نمایندگی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در سنگال

از دانشنامه ملل

سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در قالب رایزنی‌های فرهنگی در منطقه به فعالیت می‌پردازد. قبل از تشکیل سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی سفارت خانه ها و نمایندگی های ایران در کشورهای منطقه تاحدود زیادی نقش رایزنی‌ها را ایفا می‌کردند و بخش مهمی از توان و فعالیت آنها را امور فرهنگی و اجتماعی تشکیل می‌داد. (موحدی،1388: 78) سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامي اصلي‌ترین نهاد مسئول فعالیت‌هاي فرهنگي جمهوري ا سلامي در آفریقا است كه وظایف بسیار گسترده اي دارد كه فعالیت‌هاي فرهنگي به معني عام آن را شامل مي شود. این سازمان در کشور‌های سنگال (1386)، غنا (1367)، سیرالئون (1363) و نیجریه (1362) دارای رایزن فرهنگی گردید. ( مهرنیا ،1388: 56(

رایزنی‌فرهنگی ایران در سنگال در سال 1386 تأسیس شد. دکتر محمد علی بصیری از اعضای هیئت علمی دانشگاه اصفهان اولین وابسته فرهنگی ایران در سنگال بوده است. در شهریور 1388 آقای علی رضا وزین مسئولیت سرپرستی رایزنی را برعهده گرفت و پس از آن آقای ذاکریان و بعد از ایشان آقای  دکتر سید حسن عصمتی این مسئولیت را بر عهده گرفت. (سایت رایزنی ایران در داکار،1390 2:) پس از ایشان در چند سال اخیر به دلیل مشکلات بودجه ای مرکز فرهنگی عملا تعطیل شده است. فعالیت‌های رایزنان فرهنگی طیف وسیعی از برنامه‌ها را شامل می‌شود. از رصد اخبار و گزارش های فعالیت رایزنی فرهنگی سنگال در این مدت محور‌های زیر استخراج شده است:

1-  برگزاری مناسبت‌های مذهبی مانند اعیاد و وفیات ائمه علیهم السلام و اعیاد و مناسبت های بزرگ اسلامی.

2-  برگزاری نشست‌ها و سمینارهایی با محوریت انقلاب اسلامی: این برنامه ها به صورت مناسبتی در روز هایی خاص چون سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی،سالگرد رحلت امام خمینی(ره) و روزرقدس برگزار شده است.

3-  ارتباط گیری با رسانه های داخلی سنگال: انتشار مقالات، مصاحبه و برگزاری برنامه‌های رادیو تلویزیونی در موضوعات مختلف از فعایت‌های رایزنان فرهنگی بوده است. این برنامه‌ها به دلیل عدم وجود رسانه ‌ایرانی در سنگال قابل اهمیت می‌باشد. قابل ذکر است که برنامه‌های مشابهی توسط دیگر فعالین فرهنگی در منطقه انجام شده‌است.

4-  ارتباط گیری با گروه‌های فعال غیر دولتی در سنگال: این ارتباط با گروه‌هایی چون موسسه ال یاسین، المزدهیر، رهبر شیعیان لبنان بوده است. همکاری با سازمان‌های محلی و بومی می‌تواند به عنوان کاتالیزوری موجب تسهیل در روابط دیپلماتیک رسمی گردد. یکی از فعالیت‌هایی که رایزن فرهنگی ایران در سنگال انجام داده است ارتباط گیری با گروه‌هایی هستند که در جامعه سنگال موثر هستند و فعالیت‌های آنها همسو با منافع و اهداف ج.ا.ایران است که می‌شود از ظرفیت آنها استفاده کرد. مرکز آل یاسین و المزدهر دو مؤسسه بزرگ اسلامی در داکار هستند که به نوعی با جمهوری اسلامی هماهنگ عمل می‌کنند. رایزن فرهنگی توانسته بسیاری از برنامه های خود را با همکاری این دو نهاد و برخی نهادهای مدنی دیگر در داکار اجرا نماید.

5-    همچنین در طول مدت فعال شدن رایزنی علی رغم افت و خیز در روابط دیپلماتیک دو کشور در چند سال اخیر این رایزنی به فعالیت های خود با حداقل امکانات موجود، ادامه داده و دستاوردهای مختلف فرهنگی، علمی و مذهبی داشته است. به گونه ای که علی رغم کاهش روابط دوکشور در سطح سرپرستی سفارت ( بدنبال بروز تنش  در روابط دوکشور) با حمایت مقامات فرهنگی، مذهبی و علمی از لزوم ادامه فعالیت مرکز فرهنگی ج.ا.ایران، این فعالیت ها در مرکز ادامه یافته وباعث جذب روز افزون علاقه مندان سنگالی به برنامه های فرهنگی آن شده است. همچنین ارتباطات نسبتا خوب رسانه ای و فرهنگی ج.ا.ایران در نهادها و مراکز علمی، فرهنگی و مذهبی سنگال و مبادله افراد و گروهای فرهنگی، علمی، مذهبی میان دوکشور از دستاورهای مهم این مرکز بوده است.    

