورزان یا نزدیک به آن­ها قرار گرفت. بخش مرکزی و ارتفاعات سکونتگاه گروه اجتماعی "واهومپور[11]ا"  و شیره پزان است که از عصاره نخل نارگیل شیره تولید می کنند. این گروه نیز در بخش های مختلف پراکنده و به شغل های دیگر و به خصوص کشاورزی روی آوردند. در بخش ارتفاعات کندی گروه­های کارگر و برزگر (باتگاما یا پادو[12]) با موقعیت پایین اجتماعی هستند.  گروه­های پایین خدماتی مانند گازرها و رختشویان (هنا و رادا[13]) در همه جا حضور دارند و حتی امروز نیز به همین حرفه مشغول هستند. گروه طبّال (براوا[14])معابد که علاوه  طبل زدن در معابد در روستاها به برزگری نیز مشغولند و بالاخره گروه هنرمندان (نوندانّا[15]) جامعه هستند. فضای جدید بازار کسب و کار و خدمات به دلیل تحولاتش، ارتباط طبقه اجتماعی و مشاغل را تضعیف کرده است (Sri Lanka, Society, caste).  

3-5.     نظام طبقاتی در جامعه تامیل سریلانکا

نظام طبقاتی (کاست سیستم) جامعه تامیل سریلانکا با اندک تفاوت هایی شباهت زیادی به نوع سینهالی آن دارد. طبقه کشاورزان که "ولّا[16]" نامیده می­شوند، پنجاه درصد جمعیت آنان را تشکیل می­دهند. در دوران پادشاهی تامیل طبقه کشاورزان و زمینداران از مقامات دولتی بودند. در دوران استعمار با ورود به عرصه آموزش بخش قابل توجهی از مردم را آموزش دادند و طبقه متوسط جدیدی از دیوانسالاران را به وجود آوردند. به رغم این که در دهه 1980 بعضی از کشاورزان وارد عرصه­های دیگر اشتغال شدند، اما با این حال هنوز اکثر مردم کشاورز هستند. طبقه پایین تر دیگر صیادان "کارییا[17]" هستند که بسیاری از آن­ها نیز در قرن نوزدهم وارد میدان کار و کسب و تجارت شدند. طبقه بازرگانان "چتّی[18]" نیز از طبقات بالای جامعه هستند.  صنعتگران با جمعیت نسبتا کمتری از طبقات متوسط هستند. پایین ترین طبقه گروه نجس­ها و خیل جمعیت نیروی کار خدمات و کارگران ساده هستند که در عرصه های مختلف از جمله در مزارع کار می کنند.

نظام طبقاتی در جامعه تامیل ارتباط تنگاتنگی با باورهای مذهبی هندوها و نظام طبقاتی برهمنی جنوب هندوستان دارد. برهمن­ها طبقه موبدان و کاهنان هندو هستند و تاریخ این نوع اندیشه و باور دینی به تمدن باستانی هند و به 1500 سال قبل از میلاد بر می گردد. طبقه موبدان دینی به خاطر پاسداری و حراست از کتب مقدس و معابد هندو در نزد مردم از جایگاه بلند و مقدسی برخوردارند. بنا بر اعتقادات برهمنان نظام طبقاتی تقدیر الهی و سرنوشت لایتغیر بشریت است. از آنجا که امور دینی معابد و منازل در کنترل برهمنان است، آنان نفوذ قابل ملاحظه بر مردم عادی دارند. طبق اعتقادات هندوها طبقه نجس­ها به خاطر ناپاکی ذاتی حق ورود به اجتماعات و فعالیت­های عمومی، ورود به معابد و انجام برنامه­های دینی را ندارند. از نیرو کار طبقه نجس­ها بیشتر برای خدمات بسیار پست و پایین استفاده می­شود.  

در قرن نوزدهم میلادی به دنبال طرح شعار برابری انسان­ها از سوی دولت و گسترش آموزش در میان طبقات بالای جامعه تامیل نوع نگاه مردم به طبقه نجس­ها نسبتا بهتر شده است. گروهی مسلح از طبقه نجس­ها برای اشتغال، آموزش و تاسیس معابد هندو برای همه طبقات تلاش فراوان کرد. طبقه­ی پایینی از تامیل­های هندی الاصلی که در مناطق ارتفاعات مرکزی سریلانکا در مزارع و کارگری مشغول کارند، به خاطر موقعیت پایین اجتماعی شان در میان دو گروه بزرگ سینهالی و جامعه تامیل در انزوا و حاشیه قرار گرفته­اند. 

