کوه‌های هندوکش افغانستان
رشته‌کوه هندوکش با طول ۶۰۰ کیلومتر، عرض ۱۰۰ کیلومتر و ارتفاع بیش از ۱۰۰۰ متر از معروف‌ترین و مهم‌ترین کوه‌های افغانستان است، یکی از قله‌های مهم آن هندوکش نام دارد و رشته‌کوه نیز به همین نام معروف شده است. هندوکش ادامه رشته‌کوه‌های هیمالیاست و از کوه‌های پامیر خرد در شمال شرق جدا شده، به طرف غرب و جنوب غرب امتداد یافته، تا میانه دره هریرود می‌رسد و به‌مثابه محور و ستون فقرات کوه‌های افغانستان است و بخش وسیعی را از خاک افغانستان تشکیل می‌دهد و تقریبا در میانه کشور واقع است و عملا افغانستان را به دو بخش شمال هندوکش و جنوب هندوکش تقسیم کرده است.
کوه‌های هندوکش به دو قسمت هندوکش شرقی و هندوکش غربی تقسیم‌پذیر است. هندوکش شرقی از بلندترین و بزرگ‌ترین‌کوه‌های افغانستان است؛ قله معروف نوشک یا نوشاخ (۷۴۸۵ متر) در این رشته‌کوه واقع است و در نزدیکی پامیر قرار دارد. هندوکش شرقی از غرب دره زیباک در بدخشان آغاز می‌شود و تاگردنه خاوک در ولایت پروان امتداد می‌یابد. هندوکش غربی از غرب‌گردنه خاوک شروع و به طرف غرب و جنوب غرب ادامه می‌یابد. ارتفاع هندوکش غربی از هندوکش شرقی کمتر است، با امتداد هندوکش از شرق به غرب، به‌تدریج از ارتفاع آن کاسته می‌شود.کوه‌های افغانستان در حوالی مرزهای ایران به کوه‌های و تپه‌های کم‌ارتفاع تبدیل می‌شوند.گذرگاه معروف شیبر(Shibar) با ارتفاع ۴ تا ۵ هزار متر در هندوکش غربی قرار دارد و شمال و جنوب هندوکش را به‌هم متصل می‌کند.
هندوکش به‌مثابه مشتی محکم و سدی کوهستانی در مقابل حملات احتمالی از شمال به جنوب یا به‌عکس است و تنها راه عبور از این کوه‌ها، گردنه‌ها و گذرگاه‌های سخت و صعب‌العبوری مانند نکسان(۵۰۵۰ متر)، مراشتراک (۵۷۶۰ متر)، لوشان (۴۳۰۰ متر)، سالنگ(۴۳۰۰ متر)، کانچین (۴۹۰۰ متر)، خاوک (۳۶۰۰ متر)، قپچاق، شیبر، خوردک، دندان‌شکن، پیلو، چهاردر و... است و ارتباط شمال و جنوب از طریق آنها برقرار می‌شود؛ ولی به مدت شش ماه از سال به علت بارش برف مسدود می‌شوند.
در قله‌ها و ارتفاعات هندوکش همواره برف وجود دارد. یخچال‌های طبیعی بزرگی در آن قرار دارد و هیچ‌گاه به‌طورکامل ذوب نمی‌شود و منبع تغذیه چشمه‌ها و منابع آب زیرزمینی دره‌های واقع در میانه کوه‌هاست. شهر کابل، پایتخت‌افغانستان، در دامنه‌های جنوبی هندوکش قرار گرفته و اطراف آن را دره‌های حاصلخیز متعددی تشکیل می‌دهد.[۱]
نیز نگاه کنید به
کتابشناسی
- ↑ علی آبادی، علیرضا (1395). جامعه و فرهنگ افغانستان. تهران: موسسه فرهنگی هنری و انتشارات بیین المللی الهدی، ص17-19.