نظام فرهنگی تاجیکستان

- نظام فرهنگی

فرهنگ، کلیت در هم تافته­ای است شامل دانش، دین، هنر، قانون، اخلاق و هرگونه توانایی و عادتی است که آدمی به عنوان عضوی از جامعه به دست می آورد. فرهنگ، محدودۀ زیست حیوانی را می شکند و نیروی حیاتی آن را به گستره­ی زیست فرهنگی بر می­کشد و زندگی در زیست بومِ جانوری را به زندگی در زیست بومِ فرهنگی یا در یک جهان بدل می­کند.

از اینجاست که انسان به موجود بسیار پیچیده­ای تبدیل می­شود که دیگر نمی­توان او را از جهت زیست حیوانی­اش و برپایه­ی آن تعریف کرد، بلکه باید او را در ساحت فرهنگی­اش دید و در این قلمرو است که نیروی حیاتی از ساحت بی­گناهی جانورانه به ساحت عالم نیک و بد می­آید و معنای انسانی به خود می گیرد و در این ساحت است که انسان به میدان امکانِ کرداری دست می­یابد و کردار انسانی او در معرض داوری ارزشی اخلاقی قرار می­گیرد و در قالب دستگاه ارزشی فرهنگ، از ساده­ترین و پایه­ای ترین کردار زیستی تا پیچیده­ترین آنها مورد نقد واقع می­شود و برگرد عمل و فعل انسان، نظام پیچیده­ای از ارزش­ها و هنجارهای فرهنگی تنیده می­گردد.

نظام رفتاری و ارزشی فرهنگ، خود را در قالب نهادهای اجتماعی شکل می­دهد. هر نهادی، کارکرد اجتماعی ویژه­ای دارد. نهاد دین، نهاد آموزش، نهاد دولت و دیگر نهادهای اقتصادی و فرهنگی و اجتماعی، نظام­های هنجار گذار و ارزش گذاری هستند که در قالب شأن رفتارهای جمعی و فردی انسانی انجام می­گیرد.

1-6.  تقویم فرهنگی

جدول شماره13- تقويم فرهنگي تاجيكستان در سال 2003

                                                    ژانويه                        

1	70 سالگي پروفسور ذكريا باباخواجه‌يف(1933(؛ رشته پزشکی
	75 سالگي شاعر خلقي تاجيكستان، دارندة جايزة دولتي رودكي گلچهره سليماني(1928(
	75 سالگي شاعر ستار شاكرزاده(1928(
	70سالگي پروفسور عبدالرحيم حسناف(1933(؛ ژئولوژي
	70 سالگي تأسيس كتابخانة ملي تاجيكستان به نام ابوالقاسم فردوسي(1933(
2	50  سالگي خبرنگار عبدالفيض عطايف(1953(
	80 سالگي زبان­شناس خدايداد حسين‌اف(1923-1983(
3	50 سالگي پروفسور، عضو وابستة آكادمي علوم تاجيكستان، تاشپولاد گلمراداف(1953(؛ رشته پزشکی
4	70 سالگي دكتر مهندس، پروفسور اكتم منصوراف(1933-1988(
5	60 سالگي شاعر مردمی تاجيكستان حق­نظر غايب(1943(
10	70 سالكي خبرنگار محمدقل حاجييف(1933-1986(
16	70 سالگي پروفسور، عضو وابستة آكادمي علوم تاجيكستان، مكرمه قاسم‌اوا(1933(؛ فيلولوژي
	75 سالگي پروفسور ميرزا كامل‌اف(1928-1991(؛رشته فلسفه
18	110 سالگي شاعره راضيه آزاد(1893-1957(
21	70 سالگي پروفسور. سلطان صابراف(1933-1998(؛رشته شيمي
28	75 سالگي پروفسور لئونيد نعيم‌اف(1928(؛ رشته پزشکی
29	70 سالگي پروفسور اصل‌الدين عاصمي(1933(؛رشته پزشکی
	90 سالگي كارگردان تئاتر، هنرپيشة مردمي تاجيكستان رستم ايرك‌باي‌اف(1913-1963(
30	90 سالگي بازيگر تئاتر ، هنرپيشة مردمي تاجيكستان صافيه طويبايوا(1913-1996(
31	75 سالگي نوازنده، هنرپيشة شايستة تاجيكستان يعقوب بابادوست‌اف(1928(

