فرهنگ عمومی اوکراین
آداب و رسوم اوکراین
فرهنگ عام مردم اوکراین امروزی ،همان سنت‌های قدیمی است که دربین مردم اوکراین و بقیه نژادهای اوکراینی رواج یافته است. اولین سنت‌های این فرهنگ را لایه ای از رسوم سنتی دربر می گیرد که به افسانه های اسلاویک اسلاوهای شرقی تعلق دارد که به مرور زمان اوکراینی ها این فرهنگ و رسوم را با فرهنگ متعلق به خودشان ترکیب و آن را توسعه دادند. رسوم قدیمی به عنوان یک ابزار مهم در فرهنگ اوکراینی ها بحساب می آید این رسوم موجب گشته خصیصههای فرهنگی اوکراین که همیشه از سوی فرهنگ@های قوی سرزمین های همجوار تهدید می‌شده است حفظ گردد و هویت اوکراینی خود را حفظ کند. (Ukraine.Encarta Encyclopedia,2001)
رسوم و سنن قدیمی اوکراین از لایه های متفاوتی تشکیل شده است که در طول زمان گسترش یافته و به کار گرفته شده است پایین ترین و قدیمی ترین لایه این فرهنگ به سنن و اعتقادات ان فرهنگ ، رسوم پان اسلاویک است که عناصر مشترک بسار زیادی با فرهنگ مردمان اسلاو دارد. بالاتر از این لایه عناصر مشترک فرهنگی به اسلاوهای شرق مربوط می شود و بالاتر از این لایه نیز به فرهنگ و رسوم و سنت‌های مربوط می شود که مختص خود اوکراینی ها می باشد و تنها در اوکراین یافت می شود(.Ukraine Culturalife Encyclopedia Britannica,2001
بالاتر از این لایه که بالاترین لایه عادات و رسوم قومی محسوب می شود به عادات و رسوم قومی میکرو گروه2های مختلف که شامل بوکاس، هاتسولس، لمکاس، لیشاکس، پادولیان و روسینس می باشند، می شود. آداب و سنن قدیمی اوکراین تشریفات وآیین های مذهبی می‌باشند که با تقویم و سیر تحول زندگی انسانی در این جامعه منطبق است. این آیین ها اغلب با جشن‌های مذهبی ،طلسم و جادوگری،ترانه های قومی ،رقص و بازی‌های مهییج در بین مردمان اوکراین همراه بوده است.تشریفات و آیین های موجود در چرخه زندگی این مردم یادآور تولد ، ازدواج و مرگ بوده است .برخی از اداب ورسوم ریشه باستانی دارند و دربرخی موارد با آیین های مذهبی مسیحیت آمیخته شده است.این آداب و رسوم را می توان در سه گروه تقسیم بندی کردEncyclopedia of Ukraine,2000.
- آیین ها و رسوم قومی و خانوادگی که اموری مانند تولد، عروسی و تدفین را در برمی گیرد.
- آیین ها و رسوم فصلی و حاصلخیزی که با فعالیت‌‌هایی همچون کشاورزی،گله داری و شکار مرتبط است.
- آیین و رسوم گروهی که به رخدادهای مشخص از زندگی اجتماعی یک جامعه مرتبط است.
برخی رسوم و آداب سنن قدیمی در اوکراین به مرور زمان کمرنگ گشته و در عین حال الگوهای فرهنگ مدرن در حال جایگزین شدن بجای آداب قدیمی می باشد. در دوره حکومت شوروی سنت‌های قدیمی در اوکراین با وجود فشار از سوی ایدئولوژی حاکم در جامعه جاری بود و معتقدان به مسیحییت آیین های مذهبی خود را انجام می دادند و حتی مردم ،آیین ها و رسوم باستانی را نیز که فراموش شده بودند دوباره احیاء کردند. با این حال برخی آیین ها و دستورات مسیحیت در اوکراین بعد از شوروی بخصوص در استان‌های غربی به عرصه اجتماعی جامعه برگشتند.
