نظام آموزش، تحقیقات و فناوری قطر

نظام آموزشی

1-11-پیشینه تاریخی

وزارت آموزش و پرورش، ابتدا با عنوان وزارت «المعارف» قطر، در سال 1959 م، تأسیس گردید. روند آموزش در این کشور تحولی سریع یافت و اندک اندک این تحول تمامی سطوح آموزشی را در برگرفت. افزون بر آن، مدرسه‌های تخصصی و فنی، دانشکده‌های امور دینی، مدرسه‌های بازرگانی و تربیت معلم نیز مشغول فعالیت شده‌اند. سیاست آموزشی در این کشور داشتن تعهد در برابر آموزش و ایجاد فرصت‌های آموزشی یکسان برای همه است، دولت قطر تمامی امکانات آموزشی را در اختیار مردم کشور قرار می‌دهد. اسم فعلی این وزارتخانه «وزارة التربیه والتعلیم العالی و المجلس الاعلی للتعلیم» می‌باشد. طول دوره آموزش در قطر 12 سال می‌باشد که مشتمل است بر: 6سال دوره‌ي ابتدایی، 3 سال راهنمایی و 3 سال دبیرستان.

   لازم به ذکر است که سرانه‌ی تعلیم و تربیت در قطرجزء یکی از بالاترین هزینه‌های تربیتی در جهان است.

2-11-ساختار  و سياست آموزشي كشور

شورايعالي آموزش قطر

نهاد ديگري بعنوان شوراي عالي آموزش قطر بعنوان مرجع اصلي و مشخص سياستگذاري آموزش و تعليم و تربيت در اين كشور بنا به دستور امير قطر در سال 1995 براي اصلاحات در نظام آموزشي قطر شكل گرفت.شورايعالي آموزش بر اساس قانون شماره 37 سال 2002 در تشكيلات جديد خود بروز شد و متولي رسمي تدوين امور آموزش را در قطر بر عهده گرفت. سه هيئت تحت اشراف اين شورا هم اكنون به امور آموزش مي پردازند كه عبارتند از :

-       شوراي آموزش : جهت  حمايت از ايجاد مدارس مستقل و نظارت بر فعاليت آنها

-       شوراي نظارت : نهاد  بر اجرا و گسترش و نظارت آموزشي

-       شواري آموزش عالي ، نهاد از مشاوره و راهنمايي در خصوص گزينه هاي حرفه اي و شغلي و فرصتهاي آموزش عالي در قطر و خارج و بعلاوه مديريت برنامه ريزي واحدهاي آموزشي

آموزش در قطر بر اساس قانون اساسي اين كشور رايگان و ضروري است و شيخه موزه همسر اميرسابق قطر بعنوان رئيس شورايعالي امور خانواده و همچنين نایب رئيس شورايعالي آموزش تلاش خود را مصروف ترويج آموزش همگاني و از بين بردن بي سوادي، آموزش براي كودكان معلول و نيازمنديهاي خاص و نابينايان و بعلاوه آموزش براي خانواده هاي كم درآمد كرده است.

در راستاي عملي شدن اهداف كلان تعريف شده در بخش آموزش و تعليم و تربيت چند موسسه شكل گرفته است ؛

-       وزارت آموزش و پرورش قطر

-       موسسه يا بنياد قطر

-       شورايعالي آموزش

-       مدارس مستقل

بنیاد وایز WISE با موضوع آموزش

نشست جهانی بنیاد وایز با موضوع آموزش (World Education Summit For Education)، یکی از مهمترین نهادهای آموزش جهانی است. بیش از هزار متخصص، هر سال در دوحه قطر گرد هم می آیند تا راه حل های نوآورانه برای تغییرات در نحوه آموزش پیشنهاد کنند. قطر تلاش می کند تبدیل به یک مرجع و مرکز اصلی در دنیای آموزش شود.  جایزه نیم میلیون دلاری وایز، اولین و تنها جایزه نقدی بین المللی است که به آموزش اختصاص داده شده است. این پاداش در توسعه آموزش بسیار مهم است و هدفش قدردانی از اشخاصی است که نقش برجسته ای در این زمینه ایفا کرده اند. جایزه برتر “وایز” در سال 2011 به سازمان غیر دولتی براک از کشور بنگلادش با هدف ریشه کن کردن فقر از راه سوادآموزی تعلق گرفت . شش پروژه دیگر از جمله تهیه کنندگان یک نرم افزار آموزشی برای کودکان ناشنوا برنده جایزه شدند.

