مراکز پژوهشی مصر: تفاوت میان نسخه‌ها

از دانشنامه ملل
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۴: خط ۴:


=== [[مراکز پژوهشی دانشگاهی مصر|مراکز مطالعاتی و پژوهشی دانشگاهی]] ===
=== [[مراکز پژوهشی دانشگاهی مصر|مراکز مطالعاتی و پژوهشی دانشگاهی]] ===
بیشترین مراکز و مؤسسات مطالعاتی و پژوهشی دانشگاهی مصر، وابسته به دانشگاه [[قاهره]] و دانشکده‌­های آن است که از جمله آنها: مرکز پژوهش­‌های شرقی، مرکز پژوهش‌­های میراث علمی و مرکز مطالعات آینده پژوهی است. مرکز پژوهش­‌های شرقی این دانشگاه که در سال 1989 تأسیس شده است علاوه بر انجام پژوهش­‌هایی در زمینه موضوعات شرقی دارای کتابخان‌ه­ای تخصصی در همین زمینه است و مجموعه‌­ای قابل توجه از منابع و مراجع به زبان­‌های گوناگون از جمله عربی، عبری، فارسی و ترکی در موضوعات ادبیات، زبان و تاریخ مشرق زمین در اختیار دانشجویان و پژوهشگران مصری و عرب قرار می­‌دهد. همچنین مجله «رسالة المشرق» در زمینه مطالعات شرقی نیز توسط این مرکز انتشار می­‌یابد.
بیشترین مراکز و مؤسسات مطالعاتی و پژوهشی دانشگاهی مصر، وابسته به دانشگاه [[قاهره]] و دانشکده‌­های آن است که از جمله آنها: مرکز پژوهش­‌های شرقی، مرکز پژوهش‌­های میراث علمی و مرکز مطالعات آینده پژوهی است. مرکز پژوهش­‌های شرقی این دانشگاه که در سال 1989 تأسیس شده است علاوه بر انجام پژوهش­‌هایی در زمینه موضوعات شرقی دارای کتابخانه‌­ای تخصصی در همین زمینه است و مجموعه‌­ای قابل توجه از منابع و مراجع به زبان­‌های گوناگون از جمله عربی، عبری، فارسی و ترکی در موضوعات ادبیات، زبان و تاریخ مشرق زمین در اختیار دانشجویان و پژوهشگران مصری و عرب قرار می­‌دهد. همچنین مجله «رسالة المشرق» در زمینه مطالعات شرقی نیز توسط این مرکز انتشار می­‌یابد.


دانشکده‌­های این دانشگاه نیز دارای مراکز مطالعاتی متعددی است که از جمله مرکز مطالعات و پژوهش‌­های اجتماعی، مرکز مطالعات و پژوهش‌­های تاریخی وابسته به دانشکده ادبیات، مرکز مطالعات و پژوهش‌­های حقوق بشر و مرکز مطالعات حقوق و مسائل فقه معاصر وابسته به دانشکده حقوق، مرکز مطالعات آسیایی، مرکز مطالعات و پژوهش‌­های سیاسی، مرکز مطالعات آمریکا، مرکز مطالعات اروپا و مرکز مطالعات تمدنی و گفتگوی فرهنگ‌­ها وابسته به دانشکده اقتصاد و علوم سیاسی، مرکز مطالعات افکار عمومی وابسته به دانشکده رسانه و نیز مرکز مطالعات و پژوهش‌های اسلامی وابسته به دانشکده دارالعلوم را می­توان نام برد. ارگان این مرکز مطالعاتی، فصلنامه «الدراسات الاسلامیة» است.
دانشکده‌­های این دانشگاه نیز دارای مراکز مطالعاتی متعددی است که از جمله مرکز مطالعات و پژوهش‌­های اجتماعی، مرکز مطالعات و پژوهش‌­های تاریخی وابسته به دانشکده ادبیات، مرکز مطالعات و پژوهش‌­های حقوق بشر و مرکز مطالعات حقوق و مسائل فقه معاصر وابسته به دانشکده حقوق، مرکز مطالعات آسیایی، مرکز مطالعات و پژوهش‌­های سیاسی، مرکز مطالعات آمریکا، مرکز مطالعات اروپا و مرکز مطالعات تمدنی و گفتگوی فرهنگ‌­ها وابسته به دانشکده اقتصاد و علوم سیاسی، مرکز مطالعات افکار عمومی وابسته به دانشکده رسانه و نیز مرکز مطالعات و پژوهش‌های اسلامی وابسته به دانشکده دارالعلوم را می‌­توان نام برد. ارگان این مرکز مطالعاتی، فصلنامه «الدراسات الاسلامیة» است.


همچنین مؤسسه مطالعات و پژوهش‌­های آفریقایی با دو مرکز مطالعاتی ­(آفریقا، و سودان) از دیگر مراکز و مؤسسات مطالعات و پژوهشی دانشگاه قاهره است.<ref>برگرفته از .<nowiki>https://www.cu.edu.eg</nowiki> (2015)</ref>
همچنین مؤسسه مطالعات و پژوهش‌­های آفریقایی با دو مرکز مطالعاتی ­(آفریقا، و سودان) از دیگر مراکز و مؤسسات مطالعات و پژوهشی دانشگاه قاهره است.<ref>برگرفته از .<nowiki>https://www.cu.edu.eg</nowiki> (2015)</ref>
 