رقص های بومی اوکراین
رقص به عنوان بخشی از فرهنگ جامعه اوکراین از زمان باستان در این کشور وجود داشته است که عمدتاً با ظهور مسیحیت این هنر حذب مسیحیت شده و با آیین ها و تشریفات مسیحیت آمیخته شده است. اولین رقص ها در اوکراین به شکل دوار بودند که به فعالیت‌های کشاورزی مرتبط می شدند. رقص‌ها عمدتاً در روزهای ایوانکاپولا[Ivan kupala day]، روز قدیس جرج[St.georges day]، پنتاکاست[Pentacost]، روز برداشت محصول و مراسم عروسی انجام می گرفت. رقص هایی که درمواقع آیین های مذهبی انجام می گرفت به ندرت با موسیقی همراه بودند و اغلب با سرود و خوانندگی انجام می شدند. رقص های قدیمی نیز با موسیقی و یا بدون موسیقی انجام می گرفتند اکثر رقص های قدیمی اوکراین به شکل دایره ای انجام می گیرد. مشهورترین رقص ها در اوکراین آرکان و هوپاک می باشند. رقص های اوکراینی اغلب با لباس‌های سنتی از غنای ویژه ای برخوردار گردیده اند. امروزه در اوکراین و همچنین در بین اقلیت‌های قومی اوکراینی خصوصاً در کانادا گروه‌های رقص زیادی وجود دارند که سنت‌ها و آداب رقص‌های قدیمی را زنده نگه داشته اند.
ترانه های بومی اوکراین
ترانه های بومی اوکراین را می توان به چهار گروه اصلی تقسیم کرد.
- ترانه های مذهبی که شامل کارل[Carols](سرود شب عید میلاد مسیح)،سرودهای بهاری،ترانه های در مورد حوریان و ترانه های فستیوال کوپالا[Kupala festival]می باشد.
- ترانه های مرتبط با برداشت محصول و مراسم عروسی.
- ترانه هایی با مضمون تاریخی و سیاسی مانند دوما و بالاد(افسانه)
- ترانه های بزمی و غزل سرایی که شامل ترانه های با مضمون خانواده ، اجتماعی و عشق می باشد.
در ترانه های قدیمی و باستانی اوکراین، نمادسازی به وفور دیده می شود که بکارگیری نماد و سمبل پرنده در این ترانه ها مشهور است .عقاب و شاهین در این شعرها نماد مردانگی، قدرت، زیبایی، شجاعت و آزادی می باشد.قمری در این شعرها نماد زنان است، مرغ دریایی در این شعرها نشان‌دهنده رنج و محنت مادران است.سمبل های دیگری همچون بداغ نشان دهنده دختر ودرخت بلوط نمایانگر پسر می باشد. در این شعرها بکارگیری تشبیه های برجسته و نافذ همچون تشبیه یک دختر به ستاره،درخت بداغ قرمز، درخت کاج و خشخاش و همچنین تشبیه یک پسر به درخت بلوط، درخت افرا، کبوتر به وفور دیده می شود. در برخی از شعرها صنایع ادبی همچون تکرار، بدیع(صنعت اغراق )، استعاره ، تسمیه و مترداف گویی بکارگرفته شده است.این صنایع اغلب در شعرهایی از نوع شعرهای غزلی که در آن شاعر بر احساسات و دیالوگ احساسی و سرشار از هیجان تاکید دارد بکار گرفته می شود. ترانه ها و شعرهای قدیم اوکراین موجب القاء الهام به برخی از آهنگ سازان اوکراینی همچون مایکولا لیسنکو[Mykola lysenko]،مایکولالئونتوویچ[Mykola leontovych] و کریلو استدسنکو[Kyrylo stetsenko] شده است.آهنگ سازان مشهور روسی مانند پیتر تیچاکووسکی[Peter tchaikovsky]، نیکولاریمسکی کورساکوو[Nikolai rimsky- korsakov] و سرگئی راچمانینف[Serge rachmaninoff] نیز ملودی های شعرهای اوکراینی را در کارهای خودشان بکار گرفته اند. امروزه همچنان بسیاری از شعرها و ترانه های قدیمی اوکراین توسط هنرمندان معاصر بکارگرفته می شود.