فوريه

1	50  سالگي خبرنگار، دارندة جايزة لاهوتي دولتعلي رحمانعلي‌يف(1953-1994(
2	75 سالگي درام نويس محمدشريف خال‌اف(1928-1995(
3	75 سالگي پروفسور تيمور كريم‌اف(1928-1989؛(؛ رشته تاريخ
	70 سالگي تلويزيون تاجيكستان ارگان رسمي اطلاعاتي دولتي. از سال 1992 مركز اطلاعاتي تاجيكستان خاور.
5	50  سالگي شاعر نعمت آتش(1953(
6	70 سالگي پروفسور اكرامالدين محي‌الدين‌اف(1933(؛ رشته تاريخ
8	75سالگي شاعر، كارمند شايستة فرهنگ تاجيكستان اكابر شريفي(1928(
9	85 سالگي بازيگر تئاتر، هنرپيشة مردمي تاجيكستان تاج‌النسا سلطان‌اوا(1918(
10	70 سالگي خبرنگار، دارندة جايزة لاهوتي عبدالمجيد زماناف(1933(
	90 سالگي آهنگساز نسيم پولاداف(1913-1998(
12	50  سالگي اقتصاددان، پروفسور عبدالقهار عبدالغفاراف(1953(
	70 سالگي رقاصة باله، هنرپيشة شايستة تاجيكستان آليوتينه پولياكوا(1933(
14	90 سالگي بازيگر تئاتر، هنرپيشة شايستة تاجيكستان ذاكر ايوبجان‌اف(1913-1959(
15	60 سالگي پروفسور صاحب ظريف‌اف(1943(؛ رشته پزشکی
17	50  سالگي خبرنگار ميريونس ميرفياض‌اف(1953-1981(
21	50  سالگي خواننده، بازيگر تئاتر، هنرپيشة شايستة تاجيكستان ايستد محمدجاناوا(1953(
23	60 سالگي خبرنگار ميرزامحمود ميربابايف(1943(
	75 سالگي پروفسور اسرائيل خالمت‌اف(1928(؛ رشته پزشکی
24	80  سالگي سراينده، هنرپيشة مردمي تاجيكستان رافائل تالمس‌اف(1923(
25	75 سالگي محكم پولاداوا(1928-1999(؛رشته پزشکی
26	75 سالگي پروفسور احمد يوسفاف(1928-1987(؛رشته پزشکی
27	70 سالگي رسام، عبدالرحمان رحيم‌اف(1933-1997(؛ رشته هنر
28	75 سالگي نويسنده ابراهيم اسرائيل(1928)
29	75 سالگي ولادمير لتويناف(1928-1996(؛رشته كشاورزي

مارس

1	50 سالگي خبرنگار قهار رسوليان(1953(
3	50 سالگي خبرنگار شيرعلي حكومت‌اف(1953(
5	90 سالگي شاعر ازبك زبان تاجيكستان عاشورمت نظراف(1913-1965(
6	75 سالگي نويسنده، دكتر علم فيلولوژي، پروفسور رسول هاديزاده(1928(
8	75 سالگي خبرنگار، نصرت‌الله دارغه‌بيك‌اف(1928(
	90  سالگي بازيگر تئاتر، هنرپيشة شايستة تاجيكستان عنايت‌خان عمراوا(1913-1977(
9	75 سالگي خبرنگار، تاجيكستان شفقت معروف‌اف(1928(
10	80 سالگي رقاصه، هنرپيشة شايستة تاجيكستان فريده محمدگلي‌اوا(1923-1994(
	50  سالگي خبرنگار باتورعلي ميرزاعلي‌يف(1953(
11	روز مطبوعات تاجيك
12	70 سالگي خبرنگار مطلوبه رحمت الله‌يوا(1933(
14	70 سالگي كارگردان تلويزيون، هنرمند تاجيكستان ليليان نالويوا(1933(
15	50  سالگي خبرنگار باباجان عبدالواحداف(1953(
	80 سالگي پروفسور فئودور ريپا(1923(؛ پداگوژي
16	70 سالگي پروفسور فتحيه اكرام‌اوا(1933(؛ پداگوژي
	60 سالگي رهبر اركستر، هنرمند تاجيكستان، هنرپيشة شايستة تاجيكستان دولت قربان‌اف(1943(
17	80 سالگي نويسنده، رحيم حيدر(1923-1985(
20	85 سالگي پروفسور، موسي رجب‌اف(1918-1996(؛ رشته فلسفه
	60 سالگي پروفسور پروانه جمشيد(1943(؛رشته فيلولوژي
22	60 ادیب، پروفسور منيره شهيدي(1943(
25	80 سالگي نويسنده، هلاليان عسكر(1923-1994(
27	70 سالگي كتابخانة لاهوتي(1933(
28	80 سالگي رسام، هنرمند الكسي بيسپرتسوف(1923(
	60 سالگي پروفسور حكيم اكرام‌اف(1943(؛ علوم فيزيك و رياضي
31	100 سالگي استاد اپرا، پروفسور واسيلي كارين(1903-1979)

آوريل

1	60 سالگي خبرنگار، دارندة جايزة لاهوتي عصمت‌الله رحيم‌اف(1943-1994(
	60 سالگي شاعر سلطان شاهزاده(1943-1994(
4	70 سالگي معمار شايستة تاجيكستان سياره عيسي‌اوا(1933(
8	60 سالگي بازيگر تئاتر سيف‌الدين ايشمحمداف(1943(
10	70 سالگي تأسيس كتابخانة علمي تاجيكستان(1933(
13	100 سالگي كارگردان سينما، مطرب، هنرپيشة شايستة تاجيكستان غلامرضا بهار(1903-1938(
14	50  سالگي خواننده محمدجان تاش‌تيموراف(1953(
15	125 سالگي سردفتر ادبيات معاصر تاجيك صدرالدين عيني(1878-1954(
	50  سالگي خبرنگار كريم موسي(1953(
16	50  سالگي سراينده، هنرپيشة مردمي تاجيكستان عدالت كامل‌اوا(1953(
17	90 سالگي ارباب دولتي، عبدالاحد قهاراف(1913-1984(
18	75 سشسالگي شاعر، محمدعليشاه حيدرشاه(1928(
23	85 سالگي پروفسور ليديا يكوينكو(1918-1987(؛ رشته تاريخ
	80 سالگي آكادميسين، بوريس لتوينسكي(1923(؛رشته تاريخ
24	75 سالگي شمقار آدينه‌بيك‌اف(1928-1996(
	80 سالگي رقاصه باله، هنرپيشة شايستة تاجيكستان اقبال تبراوا(1923(
25	50  سالگي بازيگر تئاتر شهاب‌الدين حسن‌اف(1953(
26	80 سالگي ارباب فرهنگي، بوريس گيرديل(1923(
28	80 سالگي ارباب فرهنگي، صفرعلي نظراف(1923(
	75 سالگي پروفسور، ­كبرياحسن‌اوا(1928-1996(؛ رشته پزشکی