آموزش واحد درسي ديني و قرآن در مدارس مستقل قطر

وزارت آموزش و پروش قطر كليه مدارس مستقل را موظف کرد واحد آموزش اسلامي را  بعنوان واحد اصلي دروس تدريس کنند. و برنامه درسي اين واحد مي بايست براساس برنامه اختصاص داده شده طبق اساسنامه وزارت آموزش و پرورش باشد. و در قراردادي که وزارت آموزش وپرورش با کساني که مجوز داشتن مدرسه  مستقل دارد اين موضوع در قرارداد قيد شده است.

در همين خصوص آقاي دکتر محمد اسماعيل انصاري مدير دفتر استاندارهاي برنامه ريزي درسي وزارت آموزش و پرورش قطر در نشست خبري که اخيرا برگزار شد گفت: ما برنامه هاي واحد الهيات که در اساسنامه وزارت آموزش و پرورش موجود مي باشد را مورد بررسي قرار داديم که شاهد برنامه اي متوسط و خوب  از دين اسلام و آموزش بوديم. و خدا را شکر دولت قطر به آموزش اسلامي در مدارس پايبند است.

آقاي دکتر انصاري به خبرنگار اعلام کرد: برنامه هاي اسلامي در مدارس توسط وزارت آموزش و پرورش قطر مورد بررسي قرار داده و در حال تجديد نظر نهايي مي باشد. که اطلاعات آن از سوي وزارت آموزش و پرورش به کليه ي مدارس مستقل جهت بهبود آموزش اسلامي در مدارس توزيع خواهد شد.

لازم به ذکر است در مدراس مستقل قطر به جزء واحد درسي ديني و قرآن بقيه دروس به زبان خارجه تدريس مي شود.

3-11-آموزش عالي

دانشگاه قطر

دانشگاه قطر در سال 1973 تأسیس شد و کار خود را با پذیرش 150 دانشجو كه 93 دختر و 57 پسر بود، رسماً به عنوان یک محیط اکادمیک دولتی آغاز نمود. این دانشگاه هم اکنون شامل بر دانشکده‌های مشروحه‌ی زیر می‌باشد:

- دانشکده‌ي الهیات و حقوق

- دانشکده‌ی ادبیات و علوم

- دانشکده‌ی مدیریت و اقتصاد

- دانشکده‌ی فنی و مهندسی

- دانشکده‌ی داروسازی

   طول دوران تحصیل در مقطع لیسانس، در دو دانشکده‌ی مهندسی و دارو سازی، 5 الی 6 سال است و بقیه‌ي دانشکده‌ها، در 4سال به اتمام می‌رسد.

در دانشگاه قطر جمعاً هشت هزار دانشجو اعم از دختر و پسر از هشتاد و پنج ملیت مشغول به تحصیل هستند که 76% را دختران به خود اختصاص داده‌اند و پسران نیز 24% هستند. علت پایین بود آمار دانشجويان پسر در این دانشگاه، مترتب بر دو امر اساسی است که عبارتند:

الف) معمولاً پسران قطری برای ادامه‌ي تحصیل، به خارج از کشور سفر می‌کنند و کشورهایی مثل آمریکا، انگلیس، کانادا، مصر و سوریه را برای‌ ادامه‌ی تحصیل برمی‌گزینند.

ب) این که ارتش قطر با پرداخت حقوق ماهیانه‌ی بالا، آن‌ها را به سمت خود کشانده است که همه بعد از اتمام تحصیلات دوران دبیرستان، به ارتش می‌پیوندند و دیگر تمایلی برای ادامه تحصیل ندارند.

