بلندپروازی مائو در طرح جهش سریع به پیش: تفاوت میان نسخه‌ها
(صفحه‌ای تازه حاوی «اکی» ایجاد کرد) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
===مقدمه=== | |||
با اجرای نخستین برنامه ی پنجساله ی اقتصادی(1953 تا 1957 میلادی) تلاش برای پایان دادن به وابستگی [[چین]] به مواد غذایی آغاز و با کمک مالی اتحاد جماهیر شوروی پروژه های بزرگ اقتصادی به مورد اجرا گذاشته شد. | |||
===طرح جهش سریع به پیش=== | |||
در نتیجه، این کشور از نظر اقتصادی تا حدودی به مرحله ای رسید که دیگر نیاز چندانی به کمک های [[مسکو]] نداشته باشد. این موفقیت مائو را تشویق کرد که دومین برنامه ی پنجساله را در سال1958، با هدف توسعه ی سریع اقتصاد و صنعتی كردن كشور [[چین]]، تحت عنوان طرح «جهش بزرگ به پیش» ارایه و بر اجرایی شدن این طرح اصرار ورزد. علیرغم غیر كارشناسی بودن طرح، هرنوع مخالفتی با آن به شدت رد و تمام امكانات نارسای موجود كشور در خدمت اجرایی شدن این طرح قرار گرفت. بر اساس این طرح، تمام زمینهای كشاورزی و كارخانجات تولیدی مصادره و در اختیار كمونهایی قرار گرفت كه هیچكدام از اعضای این اتحادیه ها اطلاعات و تجربه ی كافی از آن چه در اختیارشان قرار گرفت نداشتند. اگرچه كمونهای كشاورزی به خاطر جامعهی كشاورزی بودن چین تا حدودی رشد كرد، ولی واحدهای صنعتی به طور كلی كارایی خود را از دست داده و صنایع نیمه كاره [[چین]] هم در اثر اجرای این طرح از دست رفت و نابود شد و میلون ها چینی در اثر قحطی و گرسنگی ناشی از بیكاری و فقر و توقف تولید، جان خود را از دست دادند[xi] و طرح«جهش بزرگ به پیش» مائو كاملا ناموفق از كار در آمد و جایگاه رهبری مائو حتی در میان دوستان هم حزبیش نیز تنزل یافته و متزلزل شد<ref>Jasper Becker. Hungry Ghosts،1998 : 81</ref>. | |||
===معرفی طرح=== | |||
در این طرح که قرار بود جایگزین طرح های اقتصادی شوروی شود، تمام فعالیتهای کشاورزی و صنعتی خصوصی ممنوع و زمینه ای کشاورزی کوچک به اجبار در هم ادغام و تحت مدیریت کمونهای خلق درآمد و اغلب کشاورزان و روستاییان وادار به کار در صنایع ابتدایی ذوب و تولید فلز شده و تمامی کارخانجات و کارگاه های تولیدی کوچک مواد غذایی زیر نظر مالکیت اشتراکی در آمدند. ادغام ساختن تعاونی ها و بخش خصوصی در کمونها جزء جدایی ناپذیری از این طرح بود. در این طرح روستاییان مجبور شدند در مالکیت و استفاده از زمین، ابزار، حیوانات بارکش، خانه های مسکونی، به شیوه ی اشتراکی روی آورند. در این مالکیت اشتراکی خوراک، پوشاک، اسکان، مراقبت بهداشتی و پزشکی و آموزش اعضای کمون تضمین می شد. در بهار1959، تعداد این کمونها به 26هزار افزایش یافت. اگرچه این کمونها با توجه به شرایط منطقه ای و جغرافیایی از نظر اندازه و تعداد اعضا یکسان نبودند، ولی به طور متوسط از حدود دو هزار خانواده یا 10 هزار روستایی تشکیل می شد<ref>وردی نژاد، همان</ref>. زندگی و کار در کمونهای اشتراکی، بیش از همه برای مسلمانان که از نظر مذهبی محدودیت هایی در معاشرت و برخوردهای اجتماعی و تفاوت در شیوه ی تهیه ی غذای حلال و نگهداری و تولید دام و حیوانات با غیر مسلمانان داشتند، بسیار سخت و بحران آفرین بود[xii]. | |||
===مشکلات طرح=== | |||
