نقاشان مشهور چین باستان
- نقاشان معروف چین باستان
یان لیبِن(Yan Liben)
«یانلیبِن»(673-؟ میلادی)نقاش و دولتمرد اوایل سلسله ی تانگ بود. پدر و برادر بزرگش در زمینه ی هنر و صنایع دستی، معماری و نقاشی در سطح بالایی قرار داشتند. وی مهارت های اعضای خانواده را به ارث برده و نزد «جانگ سِنگیو[2]» و «جِنگ فاسی[3]» آموزش دید. او در زمینه ی نقاشی پرتره مهارت داشت و خصوصیات و حالات سوژه را دقیقا به نمایش می گذاشت. او بنیانگذار نقاشی چهره در دوران تانگ بود.
نقاشیِ« تخت روانِ امپراتور تَیزونگ» از او در حال حاضر در موزه ی کاخ پکن نگهداری می شود. این اثر نقاشی داستان ازدواج دخترِ امپراتور شهدخت«وِنچِنگ[4]» با «توبو[5](تیبِت) سونگتسام گَمبو[6]» شاه در سال 641 را نشان می دهد.
وو دائوزی
«وو دائوزی»(758-685 میلادی) نقاش سلسلهی تانگ بود. او نخست به فراگیری خوشنویسی پرداخت، ولی چون موفق نشد به نقاشی روی آورد. وی زمانی که کمتر از 20 سال داشت در این عرصه استعداد خود را به نمایش گذاشت. سپس به دربار امپراتوری تانگ فرا خوانده شده و لقب «دانشمند دربار» را دریافت کرد. او در نقاشی شخصیتهای بودایی و تائویی، و همچنین پرندگان، حیوانات و منظرهها، مهارت تام داشت. وی دیوارهای متعددی را در معابد و مراکز آموزشی«چانگاَن» و «لویانگ» نقاشی کرده است که هرکدام با دیگری تفاوت دارد و بیش از 300 بَی[i] را در بر میگیرد. نقاشیهای او معمولاً با یک حرکت قلم و بدون خطکِش و ابزار صورت میگرفت. در تصاویر او، تاخوردگی لباسها به نرمی و گِردی مثل وزیدن باد کشیده شده است. «وو دائوزی» به «حکیم نقاش» معروف است.
وانگ وِی[7]
«وانگوِی»(761-701 میلادی) یک نقاش، شاعر و دولتمرد سلسلهی تانگ بود. وی در سن پیری نیمی از زندگیش را در اداره و نیم دیگر را در خانهی دِنجَش در «وانگچوان» در استان «شانسی» امروزی سپری کرد. از وی 400 قطعه شعر هم باقی مانده است. او در نقاشی آب رنگ و منظره مهارت خاصی داشت. آنگونه که منتقدان هنری میگویند: در نقاشیِ او شعر و در شعرش نقاشی وجود دارد. وی بنیانگذار مکتب نقاشی دانشمند بوده و کتابی تحت عنوان «دستور نقاشی منظره[ii]» تألیف کرده است. وی به جای استفادهی مرسوم از رنگهای سبز و پررنگ و خطوط برجسته، آب زیادی به جوهر سیاه میافزود تا زیبایی مناظر را نمایش دهد.
«تصویر وانگ چوان» یکی از کارهای مشهور او است. این اثر در دیوار معبد «چینگ یوان[8]» نقاشی شده است. این یک نقاشی انگارهای منظره است که احساس آرامش و دِنج زندگی خود او را به نمایش می گذارد. سبک تصویر منحصر به فرد، با موتیفهای غیر مترقبه و کار قلمی احساسی و خوش بنیه است.
