مراسم سمنوپزان تاجیکستان: تفاوت میان نسخه‌ها
(صفحه‌ای تازه حاوی «'''4-3-8. سومنک پزی''' سومنک یا سمنوپزی نیز به مناسبت آغاز بهار صورت می گیرد. تاجیکها و دیگر ایرانی نژادان پیش از نوروز در ظرف های ویژه ای سبزه می رویاندند و از ریشه و جوانه آن ها سومنک تهیه می کردند، که از روزگاران کهن رواج داشته است. سومنک از خورا...» ایجاد کرد) |
جز (The LinkTitles extension automatically added links to existing pages (https://github.com/bovender/LinkTitles).) |
||
| خط ۳۴: | خط ۳۴: | ||
آش[18] نهار است سومنک | آش[18] نهار است سومنک | ||
در افغانستان این خوراک را سومنک و در ایران سمنو گویند. در بعضی روستاهای خاور ایران با سومنک خمیر درست کرده و مانند چپاتی تاجیکی، نان نازکی می پزند. | در [[افغانستان]] این خوراک را سومنک و در ایران سمنو گویند. در بعضی روستاهای خاور ایران با سومنک خمیر درست کرده و مانند چپاتی تاجیکی، نان نازکی می پزند. | ||
سومنکپزی در ناحیه حصار شادمان بدین ترتیب است، که گندم بهای سفید و تاشکندی را در طبقهای بزرگ چوبین به نام لنگری می ریزند. گندم که نیش زد، در روی تخته یا سینی های بزرگ پهن کرده روی بام می گذاشتند و باران سبب رشد گندم می شد. پیش از سومنک پزی، پیرزنی آیه ای از قرآن کریم را می خواند. تهیه سومنک وقتزیادی می گرفت و دقت زیادی را طلب می کرد. سومنک را پیوسته با ملاقه چوبی یا کفچه به هم می زدند و برای این که خواب به آنان چیره نگردد، دایره زنی و ترانه خوانی کرده و ترانه سومنک پزی را می خواندند. آماده کردن این خوراک، که چندین شبانه روزی به طور دسته جمعی صورت می گرفت، خود به گونه بزمی در می آمد و این آیین کهن، تا امروز در روستاهای تاجیکستان برجای مانده است. | سومنکپزی در ناحیه حصار شادمان بدین ترتیب است، که گندم بهای سفید و تاشکندی را در طبقهای بزرگ چوبین به نام لنگری می ریزند. گندم که نیش زد، در روی تخته یا سینی های بزرگ پهن کرده روی بام می گذاشتند و باران سبب رشد گندم می شد. پیش از سومنک پزی، پیرزنی آیه ای از قرآن کریم را می خواند. تهیه سومنک وقتزیادی می گرفت و دقت زیادی را طلب می کرد. سومنک را پیوسته با ملاقه چوبی یا کفچه به هم می زدند و برای این که خواب به آنان چیره نگردد، دایره زنی و ترانه خوانی کرده و ترانه سومنک پزی را می خواندند. آماده کردن این خوراک، که چندین شبانه روزی به طور دسته جمعی صورت می گرفت، خود به گونه بزمی در می آمد و این آیین کهن، تا امروز در روستاهای [[تاجیکستان]] برجای مانده است. | ||
در بسیاری از نقاط ناحیه حصار، غیر از سومنک دیگی، سومنک تنوری نیز آماده می کنند. حصاری ها چندین گونه سومنک به نام های بریانی، دیگ دانی و اتالگی می پزند. تنها از آرد گندم برای آرایش سفره نوروزی 20 گونه خوراک، مانند نان تنک، نان فطیر، خمیر، نان کنجدی، نان شیرمال، فطبر بی روغن، کلوچه، قتلمه، قدمال فطیر قد - قد[19]، گندم، کلوچه، چگلدک[20]، حلوا، اتاکی کاچی، اتاکی سفیدک، گندم بریان. | در بسیاری از نقاط ناحیه حصار، غیر از سومنک دیگی، سومنک تنوری نیز آماده می کنند. حصاری ها چندین گونه سومنک به نام های بریانی، دیگ دانی و اتالگی می پزند. تنها از آرد گندم برای آرایش سفره نوروزی 20 گونه خوراک، مانند نان تنک، نان فطیر، خمیر، نان کنجدی، نان شیرمال، فطبر بی روغن، کلوچه، قتلمه، قدمال فطیر قد - قد[19]، گندم، کلوچه، چگلدک[20]، حلوا، اتاکی کاچی، اتاکی سفیدک، گندم بریان. | ||
نسخهٔ ۷ ژوئیهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۰۵:۴۳
4-3-8. سومنک پزی
سومنک یا سمنوپزی نیز به مناسبت آغاز بهار صورت می گیرد. تاجیکها و دیگر ایرانی نژادان پیش از نوروز در ظرف های ویژه ای سبزه می رویاندند و از ریشه و جوانه آن ها سومنک تهیه می کردند، که از روزگاران کهن رواج داشته است.