مه

1	90 سالگي بازيگر تئاتر، هنرپيشة شايستة تاجيكستان حامد سيداحمداف(1913-1991(
	70 سالگي پروفسور عطاخان سيف‌الله‌يف(1933(؛ رشته فيلولوژي
	75 سالگي شاعر، بابا حاجي(1928(
2	100 سالگي كارگردان سينما، هنرمند كامل يارمت‌اف(1903-1978(
	75 سالگي پروفسور، آكادميسين آكادمي علوم تاجيكستان، اكبر مقسوم‌اف(1928-2001(؛ رشته كشاورزي
	90 سالگي درام­نويس، هنرمند تاجيكستان محمدجان ربيع‌اف(1913-1983(
3	60 سالگي پروفسور بابامراد عصمت‌اف(1943-1996(؛ رشته فلسفه
4	90 سالگي پروفسور، عضو وابستة آكادمي علوم تاجيكستان، ايوان گلوخ‌اف(1913(؛ رشته شيمي
5	60 سالگي دكتر علم كشاورزي، پروفسور گلاحمد خا‌ل‌اف(1943(
	75 سالگي دكتر علم فيلولوژي، پروفسور نصرالدين شراف‌اف(1928-1997(
	70 سالگي دكتر علم كشاورزي، پروفسور اسلام عيسي‌اف(1933(
	85 سالگي آهنگساز و رهبر اركستر، هنرپيشة مردمي تاجيكستان، از اشخاص شايستة هنر، امان همدم‌اف(1918(
6	60 سالگي رسام ريوف عظيم‌اف(1943(
7	100 سالگي دكتر علم طب، پروفسور الكساندر پانسك(1903-1984(
9	50  سالكي دكتر علم بيولوژي، پروفسور طالب‌جان خبيل‌اف(1953(
	90 سالگي كارشناس بيولوژي، پروفسور ادهم شكوراف(1913-1991(
10	60 سالگي رسام، خادم شايستة هنر تاجيكستان مروت بيك‌نظراف(1943(
	70 سالگي سراينده و بازيگر، كارمند شايستة مدنيت تاجيكستان مصور ميناكوف(1933(
	75 سالگي بازيگر تئاتر، هنرپيشة شايستة نازكماه شاه‌منصوراوا(1928(
13	60 سالگي خبرنگار سليمان عبدالله‌يف(1943(
14	70 سالگي مطرب و آهنگساز، كارمند شايستة مدنيت تاجيكستان دولتشاه مؤمن‌شايف(1933(
15	75 سالگي ادبياتشناس، خادم شايستة علم تاجيكستان كمال عيني(1928(
16	100 سالگي سراينده و آهنگساز، خادم شايستة هنر تاجيكستان، دارندة جايزة دولتي رودكي شاه‌نظر صاحب‌اف(1903-1973(
18	85 سالگي خواننده­ی، هنرپيشة شايستة تاجيكستان راضيه ارسلان‌اوا(1918-1969(
	85 سالگي حافظ خلقي تاجيكستان ماهجان نظرداداوا(1918(
	روز بين­المللي يادگاريهاي تاريخي
19	70 سالگي دكتر علم فلسفه، پروفسور عبدالرئوف هاشم‌اف(1933(
21	80 سالگي خبرنگار، كارمند شايستة مدنيت تاجيكستان تاتيانا كرتيگينه(1923(
24	75سالگي حافظ خلقي تاجيكستان سيم‌الدين برهان‌اف(1928-1993(
26	70 سالگي دكتر علم طب، پروفسور، خادم شايستة علم تاجيكستان خوشقدم قمردين‌اف(1933(
30	70 سالگي خبرنگار، دارندة جايزة لاهوتي هاشم باباجان‌اف(1933(
	80 سالكي بازيگر تاجيك، هنرپيشة مردمي تاجيكستان غريب‌سلطان خداياربيك‌اوا(1923(
31	80 سالگي بازيگر تئاتر، هنرپيشة مردمي تاجيكستان سبزه‌جان شاه‌اسماعيل­آوا(1923(

