دگرگونی اجتماعی در چین: تفاوت میان نسخه‌ها

از دانشنامه ملل
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱: خط ۱:
=== ''آغاز دگرگونی اجتماعی در چین '' ===
در اوایل قرن نوزدهم، فشارهای شدید نظامی، سیاسی،فرهنگی و اقتصادی کشورهای غربی به جامعه­‌ی [[چین]]، زنان چینی را به سمت فساد اخلاقی سوق داد. در چنین شرایطی، از زنان توقع می رفت تا نقش سرنوشت‌سازی را ایفا كنند.  
در اوايل قرن نوزدهم، فشارهای شديد نظامی، سیاسی،فرهنگی و اقتصادی کشورهای غربی به جامعه­‌ی [[چین|چين]]، زنان چينی را به سمت فساد اخلاقی سوق داد. در چنين شرايطی، از زنان توقع می رفت تا نقش سرنوشت‌سازی را ايفا كنند. زنان نويسنده چينی، در اين دوره‌­ی زشت نیز هم­چنان به خلق آثار ادبی خود ادامه دادند تا هويت فردی خود را حفظ و مطرح سازند. در دوره‌های اوليه، غالب زنان نويسنده كه به زبان چينی آثارشان را خلق می كردند، به دربار سلطنتی و حرمسراهای امپراتوری تعلق داشتند. اين زنان غالباً در شهر ممنوعه زندگي مي‌كردند.


پس از هجوم ايدئولوژی غرب، زنان چينی نسبت به شرايط دوران خود اعتراض کرده و دم از استقلال فردی و آزادی زدند، آن­ها حتی بعدها به آنارشيست‌هايی مبدل شدند كه از ترور مردان ديكتاتور ابايی نداشتند. در پی آن، زنان متأثر از نيت و هدف خاص ابرقدرت‌ها، بر آن شدند تا حكومت چينگ (Qing) را سرنگون سازند. آن­ها برای رسیدن به این هدف به تشكيل گروه‌های انتحاری مبادرت ورزيدند. پس از برقراری جمهوری در سال 1911، زنانی كه هم­چنان معترض بودند و نمی توانستند حكومت مائو را تحمل كنند، به آمریکا مهاجرت کرده و «ادبیات زنان زیبا رو» یا «ادبیات زنان چینی» را در این کشور بنا نهادند.
زنان نویسنده چینی، در این دوره‌­ی زشت نیز هم­چنان به خلق آثار ادبی خود ادامه دادند تا هویت فردی خود را حفظ و مطرح سازند. در دوره‌های اولیه، غالب زنان نویسنده كه به [[زبان چینی]] آثارشان را خلق می كردند، به دربار سلطنتی و حرمسراهای امپراتوری تعلق داشتند. این زنان غالباً در [[شهر ممنوعه پکن|شهر ممنوعه]] زندگی می‌كردند.


در قرن 15 و 16، يعنی دوره زمامداری سلسله­‌های مينگ و چينگ، زنان اشراف‌زاده با هويت جديدی ظهور كردند. اين زنان، آزادانه به خلق آثار ادبی خاص خود مبادرت مي‌ورزيدند. در قرن 18 و 19، زنان فاسد دربار نيز به جمع نويسندگان زن چينی اضافه شدند. «ويلت ايديما»، پروفسور آمريكايی مدرس ادبيات چينی در دانشگاه هاروارد معتقد است: «در امپراتوری [[چین|چين]]، زنان شعر می سرودند، نمايشنامه می نوشتند، منظومه می سرودند و داستان می نوشتند. آنها توانسته بودند در دوره‌های خاص تاريخی، برخی گونه‌های ادبی را ارتقا دهند.»
پس از هجوم ایدئولوژی غرب، [[زنان چینی مهاجر|زنان چینی]] نسبت به شرایط دوران خود اعتراض کرده و دم از استقلال فردی و آزادی زدند، آن­ها حتی بعدها به آنارشیست‌هایی مبدل شدند كه از ترور مردان دیكتاتور ابایی نداشتند. در پی آن، زنان متأثر از نیت و هدف خاص ابرقدرت‌ها، بر آن شدند تا حكومت چینگ (Qing) را سرنگون سازند. آن­ها برای رسیدن به این هدف به تشكیل گروه‌های انتحاری مبادرت ورزیدند. پس از برقراری جمهوری در سال 1911، زنانی كه هم­چنان معترض بودند و نمی توانستند حكومت [[مائو تسه تونگ(مائو زدونگ)، بنیانگذار جمهوری خلق چین|مائو]] را تحمل كنند، به آمریکا مهاجرت کرده و «ادبیات زنان زیبا رو» یا «ادبیات زنان چینی» را در این کشور بنا نهادند.


