صنعت گردشگری در چین
مقدمه:
کشور چين، از نظر فرهنگي و تاريخي، گستردگي جغرافيايي، تنوع آب و هواي طبيعي، و وجود آثار فراوان باستاني و تاريخي، بهصورت طبيعي از جاذبههاي توريستي و گردشگري بالايي برخودار است. تنوع فرهنگي، جاذبههاي تمدني، مناظر بي بديل طبيعي، آب و هواي چهار فصل، تبليغات گستردهی جهاني، برنامه‌ريزي دقيق و مناسب، فراهم ساختن زمينه‌هاي لازم و تأمين خواسته‌های مورد نياز گردشگران خارجي نيز بر اين مزيت‌ها افزوده و از آن به عنوان كشور در حال رشد صنعت گردشگري كه ميزان رشد آن دو برابر رشد اقتصادي چين است ساخته است. با توجه به گسترش سريع صنعت گردشگری در اين كشور، كارشناسان بين‌المللي توريستي جهان پيش بيني نموده‌اند كه چين تا سال 2015 به كشور اول جهان از نظر جذب توريست تبديل خواهد شد.
نهاد رسمی دولتی مسئول امور گردشگری چین
سازمان رسمی دولتی متولی امور گردشگری در چین، مدیریت ملی گردشگری چین (در سطح وزیر) است که وابسته به شورای دولتی چین است (National Tourism Administration of The People’s Republic of China). رییس کنونی این اداره کل آقای شائو چی وِی (Shao Qiwei) است. وظایف، مسئولیت‌ها، و بخش‌های مختلف این نهاد به شرح زیر است.
-برنامهریزی و هماهنگی برای توسعهی صنعت گردشگری، تدوین سیاست‌های کلی، استانداردسازی، تهیه و تدوین قوانین و مقررات و نظارت بر حسن اجرای آن‌ها. هم‌چنین، هدایت گردشگری در مناطق مختلف چین.
-تهیه و تدوین استراتژی توسعهی بازار چین‌گردی و امور گردشگران داخلی و خارجی، سازماندهی امور تبلیغات گردشگری چین و هدایت مؤسسات آموزشی و جذب گردشگری در خارج.
-سازماندهی، ساماندهی، برنامهریزی و توسعه و حفاظت از منابع گردشگری. طراحی و توسعهی مناطق کلیدی گردشگری، مقاصد گردشگری و هدایت صنعت تعطیلات و اقتصاد گردشگری.
-عادی‌سازی بازار گردشگری، نظارت و مدیریت بر کیفیت خدمات و حمایت از حقوق قانونی و منافع گردشگران و تورگردانان. ساماندهی عملیات و خدمات شرکت‌های گردشگری. سازماندهی و استانداردسازی و آماده‌سازی مناطق گردشگری.
-گسترش ارتباطات و هماهنگی امور گردشگری در عرصه‌ی بین‌المللی و مسئول ارتباط با سازمان جهانی گردشگری. سازماندهی آژانسهای گردشگری خارجی مستقر در این کشور. بررسی کیفیت سرمایه‌گذاری‌های خارجی در زمینه‌ی صنعت گردشگری و آژانسهای مسافرتی خارجی.
-تبیین و اجرای سیاست‌های دولت مرکزی در خصوص گردشگری مناطق هنگ‌کنگ، ماکائو و تایوان و هدایت توسعهی این صنعت در مناطق مذکور و تأیید و صدور مجوز برای فعالیت‌های آژانسهای مسافرتی متعلق به این مناطق در سرزمین اصلی و سرمایه‌گذاران این مناطق در صنعت گردشگری چین.
-ساماندهی و هدایت مؤسسات آموزشی و تربیتی بخش گردشگری و تعیین سیستم درجه‌بندی مشاغل کارکنان بخش صنعت گردشگری.