ژوئن

5	100 سالگي بازيگر تئاتر، هنرپيشة شايستة تاجيكستان پاول بليايف(1903-1981(
6	50  سالگي نامزد علم طب، دكتر دادرجان محمدجان‌اف(1953(
8	80 سالگي فيلمبردار، خادم شايستة هنر تاجيكستان، دارندة جايزة دولتي رودكي باريس سيريدن(1923(
9	70 سالگي دكتر علم تاريخ، پروفسور، خادم شايستة علم تاجيكستان بارس مرشك(1933(
10	50  سالگي سراينده، هنرپيشة شايستة تاجيكستان طلب‌شاه كوكنوف(1953(
	80 سالگي شاعر خلقي تاجيكستان، كارمند شايستة مدنيت جمهوري، دارندة جايزة دولتي رودكي امين‌جان شكوهي(1923-1979(
11	60 سالگي آهنگساز شادي پولادي(1943-1994(
12	70 سالگي دكتر علم گيولوژي، پروفسور، آكادميسين آكادمي علوم تاجيكستان منظور جليلاف(1933-1994(
15	60 سالگي نويسنده و ادبياتشناس فاتح عبدالله(اردمهر( (1943(
	75 سالگي نويسندة خلقي تاجيكستان، دارندة جايزة دولتي رودكي فضلالدين محمدييف(1928-1987(
	75 سالگي دكتر علم طب، پروفسور، عضو وابستة آكادمي علوم تاجيكستان، خادم شايستة علم جمهوري اعظم پولاداف(1928(
	60 سالگي سراينده قيام‌الدين خيرالدين‌اف(1943(
16	60 سالگي دكتر علم تاريخ، پروفسور، خادم شايستة هنر تاجيكستان عسكرعلي رجب‌اف(1943(
19	85 سالگي سرايندة آپرا، هنرپيشة شايستة تاجيكستان ميخائيل اعلايف(1918-1990(
20	80 سالگي دكتر علم پداگوژي، پروفسور، خادم شايستة علم تاجيكستان ابراهيم عابداف(1923(
24	50  سالگي سراينده، هنرپيشة شايستة تاجيكستان معظمه ابراهيم‌اوا(1953(
25	50  سالگي خبرنگار شفاعت نظر(1953(
	60 سالگي دكتر علم جغرافيا خالنظر محبت(1943(
26	70 سالگي دكتر علم طب، پروفسور، خادم شايستة علم تاجيكستان بختيار احمداف(1933(

ژوئيه

1	50  سالگي خبرنگار نصيب‌جان امان‌بايف(1953(
	90 سالگي شاعر ازبكزبان تاجيكستان، كارمند شايستة مدنيت جمهوري محمود تلقون(1913-1983(
3	80 سالگي خبرنگار و رسام پاول گيوندوف(1923(
4	70 سالگي شاعر حيرت شنبه‌زاده(1933(
5	70 سالگي خبرنگار شايستة تاجيكستان نصرتشاه تولايف(1933(
7	80 سالگي خبرنگار، كارمند شايستة مدنيت تاجيكستان حفظه نعيم‌اوا(1923)
8	50  سالگي خبرنگار طلعت نگاري(1953(
	100 سالگي بازيگر تئاتر، هنرپيشة مردمي تاجيكستان نيكلاي كياكوف(1903-1989(
10	90 سالگي ارباب حزبي و دولتي جبار رسولاف(1913-1982(
	70 سالگي فيلمبردار، خادم شايستة هنر تاجيكستان ايوگيني كوزين(1933(
12	70 سالگي كارگردان تلويزيون، خادم شايستة هنر تاجيكستان صفا صادق‌اف(1933(
	50  سالگي بازيگر تئاتر، هنرپيشة شايستة تاجيكستان گلمراد حسين‌اف(1953(
13	75 سالگي مترجم صابر خواجه‌اف(1928(
15	50  سالگي نويسنده رحمان آستان(1953(
16	60 سالگي دكتر علم بيولوژي، پروفسور زبيدالله عزت‌الله‌اف(1943(
19	50  سالگي رسام، خادم شايستة هنر تاجيكستان الكساندر گيونداف(1953(
20	75 سالگي ادبياتشناس علي ديوانه‌قل‌اف(1928(
	50  سالگي شاعر احمدجان رحمت‌زاده(1953(
22	روز زبان تاجيكي
23	80 سالگي رقاصه، هنرپيشه شايستة تاجيكستان زليخا رحيم‌اوا(1923(
25	75 سالگي رسام، خادم شايستة هنر تاجيكستان ويكتور اسپرانوف(1928-1998(
28	85 سالگي بازيگر تئاتر، هنرپيشة مردمي تاجيكستان الكسي ايريشينكو(1918(
29	85 سالگي خبرنگار، كارمند شايستة مدنيت تاجيكستان سرگي مظفراف(1918-1987(
30	70 سالگي دكتر علم اقتصاد، پروفسور، آكادميسين آكادمي علوم تاجيكستان، خادم شايستة علم جمهوري حبيبالله سعيدمراداف(1933-1999(
	90 سالگي رسام، كارمند شايستة مدنيت تاجيكستان ايوگينيه ناسيك(1913-1996(