[[پرونده:دانشگاه الزقازيق.png|پیوند=http://wiki.icro.ir/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87%20%D8%A7%D9%84%D8%B2%D9%82%D8%A7%D8%B2%D9%8A%D9%82.png|بندانگشتی|دانشگاه الزقازيق]]
مرکز مطالعات اسرائیل از جمله مراکز مطالعاتی وابسته به دانشگاه الزقازیق است که در سال 2007 تأسیس شد و به عنوان اولین مرکز مطالعاتی درباره اسرائیل در سطح دانشگاه‌­های مصر شناخته می‌­شود. هدف اساسی این مرکز رصد و مطالعه تحولات سیاسی (داخلی و خارجی) اسرائیل و شناخت سیاست­‌های این رژیم اشغالگر در همه سطوح از جمله: مسائل سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و نظامی، روابط آن با دیگر کشورهای جهان و تأثیر این روابط بر سیاست­‌های بین‌­المللی و نیز همکاری­‌های منطقه­ای این رژیم است. این مرکز همچنین به مراکز و مؤسسات مرتبط با مطالعات اسرائیل خدمات علمی و آموزشی ارائه می‌کند. برگزاری دوره‌های آموزشی زبان عبری از دیگر برنامه‌های این مرکز مطالعاتی است.<ref>برگرفته از .<nowiki>https://www.zu.edu.eg</nowiki> (2015)</ref>
مرکز مطالعات اسرائیل از جمله مراکز مطالعاتی وابسته به دانشگاه الزقازیق است که در سال 2007 تأسیس شد و به عنوان اولین مرکز مطالعاتی درباره اسرائیل در سطح دانشگاه‌­های مصر شناخته می‌­شود. هدف اساسی این مرکز رصد و مطالعه تحولات سیاسی (داخلی و خارجی) اسرائیل و شناخت سیاست­‌های این رژیم اشغالگر در همه سطوح از جمله: مسائل سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و نظامی، روابط آن با دیگر کشورهای جهان و تأثیر این روابط بر سیاست­‌های بین‌­المللی و نیز همکاری­‌های منطقه­ای این رژیم است. این مرکز همچنین به مراکز و مؤسسات مرتبط با مطالعات اسرائیل خدمات علمی و آموزشی ارائه می‌کند. برگزاری دوره‌های آموزشی زبان عبری از دیگر برنامه‌های این مرکز مطالعاتی است.<ref>برگرفته از .<nowiki>https://www.zu.edu.eg</nowiki> (2015)</ref>


خط ۲۵: خط ۲۵:


==== [[مرکز مطالعات سیاسی و استراتژیک مصر|مرکز مطالعات سیاسی و استراتژیک]] ====
==== [[مرکز مطالعات سیاسی و استراتژیک مصر|مرکز مطالعات سیاسی و استراتژیک]] ====
وابسته به مؤسسه مطبوعاتی الاهرام [i]، یکی از مراکز پژوهشی مطرح در مصر و در سطح کشورهای عربی است. مأموریت این مرکز که در سال 1962 تأسیس شده است ابتدا به مسئله فلسطین و منازعه اعراب و اسرائیل محدود بود و از سال 1996 به دیگر موضوعات گسترش یافت. امروز محور فعالیت­‌های پژوهشی این مرکز، مسائل سیاسی و استراتژیک مصر، منطقه و جهان است. این مرکز مطالعاتی دارای بخش­‌هایی چون: مطالعات عربی، نظام­‌های سیاسی، روابط بین­‌المللی، اقتصادی، اجتماعی، رسانه، نظامی، اسرائیل، خلیج فارس و مسائل انقلاب مصر است. نتیجه مطالعات و پژوهش‌­های این مرکز در قالب کتاب، نشریه و جزوه و نیز از طریق پایگاه اینترنتی بازتاب داده می­‌شود. مهمترین نشریات ماهنامه این مرکز عبارت است از: «مختارات استراتیجیة»، «مختارات اسرائیلیة» و «مختارات ایرانیة». ماهنامه مختارات استراتیجیة همه ماهه به یکی از موضوعات اساسی داخلی مصر و یا جهان عرب و خاورمیانه می‌­پردازد. مختارات اسرائیلیة نیز گزیده مسائل و تحولات داخلی اسرائیل و تحولات مربوط به منازعه اعراب و اسرائیل را بازتاب می‌­دهد. مختارات ایرانیة هم شامل گزیده‌­ای از رویدادهای داخلی ایران و مسائل منطقه‌­ای و بین‌­المللی مرتبط با ج.ا.ا همراه با تحلیل کارشناسان مسائل ایران در این مرکز است. این نشریه نه تنها در مصر که در بسیاری از کشورهای عرب توزیع می­‌شود. «التقریر الاستراتیجی العربی» یکی دیگر از نشریات مهم این مرکز است که سالانه منتشر می­‌شود و در واقع گزارشی از مهمترین تحولات و مسائل استراتژیک جهان عرب را به خوانندگان ارائه می‌­کند. «مجلة احوال مصریة»، فصلنامه این مرکز است که عمدتا به مسائل و تحولات سیاسی اجتماعی مصر می­‌پردازد. «ملف الاهرام الاستراتیجی» (ماهنامه) و «تقریر الاتجاهات الاقتصادیة الاستراتیجیة» (سالنامه) از دیگر نشریات مرکز مطالعات سیاسی و استراتژیک الاهرام است.<ref>برگرفته از .<nowiki>https://www.acapss.ahram.org.eg</nowiki> (2015)</ref>
[[پرونده:مختارات اسرائیلیة.png|بندانگشتی|مختارات اسرائیلیة]]
وابسته به مؤسسه مطبوعاتی الاهرام (مرکز الدراسات السیاسیة و الاستراتیجیة بالاهرام)، یکی از مراکز پژوهشی مطرح در مصر و در سطح کشورهای عربی است. مأموریت این مرکز که در سال 1962 تأسیس شده است ابتدا به مسئله فلسطین و منازعه اعراب و اسرائیل محدود بود و از سال 1996 به دیگر موضوعات گسترش یافت. امروز محور فعالیت­‌های پژوهشی این مرکز، مسائل سیاسی و استراتژیک مصر، منطقه و جهان است. این مرکز مطالعاتی دارای بخش­‌هایی چون: مطالعات عربی، نظام­‌های سیاسی، روابط بین­‌المللی، اقتصادی، اجتماعی، رسانه، نظامی، اسرائیل، خلیج فارس و مسائل انقلاب مصر است. نتیجه مطالعات و پژوهش‌­های این مرکز در قالب کتاب، نشریه و جزوه و نیز از طریق پایگاه اینترنتی بازتاب داده می­‌شود. مهمترین نشریات ماهنامه این مرکز عبارت است از: «مختارات استراتیجیة»، «مختارات اسرائیلیة» و «مختارات ایرانیة». ماهنامه مختارات استراتیجیة همه ماهه به یکی از موضوعات اساسی داخلی مصر و یا جهان عرب و خاورمیانه می‌­پردازد. مختارات اسرائیلیة نیز گزیده مسائل و تحولات داخلی اسرائیل و تحولات مربوط به منازعه اعراب و اسرائیل را بازتاب می‌­دهد. مختارات ایرانیة هم شامل گزیده‌­ای از رویدادهای داخلی ایران و مسائل منطقه‌­ای و بین‌­المللی مرتبط با ج.ا.ا همراه با تحلیل کارشناسان مسائل ایران در این مرکز است. این نشریه نه تنها در مصر که در بسیاری از کشورهای عرب توزیع می­‌شود. «التقریر الاستراتیجی العربی» یکی دیگر از نشریات مهم این مرکز است که سالانه منتشر می­‌شود و در واقع گزارشی از مهمترین تحولات و مسائل استراتژیک جهان عرب را به خوانندگان ارائه می‌­کند. «مجلة احوال مصریة»، فصلنامه این مرکز است که عمدتا به مسائل و تحولات سیاسی اجتماعی مصر می­‌پردازد. «ملف الاهرام الاستراتیجی» (ماهنامه) و «تقریر الاتجاهات الاقتصادیة الاستراتیجیة» (سالنامه) از دیگر نشریات مرکز مطالعات سیاسی و استراتژیک الاهرام است.<ref>برگرفته از .<nowiki>https://www.acapss.ahram.org.eg</nowiki> (2015)</ref>


