کتابخانه های عمومی در چین

تأسيس كتابخانه‌هاي عمومي

در اواخر قرن نوزدهم، چین به تدریج درهای خود را به روی غرب گشود. برخی از نخبگان سیاسی و دانشگاهی نیز ایده‌­های علمی پیشرفته‌­ی غربی را پذیرفته و به دنبال آن فرهنگ و علوم غربی را در چین رواج دادند.

از آنجا كه كتابخانه مهم­ترین مركز نشر ایده‌­ها و دانش جدید بود، شمار زیادی كتابخانه در همین دوران در سطوح مركزی و استانی و توسط ارگان‌­های دولتی و مدارس و دانشگاه­‌های وابسته به مسیونرهای مذهبی تاسیس شد. كتابخانه­‌ی مشهور «برج گویوئه» نخستین كتابخانه­‌ی مدرن چینی، در سال 1902 تأسیس شد كه یكی از اهداف آن روشنگری و احیای فكری مردم از طریق آموزش بود. در این برج كتاب­‌های غربی و روزنامه‌­های جدیدالانتشار و نشریات ادواری این كشورها در اختیار مردم قرار می­‌گرفت و درب سالن­‌های مطالعه­‌ی این كتابخانه، برخلاف گذشته، به روی عموم مردم باز بود. این كتابخانه، تنها یك مركز نگهداری كتاب نبود، بلكه از طریق آن خدمات مفید دیگری هم به خوانندگان كتاب ارایه می­‌شد.

با شروع قرن بیستم، شمار بیشتری از كتابخانه­‌های مدرن در استان­‌های جِه ­جیانگ، هوبِی، فوجیان و هونان تأسیس و درهای این مراكز به روی عموم مردم گشوده شد. تا سال 1914، مجموعا 18 كتابخانه­‌ی استانی در چین ساخته شد و كتابخانه­‌ی پایتخت كه اكنون به كتابخانه­‌ی ملی چین تبدیل شده است، در سال 1912 به صورت رسمی افتتاح و در اختیار علاقمندان قرار گرفت. هم­زمان، كتابخانه‌­های دانشگاهی نیز قارچ گونه در سرتاسر کشور راه اندازی شدند كه از جمله­‌ی آن­ها می­‌توان به كتابخانه­‌ی دانشگاه پایتخت، كتابخانه‌­ی دانشگاه چینگ ­خوا و كتابخانه­‌ی دانشگاه تربیت معلم پكن اشاره كرد. در دهه­­‌ی 1930، تمامی دانشگاه­‌ها و دانشكده‌­های سراسر چین، دارای كتابخانه­‌ی ویژه­‌ی خود بودند. مضافا این­كه، شماری كتابخانه‌­ی تخصصی و شخصی نیز به ­وجود آمد. در سال 1938، شمار كتابخانه­‌های چین به 5196 باب رسید ولی به دلیل تشدید جنگ داخلی و آغاز جنگ ضد ژاپنی، تنها 391 باب از این كتابخانه­‌ها توانستند تا سال 1949 كه جمهوری خلق چین تأسیس شد، به کار خود ادامه دهند.

توسعه­‌ی کتابخانه‌­های عمومی پس از تأسیس چین نو

در بیش از شصت سال پس از تأسیس جمهوری خلق چین، سیستم کتابداری و كتابخانه‌­ای در چین به سرعت رشد كرده و شامل كتابخانه­‌های عمومی، دانشگاهی، پژوهشی و تخصصی، شخصی و انواع كتابخانه‌­های دیجیتالی می­‌گردد. طبق آمار، در سال 2009، شمار انواع كتابخانه‌­ها در سراسر چین به بیش از 258 هزار باب رسید. بر اساس آمار رسمی، شمار كتابخانه­‌های عمومی در سراسر كشور چین، بیش از 2850 باب با مجموع 85/5 میلیارد جلد كتاب می­‌باشد.

افزون بر این، در ساختار فیزیکی و سيستم‌­هاي حفظ و نگهداری و قابليت­‌هاي حرفه­‌اي و سطح و كيفيت ارايه­‌ی خدمات كتابخانه­‌اي نیز تحول و بهبود چشمگيري حاصل شده است. در حال­ حاضر، دولت چین با اختصاص سرمايه‌­هاي بيشتر، به توسعه­‌ی كتابخانه­‌هاي كشور پرداخته و مقررات و قوانين ویژه‌­ای برای توسعه و مديريت امور کتابخانه­‌هاي كشور تنظيم به اجرا گذاشته شده است.