فرهنگ آشپزی و غذا در اوکراین از یک تنوع گسترده و همچنین رسوم تاریخی برخوردار است.غذاهایی که در این کشور به طور مشترک مورد مصرف اکثر مردم اوکراین قرار می گیرد شامل انواع گوشت‌ها ،سبزیجات،قارچ‌ها،میوه ها،دانه های خوراکی و همچنین گیاهان خوراکی می باشند.نان به عنوان یک غذای اصلی به شمار می رود و شکل‌های گوناگونی از آن در این کشور به مصرف می رسد، اهمیت نان در این کشور به قدری مهم است که بعضی اوقات از این کشور به عنوان سبد نان اروپا یاد می شود. انواع ترشی ها بخصوص در فصلی که سبزیجات تازه وجود ندارد از دیگر مواد غذایی اوکراینی‌ها به شمار می رود.
غذای اوکراینی
سوپ بورش
این سوپ یک نوع آبگوشت سبزی دار به شمار می رود که برای تهیه آن از موادی همچون چغندر، کلم، گوجه،سیب زمینی، هویج، پیاز، سیر، شوید و بعضی اوقات نیز فلفل سبز استفاده می شود و با خامه ترش سرو می شود. حدود سی نوع مختلف از این غذا در اوکراین طبخ می شودکه دراکثر موارد برای تهیه آن گوشت استفاده می شود.
سوپ کاپوسنیاک
این غذا از گوشت خوک تهیه می شود و همچون غذای قبلی با خامه ترش مورد مصرف قرار می گیرد.
روزولنیک: سوپ با ترشی
یوشکا: نوعی سوپ است که از ماهی آب‌های شیرین و در بیشتر اوقات ماهی کپور فراهم می شود، شبیه به همین سوپ نوعی سوپ روسی است که یوخا نام دارد و مانند همین غذا از ماهی درست می شود.
سالادها
سالاد الویه: این سالاد از گوجه خردشده و پخته، ترشی شوید، تخم مرخ آب پز و خرد شده، گوشت پخته و خرد شده، پیاز خرد شده، نخود فرنگی کنسرو شده که با مایونز مخلوط شده مورد استفاده قرار می گیرد.
وینیگرد: این سالاد از چغندر پخته و خرد شده، کلم رنده و آب پز شده با سرکه، سیب زمینی پخته و خرد شده، پیاز و هویج و بعضی اوقات مخلوط با نمک و روغن گل آفتاب گردون فراهم می گردد.
ترشی: ترشی خیار یا گوجه که معمولا با سیر و شوید مورد استفاده قرار می گیرد.
انواع نان ها
نان پاسکا: نان پاسکا که به شکل دایره است در روز عید در حالی که با گل سرخ و نشان صلیب تزیین می شود مورد استفاده قرار می گیرد.
نان بابکا: دیگر نان ویزه ایام عید است که معمولا از خمیر شکلات به همراه کشمش و دیگر میوه های خشک شده درست می شود و به شکل استوانه ای و بلند پخته می شود.
نان کالاچ: این نان که نوعاً در مراسم کریسمس و مراسم سوگواری مور استفاده قرار می گیرد حلقه ای شکل است تزیین سه لایه دراین نان به نشانه تثلیث و حلقه ای بودن آن نشان از حلقه زندگی و خانواده می باشد
مراسم سنتی خواستگاری و ازدواج در اوکراین
مراسم سنتی عروسی در اوکراین از یک رسوم سنتی پیروی می کند که بخش از فرهنگ اوکراین می باشد این مراسم علاوه بر کشور اوکراین در بین اقلیت‌های قومی اوکراینی درخارج از کشور نیز انجام می گیرد.مراسم سنتی عروس‌ها در اوکراین با مجموعه غنی از موسیقی سنتی، سرودخوانی، رقص، هنرهای نمایشی و آیین های عبادی که به سنت‌های قبل از مسیحیت برمی گردد، همراه است.علاوه براین برخی رسوم و علایم بت پرستی در مراسم عروسی با یکدیگر همراه می باشند. مراسم ازدواج در اوکراین در کلیسا (وینچانیا در زبان اوکراینی)انجام می گیرد دراین مراسم عروس با لباس سفید و داماد با لباس مشکی حاضر می شوند. مراسم عروسی در اوکراین چند روز و در بعضی مواقع یک هفته کامل طول می کشد. بمانند بسیاری دیگر از کشورهای غربی، هم اکنون در اوکراین ازدواج بصورت سنتی از رونق افتاده و بعضا پسر و دختر بدون هیچگونه مراسمی زندگی مشترک خود را آغز می کنند.