تبعیض و جدایی میان طبقات با اشکال مختلف در گفتار و کردار در زندگی روزمره به ویژه در بین روستاییان تداعی و یادآوری می­شود. هر طبقه نام خاصی دارد، بیشتر طبقات در سخن گفتن اندکی متفاوت با دیگران هستند، بنا بر این در معاشرت­ها اشخاص فوری متوجه طبقه اجتماعی یکدیگر می­شوند. شخصی که از طبقه پایین است در سخن گفتن و مخاطب قرار دادن فردی از طبقه بالاتر با احترام حرف می­زند و کلاهش را به نشان احترام از سرش بر می­دارد.  در خانه­های روستاییان از طبقات بالاتر معمولا چهارپایه کوتاهی برای نشستن اشخاص طبقات پایین تر وجود دارد که در دیدارها باید روی آن بنشینند. خیابان­ها و محله­های روستاها بر اساس طبقات اجتماعی تقسیم شده­اند. اشخاص طبقات پایین در محلات مخصوص خودشان سکونت می­گزینند. در گذشته هیچ زن و مردی طبقات پایین حق پوشیدن بالا تنه خودشان، سوار ماشین شدن یا ساختن خانه بزرگ را نداشت، اما تحولات گسترده قرن بیستم بسیاری از این آداب و رسوم و ممنوعیت ها را از میان برداشت. اکنون دیگر روابط و تعاملات رنگ و بوی نظام طبقاتی را ندارند. اشخاص از طبقات مختلف در دفاتر کسب و کار، کارخانه ها و در روستاها با همدیگر کار می کنند، می خندند بدون این که اشاره ای به طبقه یکدیگر و یا احساس نابرابری بکنند. همه مردم بدون نگرانی از نجاست طبقاتی سوار یک اتوبوس وی شوند. فرصت ها شغلی، امکانات بهداشتی و آموزشی رسماً و به طور برابر برای همگان است. در مناطق فقیر نشین شهری طبقات گوناگون به طور گسترده ای در ارتباط با همدیگر هستند. به رغم این تحولات مثبت در زندگی عمومی، کارکرد نظام طبقاتی در موسسات مدرن و نوین مانند احزاب سیاسی و اتحادیه ها جای شگفتی است. هنوز اکثریت اعضای آن ها از طبقات بالا هستند. البته در ازدواج نیز میزان چسبندگی اشخاص به طبقه اجتماعی خودشان بسیار زیاد است  (Sri Lanka, Society, caste).  

3-6.      وضعيت قشربندي و طبقات اجتماعي ؛ نابرابريها و تحرك اجتماعي

در دهه هشتاد شکاف عمیقی در شيوه زندگي شهروندان سريلانكايي مشاهده مي­شد. كاركنان بلند پایه دولتی و تجار مالک خانه­هاي بزرگ و زيبا در محلات و مناطق مرفه نشین شهرهایي مانند كلمبو بودند؛ این گونه ساختمان­های مجلل و گران قیمت در كشورهاي اروپايي و آمريكايي اصولاً در تملک طبقات متوسط و بالاي جامعه قرار دارند. مالکان زمین­های بزرگ كشاورزي در حومه شهر یا در روستاها زندگي مي­كنند. اين طبقه اجتماعي نيز از خوراك، مسكن، پوشاك، زندگي خوب و با کیفیتی برخوردار هستند و به فرصت­هاي آموزشي مناسبی دسترسي دارند. متاسفانه اكثريت مردم شهری و روستایی فرصت شغلي چندانی ندارند و از نظر تغذبه و استاندارد زندگي در سطح نامطلوبی هستند و شانسي براي ترقي ندارند.