مشکلات این برنامه ی بدون مطالعه به همراه حوادث ناگوار طبیعی، موجب کاهش 15درصدی غلات در سال1959 شده و روند نزولی تولید تا سال1961 ادامه یافت. در خلال اجرای طرح«جهش بزرگ به پیش» مائو به صدور هرچه بیشتر مواد غذایی تولید شده برای پرداخت بدهی نزدیک به دو میلیارد یوانی چین به اتحاد جماهیر شوروی و اعطای رایگان مواد غذایی به کره ی شمالی، ویتنام شمالی و آلبانی تأکید داشت. کاهش تولید غلات، صدور و اهدای رایگان بی رویه ی مواد غذایی، خشکسالی و قحطی وحشتناک، در کنار ارایه ی آمار و ارقام نادرست و مبالغه آمیز از میزان تولیدات توسط مقامات حزبی و دولتی از یک سو، و بی خبری مائو از بدبختی و فاجعه ی اقتصادی در حال وقوع از سوی دیگر، موجب مرگ 30 میلیون روستایی و دهقان فقیر در خلال سالهای1959 تا 1962 شده و تقریبا به همین میزان نیز کودک دچار سوء تغذیه گردیده و در سال های بعد جان باختند<ref>China’s great famine, 18 December,1999)</ref>. | |||
لیوشائوچی دبیرکل وقت [[حزب کمونیست و احیای هویت ملی چین|حزب کمونیست]] که خود مخالف این طرح بود، در سال1963در کنفرانسی اعلام کرد که تنها 30درصد مرگ روستائیان در این سالها بر اثر قحطی و خشکسالی بود، 70درصد بقیه مربوط به اشتباه در سیاستگذاری و بحران مدیریتی بود<ref>(Peter Lee ،2010)</ref>. | |||
===تجدید نظر در طرح جهش بزرگ به پیش=== | |||
مائو زمانی از این فاجعه خبردار شد که دیگر خیلی دیر شده بود. او در این ماجرا جایگاه و اعتبارخود را در میان مردم و حزب از دست داد و در سال1962مجبور به توقف اجرای طرح«جهش سریع به پیش» شده و همزمان بخشی از قدرت سیاسی خود مانند پست ریاست جمهوری را نیز به افرادی همچون لیو شیائوچی(Liu Shiaoqi)که نظریه پرداز پیشرو حزبی و دِنگ شیائوپینگ که مدیری شایسته بود واگذار نمود، ولی رهبری حزب را همچنان در اختیار خود داشت. | |||
لیو و دِنگ برای تصحیح اشتباهات دوران«جهش بزرگ» اقدامات زیر را به عمل آوردند: 1- برای تحریک انگیزه ها جهت تولید بیشتر، تا حدودی مالکیت بخش خصوصی در تولید محصولات کشاورزی را به رسمیت شناختند. 2-در شرکت های دولتی سیستم ارزیابی کارایی مدیران را اعمال کردند. 3- تخصص را به ایدئولوژی ارجح دانستند. 4- به واحدهای تولیدی آزادی بیشتری در اهداف تولیدی دادند. 5- در ارایه ی آمار و ارقام تولیدی سختگیری بیشتری اعمال گردید تا آمار دقیق تری ارایه شود. 6- معیارهایی برای سازماندهی مجدد حزب و تأکید بر اجرای مقررات حزبی تعیین کردند<ref name=":1">(وردی نژاد، همان)</ref>. توسعه ی کشاورزی در اولویت نخست قرار گرفت و لذا با کار و تلاش انگیزه دار روستاییان، محصولات کشاورزی بهبود یافت و پروژه های نا تمام صنعتی تکمیل و پروژه های جدیدی آغاز شد. روند بهبود شرایط اقتصادی در سالهای بعد نیز ادامه یافت و چوئن لای(←[[چوئن لای، نخست وزیر مادام العمر جمهوری خلق چین]])در سال1964 اعلام کرد که بازسازی اقتصادی تکمیل شده و برنامه ی پنجساله ی سوم آماده ی اجراست<ref>سابقی، محمد علی(1392). جامعه و فرهنگ چین. تهران: موسسه فرهنگی و هنری الهدی،</ref>. | |||
نیز نگاه کنید به [[مائو تسه تونگ(مائو زدونگ)، بنیانگذار جمهوری خلق چین]] | |||
== کتابشناسی == | |||
نسخهٔ ۱ نوامبر ۲۰۲۳، ساعت ۱۳:۰۹
مقدمه
با اجرای نخستین برنامه ی پنجساله ی اقتصادی(1953 تا 1957 میلادی) تلاش برای پایان دادن به وابستگی چین به مواد غذایی آغاز و با کمک مالی اتحاد جماهیر شوروی پروژه های بزرگ اقتصادی به مورد اجرا گذاشته شد.