جانگ زِدوان[9]
«جانگ زِدوان» نقاش سلسلهی سونگ شمالی بود. تاریخ تولد و مرگ او مشخص نیست. وی در دوران جوانی در «بیانجینگ[10]»(کایفِنگ[11] کنونی در استان خِهنَن[12]) تحصیل میکرد و در اواخر عمر هنر نقاشی را آموخت. در دوران حکمرانی امپراتور «هویزونگ[13]» از سلسلهی سونگ(1125-1100میلادی)، او در فرهنگستان هنر امپراتوری اشتغال داشت، و در نقاشی «جیهخوا[14]«(تکنیکی که برای نقاشی ساختمانهای کاخ، خطوط با کمک خط کش ترسیم میشد) مهارت داشت. او دوست داشت شهرها، کاخها و دیگر ساختمانها، به ویژه کشتیها، وسایل حمل و نقل، بازارچهها، خیابانها و پل ها را نقاشی کند. کار ویژهی او«منظرهی کنار رودخانه در جشنوارهی روشنایی پاک» طوماری بلند با 5/24سانتیمتر عرض است. این اثر در حال حاضر در موزهی کاخ پکن نگهداری میشود. این اثر تصویر منظرهی برخی از خیابانهای پکن، پایتخت سلسلهی سونگ، و گوشهای از حومهی آن در کنار رودخانهی«بیانخه[15]»، در خلال برگزاری جشنوارهی روشنایی پاک در قرن دوازدهم را نمایش میدهد. در این نقاشی بیش از پانصد نفر از اقشار مختلف مردم، و حدود 60 رأس اسب، الاغ، گاو، خوک، قاطر و شتر دیده میشوند. همچنین بیش از 20 عدد گاری و تخت روان، بیش از 20 عدد کشتی و قایق، و30 باب ساختمان کوشک کهنه، راهروها، کلبهها و مغازهها در این اثر دیده میشوند.
ما یوان
«ما یوان[16]» نقاش دوران سلسلهی سونگ شمالی(1279-1127 میلادی) بود. سالروز تولد و مرگ وی نا مشخص است. وی نقاشی را از پدر و پدربزرگش یاد گرفت. او در دوران حکمرانی امپراتور «گوانگزونگ[17]» و «نینگ زونگ[18]»(1224-1190میلادی) معاون سردبیر فرهنگستان نقاشی بود. او در نقاشی مناظر، و به کار بردن رنگ با قلم موهای جارویی برای شکل دادن به صخرهها و کوهها استاد بود. وی در سالهای بعد به همراه «شیا گووی[19]»، «لیتانگ[20]»، و «لیوسونگ نیان[21]»، یکی از چهار استاد نقاشی دوران سونگ جنوبی شناخته میشد. اثر هنری«چهار کشاورز آواز خوان در راهِ باز گشت به خانه» از وی، در دورانی نقاشی شد که سلسلهی سونگ با دشمن شمالی خود «جین»، در حال جنگ بود، و حال و روز خوب کشاورزان را در منظرهی کوهستانی زیبا و بدیع منعکس میکند.
خوانگ گونگوانگ[22]
«خوانگ گونگوانگ»(1354-1269 میلادی) نقاش دوران سلسلهی یوان، در میان سالی مأمور دون پایهی دولت شد. وی درگیر پروندهای شده و روانهی زندان گردید. وقتی آزاد شد، به نقطهی دِنج دور افتادهای رفت و دیگر در خدمت دولت نبود. وی به پیرو سفت و سخت فرقهی «چوانزِن»(حقیقت کامل) طریقت تائو تبدیل و به سراسر کشور مسافرت کرد. در سن حدود 50سالگی، نقاشی منظره را آغاز و در سالهای آخر عمر سبک نقاشی خاص خود را به وجود آورد. اغلب آثار او هنگام سفر به جنوب چین نقاشی شده اند. او در نقاشیِ رنگی و آب رنگ، و در قلم کاری خود، سبکهای خوشنویسی خط شکسته و خط ویژهی مُهرسازی را به کار میبرد و از چند حرکت برای ایجاد دور نما و عمق استفاده میکرد. نقاشیهای او به عنوان«قلهی کوههای ساده و خوش بنیه و گیاهان پرپشت»توصیف شده است. وی علاقه مند به استفاده از رنگ قهوهای- سرخ بود و نقاشی مناظر سرخ رنگ را ابداع کرد. از میان«چهار استاد سلسلهی یوان»(سه نفر دیگر عبارتند از وو جِن[23]، نی زان[24]، و وانگ مِنگ[25]) «خوانگ گونگوانگ» بهترین آنان شمرده میشود. او تأثیر زیادی در نقاشیهای منظرهای سلسلههای مینگ و چینگ گذاشت.