با توجه به فقر مردم آفریقا ، يكي از  روش هاي تبلیغ فرهنگی در این قاره، روي آوري به امور اشتغال زا و عام المنفعه مانند تاسیس آموزشگاه‌هاي فنی حرفه‌اي و مراکز بهداشتی می‌باشد که علاوه بر کمک به تامین مخارج زندگی، مردم را در تخفیف آلام  یاري نماید(رضائی،1388 :12) جهادسازندگی نیز به عنوان یکی از بازوهای حمایتی دیپلماسی عمومی ایران در سال 1368 با تاسیس دفتر خود در غنا وارد منطقه غرب آفریقا ‌شد.

           تأسیس کارخانه سمند ایران خودرو  و پروژهای برق رسانی وزارت نیرو از جمله فعالیت های صنعتی است که ضمن ارتقا سطح تکنولوژی و توسعه سنگال قدرت نرم ایران را در منطقه افزایش داده‌است. (رسولی،13902 :) تولیدات شرکت ایران خودرو و ديزل در كشورهاي گينه ، بوركينا فاسو، غنا و گامبيا وارد شده است. علاوه بر این کمک ‌های توسعه‌ای نیز به سنگال اختصاص داده شده است. برخی از این کمک‌ها در قالب تولیدات صنعتی ایران بوده است. مثلا 12دستگاه اتوبوس شهری و 2 دستگاه اتوبوس بین شهری به سنگال هدیه شده است .(گزارش سفر هیئت تجاری سنگال به ایران،1387: 7-8)

خدمات جمعیت هلال احمر به خصوص در بخش تأسیس كلینیك ها، تأثير بسیار عمیق و ماندگاري در كشورهاي آفریقائي داشته‌است. بالا بودن هزینه درمان در آفریقا براي درصد قابل توجهي از مردم این سرزمين و ارائه خدمات ارزان قیمت سبب مراجعه مردم نیازمند آفریقا به سوي این درمانگاه ها شده است.(مهرنیا،1388: 57) هلال احمر در شش کشور گینه، مالی، غنا، نیجر، ساحل عاج وسیرالئون در غرب آفریقا درمانگاه دارد. برخی از این کلینک‌ها ابتدا توسط جهاد سازندگی اداره می‌شد که پس از مدتی به هلال احمر منتقل شده است. از دیگر فعالیت‌ها هلال احمر در منطقه‌ می توان به برگزاری دوره‌های آموزشی پزشکی از جمله در رشته های ساخت اعضا مصنوعی و وسایل کمکی، فیزیوتراپی، کاردرمانی، شنوایی سنجی، گفتار درمانی، ایزوکینتیک، هیدروتراپی، مکانوتراپی تغذیه و اعصاب روان در ایران برای دانش‌آموختگان این منطقه برگزار کرده است.(فارس،1389 2:) مرکز پزشکی هلال احمر در برخی کشور‌های منطقه مانند غنا خود کفا گردیده است. گرچه در سنگال فعالیت چشمگیری نداشته است.(رضائی کشوادی، 1388: 9(

-       جامعه المصطفی العالمیه

سازمان حوزه ها و مدارس مهم ترین سازمان فرهنگي فعال در حوزه كشورهاي آفریقائي است و نیز فعالیت آن از قديمي ترین نوع فعالیت هاي فرهنگي در آفریقا مي باشد.(مهرنیا ،1388 :54) جامعه المصطفی که قبلاً تحت عنوان دو سازمان دیگر فعالیت می کرد، از اواخر دهه 1360 فعالیت های خود را در این منطقه آغاز کرده است و رویکردی آموزشی دارد.  فعالیت های جامعه المصطفی در دو قالب آموزش در داخل ایران و آموزش در داخل کشورهای هدف صورت می گیرد.

جامعه المصطفی العالمیه که نام قبلی آن در سنگال "مرکز حوزه رسول اکرم (ص)" بوده است، تحت نظارت حجت الاسلام والمسلمین آقای سید محمد شاهدی فعالیت داشته و سپس به صورت نظام دانشگاهی تحت عنوان "جامعه المصطفی العالمیه  شعبه داکار" به مدیریت حجت السلام و المسلمین آقای هاشمی فعالیت خود را ادامه داد. (وب سایت جامعه المصطفی العالمیه، 1390: 2)

در بعد آموزش داخل کشور هرسال تعدادی از افراد در قالب طلاب علوم اسلامی برای گذراندن دوره های مختلف از کشورهای غرب آفریقا همچنین سنگال به ایران می آیند. حضور این افراد در ایران و غالباً با خانواده های آنها و زندگی در جامعه ایران  در کنار آموزش علوم اسلامی از دریچه نگاه به ایران آنها را با واقعیت های موجود در جامعه ایران آشنا می‌سازد و آنها در بازگشت به کشورهایشان می‌توانند به عنوان مروجین فرهنگ ایران اقدام کنند. علاوه بر دوره‌های بلند مدت آموزشی برگزاری دوره‌های کوتاه مدت آموزشی در ایران فرصت مناسبی است تا علاوه بر علاقه مندان به علوم اسلامی افراد متنفذ از علمای این کشورها و پژوهشگران نیز در ایران حضور یابند و با ایران و ارزش های آن آشنا شوند.