دولت­ها گام موثری برای پر کردن اين شكاف طبقاتي بر نداشته­اند. مجلس قانونگذاری سقف مالكيت اراضي را محدود و زمین­های كشاورزي روستايي را ملي كرد. بر اساس اين برنامه فقط مقداري از اراضي به تعداد از مردم واگذاري شد، ولی این اقدام نتیجه­ای نداشت. برنامه­هاي اسكان مجدد بسیار گسترده بود و صدها هزار خانواده از آن بهره­مند شدند، اما اين طرح نيز توان رقابت با افزايش جمعيت را نداشت. اكثر مردم روستایی دهقان­هايي هستند که سرمايه چنداني ندارند. بسياري با كمترين دستمزد در مزارع كشاورزي كارگري می­کنند. مهاجرت به شهرها به دليل نداشتن آموزش و مهارت­هاي لازم تغيير خاص در زندگي مهاجرين كرده اند، در حلبي آبادها و مناطق فقير نشين اسكان يافته به نحوي زندگي مي­كنند و اكثراً بيكار هستند. بيكاري بیست تا بیست و پنج درصدي، بزرگترين چالش پيش روي دولت است.

تراكم جمعيت و كمبود مسكن كيفيت زندگي مردم سريلانكا را به شدت كاهش داده است. در سال هاي دهه 1980 بيشتر خانه­هاي سريلانكا كوچك بودند. سی و سه درصد آن­ها يك خوابه، سی و سه درصد دیگر دو خوابه و بیست درصد نیز سه خوابه بودند. به طور متوسط بيش از پنج نفر در يك خانه زندگي مي­كنند. چهل درصد مردم در شرايط فوق­العاده شلوغ (سه نفر و بيشتر در يك اتاق ) زندگي مي­كنند. هفتاد درصد خانه­هاي شهري با آجر و سيمان و سقف سفالي ساخته شده­اند. بیست و چهار درصد خانه­هاي حومه شهر دائمي و بقيه موقتي هستند. غالب منازل روستايي با كاه و گل، تخته به صورتي قديمي و سنتي و حياط دار با اتاق­هاي نسبتاً بزرگتر ساخته شده و مناسب آب و هواي گرم سريلانكا نيستند. سياست­هاي دولت در ساخت منازل مسكوني دائمي در مناطق شلوغ در سال 1980 کیفیت زندگي را در این مناطق كاهش داده است (A Country Study).

3-7.     نهاد خانواده

اگر چه عوامل تغییر و تحول فرهنگی و اجتماعی به سرعت در  شهرها در حال گسترش یافتن هستند؛ اما با این حال هر دو گروه اجتماعی سینهالی و تامیل همچنان خانواده محور و سنتی هستند.  (Encyclopedia, 1995, ص. 550 c). خانواده یعنی شوهر و فرزندان، مهمترين واحد اجتماعي است. حتي در شرايط بحراني مانند حوادث طبیعی و یا جنگ كه ايجاب مي­كند، چندين خانواده موقتاً يا براي مدتي طولاني در اردوگاهی در كنار همديگر و با هم زندگي كنند، مادر خانواده فقط براي همسر و فرزندانش غذا مي­پزد و محل پخت و پز خودش را نظافت و نگهداري مي­كند. اين موضوع نشانگر جايگاه ويژه "خانواده هسته­اي" (زن و شوهر و فرزندان) است. اقوام و خويشاوندان زن و شوهر پیرامون خانواده يك شبكه اجتماعي را تشكيل مي­دهند. اعضای این شبکه اجتماعی همگي خود را نسبت به خانواده هسته­اي متعهد مي­دانند و از آن پشتيباني می­کنند.

خويشاوندان[19] نزد سينهالي­ها بهترین كساني هستند كه مي­توان با آن­ها معاشرت صميمانه داشت. ازدواج با اقوام در اولویت قرار دارد. به دليل وجود چنين درک و احساسی، جامعه سينهالي جامعه­اي عشیره­ای است. بسياري از جوامع جنوب آسيا و خاورميانه نيز چنين وضعي را دارند و ازدواج­هاي خويشاوندي را بر ازدواج بيرون از شبكه خويشاوندان ترجيح مي­دهند. بنا بر اين افراد روابط ویژه­­ای با عمو، عمه، دايي و خاله، عموزادها و عمه زاده ها، خاله زاده ها و دايي زاده­هایشان دارند. براي این دسته از خویشاوندان ضرب­المثل­هایی در زبان تاميل و سينهالي وجود دارد که بیان­گر این گونه صمیمیت­ها است. در بسياري از روستاها اشخاص در دوران كودكي می­توانند همسر آينده­شان را حدس بزنند؛ بلکه بعضی سال ها پیش از ازدواج شریک زندگی خود را کاملاً می­شناسند. در ميان خانواده­هاي تاميل روابط خويشاوندي به اندازه­اي استوار است كه اگر كسي بخواهد با فردي خارج از فاميل ازدواج كند، اصولاً باید از عمو، عمه، دايي، خاله­اش اجازه بگيرد (مظفری, زن در سریلانکا, 1368, ص. 1).