زنان چينی با وجود فعاليت و كار روزانه­‌ی بسيار شديد، پيوسته به خلق آثار مكتوب می­پرداختند و خللی در كار آن­ها پديد نمی آمد. آن­ها با استفاده از قالب‌های ادبی رايج، توانستند تصوير روشن و واضحی از شرايط زندگی زنان عصر خود را مطرح سازند. آن­ها حتی برای ترسيم موقعيت خود و بيان آراء و عقاید مطرح در آن روزگار، از قالب ادبی شعر كه دارای محدوديت‌های خاص است، استفاده كردند. به همين دليل، اشعار خلق شده در آن دوران، بيشتر به صورت توصيفی، شرح كاملی از زندگی انسان‌ها را مطرح می ساخت. لازم به ذكر است كه در برخی از دوران‌ها، گاه آزادی های نسبی بيشتری برای بيان عقايد به زنان داده می شد؛ و با توجه به تغيير شرايط، آزادی به دست آمده از آن­ها پس گرفته مي‌شد. به عنوان نمونه، در خلال جنگ‌هايی که در [[چین]] روی می­داد، زنان از آزادی بيشتری برای بيان عقايد خود برخوردار می شدند. لازم به ذكر است اشعار سروده شده توسط زنان، مورد توجه منتقدين مرد قرار گرفت. آنان با توجه به گرايشات مردانه خود، به نقد و بررسی اين آثار مبادرت می ورزيدند.
در قرن 15 و 16، یعنی دوره زمامداری [[سلسله مینگ]] و [[سلسله چینگ]]، زنان اشراف‌زاده با هویت جدیدی ظهور كردند. این زنان، آزادانه به خلق آثار ادبی خاص خود مبادرت می‌ورزیدند. در قرن 18 و 19، زنان فاسد دربار نیز به جمع نویسندگان زن چینی اضافه شدند. «ویلت ایدیما»، پروفسور آمریكایی مدرس [[ادبیات چینی]] در دانشگاه هاروارد معتقد است:<blockquote>«در امپراتوری [[چین]]، زنان شعر می سرودند، نمایشنامه می نوشتند، منظومه می سرودند و داستان می نوشتند. آنها توانسته بودند در دوره‌های خاص تاریخی، برخی گونه‌های ادبی را ارتقا دهند.»</blockquote>[[زنان چینی مهاجر|زنان چینی]] با وجود فعالیت و كار روزانه­‌ی بسیار شدید، پیوسته به خلق آثار مكتوب می ­پرداختند و خللی در كار آن­ها پدید نمی آمد. آن­ها با استفاده از قالب‌های ادبی رایج، توانستند تصویر روشن و واضحی از شرایط زندگی زنان عصر خود را مطرح سازند. آن­ها حتی برای ترسیم موقعیت خود و بیان آراء و عقاید مطرح در آن روزگار، از قالب ادبی شعر كه دارای محدودیت‌های خاص است، استفاده كردند. به همین دلیل، اشعار خلق شده در آن دوران، بیشتر به صورت توصیفی، شرح كاملی از زندگی انسان‌ها را مطرح می ساخت. لازم به ذكر است كه در برخی از دوران‌ها، گاه آزادی های نسبی بیشتری برای بیان عقاید به زنان داده می شد؛ و با توجه به تغییر شرایط، آزادی به دست آمده از آن­ها پس گرفته می‌شد. به عنوان نمونه، در خلال جنگ‌هایی که در [[چین]] روی می­داد، زنان از آزادی بیشتری برای بیان عقاید خود برخوردار می شدند. لازم به ذكر است اشعار سروده شده توسط زنان، مورد توجه منتقدین مرد قرار گرفت. آنان با توجه به گرایشات مردانه خود، به نقد و بررسی این آثار مبادرت می ورزیدند.


شرایط سخت روزگار باعث می شد تا زنان هنگام خلق آثار، محدودیت‌هایی را خود برای خود ایجاد كنند. در صورتی كه توقع می رفت كه در اشعار سروده شده، نوعی خلوص نیت و بیان احساسات ناب وجود داشته باشد. از موارد استثنای آن روزگار در این زمینه، می توان از زنی به نام «زنگ یون دوان» اسم برد. او به سبك و سیاق زنانه می نوشت، اما چون مردان، مسائل جدی و مهم پیرامونش را مطرح می­ساخت. او اشعار زیادی سرود و این اشعار به خود او تعلق داشت و از هیچ كسی الهام نمی گرفت.