مؤسسات و مراکز و انجمن‌های وابسته به این نهاد عبارتند از: مرکز خدمات گردشگری؛ مرکز اطلاع‌رسانی؛ خبرگزاری گردشگری؛ مؤسسه‌ی انتشارات گردشگری؛ مؤسسه‌ی مدیریت گردشگری ملی؛ انجمن گردشگری چین؛ انجمن خدمات مسافرتی؛ انجمن هتلداران؛ انجمن اتومبیل‌های کرایه‌ای؛ و انجمن خبرنگاران گردشگری.
هم‌چنین، این مدیریت دارای 18 دفتر اصلی در 14 کشور خارجی است که به امور جذب گردشگر و تبلیغ توریستی می‌پردازند. کشورهای استقرار این دفاتر عبارتند از: توکیو و اوزاکا در ژاپن؛ سنگاپور؛ کاتماندو در نپال؛ سئول در کره‌ی جنوبی؛ هنگ‌کنگ؛ نیویورک و لوس‌آنجلس در آمریکا؛ تورنتو در کانادا؛ لندن در انگلیس؛ پاریس در فرانسه؛ فرانکفورت در آلمان؛ مادرید در اسپانیا؛ زوریخ در سوییس؛ سیدنی در استرالیا؛ دهلی نو در هند؛ و رم در ایتالیا. (www.en.cnta.gov.cn.)
آغاز توسعهی صنعت گردشگری در چین
صنعت گردشگری به مفهوم امروزی آن در چین، به صورت رسمی از سال ۱۹۶۴ شکل گرفت، ولی با توجه به روابط سیاسی بین‌المللی حاکم بر جهان آن‌روز، بیشترین ارتباطات گردشگری چین با بلوک شرق و به ویژه شوروی سابق بود و درب‌های بستهٔ چین اجازه‌ی ایجاد روابط گردشگری با جهان سرمایه‌داری غرب را نمی‌داد. در سال ۱۹۷۴، دولت چین با بازنگری در سیاست جذب توریست خود، کم‌کم مرزهای کشور را با لحاظ کردن شرایط خاص زمانی به روی گردشگران جهان غیرکمونیست گشود و برای نخستین بار، گردشگران غیرکمونیست به چین راه یافتند. پس از اصلاحات و تغییر سیاست دولت، روند تلاش برای جذب گردشگر و توسعهی صنعت گردشگری این کشور، سرعت بیشتری به خود گرفت. در واقع اصلاحات، زمینه‌ی گسترش صنعت توریسم را فراهم ساخت و برنامهریزی درست همراه با ایجاد بستر مناسب، با تکیه بر سوابق تاریخی-فرهنگی و وجود زمینه‌های گستردهی جذب جهانگرد، روی آوری هر چه بیشتر گردشگران خارجی به چین را سال به سال افزایش داد. در حالی که در سال‌های اولیه‌ی دهه‌ی شصت تعداد گردشگران خارجی بازدیدکننده از چین به سختی به سه هزار نفر در سال می‌رسید، روند اصلاحات موجب شد که در سال ۲۰۰۱ آمار گردشگران خارجی به حدود ۱۲ میلیون نفر برسد که با احتساب گردشگران هنگ‌کنگ، ماکائو و تایوان، از مرز ۹۳ میلیون نفر بگذرد. درآمد حاصله از صنعت گردشگری چین در این سال، بالغ بر ۳۵۰ میلیارد یوان (۷۰ میلیارد دلار) گردید. تلاش دولت و دست‌اندرکاران صنعت گردشگری چین بر این است که تا پایان سال ۲۰۱۵ مجموع درآمد حاصله از طریق این صنعت را به بیش از ۸ درصد کل درآمد این کشور برسانند. صنعت گردشگری چین بر حول محور دو بخش جذب توریست‌های خارجی و تشویق گردشگران داخلی به پرداختن به گردشگری در داخل می‌چرخد. دولت این کشور با فراهم ساختن زیرساخت‌های اساسی توسعهی صنعت گردشگری، همچون هتل‌ها، راه‌ها، وسایل حمل و نقل، آژانس‌ها و تورهای مسئول جابه‌جایی گردشگران، مخابرات و ارتباطات، تسهیل در امر صدور ویزا برای اتباع خیلی از کشورها در مبادی ورودی چین، تربیت راهنمای گردشگران و مترجمان همراه تور، تبلیغات وسیع و گسترده در سطح جهان و به ویژه حضور فعال در رویدادهای بین‌المللی مربوط به جهانگردی، بازسازی، مرمت و احیای آثار باستانی و میراث‌های تاریخی و فرهنگی، تلاش برای به ثبت رساندن آثار فرهنگی خود در فهرست میراث جهانی، و فراهم آوردن کلیه‌ی لوازم و امکانات به هم پیوسته و مورد نیاز توسعهی این صنعت، تمام هم و غم خود را معطوف بهره‌برداری از این صنعت رو به رشد جهانی و اختصاص دادن سهم هر چه بیشتری از درآمد حاصله از توریسم به کشور خود می‌باشد.