==== [[مرکز مطالعات ابن خلدون در مصر|مرکز مطالعات ابن خلدون [ii]]] ====
==== [[مرکز مطالعات ابن خلدون در مصر|مرکز مطالعات ابن خلدون (مرکز ابن خلدون للدراسات الانمائیة)]] ====
از دیگر مراکز مطالعاتی معتبر مصر و از قدیمی­ترین و بزرگترین مراکز مطالعاتی این کشور در حوزه حقوق بشر، دموکراسی و آزادی­‌های عمومی است. این مرکز در سال 2013 از سوی دانشگاه پنسیلوانیا به عنوان یکی از بهترین مراکز فکری در جهان شناخته شد. نتیجه مطالعات این مرکز در قالب کتاب و مجله بازتاب می­‌یابد. ماهنامه «المجتمع المدنی والتحول الدیموقراطی فی الوطن العربی»[iii] همه ماهه تحولات حوزه دموکراسی در جهان عرب را واکاوی می­‌کند. مهمترین نشریه این مرکز، گزارش‌­های سالانه از تحولات دموکراتیک در جهان عرب است که با عنوان «التقریر السنوی للتحول الدیمو قراطی فی الوطن العربی» [iv] منتشر می­‌شود. پژوهشگران این مرکز در این گزارش‌­ها به ارزیابی مهمترین موضوعات تحولات جهان عرب در حوزه دموکراسی ذیل عناوین: انتخابات، استقلال قوا، احزاب، جامعه مدنی، آزادی بیان و نظر، استقلال رسانه‌­ها، زن و اقلیت­‌ها می­‌پردازند.<ref>برگرفته از .<nowiki>https://www.ibnkhalduncenter.org</nowiki> (2015)</ref>
از دیگر مراکز مطالعاتی معتبر مصر و از قدیمی­ترین و بزرگترین مراکز مطالعاتی این کشور در حوزه حقوق بشر، دموکراسی و آزادی­‌های عمومی است. این مرکز در سال 2013 از سوی دانشگاه پنسیلوانیا به عنوان یکی از بهترین مراکز فکری در جهان شناخته شد. نتیجه مطالعات این مرکز در قالب کتاب و مجله بازتاب می­‌یابد. ماهنامه «المجتمع المدنی والتحول الدیموقراطی فی الوطن العربی» (جامعه مدنی و تحول دموکراتیک در میهن عربی) همه ماهه تحولات حوزه دموکراسی در جهان عرب را واکاوی می­‌کند. مهمترین نشریه این مرکز، گزارش‌­های سالانه از تحولات دموکراتیک در جهان عرب است که با عنوان «التقریر السنوی للتحول الدیمو قراطی فی الوطن العربی» (گزارش سالانه از تحول دموکراتیک در میهن عربی) منتشر می­‌شود. پژوهشگران این مرکز در این گزارش‌­ها به ارزیابی مهمترین موضوعات تحولات جهان عرب در حوزه دموکراسی ذیل عناوین: انتخابات، استقلال قوا، احزاب، جامعه مدنی، آزادی بیان و نظر، استقلال رسانه‌­ها، زن و اقلیت­‌ها می­‌پردازند.<ref>برگرفته از .<nowiki>https://www.ibnkhalduncenter.org</nowiki> (2015)</ref>