در آن مقطع، نمایشنامه‌نویسی، منظومه‌سرایی و داستان نویسی، از جایگاه پایین‌تری نسبت به سرودن شعر برخوردار بود. چرا كه زنان به یاری ایهام و سایر فنون ادبی، می‌توانستند امیال، آرزوها و ذهنیات خود را به طور غیرمستقیم مطرح سازند و كسی بر آن­ها خرده نگیرد. پس از سپری كردن یك دوره، زنان دریافتند كه در زندگی فردی شان مسائلی وجود دارد كه اگر به زبان شعر بیان شود غیرقابل حس و غیرقابل درك خواهند بود و لازم است برای طرح مسائل مهم زندگی خود، از قالب ادبی داستان استفاده کنند. داستان این امكان را برای آن­ها فراهم می ­ساخت تا به درستی و ریزبینی خاص، مسائل مختلف زنان را از ابعاد مختلف  مورد بررسی و حلاجی قرار دهند.


شرايط سخت روزگار باعث می شد تا زنان هنگام خلق آثار، محدوديت‌هايی را خود برای خود ايجاد كنند. در صورتی كه توقع می رفت كه در اشعار سروده شده، نوعی خلوص نيت و بيان احساسات ناب وجود داشته باشد. از موارد استثنای آن روزگار در اين زمینه، می توان از زنی به نام «زنگ يون دوان» اسم برد. او به سبك و سياق زنانه می نوشت، اما چون مردان، مسائل جدی و مهم پيرامونش را مطرح می­ساخت. او اشعار زيادی سرود و اين اشعار به خود او تعلق داشت و از هيچ كسی الهام نمی گرفت.
داستان می توانست تمامی مسائل گوناگون و خاص زنانه را در نظر مخاطبان منطقی جلوه دهد و آن­ها را با عمق فاجعه آشنا سازد. در صورتی كه شعر، قدرت و انعطاف‌پذیری داستان را در تصویرگری زندگی با تمامی مسائل و رویدادهایش نداشت. در این عصر، مضمون داستانی زنانی كه تك و تنها به سفرهای طولانی رفته و با خطرات مختلفی مواجه می‌شدند، چون نمی خواستند از قوانین و سنت­‌های سخت گیرانه علیه زنان كه غالبا با ازدواج اجباری همراه بود پیروی كنند، رواج داشت. این نوع داستان‌ها، به افسانه و حماسه بیشتر شباهت داشتند. زنان در طی این سفرها، خود را در جامه­‌ی مردانه استتار می كردند.


در آن مقطع، نمايشنامه‌نويسی، منظومه‌سرايی و داستان نویسی، از جايگاه پايين‌تری نسبت به سرودن شعر برخوردار بود. چرا كه زنان به ياری ايهام و ساير فنون ادبی، مي‌توانستند اميال، آرزوها و ذهنيات خود را به طور غيرمستقيم مطرح سازند و كسی بر آن­ها خرده نگيرد. پس از سپری كردن يك دوره، زنان دريافتند كه در زندگی فردی شان مسائلی وجود دارد كه اگر به زبان شعر بيان شود غيرقابل حس و غيرقابل درك خواهند بود و لازم است برای طرح مسائل مهم زندگی خود، از قالب ادبی داستان استفاده کنند. داستان اين امكان را برای آن­ها فراهم می­ساخت تا به درستی و ريزبينی خاص، مسائل مختلف زنان را از ابعاد مختلف  مورد بررسی و حلاجی قرار دهند. داستان می توانست تمامی مسائل گوناگون و خاص زنانه را در نظر مخاطبان منطقی جلوه دهد و آن­ها را با عمق فاجعه آشنا سازد. در صورتی كه شعر، قدرت و انعطاف‌پذيری داستان را در تصويرگری زندگی با تمامی مسائل و رويدادهايش نداشت. در اين عصر، مضمون داستانی زنانی كه تك و تنها به سفرهای طولانی رفته و با خطرات مختلفی مواجه مي‌شدند، چون نمی خواستند از قوانين و سنت­‌های سخت گیرانه علیه زنان كه غالبا با ازدواج اجباری همراه بود پيروی كنند، رواج داشت. اين نوع داستان‌ها، به افسانه و حماسه بيشتر شباهت داشتند. زنان در طی اين سفرها، خود را در جامه­‌ی مردانه استتار می كردند.
ایدیما می گوید:<blockquote>«این طبیعی است كه دختری كه لباس مردانه پوشیده و از خانه گریخته، بخواهد هم­چون مردان زندگی كند و چون مردان رفتار كند. این زن مجبور است توانایی های جسمانی خود را به سطح مردان برساند.»</blockquote>از آنجا كه داستان‌نویسی زنان در این دوران با محدودیت‌های زیاد مواجه بود، تمام آثار خلق شده توسط آن­ها، تحت تأثیر تفكر مردسالارانه بود. در برخی دوره‌های خاص، ناشرین، كه تمامی مرد بودند، از آثار ادبی زنان در [[چین]] حمایت می كردند. در برخی مواقع هم، آثار زنان مورد بی مهری قرار می گرفت. تا اینكه در بخشی از ایالات كوچكی از ایالات جنوبی هونان، زنان روستایی، به صورت مدون و انسجام‌یافته، ادبیات زنان نویسنده را پایه‌گذاری و مطرح ساختند. آن­ها به جای استفاده از زبان چینی، در خلق آثارشان از زبان فونتیك خاصی استفاده می‌كردند. در این مقطع، اولین منظومه‌های ارزشمند، توسط زنان چینی خلق شد. در این قبیل آثار، كه تحت عنوان «كتاب‌های سومین روز» مشهور است، به دختران جوان، پس از سومین روز ازدواج‌شان نامه‌ای ارسال می شد. در این نامه، چنین نوشته شده بود: «زندگی در آینده سخت خواهد بود. پس، مقاوم باش.» در این نوع از داستان‌ها، زن به عنوان محور اصلی شكل‌دهنده­‌ی حوادث به حساب می آمد. این در حالی بود كه تا پایان قرن نوزده، در زندگی حقیقی [[زنان چینی مهاجر|زنان چینی]]، عملاً هیچ گونه تغییر و تحول جدی به وجود نیامد و زنان مؤلف نیز كاملاً به مشکلات زندگی چینی، اشراف داشتند.