مراسم عروسی در ادبیات اوکراین
یکی از رسوم اوکراینی ها در ازدواج این است که داماد بایستی به خانه پدر و مادر عروس برود و در ازای بردن دخترشان هدایایی به آنها بدهد. در فرهنگ اوکراینی ها ، ساقدوش وظیفه دارد ، اجازه ندهد عروس بدون پرداخت وجه از سوی داماد دزدیده شود.در ابتدا داماد کالایی شبیه پول و یا جواهرات به عروس می دهد،سپس پدر و مادر عروس ،زن و یا مردی را که با چادر پوشانده اند و داماد صورت او را نمی بیند نزد داماد می فرستند . زمانی که داماد متوجه می شود که این شخص عروس نیست عشق واقعی خود را به عروس اظهار می کند که خانواده عروس در این لحظه تقاضای کالای باارزشتری از داماد می کنند و زمانی که داماد توانست رضایت آنها را جلب کند می تواند عروس را با خود ببرد.در زمانی که داماد با دوستانش برای بردن عروس آمده اند هیچ کدام از دوستان داماد نباید چیزی بخورند و نباید چیزی بنوشند و حتی نباید بنشینند چرا که طبق آیین اوکراینی ها در صورتیکه چیزی بخورند بچه های این زوج پرخور و شکم پرست خواهند شد و اگر چیزی بنوشند بچه های آنها الکلی و اگر دوستان داماد بنشینند بچه های آنها ، را رفتن را دیر خواهند آموخت. اگر والدین عروس داماد را با یک کدوتنبل در جلوی در خانه همراهی کنند نشان‌دهنده آن است که پیشنهاد ازدواج ، نه از سوی عروس و نه از سوی خانواده وی مورد موافقت واقع نشده است و کدو تنبل تنها ، فقط به خاطر آنکه شخص خواستگارکننده دست خالی از آنجا نرود به وی داده می شود.
سمبل‌هایی که در جشن عروسی به کار می رود:
راشنیک[Rushnik]: یک حوله(پارچه) گلدوزی شده اوکراینی می باشد که بخاطر داشتن مفاهیم سمبلبک از قسمت‌های مهم جشن عروسی می باشند.این حوله معمولا بخش از جهیزیه عروس می باشد ه یک جفت پرنده که نشان‌دهنده زوج عروس و داماد است روی این حوله گلدوزی شده است. Natalie Kononenko. Ukrainian Village Project Rushnyky – Ritual Uses،1998)
اسواشکی[Svashky]:سرود و ترانه ای است که یک زن در طول جشن عروسی می خواند.
کاراوای[Korovai]: نانی که بصورت سمبلیک و تشریفاتی درمراسم عروسی طبخ می شود. بطور سنتی این نان بصورت گرد و بزرگ می باشد که با آرد گندم پخته شده و روی آن با اشکال و نشانه هایی همچون خورشید، ماه، پرندگان، حیوانات و کاج تزیین شده است . این نان به منظور تبریک به عروس و داماد داده می شود.(Simon and Schuster, 2003. )
مراسم عروسی در ادبیات اوکراین
ناتالکا پولتاوکا: نمایشی است که توسط ایوان کولیاروسکی نوشته شده است.