==== [[مرکز عربی مطالعات انسانی مصر|مرکز عربی مطالعات انسانی [v]]] ====
==== [[مرکز عربی مطالعات انسانی مصر|مرکز عربی مطالعات انسانی (المرکز العربی للدراسات الانسانیة)]] ====
در سال 2004 با هدف بازخوانی واقعیت‌­های صحنه بین‌­الملل، جهان اسلام و عرب در قاهره تأسیس شد. این مرکز اهداف خود را از راه انجام پژوهش، ترجمه و برگزاری کارگاه­‌های پژوهشی و آموزشی تحقق می‌­بخشد و نتیجه مطالعات و پژوهش‌­های این مرکز از راه چاپ کتاب و نشریات متعدد انتشار می‌­یابد. مجله «الامة» از نشریات این مرکز است. «التقریر الاستراتیجی»، گزارش استراتژیک سالانه از تحولات سیاسی اجتماعی جهان عرب و اسلام است که با همکاری مجله سعودی البیان منتشر می­‌شود. گاهنامه «رؤی معاصرة» مجله‌­ای استراتژیک است که به معرفی دیدگاه‌­های گوناگون در خصوص چالش‌­های فکری، استراتژیک و سیاسی جهان اسلام در مناسبات داخلی و یا در روابط با دیگر کشورهای غیرمسلمان و نیز رویکردهای فکری و تمدنی نسبت به آینده جهان اسلام اهتمام می­‌ورزد. این فصلنامه علاوه بر تحلیل مسائل مهم مورد توجه تصمیم سازان جهان عرب و اسلام، راه­‌حل­‌هایی را نیز برای برون رفت از مشکلات معاصر در زمینه­‌های فکری، استراتژیک و سیاسی ارائه می­‌کند. مجموعه مسائل بین‌­المللی نیز دیگر نشریه این مرکز است که هر شش ماه یک بار انتشار و طی آن، کنش‌­ها و واکنش‌­های بین‌­المللی موجود و استراتژی‌­های قدرت­‌های بزرگ، منطقه‌­ای و بین­‌المللی در برابر مسلمانان مورد مطالعه و تحلیل قرار می­‌گیرد. این مرکز همچنین گزارش­‌هایی را از پژوهشگران مراکز مطالعاتی و مطبوعاتی دیگر کشورها ترجمه و بازتاب می­‌دهد که از جمله آنها ترجمه گزارش‌­هایی از مراکز و مؤسسات مطالعات آمریکایی چون: مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌­المللی، مجله فارین افایرز، فارین پالیسی، مؤسسه مطالعات شرق نزدیک واشنگتن و شورای روابط خارجی است. گزارش‌­هایی از نویسندگان ایرانی، روسی، اسرائیلی، هندی، چینی، فرانسوی و انگلیسی از دیگر بخش‌­های این مجموعه است.<ref>برگرفته از .<nowiki>https://www.arab-center.org</nowiki> (2015)</ref>
در سال 2004 با هدف بازخوانی واقعیت‌­های صحنه بین‌­الملل، جهان اسلام و عرب در قاهره تأسیس شد. این مرکز اهداف خود را از راه انجام پژوهش، ترجمه و برگزاری کارگاه­‌های پژوهشی و آموزشی تحقق می‌­بخشد و نتیجه مطالعات و پژوهش‌­های این مرکز از راه چاپ کتاب و نشریات متعدد انتشار می‌­یابد. مجله «الامة» از نشریات این مرکز است. «التقریر الاستراتیجی»، گزارش استراتژیک سالانه از تحولات سیاسی اجتماعی جهان عرب و اسلام است که با همکاری مجله سعودی البیان منتشر می­‌شود. گاهنامه «رؤی معاصرة» مجله‌­ای استراتژیک است که به معرفی دیدگاه‌­های گوناگون در خصوص چالش‌­های فکری، استراتژیک و سیاسی جهان اسلام در مناسبات داخلی و یا در روابط با دیگر کشورهای غیرمسلمان و نیز رویکردهای فکری و تمدنی نسبت به آینده جهان اسلام اهتمام می­‌ورزد. این فصلنامه علاوه بر تحلیل مسائل مهم مورد توجه تصمیم سازان جهان عرب و اسلام، راه­‌حل­‌هایی را نیز برای برون رفت از مشکلات معاصر در زمینه­‌های فکری، استراتژیک و سیاسی ارائه می­‌کند. مجموعه مسائل بین‌­المللی نیز دیگر نشریه این مرکز است که هر شش ماه یک بار انتشار و طی آن، کنش‌­ها و واکنش‌­های بین‌­المللی موجود و استراتژی‌­های قدرت­‌های بزرگ، منطقه‌­ای و بین­‌المللی در برابر مسلمانان مورد مطالعه و تحلیل قرار می­‌گیرد. این مرکز همچنین گزارش­‌هایی را از پژوهشگران مراکز مطالعاتی و مطبوعاتی دیگر کشورها ترجمه و بازتاب می­‌دهد که از جمله آنها ترجمه گزارش‌­هایی از مراکز و مؤسسات مطالعات آمریکایی چون: مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌­المللی، مجله فارین افایرز، فارین پالیسی، مؤسسه مطالعات شرق نزدیک واشنگتن و شورای روابط خارجی است. گزارش‌­هایی از نویسندگان ایرانی، روسی، اسرائیلی، هندی، چینی، فرانسوی و انگلیسی از دیگر بخش‌­های این مجموعه است.<ref>برگرفته از .<nowiki>https://www.arab-center.org</nowiki> (2015)</ref>