ايديما میگويد: «اين طبيعی است كه دختری كه لباس مردانه پوشيده و از خانه گريخته، بخواهد هم­چون مردان زندگی كند و چون مردان رفتار كند. اين زن مجبور است توانايی هاي جسمانی خود را به سطح مردان برساند.»
«كئوجین» یكی از زنان قدرتمند و جسوری بود كه مقارن با پایان دوران امپراتوری در [[چین]] زندگی می‌كرد و به خلق آثار ادبی می­پرداخت. او نخستین زنی بود كه كاملاً دیدگاه‌های زنانه داشت و در عرصه­‌ی ادبیات با همین نگاه قلم­‌فرسایی می‌كرد. او در سال 1907 به دلیل فعالیت شدید علیه امپراتوری «چینگ»(← [[سلسله چینگ]]) اعدام شد. بعد از این، او به یك شخصیت اسطوره‌ای و نمادین برای زنان مبدل شد. او نماد زنان مبارزی شد كه در طول حیات پرمشقت‌شان با سانسور درگیر بودند. او تنها زنی بود كه با شجاعت هرچه تمام‌تر دیدگاه‌های خود را در آثارش مطرح ساخت و از آن­ها دفاع كرد. در صورتی كه بقیه­‌ی [[زنان چینی مهاجر|زنان چینی]]، در آثارشان از جامعه­‌ی مردسالاری حمایت می كردند، چون می‌خواستند این قبیل آثار، مورد حمایت آن­ها قرار گیرد. در واقع، آن­ها علی‌رغم میل باطنی خود، مجبور به سكوت بودند، و واقعیات را كتمان می كردند. صاحب‌نظران مسائل اجتماعی، آن دوره­‌ی خاص را «خانه‌­ی مادری» نام نهاده‌اند. این دوره باعث شد تا زنان جوان، شجاعت لازم را برای طرح مسائل خاص خود و اعلام هویت زنان را پیدا كردند. در تمامی آثار خلق شده در این دوران، اعم از داستان، داستان كوتاه، نمایشنامه و شعر، نوعی مضمون مشترك وجود داشت. مضمونی كه به اختلاف‌های بروز كرده در جامعه و شرح قوانین سنتی نابرابر و دوری جستن زنان از آن­ها اشاره داشت.


بعد از انقلاب ماركسیستی و روی كار آمدن [[مائو تسه تونگ(مائو زدونگ)، بنیانگذار جمهوری خلق چین|مائو]]، زنان درباره عشق مادری سخن راندند، و توانستند زندگی خصوصی خود را به تصویر كشند. آن­ها در بطن آثار خود، به راحتی ‌توانستند احساسات عمیق خود را نسبت به بسیاری از چیزها بیان كنند. نقش‌پذیری زنان با هویت مادرانه و گرفتن چهره و نماد مادری، باعث ‌شد تا محدودیت‌های زنانه هم­چنان باقی بماند. اما هویت جدید، بسیار مورد توجه مردم [[چین]] قرار گرفت، و برای نخستین بار در جامعه­‌ی چینی، از مقام زن تقدیر به عمل آید. همین مسأله موجب شد تا دختران جوان، شجاعت لازم را برای ایفای نقش در جامعه پیدا كنند. در واقع، دختران جوان، برای حضور چشمگیرشان در جامعه، به چنین پشتوانه‌ای نیاز داشتند. از سویی دیگر، ادبیات سوسیالیستی در [[چین]]، در صدد بود برای مردم و خاصه زنان، الگوهای از پیش تعیین شده‌ای ارائه دهد. در نتیجه، زنان به تقابل با آرمان‌ها و اهداف انقلاب كمونیستی برخاستند. در سال 1980، زنان دوباره به مقوله­‌ی مهر مادری و رابطه میان مادر و دختر توجه نشان دادند و به جای پیروی از اهداف كمونیستی(← [[حزب کمونیست و احیای هویت ملی چین|حزب کمونیست)]]، به خلق آثاری در این زمینه مبادرت کردند. در همین دوره بود كه زنی به نام «یولئو جین»، به شرح زندگی عاطفی و عاشقانه­‌ی خود پرداخت و ناراحتی هایی را كه دولت كمونیستی(← [[حزب کمونیست و احیای هویت ملی چین|حزب کمونیست)]]، برای او فراهم ساخته بود، شجاعانه بیان كرد.<ref><sub><big>سابقی محمدعلی(1392). جامعه و فرهنگ چین. تهران: موسسه فرهنگی هنری و انتشاراتی بین الملی الهدی جلد اول ص1090</big></sub></ref>