- شرایط ورود

افرادی که قصد ادامه تحصیل در دانشگاه قطر را دارند، باید در امتحان تافل و ریاضیات و کامپیوتر شرکت نمایند و در خصوص شهریه‌ی تحصیلی نیز لازم به گفت است که این تنها شهروندان قطری هستند که به صورت رایگان در این دانشگاه تحصیل می‌نمایند و بقیه‌ی ملیت‌ها ناگریز از پرداخت شهریه می‌باشند.

-اعضای هیئت علمی

مجموعاً در دانشگاه قطر ششصد استاد از ملیت‌های مختلف مشغول به امر تدریس و پژوهش هستند که از جمله‌ی این ملیت‌ها می‌توان به ایران، قطر، بحرین، کویت، مصر، آمریکا، تونس، الجزایر، انگلیس، کانادا، عراق اشاره نمود.

 

- شهرک آموزشی قطر(مدینه التعلیمیه- educational city)

شهرك آموزشي (مدينه تعليميه) در قطر تحت نظارت موسسه قطر آغاز بكار كرد. شروع اين فعاليت‌ها در سال 2001 بود. دانشكده ويل – كورنل (Weil-Cornell) در زمينه طب و آموزش پزشكي در سال 2002 آغاز بكار كرد. دانشكده تكزاس – اي اند ام (texas-a &m) نيز در سال 2003 فعاليت خود را آغاز كرد. دانشكده كارنگي ملون (Carnegie-melon)در سال 2004 كار خود را در آن شهرك آغاز كرد. و دانشكده جورج تاون (George town) نيز در سال 2005 فعاليت خود را در اين شهرك آغاز كرده است. در واقع شهرك آموزش قطر شامل مجموعه‌اي از بهترين دانشگاه‌هاي جهاني را در خود جاي داده است و شيوه‌ي تدريس نيز همزمان و همگام با شيوه‌ي تدريس بين‌المللي مي‌باشد. شهرك آموزش قطر كار آموزش را از پايين‌ترين سطح پيش – دبستاني تا مقاطع بالاتر در دستور كار خود دارد. ساير پروژه‌هاي مربوط به تكميل اين شهرك شامل پارك علوم و تكنولوژي قطر مي‌باشد.

افتتاح مجمع تحقيقاتي با هزينه 220 ميليون ريال توسط دانشگاه قطر

مهندس عبدالله سيد مدير عمليات و امكانات دانشگاهي طي بيانيه‌اي به خبرگزاري الشرق گفت: كار در مجتمع تحقيقات جديد دانشگاه قطر به پايان رسيده و دانشگاه مقدمات افتتاح ساختمان جديد فراهم مي‌سازد.

و افزود: دانشگاه ترتيبات لازم را براي انتقال به ساختمان جديد تدارك ديده و تمام تجهيزات اين ساختمان جديد مي‌باشد ساختن دانشكده مهندسي جديد نيز آغاز خواهد شد.

مهندس سيد ساختمان مجمع تحقيقاتي را يك مركز مهم و يكي از بزرگترين مجتمع‌هاي پژوهشي توصيف كرد اين مجتمع شامل تعدادي آزمايشگاه مدرن، كارگاه گاز و آزمايشگاه براي رشته‌هاي ادبيات و علوم و ... مي‌باشد. وي تأكيد كرد اين تأسيسات تمام مراكز تحقيقاتي در يك مكان شامل مي‌شود.

