جنبش شهید بلخی در افغانستان: تفاوت میان نسخه‌ها
(صفحه‌ای تازه حاوی «جنبش شهید بلخی از مشهورترین جنبش‌های اعتراضی و از پیشگامان نهضت‌های اصلاحی در افغانستان به شمار می‌رود. علامه سید اسماعیل بلخی در سال ۱۲۹۵ شمسی، در شهرستان سنگچارک ولایت سرپل در خانواده‌ای روحانی متولد شد. در سال ۱۳۰۱، جهت تحصیل به مشهد رف...» ایجاد کرد) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
جنبش شهید بلخی از مشهورترین جنبش‌های اعتراضی و از پیشگامان نهضت‌های اصلاحی در | جنبش شهید بلخی از مشهورترین جنبش‌های اعتراضی و از پیشگامان نهضت‌های اصلاحی در افغانستان به شمار می‌رود. علامه سید اسماعیل بلخی در سال ۱۲۹۵ شمسی، در شهرستان سنگچارک ولایت سرپل در خانواده‌ای روحانی متولد شد. در سال ۱۳۰۱، جهت تحصیل به مشهد رفت و ۱۴ سال در حوزه علمیه مشهد تحصیل کرد و سپس برای ادامه تحصیلات به عراق رفت و در سال ۱۳۱۷، از راه ایران به افغانستان بازگشت و ابتدا وارد [[هرات]] شد، به دستور سردار محمدهاشم خان، نخست‌وزیر مستبد افغانستان اجازه خروج از هرات نیافت و ۸ سال در آنجا ماند و به مبارزات ضد رژیم پرداخت؛ سرانجام رژیم اجازه داد تا به زادگاهش بازگردد. | ||
پس از برکناری هاشم خان و روی‌کارآمدن شاه محمود خان در مقام نخست‌وزیر جدید، به کابل آمد و با استفاده از فرصتی که در زمان نخست‌وزیری شاه محمود خان فراهم شده بود به بیداری مردم و فعالیت‌های ضد رژیم پرداخت. شاه محمود خان از آزادی و دمکراسی دم می‌زد. شهید | پس از برکناری هاشم خان و روی‌کارآمدن شاه محمود خان در مقام نخست‌وزیر جدید، به [[کابل]] آمد و با استفاده از فرصتی که در زمان نخست‌وزیری شاه محمود خان فراهم شده بود به بیداری مردم و فعالیت‌های ضد رژیم پرداخت. شاه محمود خان از آزادی و دمکراسی دم می‌زد. شهید بلخی گاهی در چنداول، گاهی در افشار، گاهی در مرادخانی و زمانی در وزیرآباد و جاهای دیگر تلاش و مبارزه می‌کرد و در سال ۱۳۲۹ شمسی، مردم را برای قیام علیه رژیم آماده کرد و طرحی را برای کودتا علیه رژیم سلطنتی و سرنگونی آن تهیه کرد؛ ولی در آخرین شب‌های اجرای طرح، گل‌جان وردک، که یکی از عوامل و جاسوسان دولت بود، با فریب‌دادن یکی از یاران بلخی، موفق به نفوذ در این حلقه شد و در نتیجه طرح سرنگونی رژیم افشا شد و علامه بلخی و یارانش دستگیر و زندانی شدند. شهید بلخی ۱۴ سال و چند ماه را در زندان دهمزنگ کابل به‌سر برد و در سال ۱۳۴۳ با روی‌کارآمدن کابینه دکتر محمد یوسف آزاد شد و در سال ۱۳۴۶، به قصد زیارت به ایران، عراق و عربستان سفر کرد و پس از دیدار با مراجع بزرگ در این کشورها از راه ایران به افغانستان بازگشت و مورد استقبال گسترده مردم قرار گرفت، بعد به مناطق مرکزی رفت و با استقبال وسیع مردم مواجه شد؛ سپس به کابل آمد و پس از چندی بیمار شد و در سال ۱۳۴۷ به طرز مرموزی به شهادت رسید و در منطقه افشار در کابل دفن شد. شهید بلخی در دوران زندان سوزناک‌ترین اشعارش را در بیان رنج و درد بی‌پایان مردم سرود:<blockquote>اشک حسرت ندهد سود که ماندیم عقب | ||
چاره تنبلی از دیده پرنم مطلب | |||
غیرت آن است که یا مرگ و یا قامت راست | |||