 
نیز نگاه کنید به [[زنان در خلق ادبیات چینی]]؛ [[ادبیات زنان چینی]]
از آنجا كه داستان‌نويسی زنان در این دوران با محدوديت‌های زياد مواجه بود، تمام آثار خلق شده توسط آن­ها، تحت تأثير تفكر مردسالارانه بود. در برخی دوره‌های خاص، ناشرين، كه تمامی مرد بودند، از آثار ادبی زنان در [[چین|چين]] حمايت می كردند. در برخی مواقع هم، آثار زنان مورد بی مهری قرار می گرفت. تا اينكه در بخشی از ايالات كوچكی از ايالات جنوبی هونان، زنان روستايی، به صورت مدون و انسجام‌يافته، ادبيات زنان نويسنده را پايه‌گذاری و مطرح ساختند. آن­ها به جای استفاده از زبان چينی، در خلق آثارشان از زبان فونتيك خاصی استفاده مي‌كردند. در اين مقطع، اولين منظومه‌های ارزشمند، توسط زنان چينی خلق شد. در اين قبيل آثار، كه تحت عنوان «كتاب‌های سومين روز» مشهور است، به دختران جوان، پس از سومين روز ازدواج‌شان نامه‌ای ارسال می شد. در اين نامه، چنين نوشته شده بود: «زندگی در آينده سخت خواهد بود. پس، مقاوم باش.» در اين نوع از داستان‌ها، زن به عنوان محور اصلی شكل‌دهنده­‌ی حوادث به حساب می آمد. اين در حالي بود كه تا پايان قرن نوزده، در زندگی حقيقی زنان چينی، عملاً هيچ گونه تغيير و تحول جدی به وجود نیامد و زنان مؤلف نيز كاملاً به مشکلات زندگی چينی، اشراف داشتند.
 
«كئوجين» يكي از زنان قدرتمند و جسوری بود كه مقارن با پايان دوران امپراتوری در [[چین|چين]] زندگی مي‌كرد و به خلق آثار ادبی می­پرداخت. او نخستین زنی بود كه كاملاً ديدگاه‌های زنانه داشت و در عرصه­‌ی ادبيات با همين نگاه قلم­‌فرسايی مي‌كرد. او در سال 1907 به دليل فعاليت شديد عليه امپراتوری «چينگ» اعدام شد. بعد از اين، او به يك شخصيت اسطوره‌ای و نمادين برای زنان مبدل شد. او نماد زنان مبارزی شد كه در طول حيات پرمشقت‌شان با سانسور درگير بودند. او تنها زنی بود كه با شجاعت هرچه تمام‌تر ديدگاه‌های خود را در آثارش مطرح ساخت و از آن­ها دفاع كرد. در صورتی كه بقيه­‌ی زنان چينی، در آثارشان از جامعه­‌ی مردسالاری حمايت می كردند، چون مي‌خواستند اين قبيل آثار، مورد حمايت آن­ها قرار گيرد. در واقع، آن­ها علي‌رغم ميل باطنی خود، مجبور به سكوت بودند، و واقعيات را كتمان می كردند. صاحب‌نظران مسائل اجتماعی، آن دوره­‌ی خاص را «خانه‌­ی مادری» نام نهاده‌اند. اين دوره باعث شد تا زنان جوان، شجاعت لازم را براي طرح مسائل خاص خود و اعلام هويت زنان را پيدا كردند. در تمامي آثار خلق شده در این دوران، اعم از داستان، داستان كوتاه، نمايشنامه و شعر، نوعی مضمون مشترك وجود داشت. مضمونی كه به اختلاف‌های بروز كرده در جامعه و شرح قوانين سنتی نابرابر و دوری جستن زنان از آن­ها اشاره داشت.
 