طرح جهش سریع به پیش
در نتیجه، این کشور از نظر اقتصادی تا حدودی به مرحله ای رسید که دیگر نیاز چندانی به کمک های مسکو نداشته باشد. این موفقیت مائو را تشویق کرد که دومین برنامه ی پنجساله را در سال1958، با هدف توسعه ی سریع اقتصاد و صنعتی كردن كشور چین، تحت عنوان طرح «جهش بزرگ به پیش» ارایه و بر اجرایی شدن این طرح اصرار ورزد. علیرغم غیر كارشناسی بودن طرح، هرنوع مخالفتی با آن به شدت رد و تمام امكانات نارسای موجود كشور در خدمت اجرایی شدن این طرح قرار گرفت. بر اساس این طرح، تمام زمینهای كشاورزی و كارخانجات تولیدی مصادره و در اختیار كمونهایی قرار گرفت كه هیچكدام از اعضای این اتحادیه ها اطلاعات و تجربه ی كافی از آن چه در اختیارشان قرار گرفت نداشتند. اگرچه كمونهای كشاورزی به خاطر جامعهی كشاورزی بودن چین تا حدودی رشد كرد، ولی واحدهای صنعتی به طور كلی كارایی خود را از دست داده و صنایع نیمه كاره چین هم در اثر اجرای این طرح از دست رفت و نابود شد و میلون ها چینی در اثر قحطی و گرسنگی ناشی از بیكاری و فقر و توقف تولید، جان خود را از دست دادند[xi] و طرح«جهش بزرگ به پیش» مائو كاملا ناموفق از كار در آمد و جایگاه رهبری مائو حتی در میان دوستان هم حزبیش نیز تنزل یافته و متزلزل شد[۱].
معرفی طرح
در این طرح که قرار بود جایگزین طرح های اقتصادی شوروی شود، تمام فعالیتهای کشاورزی و صنعتی خصوصی ممنوع و زمینه ای کشاورزی کوچک به اجبار در هم ادغام و تحت مدیریت کمونهای خلق درآمد و اغلب کشاورزان و روستاییان وادار به کار در صنایع ابتدایی ذوب و تولید فلز شده و تمامی کارخانجات و کارگاه های تولیدی کوچک مواد غذایی زیر نظر مالکیت اشتراکی در آمدند. ادغام ساختن تعاونی ها و بخش خصوصی در کمونها جزء جدایی ناپذیری از این طرح بود. در این طرح روستاییان مجبور شدند در مالکیت و استفاده از زمین، ابزار، حیوانات بارکش، خانه های مسکونی، به شیوه ی اشتراکی روی آورند. در این مالکیت اشتراکی خوراک، پوشاک، اسکان، مراقبت بهداشتی و پزشکی و آموزش اعضای کمون تضمین می شد. در بهار1959، تعداد این کمونها به 26هزار افزایش یافت. اگرچه این کمونها با توجه به شرایط منطقه ای و جغرافیایی از نظر اندازه و تعداد اعضا یکسان نبودند، ولی به طور متوسط از حدود دو هزار خانواده یا 10 هزار روستایی تشکیل می شد[۲]. زندگی و کار در کمونهای اشتراکی، بیش از همه برای مسلمانان که از نظر مذهبی محدودیت هایی در معاشرت و برخوردهای اجتماعی و تفاوت در شیوه ی تهیه ی غذای حلال و نگهداری و تولید دام و حیوانات با غیر مسلمانان داشتند، بسیار سخت و بحران آفرین بود[xii].