وي اشاره كرد دانشگاه قطر در اين سال بر پژوهش‌هاي علمي بيش از 150 ميليون دلار سرمايه‌گذاري كرده و در جلسه پنجم از برنامه اولويت تحقيقات ملي به موفقيت‌هايي دست يافته است، نسبت 40 درصد از مجموعه پروژه‌هاي ارائه شده برنده شدند. دانشگاه قطر علاوه بر راه‌اندازي پروژه‌هاي موجود در طرح استراتژيك 2009-2012، پروژه‌هاي جديدي را آغاز كرده و راه‌حل‌هايي براي مسائل مربوط به زندگي روزمره، و بعضي از مشكلات جامعه قطر را بررسي مي‌كند از جمله مركز مطالعات راهنمايي رانندگي، آزمايشگاه تحقيقاتي رايانه الكندي 3 (شامل سه آزمايشگاه مي‌باشد كه همزمان فناوري اطلاعات و طرح‌هاي پژوهشي در دانشگاه قطر و پروژه در مورد سوخت‌هاي فسيلي، پروژه كارگاه آزمايشي براي شيرين كردن آب را در برمي‌گيرد.)

دانشگاه قطر مطالعات محيط زيست دريايي، را نيز آغاز كرده است. همانگونه كه دانشگاه قطر مقدمات افتتاح مركز تحقيقاتي را فراهم مي‌كند با تعدادي از دانشگاه‌هاي خارجي از جمله دانشگاه‌هاي آمريكايي و نهادهاي ملي قرارداد پژوهشي امضاء كرده است. در دوره چهارم از مسابقه سالانه برنامه تجربه تحقيقاتي دانشجويان كه ماه مارس 2012 برگزار شد، گروه هيئت تدريس و دانشجويان دانشكده‌هاي مهندسي و ادبيات و علوم دانشگاه قطر مقام‌هاي اولي و دومي را كسب نمودند كه اين نشان دهنده موفقيت دانشگاه قطر در زمينه تحقيقات علمي است. در رابطه با پروژه‌هاي برنده دانشگاه قطر از سه پروژه‌اي كه ارائه كرده بود دو پروژه مورد قبول واقع شد و جزو 5 پروژه برتر اين مسابقات انتخاب شدند. در دوره‌هاي اول و دوم اين مسابقات دانشگاه رتبه اول و در دوره سوم رتبه سوم را كسب كرد.( الشرق- 3 فبراير 2013   شماره 8998)      

4-11-مراكزپروهشی دانشگاهی وتحقیقاتی كشور قطر:

-      دانشكده راند – قطر للسياسات

-      صندوق قطري براي حمايت از تحقيقات علمي

-      دانشكده تحقيقاتي قطر

-      مركز پزشكي و تحقيقاتي السدره

-      واحد علوم و تكنولوژي قطر

5-11-بودجه تحقیقاتی دردانشگاههاومراکزتحقیقاتی کشور

برنامه‌هاي تحقيقاتي:

-      برنامه‌هاي تحقيقاتي دانشگاهها

-      برنامه‌هاي تحقيقاتي شهرك آموزشي قطر

-      برگزاري نشستهاي برجسته

بودجه تمام تحقيقات در دانشگاه بواسطه صندوق قطري حمايت از تحقيقات انجام مي‌شود. اين صندوق برآورده شده است تا سقف 350 هزار دلار آمريكايي در سال براي پروژههاي تحقيقاتي بنيادين تأمين خواهد كرد.

6-11-تعداددانشجویان درخارج ازکشور

در گفتگوي روزنامه‌نگار العرب با آقاي جانا نيومان مدير كل آموزش عالي انگليس مورخ 23/12/2012، اعلام نمود كه تعداد دانشجويان قطري كه در دانشگاه‌هاي لندن مشغول به تحصيل هستند حدود (1160) مي‌باشد.

از دانشگاه قطر طبق گفتگوي رئيس دانشگاه خانم شيخه المسند با روزنامه نگار الشرق مورخ 16/6/2012 م اعلام كردند كه تعداد دانشجوياني كه از طريق دانشگاه قطر براي ادامه تحصيل به خارج اعزام شدند 39 دانشجو است كه 26 براي دكترا و 13 براي كارشناسي ارشد. همچنين اعلام كردند كه اين آمار در تاريخ دانشگاه قطر بالاترين آن محسوب مي‌شود.