اوت

1	80 سالگي دكتر علم فيلولوژي، پروفسور، آكادميسيون آكادمي علوم تاجيكستان رجب امان‌اف(1923-2002(
	60 سالگي مطرب، خادم شايستة هنر تاجيكستان شريفجان عارف‌اف(1943(
4	50  سالگي نويسنده ميرزا دولت(1953(
5	75 سالگي رسام، كارمند شايستة مدنيت تاجيكستان آليگ كليم‌اف(1928-1990(
	70 سالگي خبرنگار حبيب همراه‌اف(1933-1994(
9	60 سالگي دكتر علم اقتصاد، پروفسور، عضو وابستة آكادمي علوم تاجيكستان سعدالله اسلام‌اف(1943(
10	60 سالگي رسام، خادم شايستة هنر تاجيكستان رحمت باتورعلي‌اف(1943(
12	60 سالگي دكتر علم فيلولوژي، پروفسور اسكندر اكرام‌اف(1943(
	90 سالگي دكتر علم بيولوژي، پروفسور باريس شيرببك‌اف(1913- 1981(
13	90 سالگي نويسنده عبدالغفار پرتو(1943(
15	90 سالگي مترجم و نويسنده، كارمند شايستة مدنيت تاجيكستان حبيب احراري(1913-1983(
	85 سالگي رسام، خادم شايستة هنر تاجيكستان بوريس پراتسوف(1918(
19	60 سالگي دكتر علم اقتصاد، پروفسور الفيه احراراوا(1943(
20	50  سالگي خبرنگار ميرزاشاهرخ اسراراف(1953(
23	90 سالگي نويسنده، كارمند شايستة مدنيت تاجيكستان يكاف نلسكي(1913-1985(
24	70 سالگي دكتر علم گيولوژي، پروفسور ليو راساوسكي(1933(
26	70 سالگي دكتر علم تاريخ، پروفسور، خادم شايستة علم تاجيكستان امامنظر كيلدي‌اف(1933(
27	70 سالگي دكتر علم گيولوژي، پروفسور، عضو وابستة آكادمي علوم تاجيكستان ولادمير بودنوف(1933(
28	75 سالگي خبرنگار، كارمند شايستة مدنيت تاجيكستان نورالله بايمراداف(1928(
29	100 سالگي دكتر علم كشاورزي، پروفسور، آكادميسين آكادمي علوم تاجيكستان سيميان پلشكو(1903-1957(
30	60 سالگي دكتر علم طب اكرام بابايف(1943(
31	75 سالگي زبانشناس، پروفسور بشارت حاجي‌بايوا(1928(

سپتامبر

3	75 سالگي ارباب فرهنگي، كارمند شايستة مدنيت تاجيكستان كريم قربان‌اف(1928(
4	1030 سالگي عالم دانشمند فارس و تاجيك ابوريحان بيروني(973-1048(
	75 سالگي دكتر علم فيزيك و رياضي، پروفسور، آكادميسين آكادمي علوم تاجيكستان، خادم شايستة علم جمهوري اكابر ادهم‌اف(1928-1993(
10	50  سالگي دكتر علم كشاورزي، پروفسور طالب نبي‌اف(1953(
	70 سالگي دكتر علم بيولوژي، پروفسور عثمان محمدقل‌اف(1933(
	70 سالگي خبرنگار ميرزا صبوراف(1933(
	50  سالگي خبرنگار حسن فارسا(1953-1994(
11	130 سالگي نژادشناس و زبانشناس، خادم شايستة علم تاجيكستان ميخائيل اندريوف(1873-1948(
12	85 سالگي مطرب، هنرپيشة شايستة تاجيكستان، دارندة جايزة دولتي رودكي داملاجان نظراف(1918(
15	50  سالگي بازيگر سينما، كارگردان تلويزيون مقصودشاه همت‌شايف(1953-1994(
	60 سالگي خبرنگار، دارندة جايزة لاهوتي امانقل عادل‌اف(1943(
17	80 سالگي صنعتشناس، كارمند شايستة مدنيت تاجيكستان نفيسه ناواسيلاوا(1923(
22	90 سالگي بازيگر تئاتر، هنرپيشة شايستة تاجيكستان معين غياص‌اف(1913-1943(
	70 سالگي دكتر علم طب، پروفسور عبدالرئوف قهاراف(1933(
25	80 سالگي دكتر علم طب، پروفسور لودميله فيرساوا(1923-1993(
29	50  سالگي بازيگر تئاتر، هنرپيشه شايستة تاجيكستان زلفيه طويچي‌يوا(1953(

اكتبر

1	70 سالگي شاعره، كارمند شايستة مدنيت تاجيكستان آزاد امين‌زاده(1933(
3	60 سالگي دكتر علم طب، پروفسور شكرجان انوراوا(1943(
5	50  سالگي و آهنگساز، هنرپيشة مردمي تاجيكستان، خادم شايستة هنر جمهوري سعيدقل بلال‌اف(1953(
	80 سالگي دكتر علم حقوق، پروفسور منصور ملايف(1923-1997(
7	75سالگي مطرب و آهنگساز، هنرپيشة شايستة تاجيكستان حكومتشاه  بنديشايف(1928(
9	85 سالگي دكتر علم تاريخ، خادم شايستة علم تاجيكستان تخته‌مت تخته‌مت‌اف(1918-1998(
11	50  سالگي بازيگر تئاتر، هنرپيشة شايستة تاجسيكستان تاجينيسا سعيداوا(1953(
12	50  سالگي آهنگساز، خادم شايستة هنر تاجيكستان طلبشاه ستاراف(1953(
	130 سالگي مؤرخ، آكادميسين آكادمي علوم تاجيكستان، خادم شايستة علم جمهوري الكسنادر سيميانوف(1873-1958(
14	50  سالگي بازيگر سيرك، هنرپيشة شايستة تاجيكستان اغولخان توره‌يوا(1953(
15	80 سالگي خبرنگار، كارمند شايستة مدنيت تاجيكستان رسول علي‌اف(1923(
16	روز سينماي تاجيك
18	85 سالگي بازيگر تئاتر، هنرپيشة شايستة تاجيكستان  سعدالله كريم‌اف(1918-1990(
20	50  سالگي دكتر علم تاريخ، پروفسور مقصودجان انعام‌اف(1953(
22	100 سالگي رقاصة باله، هنرپيشة شايستة تاجيكستان سنگعلي خواجه‌يف(1903-1981(
24	60 سالگي دكتر علم فيزيك و رياضي، پروفسور شراف طويچي‌يف(1943(
25	70 سالگي دكتر علم طب، پروفسور محمدي آرزويف(1933-1998(
	90 سالگي نويسنده و درامنويس، خادم شايستة هنر تاجيكستان، كارمند شايستة مدنيت جمهوري حاجي صادق(1913-1989(
28	90 سالگي بازيگر و كارگردان تئاتر، هنرپيشة شايستة تاجيكستان صالح خالمت‌اف(1913-1984(
	75 سالگي دكتر علم فلسفه، پروفسور محمد بالته‌يف(1928(

