هنر خوشنویسی چینی

هنر فاخر خوشنویسی چینی

خوشنویسی یکی از هنر­هایی است که در میان گنجینه­های غنی هنر چینی از جایگاه ممتازی برخور دار است. هنر خوشنویسی چین در طول بیش از 3000سال توسعه یافته و گسترش پیدا کرده و بخش مهمی از فرهنگ سنتی چین به شمار می­آید. هنر خوشنویسی چینی به کشورهای ژاپن، کره، سنگاپور، مالزی، و هرجایی که جماعت چینی ساکن شده گسترش یافته و محبوبیت آن هم­چنان در حال افزایش است.

سبک­های مختلف خوشنویسی

خوشنویسی چینی محصول 5000 سال فرهنگ چین است. در طول تاریخ، تعداد خیلی زیادی از خوشنویسان پدید آمده اند. وانگ­شی­جی (Wang Xuzhou)(379-321 میلادی) و پسرش وانگ­شیان­جی (Wang Xianzhi)(386-344 میلادی) متعلق به دوران سلسله­‌ی جین شرقی(420-317 میلادی) در خوشنویسی سبک زیبا و جریان پایداری را پدید آوردند که در نسل‌­های بعدی نیز خیلی مورد پسند بود. اویانگ شون (Ouyang Xun)(641-557 میلادی)، چوسوی لیانگ (Chu Suiliang)(658-596 میلادی)، یان جِن چینگ(Yan Zhenqing)(784-708 میلادی) و لیو گونگ چوان (Liu Gongquan)(865-778 میلادی) دوران سلسله­‌ی تانگ(907-618 میلادی) هرکدام سبک خاص نوشتاری را پدید آوردند که از سوی نسل­های بعدی مورد استقبال و تقلید واقع شد. جانگ شو (Zhang Xu)و خووَی سو (Huai Su)(785-725 میلادی) هم متعلق به دوران سلسله‌­ی تانگ، سبک خوشنویسی خط شکسته­‌ی زیبایی را ابداع کردند. سوشی (Su Shi)(1101-1037 میلادی)، خوانگ تینگ جیان (Huang Tingjian)(1105-1045 میلادی) و می­فِی (Mi Fei)(1107-1051 میلادی) عصر سلسله­‌ی سونگ( 1279-960 میلادی) همگی به خاطر خط شکسته و پیوسته نویسی شهرت داشتند. در دوران چینگ(1911-1644 میلادی)، خوشنویسان به دو مکتب تقسیم شدند: مکتب خوشنویسی حکاکی روی سنگ و مکتب خوشنویسی کتابت روی کاغذ. یو یوو­رِن(1964-1879 میلادی) هر دو مکتب را یکی کرد تا مکتب جدیدی درست کند. تمام این هنرمندان خوشنویس هر کدام سبک خاص خود را داشتند: سبک«زیبایی با طراوت طبیعی» وانگ­شی­جی، سبک «زیبایی زمخت و خشن» یان جِن­چینگ، سبک«زیبایی تازه و روشن» می­فِی و خوانگ تینگ­جیان، سبک «زیبایی همراه باطراوت و ظریف»جانگ­شو و خووَی­سو و سبک «زیبایی مرموز و ناهنجار» سوشی و جِنگ بانچیائو (Zheng Banqiao)(1765-1693 میلادی). تاریخ درخشان خوشنویسی و دستاورد نسل‌­هایی از این خوشنویسان، بخش مهمی از تاریخ فرهنگ چین را شکل می­دهند.

دوجنبه از هنر خوشنویسی چینی آن را از سایر هنر­های خوشنویسی متمایز می­کند: طبیعت کاراکتر چینی و استفاده از قلم مو. ساختار کاراکتر­های چینی، که هر کدام فضای مربعی را اشغال می­کنند، و مفاهیم ضمنی غنی آن­ها این کاراکتر­ها را به وسیله‌­ی ایده‌­آلی برای خوشنویسی تبدیل کرده است. روانی و قابلیت انعطاف و ارتجاعی قلم مو از آن­ها ابزار مناسبی برای ایجاد سبک­‌های قابل تغییر خوشنویسی درست کرده است. خوشنویسی انواع و اندازه‌­های مختلف کاراکترها، نیاز به قلم مو­های مختلف و متنوعی دارند.