طبق آمار منتشره، در سال ۲۰۰۹ میلادی مجموعاً ۱۳۵ میلیون نفر گردشگر خارجی (شامل چینیهای هنگ‌کنگ، ماکائو و تایوان) از مبادی ورودی مرزهای هوایی، آبی، و خاکی چین وارد این کشور شدهاند که از این رقم ۳۰ میلیون نفر اتباع خارجی، ۱۰۰ میلیون اتباع هنگ‌کنگ و ماکائو، و ۵ میلیون نفر اتباع تایوان بوده‌اند. درآمد ارزی حاصله از این تعداد گردشگر خارجی در طول سال جمعاً بالغ بر ۴۰ میلیارد دلار بوده است. همچین، میزان سفر به روز گردشگران داخلی در طول سال، جمعاً بالغ بر ۹۱ میلیارد نفر روز بوده است.
اولویت‌های چین در صنعت گردشگری
استراتژي چين در زمينهی گردشگري به ترتيب اولويت به سه مرحلهی تقسيم ميشود که عبارتند از: 1- جذب و تشويق هر چه بيشتر گردشگران خارجي براي بازديد از چين؛ 2- تشويق مردم چين به پرداختن به گردشگري در داخل چين؛ 3- ايجاد تسهيلات لازم براي اتباع چينی جهت پرداختن به گردشگری در خارج از كشور.
دولت چين، مرحلهی نخست این سياستهاي اجرايي و راهبردی را به نحو احسن عملي ساخته و افزايش تعداد ورود جهانگردان خارجي به اين كشور مبين اين رشد است. در خصوص مرحلهی دوم كه پرداختن به امر گردشگري چینیها در داخل کشور است، مسئولان بخش این صنعت، با همکاری ساير دستگاههاي ذيربط، مردم را به سفر هر چه بيشتر به مناطق مختلف این کشور تشويق ميكنند. با توجه به محدوديتهاي اعمال شده از سوي دولت برای سفرهاي داخلي اتباع چين در دهههاي گذشته و بهبود وضعيت اقتصادي و درآمد مردم پس از اجرای اصلاحات و گستردگي جغرافيايي و جاذبههاي گردشگري مناطق مختلف چين، به نظر ميرسد دولت مرحلهی دوم از سياست گردشگري خود را نيز با موفقيت تمام آغاز كرده است. استقبال بي نظير مردم از برنامه هاي گردشگري داخلي و رشد سرسام آور اين صنعت در بخش داخلي، همگي حكايت از برنامه‌ريزي واجراي درست دولت چين در این زمینه دارد.