نوامبر

4	75 سالگي پداگوژي، پروفسور بيان رحيم‌اف(1928(
	85 سالگي خبرنگار، كارمند شايستة مدنيت تاجيكستان تاجينيسا غفوراوا(1918(
6	80 سالگي اربابزن دولتي، كارمند شايستة مدنيت تاجيكستان نزارماه ظريف‌اوا(1923(
	100 سالگي دكتر علم طب، پروفسور وسيلي رسبارسك (1903-1981(
7	70 سالگي سراينده، هنرپيشة مردمي تاجيكستان مسلمه باقي‌يوا(1933(
	70 سالگي بازيگر سينما جان سعيدمراداف(1933(
	90 سالگي دكتر علم تاريخ، پروفسور صالح غلاماف(1913-1977(
	روز تئاتر تاجيك
10	80 سالگي رسام، خادم شايستة هنر تاجيكستان اليه عبدالرحمان‌اف(1923(
	85 سالگي دكتر علم طب، پروفسور، خادم شايستة علم تاجيكستان ايلينه لاكشينه(1918(
12	50  سالگي فيلسوف، پروفسور سيفالله صفراف(1953(
15	60 سالگي شاعر لطفيشاه دادا(1943(
19	50  سالگي سراينده، هنرپيشة شايستة تاجيكستان فاطمه توره‌يوا(1953(
20	50  سالگي نويسنده، دارندة جايزة دولتي رودكي يوسف رحيمزاد(1953-2000(
23	85 سالگي دكتر علم طب، پروفسور، خادم شايستة علم تاجيكستان يعقوب تاجي‌يف(1918-1995(
	100 سالگي دكتر علم طب، پروفسور الكسنادر مكرچينكا(1903-1979(
25	50  سالگي خبرنگار عزيز سنگين‌اف(1953(
27	100 سالگي دكتر علم طب، پروفسور، خادم شايستة علم تاجيكستان خانلر گجي‌يوف(1903-1969(
28	85 سالگي دكتر علم فيزيك و رياضي، پروفسور، آكادميسين آكادمي علوم تاجيكستان، خادم شايستة علم جمهوري لئونيد ميخائيل‌اف(1928(
30	70 سالگي دكتر علم طب، پروفسور معين عبدالرحمان­اف(1933(
	70 سالگي بازيگر سيرك، هنرپيشة مردمي تاجيكستان پيرنظر يوسف‌اف(1933(

دسامبر

1	50  سالگي دكتر علم پداگوژي، پروفسور دلاورشاه لطيف‌اف(1953(
2	85 سالگي بازيگر تئاتر، هنرپيشة شايستة تاجيكستان خيري‌جان عثمان‌اوا(1918(
5	80 سالگي دكتر علم تاريخ، پروفسور خاصيت بابايوا(1923(
	70 سالگي دكتر علم تاريخ، پروفسور حبيب‌الله خالجوره‌يف(1933(
7	100 سالگي واكليست، پروفسور، خادم شايستة هنر تاجيكستان رامن چراف(1903-1979(
9	85 سالگي راهبر اركستر، هنرپيشة مردمي تاجيكستان، خادم شايستة هنر جمهوري عبادالله عبدالله­يف(1918(
10	75 سالگي دكتر علم كشاورزي، پروفسور آكادميسين آكادمي علوم تاجيكستان، خادم شايستة علم جمهوري، دارندة جايزة دولتي سينا خدايار يوسف بيك‌اف(1928-1989(
	50  سالگي عالم ساحة رياضي، پروفسور عبدالغفار قادراف (1953(
	60 سالگي شاعر ازبكزبان تاجيكستان سلطان‌مراد حاجي‌باي‌اف(1943(
11	80 سالگي بازيگر تئاتر ، هنرپيشة شايستة تاجيكستان، كلوديه بل(1923-1967(
14	80 سالگي دكتر علم تاريخ، پروفسور يوري نكاليويچ(1923-1979(
15	70 سالگي دكتر علم فيزيك و رياضي، پروفسور سعيدخواجه عزيزاف(1933(
	60 سالگي دكتر علم طب، پروفسور عصامالدين ساعت‌اف(1943(
	50  سالگي شاعر عذتبيك عيديزادة رشتي(1953(
17	85 سالگي دكتر علم گيولوژي، پروفسور حكيم يوسف‌اف(1918-1990(
18	80 سالگي دكتر علم صنعت­شناسي، پروفسور، خادم شايستة هنر تاجيكستان نظام نورجان‌اف(1923(
	90 سالگي معمار، آكادميسين آكامي علوم تاجيكستان حكمت يولداشاف(1913-1981(
19	85 سالگي بازيگر تئاتر، هنرپيشة شايستة تاجيكستان مشرفه قاسم‌اوا(1918(
20	70 سالگي نويسنده بابا نصرالدين‌اف(1933-1993(
21	80 سالگي راهبر اركستر، هنرپيشة شايستة تاجيكستان، خادم شايستة هنر جمهوري ايدورد ايرپيتينس(1923-1971(
23	80 سالگي خبرنگار، كارمند شايستة مدنيت تاجيكستان قيوم كامل‌اف(1923(
	50  سالگي بازيگر تئاتر، هنرپيشة شايستة تاجيكستان جمعهخان سراج‌اف(1953(
25	110 سالگي دكتر علم كشاورزي اوگيني زمرين(1893-1964(
26	80 سالگي دكتر علم طب، پروفسور وليرين كاستين(1923(
27	70 سالگي دكتر علم شيمي، پروفسور اياسف كلانتراف(1933(
31	70 سالگي دكتر علم بيولوژي، پروفسور نظر اميرخواجه‌يف(1933(
	80 سالگي دكتر علم بيولوژي، پروفسور، خادم شايستة علم تاجيكستان برات رحمات‌اف(1923(
	80 سالگي دكتر علم اقتصاد، پروفسور، عضو وابستة آكادم علوم تاجيكستان، خادم شايستة علم جمهوري رستمبيك يوسفبيكاف(1923(