بعد از انقلاب ماركسيستی و روی كار آمدن مائو، زنان درباره عشق مادری سخن راندند، و توانستند زندگی خصوصی خود را به تصوير كشند. آن­ها در بطن آثار خود، به راحتی ‌توانستند احساسات عميق خود را نسبت به بسياری از چيزها بيان كنند. نقش‌پذيری زنان با هويت مادرانه و گرفتن چهره و نماد مادری، باعث ‌شد تا محدوديت‌های زنانه هم­چنان باقي بماند. اما هويت جديد، بسيار مورد توجه مردم [[چین|چين]] قرار گرفت، و برای نخستین بار در جامعه­‌ی چینی، از مقام زن تقدير به عمل آید. همين مسأله موجب شد تا دختران جوان، شجاعت لازم را براي ايفای نقش در جامعه پيدا كنند. در واقع، دختران جوان، براي حضور چشمگيرشان در جامعه، به چنين پشتوانه‌ای نياز داشتند. از سويی ديگر، ادبيات سوسياليستی در [[چین|چين]]، در صدد بود برای مردم و خاصه زنان، الگوهای از پيش تعيين شده‌ای ارائه دهد. در نتيجه، زنان به تقابل با آرمان‌ها و اهداف انقلاب كمونيستی برخاستند. در سال 1980، زنان دوباره به مقوله­‌ی مهر مادری و رابطه ميان مادر و دختر توجه نشان دادند و به جای پيروی از اهداف كمونيستی، به خلق آثاری در اين زمینه مبادرت کردند. در همين دوره بود كه زنی به نام «يولئو جين»، به شرح زندگی عاطفی و عاشقانه­‌ی خود پرداخت و ناراحتی هايی را كه دولت كمونيستی برای او فراهم ساخته بود، شجاعانه بيان كرد.<ref><sub>سابقی محمدعلی(1392). جامعه و فرهنگ چین. تهران: موسسه فرهنگی هنری و انتشاراتی بین الملی الهدی جلد اول ص1090</sub></ref>


== کتابشناسی ==
== کتابشناسی ==

نسخهٔ ‏۱۴ نوامبر ۲۰۲۳، ساعت ۱۷:۰۴

در اوایل قرن نوزدهم، فشارهای شدید نظامی، سیاسی،فرهنگی و اقتصادی کشورهای غربی به جامعه­‌ی چین، زنان چینی را به سمت فساد اخلاقی سوق داد. در چنین شرایطی، از زنان توقع می رفت تا نقش سرنوشت‌سازی را ایفا كنند.

زنان نویسنده چینی، در این دوره‌­ی زشت نیز هم­چنان به خلق آثار ادبی خود ادامه دادند تا هویت فردی خود را حفظ و مطرح سازند. در دوره‌های اولیه، غالب زنان نویسنده كه به زبان چینی آثارشان را خلق می كردند، به دربار سلطنتی و حرمسراهای امپراتوری تعلق داشتند. این زنان غالباً در شهر ممنوعه زندگی می‌كردند.

پس از هجوم ایدئولوژی غرب، زنان چینی نسبت به شرایط دوران خود اعتراض کرده و دم از استقلال فردی و آزادی زدند، آن­ها حتی بعدها به آنارشیست‌هایی مبدل شدند كه از ترور مردان دیكتاتور ابایی نداشتند. در پی آن، زنان متأثر از نیت و هدف خاص ابرقدرت‌ها، بر آن شدند تا حكومت چینگ (Qing) را سرنگون سازند. آن­ها برای رسیدن به این هدف به تشكیل گروه‌های انتحاری مبادرت ورزیدند. پس از برقراری جمهوری در سال 1911، زنانی كه هم­چنان معترض بودند و نمی توانستند حكومت مائو را تحمل كنند، به آمریکا مهاجرت کرده و «ادبیات زنان زیبا رو» یا «ادبیات زنان چینی» را در این کشور بنا نهادند.

در قرن 15 و 16، یعنی دوره زمامداری سلسله مینگ و سلسله چینگ، زنان اشراف‌زاده با هویت جدیدی ظهور كردند. این زنان، آزادانه به خلق آثار ادبی خاص خود مبادرت می‌ورزیدند. در قرن 18 و 19، زنان فاسد دربار نیز به جمع نویسندگان زن چینی اضافه شدند. «ویلت ایدیما»، پروفسور آمریكایی مدرس ادبیات چینی در دانشگاه هاروارد معتقد است:

«در امپراتوری چین، زنان شعر می سرودند، نمایشنامه می نوشتند، منظومه می سرودند و داستان می نوشتند. آنها توانسته بودند در دوره‌های خاص تاریخی، برخی گونه‌های ادبی را ارتقا دهند.»