عوامل مؤثر در خوشنویسی چینی

در خوشنویسی چینی سه عامل دخیل است: 1- قابلیت مانور دادن. این امر نیازمند چالاکی و مهارت هنرمند در کنترل قلم مو، حرکت علمی انگشتان، بازو و بدن و کاربری مؤثر جوهر است. قلم مو بایستی برای حرکت درست روی کاغذ، با سرعت مناسب و نیروی مورد نیاز، سریع یا آهسته، سبک یا سنگین، با به سمت بالا کشیدن یا پایین آوردن تیزی قلم برای شکل دهی سبک­‌های متنوع، برش میانی و یا جانبی، یا پنهان و آشکار کردن نقاط کنترل شود. خطوط باید با قدرت نوشته شوند، حس مفهومی بروز دهند، مثل رگ­‌ها، استخوان‌­ها، خون و جسم بدن انسان. 2- ساختار. این موضوع مربوط به طراحی و اسکلت حالت­‌ها و به کار بستن حرکت قلم مو است. این موضوع بر ساختار متعادل، فراز و فرود، سرکش گذاشتن و ایجاد فرو رفتگی، رو به بالا حرکت کردن و وارونه شدن قلم مو، کناره داشتن، میان تهی کردن، پوشش دادن، و زیاد و کم کردن تأکید می­کند، تا تلفیقی از حرکت­‌های هر نویسه سرشار از سرزندگی وهیجان باشد. 3- سبک. این موضوع به ذوق و سلیقه، سبک و کیفیت کار هنر مند خوشنویس مربوط است. این جنبه نیاز به بیان ماهرانه­‌ی احساس ترکیب زیبایی در قالب و در کیفیت کار دارد تا بتواند در نتیجه­‌ی الهام بخشی خالق اثر، تجسم درخشانی داشته باشد. قابلیت انعطاف قلم مو و ساختار، تکنیک­‌هایی هستند که برای خلق زیبایی در قالب و کیفیت به کار برده می­شوند. ولی سبک، نشان دهنده‌­ی تخصص و چیرگی خالق اثر، جدای از دستاورد او در خوشنویسی است. سبک مهمتر از همه چیز است، ولی نمی­تواند از زیبایی در شکل و محتوا جدا باشد. یک اثر زیبای خوشنویسی باید دارای هر دو جنبه باشد.

خوشنویسی چینی هنری است که بر شکل منحصر به فرد نویسه‌­های چینی مبتنی است که از نوشته­‌های روی لاکِ لاک پشت­‌ها و استخوان­‌های گاو تا «دَجوان(Dazhuan)» و «شیائوجوان (Xiaozhuan)»(نویسه­‌های مخصوص درست کردن مُهر (ارزش هنری یک اثر نقاشی و یا خوشنویسی در چین علاوه بر اصل کار به مهری که روی این اثر زده شده نیز هست. ارزش مهر تقریباً معادل ارزش خود اثر است. بنابر این هنرمندان برای به نمایش گذاشتن مهارت هنری خود به مهری که روی اثرشان می زنند هم اهمیت زیادی می دهند. از این رو برای ساختن مهر کاراکتر خاصی ابداع می کنند که با کاراکتر های معمول نوشتاری فرق دارند.)، خوشنویسی رسمی، خوشنویسی معمولی، خوشنویسی پیوسته و خط شکسته، توسعه یافته است. اگر ما نوشتن را (در هر زبانی) به عنوان اولین اختراع بزرگ فرهنگ انسانی به پذیریم، آنگاه خوشنویسی دومین اختراع بزرگ فرهنگ چین است که بر نویسه‌­های چینی استوار است. خوشنویسی، برخلاف نوشته‌­هایی که برای ارتباطات اجتماعی نوشته می­شوند، هنری است که برای بیان ایده­‌ها، کمالات هنری، و احساسات خوشنویس مورد استفاده قرار می­گیرد. خوشنویسی بیان نمادین فرهنگ، تاریخ و زندگی در دوران­‌های مختلف، فرهنگی محسوس به موازات اعتقادات، و واسطه‌­ای برای انتقال هرنوع اطلاعات فرهنگی است. خوشنویسی چینی، ترکیبی از زیبایی نقاشی و موسیقی و رقص است. جلال و شکوه آهنگ موسیقی، حالات رقص و طرح‌­های نقاشی را با هم یک­جا دارد. شکل، کیفیت، حالت، سبک و استدلال را با هم در آمیخته، تا ماهیتی انتزاعی برای ایجاد احساس پایدار زیبایی بسازد.