2-6. مترجمان و ویراستاران معروف تاجیک

جدول شماره 14 مترجمان و ویراستاران تاجیک در زمینۀ الهیات و معارف اسلامی

ردیف	نام، نام خانوادگی	تحصیلات	شغل	فعالیت‌ها
1	محمدجان عمراف، متولد 15 ژانویه 1950، شهر دوشنبه، تاجیکستان	فارغ‌التحصیل دانشکدۀ شرق‌شناسی دانشگاه ملی تاجیکستان در رشتۀ زبان و ادبیات عربی در سال 1972.	کارمند ادارۀ انسیکلوپدی (= دائره‌المعارف) شوروی تاجیک (1972- 1973، شهر دوشنبه)؛ مترجم یکی از پروژه‌های شوروی در عراق (1973-1975)؛ کارمند ادارۀ انسیکلوپدی (= دائره‌المعارف) شوروی تاجیک (1973- 1975- 1978، شهر دوشنبه)؛ پژوهشگر انستیتوی شرق‌شناسی و میراث خطی آکادمی علوم تاجیکستان (1978-1982)؛ مترجم یکی از پروژه‌های شوروی در لیبیا (1982- 1985)؛ پژوهشگر انستیتوی شرق‌شناسی و میراث خطی آکادمی علوم تاجیکستان (1985 تا کنون	- تهیۀ متن ترجمۀ فارسی قرآن کریم به قلم ولی‌الله دهلوی به خط سیرلیک (در مجلۀ «علم و حیات» منتشر شده است)؛ - تهیۀ متن - «تاریخ طبری» ترجمۀ ابوعلی بلعمی بر اساس نسخۀ خطی قرن 13م به همکاری فیض‌الله بابایف (نشر اول: 1992م، دوشنبه؛ نشر دوم: 2001م، تهران؛ نشر سوم: 2004م، دوشنبه؛ نشر چهارم: 2008م، دوشنبه)؛ - ترجمۀ «هفت‌یک شریف» (سُبع قرآن کریم) همراه با آوانگاری متن عربی به خط سیرلیک به همکاری نذرالله نظراف (نشر اول: 1999م، نشر دوم: 2003م، دوشنبه)؛ - تألیف کتابی مشتمل بر «هفت‌یک شریف» (سُبع قرآن کریم)، ترجمه و آوانگاری متن عربی و تهیۀ سبع متن «تفسیر حسینی» به همکاری نذرالله نظراف، دوشنبه، 2006م؛ - ترجمۀ متن کامل «صحیح» البخاری به زبان تاجیکی در شش جلد (به همکاری فیض‌الله بابایف)، جلد اول- سال 2004، جلد دوم - سال 2005 و جلد سوم سال 2008 در دوشنبه به طبع رسیده است؛ - ویرایش برگردان متن ترجمۀ فارسی قرآن مجید متعلق به عبدالمحمد آیتی به خط سیرلیک، تهران، 2001م؛ - ترجمۀ قرآن کریم به زبان تاجیکی، دوشنبه، 2007م؛ - ویرایش متن سیرلیک «کیمیای سعادت» غزالی در دو مجلد، دوشنبه، 2008م؛ - ویرایش «افکار و روزگار امام اعظم از نگاه محققان»، دوشنبه، 2009م.
2	سیدرحمان سلیمانی،	فارغ‌التحصیل دانشکدۀ شرق‌شناسی دانشگاه ملی تاجیکستان در رشتۀ زبان و ادبیات عربی در سال 1969؛ دفاع از پایان‌نامۀ دکتری در سال 1979 (مسکو)؛ دفاع از پایان‌نامۀ فوق‌دکتری در سال 1997	پژوهش‌ در زمینۀ اصطلاحات فلسفی تاجیکی و عربی در آثار ابن سینا؛ ترجمۀ آثار اندیشمندان عربی‌زبان از عربی به تاجیکی و روسی؛ تدریس در دانشگاه - مدیر کرسی زبان و ادبیات عربی دانشکدۀ شرق‌شناسی دانشگاه ملی تاجیکستان	تألیفات: - 2 عنوان کتاب پژوهشی؛ - بیش از 30 عنوان مقاله؛ - فرهنگ عربی به تاجیکی، (در 2 مجلد و 2050 صفحه، دوشنبه، 2004- 2005)؛ - فرهنگ مختصر عربی به تاجیکی (دوشنبه، 2008) ترجمه‌ها: ترجمۀ آثار ابن سینا در 4 مجلد به زبان‌های تاجیکی و روسی به شرح ذیل: 1- حکمت مشرقیه 2- کتاب هدایه 3- عیون الحکمه 4- کتاب نجات و بیش از 20 رسالۀ عرفانی و فلسفی سینا؛ - ترجمۀ رسایل فلسفی خیام به زبان روسی (دوشنبه، 2003م)؛ - ترجمۀ رسالۀ عرشیه ملا صدرای شیرازی به زبان روسی (آلماتی، 2006م) و...
3	سنت‌الله یعقوب‌اف	فارغ‌التحصیل دانشگاه اسلامی امام ترمذی تاجیکستان (= دانشگاه دولتی اسلامی امام اعظم تاجیکستان) و دانشکدۀ اقتصاد دانشگاه تجارت تاجیکستان	استاد دانشگاه دولتی اسلامی امام اعظم تاجیکستان	تألیفات: - جامع‌الصرف ترجمه‌ها: - جامع‌المتون (از عربی به تاجیکی) - مناقب امام اعظم (از عربی به تاجیکی) - نصیحت‌های پیامبر (در 2 جلد، از عربی به تاجیکی) - از دین چه می‌دانی؟ (از عربی به تاجیکی) - زندگی و آثار ابومنصور ماتوریدی (از عربی به تاجیکی)
4	افضلشاه بهرام	فارغ‌التحصیل تاجیکستان (دانشگاه دولتی اسلامی امام اعظم تاجیکستان)	دانشجوی دورۀ دکتری پژوهشگاه فلسفه آکادمی علوم تاجیکستان	ترجمه‌ها: - تحریف و جواز نسخ در کتوب سماوی - قرآن کتاب هدایت - کلام ابوحنیفه
5	داوودخان اعلایف	فارغ‌التحصیل دانشگاه دولتی اسلامی تاجیکستان و دانشگاه بین‌المللی الاظهر (قاهره)	معاون دانشکدۀ علوم اسلامی دانشگاه دولتی اسلامی امام اعظم تاجیکستان	تفسیر، ویرایش، ترجمه: - تفسیر سی و سه قصۀ قرآن کریم - زندگانی امام ابوحنیفه - 1001 حدیث در اصلوب نفیس -آشنایی با اصلوب قرآن - مناحج محدثین