زنان چینی با وجود فعالیت و كار روزانه­‌ی بسیار شدید، پیوسته به خلق آثار مكتوب می ­پرداختند و خللی در كار آن­ها پدید نمی آمد. آن­ها با استفاده از قالب‌های ادبی رایج، توانستند تصویر روشن و واضحی از شرایط زندگی زنان عصر خود را مطرح سازند. آن­ها حتی برای ترسیم موقعیت خود و بیان آراء و عقاید مطرح در آن روزگار، از قالب ادبی شعر كه دارای محدودیت‌های خاص است، استفاده كردند. به همین دلیل، اشعار خلق شده در آن دوران، بیشتر به صورت توصیفی، شرح كاملی از زندگی انسان‌ها را مطرح می ساخت. لازم به ذكر است كه در برخی از دوران‌ها، گاه آزادی های نسبی بیشتری برای بیان عقاید به زنان داده می شد؛ و با توجه به تغییر شرایط، آزادی به دست آمده از آن­ها پس گرفته می‌شد. به عنوان نمونه، در خلال جنگ‌هایی که در چین روی می­داد، زنان از آزادی بیشتری برای بیان عقاید خود برخوردار می شدند. لازم به ذكر است اشعار سروده شده توسط زنان، مورد توجه منتقدین مرد قرار گرفت. آنان با توجه به گرایشات مردانه خود، به نقد و بررسی این آثار مبادرت می ورزیدند.

شرایط سخت روزگار باعث می شد تا زنان هنگام خلق آثار، محدودیت‌هایی را خود برای خود ایجاد كنند. در صورتی كه توقع می رفت كه در اشعار سروده شده، نوعی خلوص نیت و بیان احساسات ناب وجود داشته باشد. از موارد استثنای آن روزگار در این زمینه، می توان از زنی به نام «زنگ یون دوان» اسم برد. او به سبك و سیاق زنانه می نوشت، اما چون مردان، مسائل جدی و مهم پیرامونش را مطرح می­ساخت. او اشعار زیادی سرود و این اشعار به خود او تعلق داشت و از هیچ كسی الهام نمی گرفت.

در آن مقطع، نمایشنامه‌نویسی، منظومه‌سرایی و داستان نویسی، از جایگاه پایین‌تری نسبت به سرودن شعر برخوردار بود. چرا كه زنان به یاری ایهام و سایر فنون ادبی، می‌توانستند امیال، آرزوها و ذهنیات خود را به طور غیرمستقیم مطرح سازند و كسی بر آن­ها خرده نگیرد. پس از سپری كردن یك دوره، زنان دریافتند كه در زندگی فردی شان مسائلی وجود دارد كه اگر به زبان شعر بیان شود غیرقابل حس و غیرقابل درك خواهند بود و لازم است برای طرح مسائل مهم زندگی خود، از قالب ادبی داستان استفاده کنند. داستان این امكان را برای آن­ها فراهم می ­ساخت تا به درستی و ریزبینی خاص، مسائل مختلف زنان را از ابعاد مختلف  مورد بررسی و حلاجی قرار دهند.

داستان می توانست تمامی مسائل گوناگون و خاص زنانه را در نظر مخاطبان منطقی جلوه دهد و آن­ها را با عمق فاجعه آشنا سازد. در صورتی كه شعر، قدرت و انعطاف‌پذیری داستان را در تصویرگری زندگی با تمامی مسائل و رویدادهایش نداشت. در این عصر، مضمون داستانی زنانی كه تك و تنها به سفرهای طولانی رفته و با خطرات مختلفی مواجه می‌شدند، چون نمی خواستند از قوانین و سنت­‌های سخت گیرانه علیه زنان كه غالبا با ازدواج اجباری همراه بود پیروی كنند، رواج داشت. این نوع داستان‌ها، به افسانه و حماسه بیشتر شباهت داشتند. زنان در طی این سفرها، خود را در جامه­‌ی مردانه استتار می كردند.

ایدیما می گوید:

«این طبیعی است كه دختری كه لباس مردانه پوشیده و از خانه گریخته، بخواهد هم­چون مردان زندگی كند و چون مردان رفتار كند. این زن مجبور است توانایی های جسمانی خود را به سطح مردان برساند.»

از آنجا كه داستان‌نویسی زنان در این دوران با محدودیت‌های زیاد مواجه بود، تمام آثار خلق شده توسط آن­ها، تحت تأثیر تفكر مردسالارانه بود. در برخی دوره‌های خاص، ناشرین، كه تمامی مرد بودند، از آثار ادبی زنان در چین حمایت می كردند. در برخی مواقع هم، آثار زنان مورد بی مهری قرار می گرفت. تا اینكه در بخشی از ایالات كوچكی از ایالات جنوبی هونان، زنان روستایی، به صورت مدون و انسجام‌یافته، ادبیات زنان نویسنده را پایه‌گذاری و مطرح ساختند. آن­ها به جای استفاده از زبان چینی، در خلق آثارشان از زبان فونتیك خاصی استفاده می‌كردند. در این مقطع، اولین منظومه‌های ارزشمند، توسط زنان چینی خلق شد. در این قبیل آثار، كه تحت عنوان «كتاب‌های سومین روز» مشهور است، به دختران جوان، پس از سومین روز ازدواج‌شان نامه‌ای ارسال می شد. در این نامه، چنین نوشته شده بود: «زندگی در آینده سخت خواهد بود. پس، مقاوم باش.» در این نوع از داستان‌ها، زن به عنوان محور اصلی شكل‌دهنده­‌ی حوادث به حساب می آمد. این در حالی بود كه تا پایان قرن نوزده، در زندگی حقیقی زنان چینی، عملاً هیچ گونه تغییر و تحول جدی به وجود نیامد و زنان مؤلف نیز كاملاً به مشکلات زندگی چینی، اشراف داشتند.

