کلیسا یا خانه سنت حنانیای دمشق
کلیسا یا خانه حنانیای دمشق، از زیباترین کلیساهای این شهر و پس از کلیسای مریم، از قدیمیترین کلیساهای جهان است که در حال حاضر، در زیرزمین قرار دارد!
این بنا یکی از شاهکاری تاریخی مسیحیت است؛ با قدمتی بیش از 2000 سال که در آن، هنر دمشقی با معماری بیزانس درهم‌آمیخته است. کلیسا در منطقه‌ی دمشق قدیم، در «باب شرقی»، منطقه‌ی مسیحینشین شهر دمشق، در خیابان «مستقیم» که میان عوام مشهور به منطقه‌ی «الخراب» است، قرار دارد. گفته میشود، منزل حنانیا قبل از ظهور دین مسیحیت، بتکده بود و سپس در قرن دوم میلادی، به کلیسا تبدیل شده است.
«حنانیا» که از مبلغان نخستین دین مسیحیت است. سنت حنانیا، پولس را در این خانه غسل تعمید داده است. حنانیا یکی از شاگردان عیسی در دمشق است که نامش در اعمال رسولان عهد جدید ذکر شده‌است.(اعمال رسولان ۹:۱۱) ماجرای چگونگی شفای پولس به دست او شرح داده شده‌است.
بنا بر روایات مسیحی، حنانیا در منطقه «بیت جبرین» کشته شده‌است. در انجیل لوقا (۱۰:۱) او یکی از هفتاد رسول و مبشری بوده است که عیسی برای بشارت، آنان را به شهرها و آبادی‌ها اعزام کردهاست.
خانه حنانیا، اکنون در زیرزمینی قرار دارد و به سبک ارتدکس دمشقی بازسازی شده است؛ اما آثار باستانی و فرم قدیمی خود را حفظ کردهاست. کف آن، با کاشیهای تختهای بزرگ با درزهای سیاه سنگ فرش شده است و دارای سه تابلو است که هر یک، بر روی ستون مربعی در قابی بر آن تکیه دارد؛ با یک شمایل چوبی. دو تابلوی زیبای روسی از حنایا و همسرش نیز زیر سقف، نصب شده است. سقف خانه شبیه اغلب بناهای دمشقی عرب آجری قوسی است و مانند اغلب خانههای سوریه، با تیرکهایی از درختان صنوبر و بید مقاومسازی شده است.
در حاشیه خیابان مستقیم، بالای در ورودی، تابلوی مرمری وجود دارد که روی آن نوشته شده است: «کلیسای ارتدکس سنت آنانیاس تأسیس 1815 م.» این تاریخ، مربوط به زمان بازسازی کلیسا است. ورودی یک حیاط ساده است؛ شبیه خانههای دمشقی. در ضلع شرقی و غربی، اتاقهای همکف و فوقانی وجود دارد. در ضلع غربی آن هشتی مسقفی است که به پلکان منتهی میشود، با سه در چوبی که به داخل بخش اصلی متصل است.