طی این بادیه زین رفتن خم خم مطلب</blockquote>در کنار شهید بلخی، غلام محمد نیازی، شهید منهاج‌الدین گهیج و دیگران فعالیت می‌کردند که همگی از پیشگامان جنبش اصلاحی و از پیشتازان شهادت در [[افغانستان]] به شمار می‌روند. شهید هفته‌نامه گهیج را منتشر می‌کرد و به فارسی و پشتو مطلب می‌نوشت. در سال ۱۳۵۱، علاوه بر مقالات ضد رژیم، مقالاتی را هم علیه اسرائیل، خلقی‌ها و پرچمی‌ها نوشت و در نتیجه در ۱۶ شهریور ۱۳۵۱، به همراه یکی از همکارانش در خانه‌اش ترور شد.<ref>علی آبادی، علیرضا (1395). جامعه و فرهنگ افغانستان. تهران : موسسه فرهنگی هنری و انتشاراتی بین المللی الهدی، ص 325-326.</ref> | |||
== نیز نگاه کنید به == | |||
* [[جریان های فکری موثر افغانستان]] | |||
== کتابشناسی == | |||
نسخهٔ ۱ ژانویهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۱۵:۴۴
جنبش شهید بلخی از مشهورترین جنبش‌های اعتراضی و از پیشگامان نهضت‌های اصلاحی در افغانستان به شمار می‌رود. علامه سید اسماعیل بلخی در سال ۱۲۹۵ شمسی، در شهرستان سنگچارک ولایت سرپل در خانواده‌ای روحانی متولد شد. در سال ۱۳۰۱، جهت تحصیل به مشهد رفت و ۱۴ سال در حوزه علمیه مشهد تحصیل کرد و سپس برای ادامه تحصیلات به عراق رفت و در سال ۱۳۱۷، از راه ایران به افغانستان بازگشت و ابتدا وارد هرات شد، به دستور سردار محمدهاشم خان، نخست‌وزیر مستبد افغانستان اجازه خروج از هرات نیافت و ۸ سال در آنجا ماند و به مبارزات ضد رژیم پرداخت؛ سرانجام رژیم اجازه داد تا به زادگاهش بازگردد.
پس از برکناری هاشم خان و روی‌کارآمدن شاه محمود خان در مقام نخست‌وزیر جدید، به کابل آمد و با استفاده از فرصتی که در زمان نخست‌وزیری شاه محمود خان فراهم شده بود به بیداری مردم و فعالیت‌های ضد رژیم پرداخت. شاه محمود خان از آزادی و دمکراسی دم می‌زد. شهید بلخی گاهی در چنداول، گاهی در افشار، گاهی در مرادخانی و زمانی در وزیرآباد و جاهای دیگر تلاش و مبارزه می‌کرد و در سال ۱۳۲۹ شمسی، مردم را برای قیام علیه رژیم آماده کرد و طرحی را برای کودتا علیه رژیم سلطنتی و سرنگونی آن تهیه کرد؛ ولی در آخرین شب‌های اجرای طرح، گل‌جان وردک، که یکی از عوامل و جاسوسان دولت بود، با فریب‌دادن یکی از یاران بلخی، موفق به نفوذ در این حلقه شد و در نتیجه طرح سرنگونی رژیم افشا شد و علامه بلخی و یارانش دستگیر و زندانی شدند. شهید بلخی ۱۴ سال و چند ماه را در زندان دهمزنگ کابل به‌سر برد و در سال ۱۳۴۳ با روی‌کارآمدن کابینه دکتر محمد یوسف آزاد شد و در سال ۱۳۴۶، به قصد زیارت به ایران، عراق و عربستان سفر کرد و پس از دیدار با مراجع بزرگ در این کشورها از راه ایران به افغانستان بازگشت و مورد استقبال گسترده مردم قرار گرفت، بعد به مناطق مرکزی رفت و با استقبال وسیع مردم مواجه شد؛ سپس به کابل آمد و پس از چندی بیمار شد و در سال ۱۳۴۷ به طرز مرموزی به شهادت رسید و در منطقه افشار در کابل دفن شد. شهید بلخی در دوران زندان سوزناک‌ترین اشعارش را در بیان رنج و درد بی‌پایان مردم سرود:
اشک حسرت ندهد سود که ماندیم عقب
چاره تنبلی از دیده پرنم مطلب
غیرت آن است که یا مرگ و یا قامت راست
طی این بادیه زین رفتن خم خم مطلب
در کنار شهید بلخی، غلام محمد نیازی، شهید منهاج‌الدین گهیج و دیگران فعالیت می‌کردند که همگی از پیشگامان جنبش اصلاحی و از پیشتازان شهادت در افغانستان به شمار می‌روند. شهید هفته‌نامه گهیج را منتشر می‌کرد و به فارسی و پشتو مطلب می‌نوشت. در سال ۱۳۵۱، علاوه بر مقالات ضد رژیم، مقالاتی را هم علیه اسرائیل، خلقی‌ها و پرچمی‌ها نوشت و در نتیجه در ۱۶ شهریور ۱۳۵۱، به همراه یکی از همکارانش در خانه‌اش ترور شد.[۱]
نیز نگاه کنید به
کتابشناسی
- ↑ علی آبادی، علیرضا (1395). جامعه و فرهنگ افغانستان. تهران : موسسه فرهنگی هنری و انتشاراتی بین المللی الهدی، ص 325-326.