جدول شماره 15 مترجمان و ویراستاران تاجیک در زمینۀ علوم انسانی

ردیف	نام، نام خانوادگی	تحصیلات	فعالیت‌ها
1	نارالنساء (اناره) آستان‌اوا متولد 2 دسامبر سال 1939، شهر دوشنبه	فارغ‌التحصیل دانشگاه ملی تاجیکستان (1962)	ترجمه‌ها (از زبان روسی به تاجیکی): «مدال طلا» تألیف ی. اسنگیروف؛ داستان‌های کوتاه تألیف آ. ماتیوشینا؛ «گکور» تألیف تومانیان؛ «حضرت آدم» تألیف ر. فیضی؛ «زنی از بای شائو» تألیف بوی دیک آی؛ «شکینئو» تألیف ب. لوپس؛ «باد مخالف» تألیف آ. لوپان و ...
2	حکمت رحمت متولد 15 می 1938 ناحیۀ حصار	فارغ‌التحصیل دانشگاه دولتی آموزگاری (تربیت معلم) شهر دوشنبه (1959)	ترجمه‌ها (از زبان روسی به تاجیکی): «برف است و باران» اثر الکساندر بلاک؛ «خرگوش صیاد» اثر اوان کریلوف؛ «صنوبر خندان» اثر ی. مارتسینکیاویچس؛ «تولید شهروند» اثر و. سوخوملینسکی؛ «پدربزرگ من» اثر رسول حمزت‌اف؛ «خانه‌ای در شیراز» اثر آگاتا کریستی و...
3	مبشر اکبرزاد	فارغ‌التحصیل دانشگاه ملی تاجیکستان (1992) در رشتۀ زبان و ادبیات تاجیکی	تألیفات: مقالاتی در زمینۀ نقد شعر و ویژگی‌های زبان معاصر از جمله مجموعۀ مقالات با عنوان «سخن ز آسمان‌ها فرود آمده‌ست» (دوشنبه: ادیب، 2008) ویراستاری: - حدود صد عنوان کتاب در زمینۀ ادبیات و علوم ادبی (عروض و قافیه، صنایع شعری و متن‌شناسی)؛ - برگردان کتب ذیل از خط فارسی به خط سیرلیک: 1.دیوان اشعار شاه نعمت‌الله ولی 2. دیوان اشعار هلالی 3. دیوان اشعار نظیری نیشابوری 4. در حال حاضر مشغول به تحقیق عروض و قافیه و صنایع شعری غزلیات صائب تبریزی و برگردان دیوان حجین لاهیجی از خط فارسی به خط سیرلیک