دپارتمان ایران شناسی دانشگاه تورنتو کانادا

دپارتمان ایران شناسی دانشگاه تورنتو کانادا

دانشگاه تورنتو(University of Toronto) یکی از پربارترین و غنی‌ترین برنامه‌های ایران‌شناسی و فارسی‌شناسی را دارد. در تاریخ یکم جولای 1996، سازمان‌های مجزای مطالعات خاور نزدیک، مطالعات خاورمیانه و مطالعات اسلامی ادغام و سازمان خاور نزدیک و میانه تشکیل شد. در این سازمان دروس زبان فارسی فراوان و گوناگون است. علاوه بر دورس زبان فارسی، دانشجویان می‌توانند درباره تاریخ ایران(تاریخ گذشته و معاصر)، سیاست، و ادیان ایران باستان مطالعه و تحصیل کنند. مهم‌ترین دروس مقطع کارشناسی عبارت‌اند از:

فارسی مقدماتی

زبان فارسی یکی از شاخه‌های زبان‌های هند و اروپایی، زبان رسمی ایران و تاجیکستان و یکی از دو زبان رسمی افغانستان است. به همین دلیل زبان فارسی در این دانشگاه مورد توجه قرار گرفته است. روش تدریس عملی است و هدف آن تسلط سریع بر مقدمات دستور زبان و کسب توانایی خواندن و نوشتن و سخن گفتن روان در سطح ابتدایی است. این درس ضمناً پایه درس زبان فارسی کلاسیک می‌باشد.

فارسی متوسط

این درس شامل قرائت، تجزیه و تحلیل دستور زبان و برگردان گزیده‌هایی از نثر فارسی معاصر در سطح متوسط است. این درس دانشجویان را برای درس‌های ادبیات فارسی کلاسیک و ادبیات فارسی معاصر آماده می‌سازد.

ادبیات کلاسیک فارسی

ادبیات فارسی، شعر فارسی سده‌های 15-10 میلادی برپایه گزیده‌هایی از رودکی، نظامی، سعدی، مولانا، حافظ و شاهنامه فردوسی در این واحد درسی بررسی و تدریس می‌شود.

شعر مدرن فارسی

نگرشی به اشعار و آثار مدرن شعر فارسی است.

نثر مدرن فارسی

آثار گوناگون نثر جدید و متن‌های گوناگون نثر فارسی بررسی می‌شود.

تحول تاریخی زبان فارسی

تحول فارسی کهن(551 پیش از میلاد) تا زمان فارسی میانی(331 پیش از میلاد) تا فارسی مدرن(سده‌های هفتم میلادی) مطرح و بررسی می‌شود. بحث و گفتگو برپایه متن‌هایی از تاریخ‌دانان، زبان‌شناسان، و دستور زبان‌شناسانی انجام می شود که زبان را نظامی می‌انگارند که بر اثر عوامل درونی و برونی(چون عوامل سیاسی، دینی و مذهبی، مهاجرتی، دادوستدی، و غیره) تغییر می‌یابد. این درس یک سال در میان ارائه می‌شود.

لازم به ذکر است که در مقطع کارشناسی ارشد و دکترا دروس فارسی مقدماتی، فارسی متوسط، و ادبیات کلاسیک ارائه می‌شود.

ادبیات کلاسیک

بررسی ادبیات فارسی کلاسیک از آغاز پیدایش زبان ادبی فارسی نوین در قرن 10 تا قرن 15 میلادی برپایه متون برگزیده در این درس ارائه می‌شود. از آنجا که شعر نقش برجسته‌تری در ادبیات سده‌های میانی دارد، اشعار شاعرانی چون رودکی، فرودسی، خاقانی، نظامی، سعدی، مولوی، حافظ و جامی مطالعه می‌شود. دانشجویان با خط فارسی، نثر فارسی و تجزیه و تحلیل علم معانی بیان آشنا می‌شوند. متونی از نثر فارسی مطالعه می‌شود و در مورد نقدهای ادبی سده‌های میانی و زندگی‌نامه شاعران(نظامی عروضی، دولت‌شاه، تذکره ‌الشعرا)گفتگو می شود.