در بعد فعالیت های خارجی جامعه المصطفی این نهاد در بیشتر کشورهای غرب آفریقا دارای حوزه های علوم اسلامی و مدارس تابعه ای است که به طور مستقیم و یا با حمایت جامعه المصطفی اداره می شود.

در دهه 1370 مدرسه هاي دیني در آفریقا داراي تشكیلات وسیع تر گشته و بخشي از آن از حالت سنتي به صورت آكادمیك متحول گردیده است.(مهرنیا ،1388: 61) دانشگاه اسلامی غنا که در سال 1379 تأسیس شد نمونه موفقی از این دست می‌باشد. این دانشگاه در دو رشته مطالعات اسلامی و مدیریت بازرگانی با سه گرایش -  بانکداری و مالی، بازاریابی و حسابداری-   دانشجو می پذیرد. تا کنون بیش از 800 فارغ التحصیل مسلمان و مسیحی دختر و پسر داشته است.(حسینی،1388 :2) این دانشگاه و دیگر مدارس جامعه المصطفی در غرب آفریقا تلاش می کنند تا از کادر بومی بهره بیشتری ببرند. این امر موجب تاثیرگذاری و نفوذ بیشتر ونیز کاهش هزینه ها گردیده است. (ابراهیمی و فهیمی،1389 : 2)

درسنگال نیز جامعه المصطفی دارای حوزه و مراکز قرآنی و ده ها مدرسه دینی می باشد.(توکلی،1388: 36) سال 1389 نیز توانسته دانشگاهی را در سنگال تأسیس کند (حکیم الهی،1389: 2) علاوه بر فعالیت های آموزشی جامعه المصطفی توانسته با رهبران و شیوخ طریقه های مختلف در سنگال و دیگر کشورها ارتباطات خوبی را برقرار کند. (یارعلی، 1390: 2) 

- صدا و سیما ج.ا.ایران

صدا و سیما فعالیت گسترده ای در این منطقه نداشته است. از برنامه های برون مرزی و بین المللی صدا و سیما شبکه جام جم فرانسوی است که در این منطقه امکان پخش دارد. اما شبکه به زبان های محلی منطقه و یا شبکه خبری ندارد. تنها رادیو هوسایی است که از سال 1995 شروع به کار کرده است. هوسایی از زبان های بومي منطقه در کشور های نیجریه و برخی دیگر کشورهای منطقه است. گسترش دين اسلام در آفريقا و انعكاس اخبار ديني، انتقال اخبار صحيح درخصوص آداب اسلامي و آگاهي به مردم غرب آفريقا درخصوص مكر استعمارگران از اهداف راديو هوسای ج.ا.ایران می باشد.

در بخش پوشش خبری نیز صرفاً بخش مطبوعاتي نمایندگی هاي جمهوري اسلامي و سفراي كشورمان با رسانه هاي كشور هدف در ارتباط بوده و به تشریح مواضع كشورمان و نیز معرفي آن از طریق رسانه هاي گروهي محلي می پردازند.(مهرنیا ،1388: 58)

        بررسی های بالا نشان می دهد که تمرکز دیپلماسی عمومی ایران در منطقه بیشتر برامور فرهنگی و آموزشی بود و کمتر به ابعاد دیگر دیپلماسی عمومی چون پوشش های خبری و فعالیت های رسانه ای پرداخته است. در رویکرد فرهنگی خود نیز به  فعالیت های تبلیغی، آموزشی توجه بیشتری نشان داده است که  یک رویکرد سنتی دیپلماسی عمومی را نشان می‌دهد. استفاده از ارتباطات دو جانبه و بهره گیری از ابزارهای جدید ارتباطی کمتر در فعالیت های دیپلماسی عمومی ایران دیده می شود.

علی رغم اهمیت بالای سنگال در سیاست خارجی ج.ا. ایران و ظرفیت های موجود این کشور برای کار، برخي از نهاد های فعال در منطقه مانند هلال احمر، جهاد کشاورزی و کمیته امداد امام خمینی در سنگال وارد نشده اند. به نظر می رسد که این نهاد ها در اواخر دهه 60  و اویل دهه 70 که زمان توسعه آنها در منطقه بوده است به علت تنش های موجود بین ایران و سنگال و برخی سخت گیری های دولت های غرب گرای آن زمان در سنگال نتوانسته اند وارد شوند. در سال های بعد علی رغم بهبود روابط نیز نهاد های مذکور تلاش چشم گیری برای توسعه و گسترش رابطه با سنگال نکرده اند.

نیز نگاه کنید به

برگرفته از «https://dmelal.ir/index.php?title=نمایندگی_فرهنگی_جمهوری_اسلامی_ایران_در_سنگال&oldid=13557»