تمدن در اسپانیای مسلمان

ویل دورانت در کتاب خود ادعا می کند که امیران و خلفای مسلمان در اسپانیا گاهی به قساوت متصف بودند اما بی شک حکومت ایشان از حکومت ویزیگوت ها بهتر بود. حاکمان اموی در اداره امور عامه در توانایی کافی داشتند و مقرراتشان بر اساس عقل و ترحم بود. در مورد بومیان غالبا مطابق قوانین خودشان و به وسیله ماموران بومی قضاوت می شد و مالیات ها نیز د رمقایسه با روم شرقی معتدل بود.

اعراب نیز اراضی وسیعی را مالک شده بودند که زراعت آنها براساس همان سیستم سرفداری انجام می‌گرفت. رفتار مسلمانان با بردگان کمی بهتر از رفتار مالکان سابقشان بود. بردگان غیر مسلمان به محض آنکه مسلمان می‌شدند از بردگی نجات می یافتند . در نتیجه کوشش ایشان علوم کشاورزی در اسپانیا خیلی بیشتر از اروپای مسیحی پیشرفت کرد. اسپانیای اسلامی کشت برنج، نیشکر، گندم را از آسیا آموخت. با آنکه شراب در اسلام حرام بود، تاکداری در میان اعراب کار معتبری به شمار می‌رفت. صنایع فلزی پیشرفت فوق العاده ای کرد ، مصنوعات آهنی و برنجی و شمشیر معروف بود. صنایع دستی نیز رونق گرفت. دولت یک سازمان پستی را ایجاد کرد که نامه های دولتی را به طور منطم جا به جا می کرد. حکام همه غیرمسلمانان را از هر فرقه و کیش در مراسم عبادی اشان آزاد گذاشته بودند. پیروان دین یهود که در دوران ویزیگوت ها دوران سختی را داشتند، با مسلمانان در آرامش و سازش بودند و توانستند به مقامات عالی دست یابند.

در عصر منصور، قرطبه در شمار متمدن ترین شهرهای جهان بود و فقط بغداد و قسطنطنیه هم سنگ آن بودند. مهندسان مسلمان بر رود وادی الکبیر (گواذاالکیویر) پلی از سنک ساختند که هفده دهانه داشت. عبدالرحمن اول نیز در قرطبه قصر معروف رصافه را بنیاد کرد که مسلمانان به آن قصر سرور، قصر روضه و قصر تاج نیز لقب داده اند. در زمان عبدالرحمن سوم قصر سلطنتی الزهرا در جنوب غربی قرطبه ساخته شد که ساخت این قصر از سال 325-350 (961-936م)هجری قمری طول کشید. این قصر بر 1200ستون مرمر استوار است و هشت درِ مرصع به جواهر و آبنوس و عاج داشت .

این گفته در اسپانیای اسلامی متدواول بود که " اگر مرد ثروت مندی در اشبیلیه بمیرد و بخواهند کتاب های او را بفروشند به قرطبه می فرستند و اگر مطربی در قرطبه بمیرد، آلات موسیقی او را به اشبیلیه". در حقیقت در قرن دهم قرطبه مرکز معنوی اسپانیا بود. مدارس ابتدایی فراوان بود. دختران نیز مانند پسران به تعلیم مشغول بودند. دانشگاه قرطبه در این دوره ایجاد شد و در قرن دهم و یازدهم تنها دانشگاه قاهره و بغداد از آن سبقت می‌گرفتند. در اسپانیای اسلامی هفتاد کتابخانه عمومی بود. دانشوران در اسپانیا منزلت و شهرت فراوانی داشتند، مردم احترامشان می‌کردند و در کارها با آنها مشورت می‌کردند. ابومحمد علی بن حزم (465-384ه.ق /1064-994م ) از بزرگان علمای دین و مورخان بود متعلق به این دوران است. کتاب معروف وی "الفضل فی الملل و الهواء و النحل" قدیمی ترین کتابی است که در رشته تطبیق ادیان نگاشته شده است. ابوالقاسم زهراوی (404-325ه. ق/1013-936م) پزشک عبدالرحمن سوم، در جهان مسیحی منزلتی بلند یافت(در نزد مسیحیان به نام آبولکاسیس معروف است). وی پیشاهنگ جراحی اسلامی بود. در دایره المعارف طبی وی به نام التصریف که به لاتین میز ترجمه شده است تا قرن ها مرجع اساسی رشته جراحی به شمار می‌رفت.

نیز نگاه کنید به

تاریخ اسپانیا