مشکلات طرح
مشکلات این برنامه ی بدون مطالعه به همراه حوادث ناگوار طبیعی، موجب کاهش 15درصدی غلات در سال1959 شده و روند نزولی تولید تا سال1961 ادامه یافت. در خلال اجرای طرح«جهش بزرگ به پیش» مائو به صدور هرچه بیشتر مواد غذایی تولید شده برای پرداخت بدهی نزدیک به دو میلیارد یوانی چین به اتحاد جماهیر شوروی و اعطای رایگان مواد غذایی به کره ی شمالی، ویتنام شمالی و آلبانی تأکید داشت. کاهش تولید غلات، صدور و اهدای رایگان بی رویه ی مواد غذایی، خشکسالی و قحطی وحشتناک، در کنار ارایه ی آمار و ارقام نادرست و مبالغه آمیز از میزان تولیدات توسط مقامات حزبی و دولتی از یک سو، و بی خبری مائو از بدبختی و فاجعه ی اقتصادی در حال وقوع از سوی دیگر، موجب مرگ 30 میلیون روستایی و دهقان فقیر در خلال سالهای1959 تا 1962 شده و تقریبا به همین میزان نیز کودک دچار سوء تغذیه گردیده و در سال های بعد جان باختند[۳].
لیوشائوچی دبیرکل وقت حزب کمونیست که خود مخالف این طرح بود، در سال1963در کنفرانسی اعلام کرد که تنها 30درصد مرگ روستائیان در این سالها بر اثر قحطی و خشکسالی بود، 70درصد بقیه مربوط به اشتباه در سیاستگذاری و بحران مدیریتی بود[۴].
تجدید نظر در طرح جهش بزرگ به پیش
مائو زمانی از این فاجعه خبردار شد که دیگر خیلی دیر شده بود. او در این ماجرا جایگاه و اعتبارخود را در میان مردم و حزب از دست داد و در سال1962مجبور به توقف اجرای طرح«جهش سریع به پیش» شده و همزمان بخشی از قدرت سیاسی خود مانند پست ریاست جمهوری را نیز به افرادی همچون لیو شیائوچی(Liu Shiaoqi)که نظریه پرداز پیشرو حزبی و دِنگ شیائوپینگ که مدیری شایسته بود واگذار نمود، ولی رهبری حزب را همچنان در اختیار خود داشت.
لیو و دِنگ برای تصحیح اشتباهات دوران«جهش بزرگ» اقدامات زیر را به عمل آوردند: 1- برای تحریک انگیزه ها جهت تولید بیشتر، تا حدودی مالکیت بخش خصوصی در تولید محصولات کشاورزی را به رسمیت شناختند. 2-در شرکت های دولتی سیستم ارزیابی کارایی مدیران را اعمال کردند. 3- تخصص را به ایدئولوژی ارجح دانستند. 4- به واحدهای تولیدی آزادی بیشتری در اهداف تولیدی دادند. 5- در ارایه ی آمار و ارقام تولیدی سختگیری بیشتری اعمال گردید تا آمار دقیق تری ارایه شود. 6- معیارهایی برای سازماندهی مجدد حزب و تأکید بر اجرای مقررات حزبی تعیین کردند[۵]. توسعه ی کشاورزی در اولویت نخست قرار گرفت و لذا با کار و تلاش انگیزه دار روستاییان، محصولات کشاورزی بهبود یافت و پروژه های نا تمام صنعتی تکمیل و پروژه های جدیدی آغاز شد. روند بهبود شرایط اقتصادی در سالهای بعد نیز ادامه یافت و چوئن لای(←چوئن لای، نخست وزیر مادام العمر جمهوری خلق چین)در سال1964 اعلام کرد که بازسازی اقتصادی تکمیل شده و برنامه ی پنجساله ی سوم آماده ی اجراست[۶].
نیز نگاه کنید به مائو تسه تونگ(مائو زدونگ)، بنیانگذار جمهوری خلق چین