در خانواده اصولاً زنان مسئول پخت و پز، بزرگ كردن بچه­ها و خانه داري هستند. در خانواده­هاي كشاورز زنان در امر كشت و برداشت نيز كمك مي­كنند. در خانواده­هاي فقيرتر به صورت تمام وقت در مزرعه مشغول هستند. وظيفه مرد حمايت مادي و معنوي همسر و فرزندان، مسئول امور عمومي خانواده، و كسب و كار است. فرزندان تا زمان بلوغ كانون توجهات خانواده هستند. پس از رسیدن به بلوغ لازم، آن­ها نيز نقش مستقلی مي­يابند. دختران در امور خانه و پسران در امور بيروني به خانواده كمك مي­كنند.

فرزندان خانواده­هاي طبقات متوسط و بالاتر تا بيست و چند سالگي مشغول تحصيل هستند. با پایان یافتن تحصیلات، دختران و پسران به امید اشتغال روانه بازار کار می­شوند. بسیاری از شغل­­هایی که در گذشته در انحصار مردان بوده و شغل مردانه به شمار مي­آمده، اکنون به دلیل تغییر شرایط فرهنگی و اجتماعی از انحصار آن­ها در آمده و دختران نیز به این گونه امور اشتغال دارند. تمايل دختران به تحصيلات عاليه جدای از انگیزه فراگیری علم و دانش، ابزاری براي ازدواج ايده­آل نیز به حساب می­آید. بسياري از زنان طبقه متوسط که خانواده­هایشان درآمد کافی دارند، پس از ازدواج  شغل­های اماكن و فضاهای عمومي را رها مي­كنند.

3-8.     ازدواج:

"نظام طبقاتی" (کاست) در میان اقوام سینهالی و تامیل از اهمیت ویژه­ای برخوردار است و سرنوشت تغییر ناپذیری را برای گروه های اجتماعی و اشخاص جامعه تعیین و تعریف می کند. در این نظام طبقاتی هیچ عضو و فردی از یک طبقه مجاز به ازدواج با اعضاء از سایر طبقات اجتماعی نیست. ازدواج فرزندان معمولا به وسیله خانواده و والدین تنظیم می شود هر چند انتخاب همسر توسط فرزندان نیز اکنون به صورت امری پذیرفته شده در آمده است.  

ازدواج یکی از مهمترین واقعه زندگی برای یک سریلانکایی است. پس از توافق طرفین و خانواده ها تمامی مراسم امضای قراردادها، برگزاری مراسم و رفتن به خانه جدید کلاً بر اساس محاسبات نجومی سنتی انجام می شود، تا اطمینان یابند که زندگی را به خوبی و درستی آغاز کرده اند (Customs of Sri Lanka, 2009). میزان درآمد ارتباط مستقیمی در چگونگی برگزاری مراسم ازدواج دارد. بيشتر خانواده­هاي سريلانكايي در آمد زيادي ندارند؛ به همين دليل طرفین تلاش دارند، مراسم ازواجشان را ساده­تر و با کمترین هزينه برگزار ­کنند. ازدواج­هاي خانواده­هاي ثروتمند غالباً خارج از شبكه خويشاوندي و با تشريفات فراوان و هزينه­هاي سنگين انجام مي­شود. خانواده­هاي دو طرف در باره امور مختلف و از جمله جهيزيــه(دوري[20]) مذاكرات زيادی با هم خواهند داشت. بر خلاف آداب و رسوم مردم خاور میانه، داماد ممكن است مبلغ قابل توجهي را به عنوان "دوری" از عروس درخواست كند. البته چنين وصلت­هايي معمولاً روند طولاني جستجو، مشورت­هاي فراوان با واسطه­­هاي امر ازدواج و منجمين را پشت سر دارد. به جز طبقه نخبگان و تحصيل­كرده­ها، بيشتر ازدواج­ها به وسيله خانواده و با نظر موافق پسر و دختر شكل مي­گيرد. در سال هاي اخير به علت ادامه تحصيلات و تلاش برای يافتن شغل مناسب و پايدار، سن ازدواج افزايش يافته است. در سال 1981 متوسط سن مردان در هنگام ازدواج بيست و هفت سال و سن دختران 24 سال بوده است. البته، گاهي خانواده­ها زودتر و پيش از این که فرزندشان به بيست سالگي برسد، اقدام کرده، شخصی را به نامزدي او انتخاب می­کنند و ارتباط زناشویی و زوجیت به این صورت ميان طرفين بر قرار می­گردد. هشتاد و شش درصد زنان و مردان این جزیره تا سي سالگي حداقل يك بار ازدواج  كرده­اند.