شو وِی
«شو وِی»(1593-1521 میلادی) نویسنده، نقاش و خوشنویس سلسلهی مینگ بود. در کودکی هوش و ذکاوت بالایی داشت و در 20 سالگی، آزمون امپراتوری در سطح شهرستان را با موفقیت پشت سر گذاشت. به هرحال، او هشت بار در امتحانات سطح استانی مردود شد که آخرین بارش در 41 سالگی وی بود. او به عنوان مشاور خاص اداری«خو زونگشیان[26]» نایب السلطنهی استانهای «جِهجیانگ[27]» و «فوجیان[28]» خدمت کرده و به مبارزه علیه دزدان دریایی در سواحل جنوبی پیوست. بعدها، او از کار برکنار و زندانی شد و دست به خود کشی زد. «شو وِی» برای مدتی از ناراحتی روحی رنج برده و همسرش را به قتل رساند. به همین خاطر، او به مدت هفت سال در زندان به سر برد و سالهای باقی مانده از عمرش را با فروش آثار خوشنویسی و نقاشیهای خود به زندگی ادامه داد.
او آثار ادبی و اُپرای سنتی فراوانی همچون «مجموعه آثار شو وِنجانگ[iii]» را پدید آورد. وی که در میان سالی، نقاشی را آموخت، پیشاهنگ راه جدیدی در نقاشی رنگی آزاد و آب رنگ دورانهای مینگ و چینگ بود.
جو دا
«جودا[29]»(1705-1626 میلادی) نقاش اوایل دوران چینگ، بازماندهای از شانزدهمین پسر امپراتور«جو یوان جانگ[30]» بنیانگذار سلسلهی مینگ بود. وقتی سلسلهی مینگ سقوط کرد او 19 سال داشت. وی از تحقیر و تألمِ به خاطر از دست دادن کشور و خانهاش رنج میبرد، و تظاهر به دیوانگی می-کرد و مثل افراد عزلت گزین در کوهها زندگی میکرد. او در 23 سالگی، به سلک راهبان بودایی وسپس تائویی در آمد. در حدود60 سالگی به دنیای سکولار وارد شد. «جو دا» معمولاً آثار نقاشی و خوشنویسی خود را «بَدا شانرِن[31]»(درویش هشت کوهستان) امضا میکرد. او به شدت با سیاست خود خواهانهی نژادی که از سوی دولت چینگ اجرا میشد، از طریق سرودن اشعار، نوشتن، خوشنویسی و نقاشی مخالفت میکرد. برای نمونه، او اغلب در چشمان ماهی و پرندهای که نقاشی میکرد، حالت نفرت و انزجار ایجاد میکرد تا نمادی از مخالفتش با دولت چینگ باشد.
قلم کاری«جو دا» ساده و متراکم و تصاویرش مبالغه آمیز است. نقاشیهای منظرهای او معمولاً انباشته از صخرههای عجیب و غریب و تپههای متروکه است و جهانی ساکت و سرد را نشان میدهد. تکنیک رنگ و آب رنگ او تأثیر زیادی در نقاشان آزاد بعدی گذاشت.
یوان جی[32]
«یوانجی»(1718-1642 میلادی) نقاش اوایل دوران چینگ است. نام او در اصل «جو رووجی[33]» بود. پس از سقوط سلسلهی مینگ، زمانی که وی 5 سال داشت، پدرش دستگیر و به قتل رسید. او برای فرار از بیچارگی، به سلک راهبان بودایی در آمد و نام «یوانجی» را برگزید. در سالهای باقی مانده از حیاتش، در «یانگ جو» ساکن و با فروش نقاشیهای خود امرار معاش میکرد.
او به نقاشی گلها، میوهها و اجسام میپرداخت و مخصوصاً در نقاشی منظره مهارت زیاد داشت، و در آن زمان از جایگاه والایی برخوردار بود. وی از نیاکان خود به خوبی تجربه آموخته و پژوهشگری خوب در مورد اشیای طبیعی هم بود. وی معتقد بود که «هنرمند باید با زمان سازگار باشد» و یک نقاش منظره باید«به کوهستان و رود خانه، زندگی و حیات بخشد»، «تمام قلههای عجیب و غریب را کاوش و طراحی کند» و سپس«مقررات خاص خود را تدوین کند». با این کار، یک هنرمند میتواند از گذشتگان خود جدا شده و سبک ویژه ای به وجود آورد. کارهای قلم موی او از قید و بند رها بوده و طرحها متنوع و بدیع، و با روشهای معمول سبکهای قدیمی آن زمان کاملاً تفاوت دارد.
[i] - Bay بخشی از دیوار صاف که برای نقاشی آماده شده است-
[ii] - The Formula of Painting
[iii] - Callected Works of Xu Wenzhang