ادبیات فارسی، پند و اخلاق در سده‌های میانی

بررسی ادبیات سده‌های میانی در باب کشورداری، اخلاق و ادب در ادبیات کهن فارسی در این درس مطرح می‌گردد. ادبیات اخلاق و ادب فارسی منبع مهمی برای درک دیدگاه‌های سیاسی و اجتماعی اسلامی در قرون وسطی(سده‌های میانی) است، لذا پیشینه‌های هندی - ایرانی و عربی این ادبیات مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌گیرد و زمینه‌ها و شرایط سیاسی بررسی می‌شود که در آن این متن‌ها توسط افراد به نگارش درآمده است. متن‌های مورد بررسی عبارت‌اند از: گزیده‌هایی از قابوسنامه کیکاوس، سیاست‌نامه نظام الملک، اخلاق ناصری خواجه نصیرالدین طوسی، اخلاق مشیری حسین واعظ کاشفی و سلوک الملوک خونجی. رساله‌های فارسی در باب اخلاقیات صوفی که مفهوم جوانمردی و فتوت را مطرح می‌کنند(چون فتوت‌نامه سلطانی کاشفی) نیز مورد بحث قرار می‌گیرد.

شعر عرفانی فارسی

مقدمه‌ای بر تصویرها و سمبل‌های شاعرانه تصوف فارسی با قرائت گزینه‌هایی از شاعران عرفانی بزرگ قرن‌های 15-11 میلادی(چون سنائی، عطار، مولوی و جامی) ارائه می‌شود. برحسب علایق دانشجویان ممکن است سمیناری تشکیل شود که به بررسی یکی از این چهره‌ها به طور خاص بپردازد. علاوه‌بر قرائت متن‌های فارسی، آثار هنری کوربن، هلموت ریتر و آن ماری شیمل در تفسیر آیین عرفان و خداشناسی صوفیان مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرد.

مثنوی مولوی

نقد و تجزیه و تحلیل گزیده‌هایی از مثنوی معنوی جلال الدین مولوی ارائه می‌شود. بی‌تردید مولوی بزرگ‌ترین شاعر اسلامی عرفانی است و شاهکار او در جهان فارسی‌گرای قرون وسطی موقعیت یک اثر متعارف و در حد یک «قرآن به زبان فارسی» را کسب کرده بود. متون مثنوی در چهارچوب آیین‌های عرفانی اسلامی، علم تفسیر و تعبیر کتب مقدس، تفسیر باطنی قرآن، و ادبیات شاعرانه تصوف یا صوفیگرایی مورد مطالعه قرار می‌گیرد. همه متن‌ها در اصل به زبان فارسی است. دانشجویان دین‌های مشابه که با فارسی آشنایی ندارند، می‌توانند با استفاده از ترجمه انگلیسی این متون، فراگیری متون ثانوی و اضافاتی که به آن ها داده می‌شود و با شرکت در بحث‌های سمینار از این درس بهره گیرند. همه متن‌ها برگرفته از ترجمه نیکلسون همرا ه با یادداشت‌های مترجم می‌باشد.

اسطوره فارسی، افسانه‌های اسلامی و تمثیل‌های عرفانی

موضوع این درس بررسی چگونگی استفاده تمثیلی از مایه‌های جهان‌شناسی زرتشتی و تاریخ حماسی فارسی در آثار حکیمان و فیلسوفان و شاعران فارسی– اسلامی(چون ابن‌سینا، سهروردی و عطار) است. هدف از آن نمایان ساختن مفاهیم عرفانی و خداشناسانه اسلامی در این متون است. این درس شامل بحث درباره برخی داستان‌های شاهنامه، افسانه‌های قرآنی، آیین‌های جهان‌شناسانه اسلامی و تصوف می‌باشد. متن‌های اصلی مورد مطالعه رساله‌های فارسی سهروردی است. دانستن زبان فارسی برای حضور در این کلاس‌ها الزامی است. دانشجویانی که مطالعاتی در زبان عربی و یا عرفان اسلامی دارند، می‌توانند در کلاس‌ها شرکت کنند؛ زیرا این آثار در نسخه‌های چاپی فارسی- انگلیسی نیز در دسترس می‌باشد.

نیز نگاه کنید به

• نظام آموزش، تحقیقات و فناوری کانادا
• مراکز آموزش زبان فارسی در کانادا