براي فراهم ساختن زمينهی گردشگري داخلي براي اتباع چيني، دولت در طول سال 3 مقطع زماني تعطيلات يك هفتگي را در نظر گرفته كه عبارتند از: اول ماه مه تحت عنوان روز كارگر؛ آغاز سال نو چيني تحت عنوان جشن بهاره؛ و اول ماه اكتبر به عنوان روز ملي چين. در اين سه مقطع زماني كه از آن به سه دوران طلايي نام برده ميشود، اوج سفرهاي گردشگري داخلي محسوب شده و در این ایام، صدها ميليون گردشگر چيني بهصورت فردي و گروهي به امر گردشگري در داخل چين پرداخته و از اين طريق به صنعت گردشگري داخلي رونق چشمگیری مي بخشند. اگر چه در ساير ايام سال نيز گردشگري داخلي از رونق خوبي برخوردار است ولي در اين ايام خاص تمام امكانات گردشگري و حمل و نقل كشور، براي جابهجايي مسافران و گردشگران و تأمين نيازهاي آنان بسيج ميگردند. براساس آمارهاي منتشره از سوي مطبوعات در سال 2009 ميلادي، آمار مجموع سفرهاي داخلي اتباع چين به بيش از 6/1 بیلیون مورد رسيده كه در تاريخ چين بي سابقه بوده است. روند روبه گسترش توسعهی گردشگري داخلي چين، درحال حاضر، بيش از گردشگران خارجي زمينهی توسعهی این صنعت را فراهم ساخته است. سياست اجرايي دولت چين در زمينهی اولويت سوم گردشگري كه سفر اتباع چيني به خارج از كشور باشد، با حزم و احتياط بيشتری همراه و بهصورت تدريجي بوده است. بر همين اساس، فقط آژانسهای معتبر و مورد تأييد دولت، مجاز به اعزام گردشگران چيني به خارج از كشور آنهم فقط به كشورهایي كه از سوي دولت به عنوان مقصد توريستي اعلام شدهاند، صورت میگیرد.
تلاش کشورهای خارجی برای جذب گردشگران چینی و سرمایه گذاری در این صنعت
با توجه به بازار بالقوه گستردهی جهانگردان چيني كه هر روز به دليل افزايش در آمد بر تعداد آنان افزوده ميشود، اغلب كشورهاييكه داراي صنعت توسعه يافتهی گردشگری هستند، از سالها پیش برای جذب هرچه بیشتر جهانگردان چيني، برنامهریزی لازم را انجام دادهاند. با وجود توسعهی صنعت گردشگري و صدور مجوز براي سرمايه گذاران خارجي جهت ورود در بخشهاي خاصی از اين صنعت، هنوز هم سياستگذاري، برنامه‌ريزي، هدايت، نظارت و اجراي برنامههاي توريستي، همچون ساير بخشها، كاملاً در اختيار دولت بوده و بخش خصوصي و سرمايهگذاران خارجي، بدون نظارت و كنترل دولت حق ورود به اين بخش را ندارند. با پيشرفت اصلاحات و ورود بخش خصوصي به عرصههاي مختلف اقتصادي، دولت از چند سال پیش، به تدريج به بخش خصوصي اجازه داد در برخي از زمينهها از قبيل جذب توريست، هتلداري، سازماندهي تورها و گردشگران وارده به چين، حمل و نقل جادهاي و ارتباطات و تربيت نيروهاي مورد نياز اين بخش، وارد عمل شود. پس از عضويت در سازمان تجارت جهاني و الزام به رعايت و پیروی از قوانين و مقررات مربوطه، دولت چین از سال2001 براي نخستین بار به سرمايه گذاران و شركتهاي خارجي نيز مجوز همكاري و مشاركت فقط در زمينهی جذب گردشگر خارجي برای سفر به چین را اعطا کرد. براساس اين مقررات، شركتهاي خارجي ميتوانند تا سقف49 درصد، دراين زمينهها سرمايه گذاري نمايند که رعايت اين سقف تا سال 2005 الزامي بود. پس از آن قابل مذاكره بوده و خارجيها ميتوانند سهم خود را تا سقف صددرصد افزايش دهند. البته اين مجوز تنها براي فعاليت در جذب گردشگر خارجي است و سرمايه گذاران غير چيني به هيجوجه حق ورود به بخش صنعت گردشگري داخلي و اعزام گردشگران چيني به خارج از كشور را ندارند و اين بخش منحصراً در اختيار آژانسهاي دولتي است.
|
جدول آمار و ارقام صنعت گردشگری در چین (2009)
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| منبع: China statistical Year Book- 2010, China statistic Press. |
[1] - National Tourism Administration of The People’s Republic of China.
[2] - Shao Qiwei.