سومنک از خوراک های نوروزی بوده، در خانه کشاورزان در طول سال نو وجود دارد و آن را دسته جمعی تهیه می کنند. در آخر ماه حوت در آغاز جشن نوروز، پیرزنان گندم را پاک می کنند و چندین بار بر بام قرار می دهند. آب باران که به گندم خورد پس از 6 - 5 روز سبز شده اندک اندک شیره می گیرد.
سبزه گندم را سپس باکارد میبرند و در ظرفی میکوبند و در آن آب میافزایند و شیرهاش را میگیرند. همسایگان نیز آرد جمع کرده و با شیره مزبور در دیگ می پزند، ولی پیش از آمیختن شیره با آرد، روغن زغیر را داغ کرده و چلپک[15] می پزند. پس از جوشیدن سومنک، دایره می زنند و رقص و پای کوبی می کنند و می خوانند:
سومنک در جوشه ما کفچه[16] زنیم
دیگران در خرابه ما دفچه[17] زنیم
مراسم سمنوپزان؛ دوشنبه
به هنگام جشن، مردم تا صبح نمی خوابند، اگر کسی بخوابد بر روی و ابروان او سیاهی دیگ یا سومنک می مالند. در طی مراسم سومنک پزی، سفره می اندازند و خوراکی ها را به مناسبت بزم سومنک پزی به همراه سومنک پخته شده، بر سفره می گذارند. پیش از صبح اجاق را خاموش کرده بالای آن را با پارچه نو یا سرپوش می پوشاندند. صبح روز بعد، خانم ها دیگ سومنک را باز نموده و در ظرف ها و طبق ها می گذارند و نزد میهمانان می برند. مردم سومنک را می چشند و می گویند:
بوی بهار است
برارکار است سومنک
سپس با خواندن ترانه، شادی کرده و آرزو می نماید که سال نو و بهار بعد را نیز با تندرستی ببینند. در بعضی نواحی، از جمله ولایت سرخان دریای ازبکستان نیز سومنک پزی باشکوه بسیاری برپا می شود. بانوان و دختران دور دیگ سومنک فرش انداخته و تا پختن آن، می نوازند و می رقصند.
در گذشته در ناحیه رامیت و دیگر نقاط کوهستانی حصار، سومنک تنوری می پختند. شیره سبزه گندم را به تنور می چسباندند تا هنگام پختن روغنش برآید، کودکان برای دیدن سومنک، در پیرامون تنور بازی کرده و این ترانه را می خواندند:
سومنک در جوشه روغنش در روشه
مردم در بوشه
در بخارا فروش سومنک مرسوم بوده است. فروشندگان در بازار و کوی و برزن، چنین فریاد می زدند:
بوی بهار است سومنک خوردن به باب است سومنک
آش[18] نهار است سومنک
در افغانستان این خوراک را سومنک و در ایران سمنو گویند. در بعضی روستاهای خاور ایران با سومنک خمیر درست کرده و مانند چپاتی تاجیکی، نان نازکی می پزند.
سومنکپزی در ناحیه حصار شادمان بدین ترتیب است، که گندم بهای سفید و تاشکندی را در طبقهای بزرگ چوبین به نام لنگری می ریزند. گندم که نیش زد، در روی تخته یا سینی های بزرگ پهن کرده روی بام می گذاشتند و باران سبب رشد گندم می شد. پیش از سومنک پزی، پیرزنی آیه ای از قرآن کریم را می خواند. تهیه سومنک وقتزیادی می گرفت و دقت زیادی را طلب می کرد. سومنک را پیوسته با ملاقه چوبی یا کفچه به هم می زدند و برای این که خواب به آنان چیره نگردد، دایره زنی و ترانه خوانی کرده و ترانه سومنک پزی را می خواندند. آماده کردن این خوراک، که چندین شبانه روزی به طور دسته جمعی صورت می گرفت، خود به گونه بزمی در می آمد و این آیین کهن، تا امروز در روستاهای تاجیکستان برجای مانده است.
در بسیاری از نقاط ناحیه حصار، غیر از سومنک دیگی، سومنک تنوری نیز آماده می کنند. حصاری ها چندین گونه سومنک به نام های بریانی، دیگ دانی و اتالگی می پزند. تنها از آرد گندم برای آرایش سفره نوروزی 20 گونه خوراک، مانند نان تنک، نان فطیر، خمیر، نان کنجدی، نان شیرمال، فطبر بی روغن، کلوچه، قتلمه، قدمال فطیر قد - قد[19]، گندم، کلوچه، چگلدک[20]، حلوا، اتاکی کاچی، اتاکی سفیدک، گندم بریان.