«كئوجین» یكی از زنان قدرتمند و جسوری بود كه مقارن با پایان دوران امپراتوری در چین زندگی می‌كرد و به خلق آثار ادبی می­پرداخت. او نخستین زنی بود كه كاملاً دیدگاه‌های زنانه داشت و در عرصه­‌ی ادبیات با همین نگاه قلم­‌فرسایی می‌كرد. او در سال 1907 به دلیل فعالیت شدید علیه امپراتوری «چینگ»(← سلسله چینگ) اعدام شد. بعد از این، او به یك شخصیت اسطوره‌ای و نمادین برای زنان مبدل شد. او نماد زنان مبارزی شد كه در طول حیات پرمشقت‌شان با سانسور درگیر بودند. او تنها زنی بود كه با شجاعت هرچه تمام‌تر دیدگاه‌های خود را در آثارش مطرح ساخت و از آن­ها دفاع كرد. در صورتی كه بقیه­‌ی زنان چینی، در آثارشان از جامعه­‌ی مردسالاری حمایت می كردند، چون می‌خواستند این قبیل آثار، مورد حمایت آن­ها قرار گیرد. در واقع، آن­ها علی‌رغم میل باطنی خود، مجبور به سكوت بودند، و واقعیات را كتمان می كردند. صاحب‌نظران مسائل اجتماعی، آن دوره­‌ی خاص را «خانه‌­ی مادری» نام نهاده‌اند. این دوره باعث شد تا زنان جوان، شجاعت لازم را برای طرح مسائل خاص خود و اعلام هویت زنان را پیدا كردند. در تمامی آثار خلق شده در این دوران، اعم از داستان، داستان كوتاه، نمایشنامه و شعر، نوعی مضمون مشترك وجود داشت. مضمونی كه به اختلاف‌های بروز كرده در جامعه و شرح قوانین سنتی نابرابر و دوری جستن زنان از آن­ها اشاره داشت.

بعد از انقلاب ماركسیستی و روی كار آمدن مائو، زنان درباره عشق مادری سخن راندند، و توانستند زندگی خصوصی خود را به تصویر كشند. آن­ها در بطن آثار خود، به راحتی ‌توانستند احساسات عمیق خود را نسبت به بسیاری از چیزها بیان كنند. نقش‌پذیری زنان با هویت مادرانه و گرفتن چهره و نماد مادری، باعث ‌شد تا محدودیت‌های زنانه هم­چنان باقی بماند. اما هویت جدید، بسیار مورد توجه مردم چین قرار گرفت، و برای نخستین بار در جامعه­‌ی چینی، از مقام زن تقدیر به عمل آید. همین مسأله موجب شد تا دختران جوان، شجاعت لازم را برای ایفای نقش در جامعه پیدا كنند. در واقع، دختران جوان، برای حضور چشمگیرشان در جامعه، به چنین پشتوانه‌ای نیاز داشتند. از سویی دیگر، ادبیات سوسیالیستی در چین، در صدد بود برای مردم و خاصه زنان، الگوهای از پیش تعیین شده‌ای ارائه دهد. در نتیجه، زنان به تقابل با آرمان‌ها و اهداف انقلاب كمونیستی برخاستند. در سال 1980، زنان دوباره به مقوله­‌ی مهر مادری و رابطه میان مادر و دختر توجه نشان دادند و به جای پیروی از اهداف كمونیستی(← حزب کمونیست)، به خلق آثاری در این زمینه مبادرت کردند. در همین دوره بود كه زنی به نام «یولئو جین»، به شرح زندگی عاطفی و عاشقانه­‌ی خود پرداخت و ناراحتی هایی را كه دولت كمونیستی(← حزب کمونیست)، برای او فراهم ساخته بود، شجاعانه بیان كرد.[۱]

نیز نگاه کنید به زنان در خلق ادبیات چینی؛ ادبیات زنان چینی

کتابشناسی

  1. سابقی محمدعلی(1392). جامعه و فرهنگ چین. تهران: موسسه فرهنگی هنری و انتشاراتی بین الملی الهدی جلد اول ص1090