تعداد كتابخانه هاي عمومي در مناطق مختلف چین

منطقه (استان-شهر)	تعداد كتابخانه هاي عمومي	تعداد كتابها (1000)	طول قفسه ها	تعداد امانت گيرندگان كتاب	تعداد مراجعه كنندگان (سال 2009)	تعداد صندليهاي موجود
پكن	24	15888	145	3886	8900	12938
تين جين	31	11587	103	2521	6370	9486
خه بِي	164	15492	296	3820	5279	20457
شنسي	126	11764	146	1449	2415	14732
مغولستان داخلي	113	8704	297	1513	2419	16607
ليائونينگ	128	27849	1017	6077	14071	28395
جي لين	66	13384	214	1906	4431	13486
هيلونگ جيانگ	100	15716	216	2350	5604	16705
شانگهاي	29	65934	431	5561	14525	16839
جيانگسو	109	40710	2110	14811	24448	35436
جه جيانگ	96	35517	561	12144	27854	34924
آنخويي	89	11362	189	3552	5777	15380
فوجيان	85	15424	274	6366	11288	22071
جيانگشي	108	14736	180	3072	5157	22037
شاندونگ	150	35153	515	9193	15439	36011
خِه نان	142	17245	290	5892	9532	23680
خوبِي	107	21813	1042	5971	10468	27328
خونَن	120	18394	365	4641	9582	28552
گواندونگ	133	43674	677	12375	25360	28289
گوانگشي	100	17597	321	3683	7738	22649
خَي نَن	20	3407	234	993	1340	4430
چونگ چينگ	43	9880	121	2903	7603	10308
سيچوان	156	24804	1198	5375	9489	26160
گويجو	93	8003	147	1445	2134	12172
يون نَن	150	15079	426	3897	7700	20352
تبت	4	500	24	9	22	686
شانسي	112	10588	167	1903	2581	12656
گَنسو	93	9510	169	1981	3290	12529
چينگ خَي	44	4023	85	187	429	3062
نينگ شيا	20	4350	93	745	1556	5298
سين كيانگ	94	9338	111	1818	3545	11314
جمع كل	2850	585206	12163	132771	258573	601519

Chinese Statistical Rear Book-2010. Statistics on Public Library by Region (2009)منبع:

متنوع و ديجيتالي شدن خدمات كتابخانه­‌هاي عمومي چین

پس از گذشت سه دهه از اجرای اصلاحات، باتوجه به گسترش استفاده از فناوري نوين اطلاع‌رسانی، تحول جديدي در توسعه­‌ی كتابخانه‌­هاي چین به وجود آمده و درحال حاضر، شمار زيادي از كتابخانه‌­هاي اين كشور برای ارایه‌­ی خدمات کتابخانه­‌ای، از فناوري ديجيتالي استفاده مي‌­كند. در عصر انفجار اطلاعات، يك كتابخانه در صورتي مي­‌تواند به حيات مدرن خود ادامه داده و با همتايان خود به رقابت بپردازد كه از سيستم­‌هاي جدید فن­اوری ديجيتالي به بهترين نحو استفاده كرده و با منابع کتابخانه‌­های بزرگ و حرفه‌­ای در سطح جهاني و ملي ارتباط داشته باشد. امروزه در چین، سيستم كتابخانه‌­ی ديجيتالي با سرعت هرچه تمام­تر درحال شكل‌گیری و توسعه است. هر كتابخانه مي­‌كوشد تا سيستم مديريت اطلاع رساني، سايت اينترنتي، و خدمات دیجیتالی خود را ايجاد و به روز کند. در اين زمینه، كتابخانه‌­ی ملي چین، مركز اطلاع‌رساني و اسناد آكادمي علوم چین و كتابخانه­‌ی دانشگاه چینگ­خوا، نه تنها پيشتاز هستند، بلکه مسئولیت دیجیتالی کردن تمام کتابخانه‌های عمومی مهم چین و ایجاد شبکه­‌های گسترده‌­ی کتابخانه‌­ی دیجیتالی مادر را بر عهده دارند. باتوجه به جمعيت زياد كشور چین و گستردگي خوانندگان كتاب، تعدادي كتابخانه‌­ی تخصصي با تنوع و کاربرد خاص، مانند کتابخانه­‌ها­ی کودکان، نابینایان، پژوهشگران، نسخ خطی، و... که هر کدام در زمینه‌­ی خاص تخصص داشته و  خدمات ویژه­‌ای ارایه­ می­کنند نیز راه اندازي شده است. براي نمونه، كتابخانه‌­ی ملی چین و كتابخانه­‌ی شانگهاي، به لحاظ تنوع، گستردگي، دارا بودن مجموعه‌­هاي فراگير كتاب و تسهيلات پيشرفته، برتري­‌هاي زيادي نسبت به ساير كتابخانه­‌ها دارند و كتابخانه­‌ی «تيَن­يي» و کتابخانه­‌ی جدید پایتخت نيز از نظر ارائه‌­ی كتب قديمي و نادر و كمياب براي علاقه‌مندان جذابيت زيادي دارد.