اكثر قريب به اتفاق مردان فقط يك همسر دارند، ولي ازدواج مردان با بيش از يك زن منع قانوني ندارد؛ مشروط به اين­كه بتوانند هزينه زندگي را تأمين كنند. بنا بر اين مردان ثروتمنــد مي­توانند بيش از يك همسر داشته باشند. ازدواج يك زن با بيش از يك مرد نيز بلامانع است. در منطقه كندي، خويشاوندي و وراثت از طريق هر كدام از زن و شوهر تداوم و استمرار مي­يابد. هر يك از زن و شوهر مالك دارايي خويش است و مجازات آن را به صورت مساوي ميان فرزندان تقسيم كند، به هر كس بخواهد، ببخشد و يا وقف كند. در مناطق پايين كه مطابق قوانين هلندي­ رومي عمل مي­شود، ازدواج موجب شريك شدن زوجين در دارايي و سرمايه يكديگر مي­گردد. بنا بر اين در هنگام مرگ دارايي  آن ها ميان ورثه تقسيم مي شود.

احوال شخصيه مسلمانان نيز بر اساس فقه اهل سنت است. در اكثر مناطق کشور خانواده­ها ترجيح مي­دهند در نزديكی محل سكونت خویشاوندان شوهر زندگي كنند. بعضی از خانواده­هايي كه فرزند پسر ندارند، دوست دارند امور زندگي و كشاورزي خود را به دامادشان بسپارند.

ازدواج سنتي در مناطق روستايي نيازي به ثبت و برگزاري مراسم عروسي ندارد. در صورت رضايت زن و مرد و والدين­شان، آن­ دو به سادگي می­توانند زندگي با همدیگر را آغاز كنند. اين نوع ازدواج هم اکنون نیز کم و بیش مرسوم؛ ولی در سال های اخیر تعداد آن به شدت رو به كاهش است. سي درصد ازدواج­ها در سال 1964ثبت نشده­اند. اين رقم در سال 1981به ده درصد كاهش يافته است. چنين ازدواج هايي در شرق شمال و ارتفاعات مركزي كشور بيشتر اتفاق مي افتد (مظفری, زن در سریلانکا, 1368, ص. 2).

3-9.     طلاق:

طلاق قانوني در سریلانکا موضوع دشواری نيست. طلاق به شيوه سنتي نيز با رضايت طرفين و خانواده­هايشان صورت مي­گيرد[a1] ؛ با اين حال به دلیل زشت و ناپسند بودن طلاق در میان مردم و فشارهاي اجتماعي آن بر زوجین و خانواده­ها، اكثر ازدواج­ها تداوم دارند. در سال 1981 از هر ده هزار واقعه ازدواج فقط 5/30 مورد به طلاق منجر شده است (مظفری, زن در سریلانکا, 1368, ص. 2).

---

[1] - casta.

[2] - caste.

[3] - jati.

[4] - Goyigama.

[5] - Perahera.

[6] - vasagama.

[7] - gedara.

[8] - Karava.

[9] - Durava.

[10] - Salagama.

[11] - Vahumpura.

[12] - Batgam or Padu.

[13] - Hena and Rada.

[14] - Berava.

[15] - Navandanna.

[16] - Vellala.

[17] - Karaiya.

[18] - Chetti.

[19] - Pavula

[20] - Dowry

---

[a1]با مراجعه آمار جدید شود