عروسی اوکراینی ها:نمایشی که اولین با توسط سیمون آرتمووسکی در نقش پدر زن در سال 1851 اجرا شد.
کسانی که به مراسم عروسی در اوکراین دعوت می شوند باید مراقب باشند که گل رز با خودشان نبرند، چنگال ، چاقو و قاشق به عنوان هدیه نبرند،لباس زیر به عنوان هدیه نبرند،لباس مشکی نپوشند و مراقب باشند از خیابان روبروی عروس و داماد که در حال عبور برای ثبت ازدواجشان به کلیسا می روند عبور نکنند.http://bestofukraine.com/home.html)
تقویم سالیانه اوکراین
تعطیلات در اوکراین
بطور کلی تعطیلات در اوکراین به سه بخش تقسیم می شود:
تعطیلات ملی ( دینی و عمومی)
تعطیلات دینی
تعطیلات متفرقه
مردم اوکراین هشت روز از سال را به دلیل مناسبت‌های ملی چشن می گیرند و اگر هر کدام از تعطیلات ملی در یک روز شنبه یا یکشنبه قرار بگیرد ، روز بعد از آن یعنی دوشنبه تعطیل عمومی و رسمی خواهد بود .
تعطیلات ملی اوکراین به شرح ذیل می باشد:
یک ژانویه: شروع سال نو
7زانویه: کریسمس ارتدوکس
8مارس: روز بین المللی زنان
آوریل: روز یاد آوری تثلیث
1 و2 می: روز اتحاد کارگران
9می: روز پیروزی
28 ژوئن:روز قانون اساسی
24اوت: روز استقلال
مناسبت‌های ملی و مذهبی اوکراین
مردم اوکراین برای ده‌ها سال بدلیل حاکمیت رزیم ضد دین و منکر وجود خدا از برگزاری مراسم مذهبی بدور بودند و در بیشتر سال‌های قرن بیستم تعطیلات دینی از تقویم رسمی اوکراینی‌ها حذف شده بود با این حال مردم بطور مرموزی بدور از چشمان سیستم حاکم، مراسم سنتی و روحانی خاصی را در ایام مربوط به آنها برگزار می کردند.در اواخر دهه 1990 بلافاصله بعد از فروپاشی شوروی تعطیلات مذهبی در این کشور جان گرفت و آداب و رسوم موجود در ایام مذهبی و اهمیت آنها در زندگی اجتماعی آنان تاکنون رو به رشد بوده است
عید یا روز تثلیث: در تقویم مذهبی مسیحیان ارتدوکس این عید یکی از اعیاد مهم بشمار می رود.تاریخ دقیق این عید هر سال با توجه به تقویم قمری تغییر می کند.از زمانی که کلیسای ارتدوکس تقویم جولیان را برای تعیین تاریج عید پاک بکار گرفت محاسبات برای تعیین این عید بسیار پیچیده شده است.
کریسمس: می توان گفت هیچ روز تعطیلی در اوکراین به اندازه کریسمس سرشار از زیبایی و تشریفات نیست.
عید پنجاهه(پنجاهمین روز در یونان باستان): به باور پیروان مسیح ، عیسی مسیح بیش از معراج به حواریون قول داد تا برای ادامه راهنمایی آن ها ، روح القدس به جای خود نزد آنها بفرستد. بر این اساس ، روح القدس 10 روز پس از برخاستن مسیح از مرگ ، بر حواریون نزول کرد که این روز به عنوان عید پنجاهه جشن گرفته می شود.
بسیاری از تعطیلات مذهبی مردم اوکراین نه تنها بر پایه باورهای مسیحیت بنا نشده است ،بلکه به طور عمیق ریشه در فرهنگ بت پرستی آنها دارد.جشن ایوانا کوپالا در شش الی هفتم جولای مرموزترین و مبهم ترین جشن در فرهنگ اسلاویک به شمار می آید این جشن با آب و آتش و احاطه شدن بوسیله برخی علائم و نشانه ها و برگزاری آیین خاص پرستش برپا می شود.