لباس های سنتی در اردن

لباس و پوشاک اردني

لباس سنتي اردن به طور کلي از سنت‌هاي سورية بزرگ منشعب شده است.

مردان بيابان نشين‌ شلوار کتان مي‌پوشند و بر روي آن لباس نخي بلند و آستين داري به نام دشداشه به رنگ‌هاي مختلف، البته آبي متداول تر است. روي دشداشه، کمربندي چرمي‌بسته مي‌شود که در برخي از انواع آن، نوار چرمي ‌به صورت ضربدري روي شانه‌ها کشيده مي‌شود و جاي قرار دادن فشنگ و اسلحه و دشنه در آن تعبيه شده است.   روي دشداشه عبا پوشيده مي‌شود که جنس آن از پشم شتر تا ابريشم متفاوت است و عموما داراي حاشيه تزييني طلا يا نقره کوب است. در زمستان مردان کت پشمي‌ يا کتاني ضخيم نيز مي‌پوشند که معمولاً ساخت دمشق مي‌باشد.

پوشش سر مردان، نام‌هاي مختلفي دارد از جمله شيماق يا کفيه که مربعي بزرگ به رنگ قرمز و مشکي است و از جنس کتان مخلوط با ابريشم است که از قطر تا شُده و روي سر قرار مي‌گيرد. آنچه سر بند اردني را از اعراب ديگر متفاوت مي‌کند، منگوله‌هاي خيلي بلند و تزيين شده است که از هر چهار گوشة سربند آويزان است.

براي نگه داشتن اين پارچه بر روي سر، از ريسمان دو لايه‌اي به نام عقال استفاده مي‌شود. شکل اين ريسمان و بلندي و تزيينات مختلف آن نشانگر اصليت فرد (سوري، فلسطيني، اردني يا سعودي) و نيز مجرد يا متأهل بودن اوست. چنان که مردان متأهل ريسمان را کاملا صاف بر روي سر و مردان مجرد با زاويه مي‌گذارند.

قسمت اصلي لباس سنتي زنان، پيراهن بلند مشکي است که در قسمت يقه و حاشية پايين و حاشية جلويي و سرآستين، با رنگ‌هاي مختلف تزيين شده است. آستين‌ها بسيار بلند و گشاد است و اضافة آن با بند بسته مي‌شود. آستينهاي بلند کاربرد‌هاي زيادي به هنگام کار روزانه داشته اند.

شکل تزيين سوزن دوزي روي پيراهن نشان دهنده اصليت زنان است و در روستانشين‌ها و قبايل مختلف با هم فرق دارد؛ مثلا صحرانشينان از تزيينات سنگين ابريشم و کتان در رنگهاي روشن مانند زرد، قرمز، نارنجي بر روي پيراهن استفاده مي‌کنند. در بعضي قبايل رسم بر اين است که دوشيزگان از رنگ آبي استفاده مي‌کنند و زنان متأهل از رنگ‌هاي روشن و بيوه‌ها معمولاً مشکي و آبي و تنها در قسمت يقه و روي سينه را با رنگ‌هاي ديگري مي‌دوزند.

روي پيراهن کمربند پشمي‌ يا چرمي‌بسته مي‌شود. کمربند قرمز مخصوص زنان متاهل و آبي يا تيره مخصوص مجرد‌هاست.

روسري زنان با نام شامبر يا ملفه يک دور به دور صورت پيچيده مي‌شود و سپس براي محکم نگاه داشتن آن از نوار پارچه اي سربند به نام عصبه استفاده مي‌شود.

روستانشينان بيشتر به شهر‌ها رفت و آمد دارند، بنابراين به پارچه‌هاي گران‌تر دسترسي دارند.

پيراهن مردان روستا کتاني و دکمه دار از بالا يا پايين است. بر روي آن بالا پوش تزيين شده اي مي‌پوشند که در قسمت جلو و آستين و حاشية پايين آن با چرم يا پارچه تزيين شده است. شلوار آنها گشاد و در قسمت دم پا تنگ (شلوار گشاد تُرکي) و از جنس کتان است.

آنها بر روي پيراهن دشداشه يا مانند روستاييان فلسطيني اورکتي به نام قُمباز مي‌پوشند که روي شانة چپ تا کمر دکمه مي‌خورد و بر  روي آن کمر بند چرمي‌بسته مي‌شود. براي آزادي حرکت بهتر دو انتهاي جلوي کت را بالا آورده به کمربند وصل مي‌کنند پارچة اين کت کتان- پشمِ انگليسي يا کتان- ابريشم سوري است.

البته جوان‌تر‌ها تي شرت و جين غربي مي‌پوشند ولي مانند صحرانشينان از پوشش سر با همان رنگ‌ها و همان منگوله‌هاي اردني دراز استفاده مي‌کنند. اين پوشش سر به دليل کاربرد فراوان حتي با لباس‌هاي غربي نيز استفاده مي‌شود.

از اواخر قرن نوزدهم کلاه ترکي موسم به طربوش (کلاه قرمز بلند با ريسمان و منگولة ابريشمي) نيز رواج دارد. (12)

دسترسي زنان روستانشين به پارچه‌هاي ساخت دمشق، حمص و آلپو بيشتر است. تزيينات روي لباس روستانشينان، اصالت فلسطيني يا جنوب سوريه‌اي آنها را نشان مي‌دهد. از 1940 به اين طرف لباس پوشيدن زنان تغيير زيادي کرده بنابراين ممکن است در نسل‌هاي مختلف يک خانواده زناني با لباس‌هاي متفاوت مشاهده شود. امروزه بسياري از زنان تنها در مراسم رسمي‌ و جشن‌هاي عروسي از لباس سنتي اردن استفاده مي‌کنند.

بخش اصلي لباس يعني همان پيراهن بلند مشکي کتاني با صحرانشينان يکسان است که با ابريشم رنگي و نخ کتاني به رنگ‌هاي زرد و سفيد و قرمز سوزن دوزي مي‌شود. سوزن دوزي با طرح X بر روي قسمت سينه متداول است. زنان روستا مانند زنان صحرا بر روي پيراهن کمربند نمي‌بندند و به جاي آستين‌هاي خيلي بلند و گشاد، آستين تنگ  تا مچ دارند. هنگام بيرون رفتن نوعي ژاکت تزيين شدة سنگين مي‌پوشند و پوشش سر آنها نيز همانند صحرانشينان شامل روسري و سربند است. (13)