==== [[مرکز مطالعات و پژوهش های یافا در مصر|مرکز مطالعات و پژوهش­‌های «یافا» [vi]]] ====
==== [[مرکز مطالعات و پژوهش های یافا در مصر|مرکز مطالعات و پژوهش­‌های «یافا» (مرکز یافا للدراسات و الابحاث)]] ====
در سال 1989 با هدف آگاهی بخشی به اعراب و مسلمان‌­ها نسبت به شرایط موجود و شناخت مهمترین مسائل و چالش­‌ها با تمرکز بر موضوع فلسطین و مسائل مرتبط با آن همچون سازش و عادی سازی روابط اسرائیل و اعراب تأسیس شد. علاوه بر پژوهش‌­های گوناگون، ترجمه متون عبری در موضوع منازعه اعراب و اسرائیل از جمله محورهای مورد اهتمام این مرکز است. همچنین نشریات و مجموعه­‌های گوناگونی از سوی این مرکز انتشار می­‌یابد که از جمله آنها: «ملفات التطمیع»، «اسرائیل من الداخل»، «من وثائق الصراع»، «وجوه من المقاومة» است که عمدتا به موضوع اسرائیل و مسائل مرتبط با آن در منطقه و جهان می‌­پردازد. همچنین این مرکز تاکنون کتب متعددی را منتشر کرده است که از جمله آنها می‌­توان به «الامبراطوریة الشریرة»، «الصهاینة فی مصر» و «تفنید اسطورة الهیکل» اشاره کرد. «مجلة المقاومة» از نشریات این مرکز است.<ref>برگرفته از .<nowiki>https://www.yafacenter.com</nowiki> (2015)</ref> <ref>صدر هاشمی، سید محمد (1392). جامع فرهنگ و ملل مصر. تهران: موسسه فرهنگی، هنری و انتشاراتی بین المللی الهدی، ص380-388.</ref>
در سال 1989 با هدف آگاهی بخشی به اعراب و مسلمان‌­ها نسبت به شرایط موجود و شناخت مهمترین مسائل و چالش­‌ها با تمرکز بر موضوع فلسطین و مسائل مرتبط با آن همچون سازش و عادی سازی روابط اسرائیل و اعراب تأسیس شد. علاوه بر پژوهش‌­های گوناگون، ترجمه متون عبری در موضوع منازعه اعراب و اسرائیل از جمله محورهای مورد اهتمام این مرکز است. همچنین نشریات و مجموعه­‌های گوناگونی از سوی این مرکز انتشار می­‌یابد که از جمله آنها: «ملفات التطمیع»، «اسرائیل من الداخل»، «من وثائق الصراع»، «وجوه من المقاومة» است که عمدتا به موضوع اسرائیل و مسائل مرتبط با آن در منطقه و جهان می‌­پردازد. همچنین این مرکز تاکنون کتب متعددی را منتشر کرده است که از جمله آنها می‌­توان به «الامبراطوریة الشریرة»، «الصهاینة فی مصر» و «تفنید اسطورة الهیکل» اشاره کرد. «مجلة المقاومة» از نشریات این مرکز است.<ref>برگرفته از .<nowiki>https://www.yafacenter.com</nowiki> (2015)</ref> <ref>صدر هاشمی، سید محمد (1392). جامع فرهنگ و ملل مصر. تهران: موسسه فرهنگی، هنری و انتشاراتی بین المللی الهدی، ص380-388.</ref>
==پاورقی==
[i] - مرکز الدراسات السیاسیة و الاستراتیجیة بالاهرام
[ii] - مرکز ابن خلدون للدراسات الانمائیة
[iii] - جامعه مدنی و تحول دموکراتیک در میهن عربی
[iv] - گزارش سالانه از تحول دموکراتیک در میهن عربی
[v] - المرکز العربی للدراسات الانسانیة
[vi] - مرکز یافا للدراسات و الابحاث
==نیز نگاه کنید به==
==نیز نگاه کنید به==
*[http://wiki.icro.ir/%D9%85%D8%B5%D8%B1 مصر]  
*[http://wiki.icro.ir/%D9%85%D8%B5%D8%B1 مصر]  
*[http://wiki.icro.ir/%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85%20%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%B2%D8%B4%D8%8C%20%D8%AA%D8%AD%D9%82%DB%8C%D9%82%D8%A7%D8%AA%20%D9%88%20%D9%81%D9%86%D8%A7%D9%88%D8%B1%DB%8C%20%D9%85%D8%B5%D8%B1 نظام آموزش، تحقیقات و فناوری مصر]
*[http://wiki.icro.ir/%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85%20%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%B2%D8%B4%D8%8C%20%D8%AA%D8%AD%D9%82%DB%8C%D9%82%D8%A7%D8%AA%20%D9%88%20%D9%81%D9%86%D8%A7%D9%88%D8%B1%DB%8C%20%D9%85%D8%B5%D8%B1 نظام آموزش، تحقیقات و فناوری مصر]
==کتابشناسی==
==کتابشناسی==

نسخهٔ ‏۳۰ دسامبر ۲۰۲۳، ساعت ۲۰:۲۳

مصر از جمله معدود کشورهای عربی است که از دهه­‌های اولیه قرن بیستم دارای مراکز مطالعاتی و تحقیقاتی بود. مراکز مزبور ابتدا در مراکز دانشگاهی و سپس خارج از آن فعال شد. در نیمه دوم قرن بیستم، مراکز مزبور هم به لحاظ تعداد و هم از جنبه علمی و پژوهشی رو به توسعه گذاشت. امروز ده‌ها مرکز و مؤسسه مطالعات و پژوهش اعم از دانشگاهی و غیردانشگاهی در این کشور در حوزه‌­های مختلف فعال است. در سال 2012، مصر به لحاظ شاخص کیفیت پژوهشی در میان 142 کشور جهان در جایگاه صد و دوازدهم قرار گرفته است.[۱]

در این بخش برخی از مهمترین مراکز مطالعاتی و پژوهشی که عمدتا در حوزه­‌های علوم انسانی فعال است به طور مختصر معرفی می­‌شود:

مراکز مطالعاتی و پژوهشی دانشگاهی

بیشترین مراکز و مؤسسات مطالعاتی و پژوهشی دانشگاهی مصر، وابسته به دانشگاه قاهره و دانشکده‌­های آن است که از جمله آنها: مرکز پژوهش­‌های شرقی، مرکز پژوهش‌­های میراث علمی و مرکز مطالعات آینده پژوهی است. مرکز پژوهش­‌های شرقی این دانشگاه که در سال 1989 تأسیس شده است علاوه بر انجام پژوهش­‌هایی در زمینه موضوعات شرقی دارای کتابخانه‌­ای تخصصی در همین زمینه است و مجموعه‌­ای قابل توجه از منابع و مراجع به زبان­‌های گوناگون از جمله عربی، عبری، فارسی و ترکی در موضوعات ادبیات، زبان و تاریخ مشرق زمین در اختیار دانشجویان و پژوهشگران مصری و عرب قرار می­‌دهد. همچنین مجله «رسالة المشرق» در زمینه مطالعات شرقی نیز توسط این مرکز انتشار می­‌یابد.

دانشکده‌­های این دانشگاه نیز دارای مراکز مطالعاتی متعددی است که از جمله مرکز مطالعات و پژوهش‌­های اجتماعی، مرکز مطالعات و پژوهش‌­های تاریخی وابسته به دانشکده ادبیات، مرکز مطالعات و پژوهش‌­های حقوق بشر و مرکز مطالعات حقوق و مسائل فقه معاصر وابسته به دانشکده حقوق، مرکز مطالعات آسیایی، مرکز مطالعات و پژوهش‌­های سیاسی، مرکز مطالعات آمریکا، مرکز مطالعات اروپا و مرکز مطالعات تمدنی و گفتگوی فرهنگ‌­ها وابسته به دانشکده اقتصاد و علوم سیاسی، مرکز مطالعات افکار عمومی وابسته به دانشکده رسانه و نیز مرکز مطالعات و پژوهش‌های اسلامی وابسته به دانشکده دارالعلوم را می‌­توان نام برد. ارگان این مرکز مطالعاتی، فصلنامه «الدراسات الاسلامیة» است.

همچنین مؤسسه مطالعات و پژوهش‌­های آفریقایی با دو مرکز مطالعاتی ­(آفریقا، و سودان) از دیگر مراکز و مؤسسات مطالعات و پژوهشی دانشگاه قاهره است.[۲]

دانشگاه الزقازيق

مرکز مطالعات اسرائیل از جمله مراکز مطالعاتی وابسته به دانشگاه الزقازیق است که در سال 2007 تأسیس شد و به عنوان اولین مرکز مطالعاتی درباره اسرائیل در سطح دانشگاه‌­های مصر شناخته می‌­شود. هدف اساسی این مرکز رصد و مطالعه تحولات سیاسی (داخلی و خارجی) اسرائیل و شناخت سیاست­‌های این رژیم اشغالگر در همه سطوح از جمله: مسائل سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و نظامی، روابط آن با دیگر کشورهای جهان و تأثیر این روابط بر سیاست­‌های بین‌­المللی و نیز همکاری­‌های منطقه­ای این رژیم است. این مرکز همچنین به مراکز و مؤسسات مرتبط با مطالعات اسرائیل خدمات علمی و آموزشی ارائه می‌کند. برگزاری دوره‌های آموزشی زبان عبری از دیگر برنامه‌های این مرکز مطالعاتی است.[۳]

مرکز پژوهش‌های مهاجرت و پناهندگی، از جمله مراکز پژوهشی وابسته به دانشگاه آمریکائی قاهره است. مرکز پژوهش‌های مهاجرت و پناهندگی در سال 2000 و با هدف پژوهش علمی در زمینه‌های مرتبط با مقوله مهاجرت تأسیس شد. این مرکز همچنین به رصد و پایش مستمر مسائل مربوط به مهاجرت و پناهندگان در خاورمیانه و شمال آفریقا اهتمام دارد. از جمله اقدامات این مرکز گسترش آگاهی های حوزه مهاجرت و پناهندگی به خارج از محیط دانشگاه و ارائه خدمات آموزشی به جوامع پناهنده در کلان شهر قاهره است. مرکز پژوهش‌های اجتماعی و مرکز مطالعات خاورمیانه از دیگر مراکز مطالعاتی و پژوهشی وابسته به این دانشگاه است.[۴]

مرکز مطالعات آینده از مراکز مطالعاتی آکادمیک مصر و وابسته به دانشگاه اسیوط است که در سال 1994 تأسیس شده است. این مرکز به مطالعات آینده پژوهی و رصد و پایش گزینه‌های فراروی چالش‌های سیاسی اجتماعی امروز جامعه مصر و نیز رصد و پایش تحولات منطقه‌ای و بین‌المللی اهتمام دارد. توسعه انسانی، مسائل زنان و کودکان و مسائل جمعیتی و شیوه‌های برخورد با آن نیز از موضوعاتی است که در این مرکز مورد توجه و مداقه قرار می‌گیرد. نتیجه مطالعات و داده‌های رصد و پایش در این مرکز در اختیار مراکز تصمیم سازی و تصمیم‌گیری قرار داده می‌شود. ارگان این مرکز مطالعاتی، مجله "دراسات مستقبلیة" است که دو بار در سال انتشار می‌یابد. مرکز مطالعات و پژوهش‎‌های حقوق نیز از دیگر مراکز مطالعاتی این دانشگاه است که در سال 2005 تأسیس شده و به مطالعه در زمینه حقوق بشر و معیارهای ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی و نیز نشر و اشاعه فرهنگ حقوق بشر در سطح دانشگاهی اهتمام دارد.[۵]

مرکز پژوهش‌های خاورمیانه و آینده پژوهی از جمله مراکز مطالعاتی دانشگاه عین شمس است که در زمینه آینده پژوهی به ویژه موضوعات مرتبط با منطقه خاورمیانه فعال است. فصلنامه "شؤون و بحوث الشرق الاوسط" ارگان این مرکز است.

مرکز مطالعات سیاسی و بین‌المللی وابسته به دانشکده حقوق دانشگاه المنصورة یکی دیگر از مراکز مطالعاتی دانشگاهی است که در سال 1996 آغاز به کار کرد. این مرکز در زمینه‌های اقتصادی، اجتماعی و سیاسی جامعه مصر و نیز مسائل مرتبط با مقوله توسعه و چالش‌های آینده فعال است. بیشتر مقالات پژوهشی این مرکز در مجله "البحوث القانونیه و الاقتصادیة" بازتاب داده می‌شود که دو بار در سال منتشر می‌شود.[۶]

مجمع پژوهش‌های اسلامی وابسته به نهاد دینی الازهر در سال 1961 به عنوان مرکز مطالعات و پژوهش این نهاد فرهنگی آموزشی تاریخی تأسیس شد. مهمترین محورهای مورد اهتمام این مجمع عبارت است از: پژوهش‌هایی در موضوعات مختلف اسلامی، فعالیت‌های پژوهشی در راستای نوسازی فرهنگ اسلامی و زدودن پیرایه‌های آن، مطالعه و معرفی میراث فرهنگی و تمدنی اسلام، رصد و پایش پژوهش‌های اسلامی انتشار یافته در داخل و خارج مصر، همکاری در هدایت پژوهش‌های اسلامی در رشته های تخصصی دانشگاه الازهر و نظارت بر پژوهش‎‌های مربوطه.[۷]

مراکز مطالعاتی و پژوهشی غیردانشگاهی

مرکز مطالعات سیاسی و استراتژیک

مختارات اسرائیلیة

وابسته به مؤسسه مطبوعاتی الاهرام (مرکز الدراسات السیاسیة و الاستراتیجیة بالاهرام)، یکی از مراکز پژوهشی مطرح در مصر و در سطح کشورهای عربی است. مأموریت این مرکز که در سال 1962 تأسیس شده است ابتدا به مسئله فلسطین و منازعه اعراب و اسرائیل محدود بود و از سال 1996 به دیگر موضوعات گسترش یافت. امروز محور فعالیت­‌های پژوهشی این مرکز، مسائل سیاسی و استراتژیک مصر، منطقه و جهان است. این مرکز مطالعاتی دارای بخش­‌هایی چون: مطالعات عربی، نظام­‌های سیاسی، روابط بین­‌المللی، اقتصادی، اجتماعی، رسانه، نظامی، اسرائیل، خلیج فارس و مسائل انقلاب مصر است. نتیجه مطالعات و پژوهش‌­های این مرکز در قالب کتاب، نشریه و جزوه و نیز از طریق پایگاه اینترنتی بازتاب داده می­‌شود. مهمترین نشریات ماهنامه این مرکز عبارت است از: «مختارات استراتیجیة»، «مختارات اسرائیلیة» و «مختارات ایرانیة». ماهنامه مختارات استراتیجیة همه ماهه به یکی از موضوعات اساسی داخلی مصر و یا جهان عرب و خاورمیانه می‌­پردازد. مختارات اسرائیلیة نیز گزیده مسائل و تحولات داخلی اسرائیل و تحولات مربوط به منازعه اعراب و اسرائیل را بازتاب می‌­دهد. مختارات ایرانیة هم شامل گزیده‌­ای از رویدادهای داخلی ایران و مسائل منطقه‌­ای و بین‌­المللی مرتبط با ج.ا.ا همراه با تحلیل کارشناسان مسائل ایران در این مرکز است. این نشریه نه تنها در مصر که در بسیاری از کشورهای عرب توزیع می­‌شود. «التقریر الاستراتیجی العربی» یکی دیگر از نشریات مهم این مرکز است که سالانه منتشر می­‌شود و در واقع گزارشی از مهمترین تحولات و مسائل استراتژیک جهان عرب را به خوانندگان ارائه می‌­کند. «مجلة احوال مصریة»، فصلنامه این مرکز است که عمدتا به مسائل و تحولات سیاسی اجتماعی مصر می­‌پردازد. «ملف الاهرام الاستراتیجی» (ماهنامه) و «تقریر الاتجاهات الاقتصادیة الاستراتیجیة» (سالنامه) از دیگر نشریات مرکز مطالعات سیاسی و استراتژیک الاهرام است.[۸]

مرکز مطالعات ابن خلدون (مرکز ابن خلدون للدراسات الانمائیة)

از دیگر مراکز مطالعاتی معتبر مصر و از قدیمی­ترین و بزرگترین مراکز مطالعاتی این کشور در حوزه حقوق بشر، دموکراسی و آزادی­‌های عمومی است. این مرکز در سال 2013 از سوی دانشگاه پنسیلوانیا به عنوان یکی از بهترین مراکز فکری در جهان شناخته شد. نتیجه مطالعات این مرکز در قالب کتاب و مجله بازتاب می­‌یابد. ماهنامه «المجتمع المدنی والتحول الدیموقراطی فی الوطن العربی» (جامعه مدنی و تحول دموکراتیک در میهن عربی) همه ماهه تحولات حوزه دموکراسی در جهان عرب را واکاوی می­‌کند. مهمترین نشریه این مرکز، گزارش‌­های سالانه از تحولات دموکراتیک در جهان عرب است که با عنوان «التقریر السنوی للتحول الدیمو قراطی فی الوطن العربی» (گزارش سالانه از تحول دموکراتیک در میهن عربی) منتشر می­‌شود. پژوهشگران این مرکز در این گزارش‌­ها به ارزیابی مهمترین موضوعات تحولات جهان عرب در حوزه دموکراسی ذیل عناوین: انتخابات، استقلال قوا، احزاب، جامعه مدنی، آزادی بیان و نظر، استقلال رسانه‌­ها، زن و اقلیت­‌ها می­‌پردازند.[۹]

مرکز عربی مطالعات انسانی (المرکز العربی للدراسات الانسانیة)

در سال 2004 با هدف بازخوانی واقعیت‌­های صحنه بین‌­الملل، جهان اسلام و عرب در قاهره تأسیس شد. این مرکز اهداف خود را از راه انجام پژوهش، ترجمه و برگزاری کارگاه­‌های پژوهشی و آموزشی تحقق می‌­بخشد و نتیجه مطالعات و پژوهش‌­های این مرکز از راه چاپ کتاب و نشریات متعدد انتشار می‌­یابد. مجله «الامة» از نشریات این مرکز است. «التقریر الاستراتیجی»، گزارش استراتژیک سالانه از تحولات سیاسی اجتماعی جهان عرب و اسلام است که با همکاری مجله سعودی البیان منتشر می­‌شود. گاهنامه «رؤی معاصرة» مجله‌­ای استراتژیک است که به معرفی دیدگاه‌­های گوناگون در خصوص چالش‌­های فکری، استراتژیک و سیاسی جهان اسلام در مناسبات داخلی و یا در روابط با دیگر کشورهای غیرمسلمان و نیز رویکردهای فکری و تمدنی نسبت به آینده جهان اسلام اهتمام می­‌ورزد. این فصلنامه علاوه بر تحلیل مسائل مهم مورد توجه تصمیم سازان جهان عرب و اسلام، راه­‌حل­‌هایی را نیز برای برون رفت از مشکلات معاصر در زمینه­‌های فکری، استراتژیک و سیاسی ارائه می­‌کند. مجموعه مسائل بین‌­المللی نیز دیگر نشریه این مرکز است که هر شش ماه یک بار انتشار و طی آن، کنش‌­ها و واکنش‌­های بین‌­المللی موجود و استراتژی‌­های قدرت­‌های بزرگ، منطقه‌­ای و بین­‌المللی در برابر مسلمانان مورد مطالعه و تحلیل قرار می­‌گیرد. این مرکز همچنین گزارش­‌هایی را از پژوهشگران مراکز مطالعاتی و مطبوعاتی دیگر کشورها ترجمه و بازتاب می­‌دهد که از جمله آنها ترجمه گزارش‌­هایی از مراکز و مؤسسات مطالعات آمریکایی چون: مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌­المللی، مجله فارین افایرز، فارین پالیسی، مؤسسه مطالعات شرق نزدیک واشنگتن و شورای روابط خارجی است. گزارش‌­هایی از نویسندگان ایرانی، روسی، اسرائیلی، هندی، چینی، فرانسوی و انگلیسی از دیگر بخش‌­های این مجموعه است.[۱۰]

مرکز مطالعات و پژوهش­‌های «یافا» (مرکز یافا للدراسات و الابحاث)

در سال 1989 با هدف آگاهی بخشی به اعراب و مسلمان‌­ها نسبت به شرایط موجود و شناخت مهمترین مسائل و چالش­‌ها با تمرکز بر موضوع فلسطین و مسائل مرتبط با آن همچون سازش و عادی سازی روابط اسرائیل و اعراب تأسیس شد. علاوه بر پژوهش‌­های گوناگون، ترجمه متون عبری در موضوع منازعه اعراب و اسرائیل از جمله محورهای مورد اهتمام این مرکز است. همچنین نشریات و مجموعه­‌های گوناگونی از سوی این مرکز انتشار می­‌یابد که از جمله آنها: «ملفات التطمیع»، «اسرائیل من الداخل»، «من وثائق الصراع»، «وجوه من المقاومة» است که عمدتا به موضوع اسرائیل و مسائل مرتبط با آن در منطقه و جهان می‌­پردازد. همچنین این مرکز تاکنون کتب متعددی را منتشر کرده است که از جمله آنها می‌­توان به «الامبراطوریة الشریرة»، «الصهاینة فی مصر» و «تفنید اسطورة الهیکل» اشاره کرد. «مجلة المقاومة» از نشریات این مرکز است.[۱۱] [۱۲]

نیز نگاه کنید به

کتابشناسی

  1. ↑ برگرفته از .https://www.ahram.org.eg (2014)
  2. ↑ برگرفته از .https://www.cu.edu.eg (2015)
  3. ↑ برگرفته از .https://www.zu.edu.eg (2015)
  4. ↑ برگرفته از .https://www.aucegypt.edu (2015)
  5. ↑ برگرفته از .https://www.aun.edu.eg (2015)
  6. ↑ برگرفته از .https://www.mans.edu.eg
  7. ↑ برگرفته از .https://www.alazahra-alsharif.gov.eg
  8. ↑ برگرفته از .https://www.acapss.ahram.org.eg (2015)
  9. ↑ برگرفته از .https://www.ibnkhalduncenter.org (2015)
  10. ↑ برگرفته از .https://www.arab-center.org (2015)
  11. ↑ برگرفته از .https://www.yafacenter.com (2015)
  12. ↑ صدر هاشمی، سید محمد (1392). جامع فرهنگ و ملل مصر. تهران: موسسه فرهنگی، هنری و انتشاراتی بین المللی الهدی، ص380-388.
برگرفته از «https://dmelal.ir/index.php?title=مراکز_پژوهشی_مصر&oldid=13588»