شهر دوشنبه
شهر دوشنبه
خیابان رودکی
1-1-8-5. موقعيت تاريخي و جغرافيايي
به دليل موقعيت جغرافيايي، دوشنبه پايتخت تاجيكستان شهري است سرسبز و خرّم. خيابان رودكي خيابان اصلي و مركزي آن به شمار مي‌رود كه ميدانهاي سامانيان و صدرالدين عيني در اين خيابان واقع‌اند.
شهر دوشنبه از جمله عمده‌ترين مراكز صنعتي جمهوري محسوب مي‌گردد. در كارخانه‌هاي اين شهر منسوجات نخي و حرير، يخچال، دستگاههاي نسّاجي، وسايل هيدروليك، ماشين آلات زراعتي، مصنوعات كشبافي، خياطي و چرم و كفش توليد مي‌شود.
شهر دوشنبه مركز عمدة فرهنگي جمهوري نيز ميباشد. آكادمي علوم جمهوري، 19 پژوهشگاه، 5 مركز آموزش عالي و بيش از 100 باب مدرسه و مركز آموزش حرفه‌اي، 5 تئاتر، 10 تالار سينما و كنسرت، فيلارموني و 24 كتابخانه در اين شهر قرار دارند. ساخت ساختمانهاي اداري، مراكز فرهنگي و خدماتي و آپارتمانهاي چند طبقه‌اي هم اكنون نيز ادامه دارد. ساختمانهايي از قبيل خانة حكومت، تئاتر اپرا و بالت صدرالدين عيني، كتابخانة ملّي فردوسي، تالار كنسرت و سينماي باربد، ميهمانخانه (هتل)هاي «دوشنبه» و «تاجيكستان»، دانشگاه دولتي تاجيكستان، چايخانة «راحت» از جملة نقاط ديديني پايتخت محسوب مي‌گردند. مؤسسه‌هاي نشريات «عرفان»، «اديب»، «معارف»، «دانش» و دائره‌المعارف تاجيك در شهر دوشنبه واقع‌اند. جرايد اين كشور كه اكثر در شهر دوشنبه نشر مي‌شوند، به زبانهاي تاجيكي، روسي و ازبكي است.
شهر دوشنبه به عنوان مركز سياسي، اداري و فرهنگي در ابتداي قرن بيستم انتخاب گرديد. در باب اشتقاق نام دوشنبه، روايتي متداول است كه طبق آن در حدود كنوني شهر دوشنبه روزهاي دوشنبه بازار برگزار مي‌شد و از اينرو بعدها اين نام به اين شهر اطلاق شد. اين روايت چندان هم از واقعيت دور نيست، زيرا در حدود دوشنبة كنوني، قصباتي موسوم به سه‌شنبه و چهارشنبه هم وجود دارد. دوشنبه به عنوان محل مسكوني در مآخذ منسوب به قرن 17 و وجود قلعة آن در تاريخنامه‌هاي ابتداي قرن 18 به ديده مي‌شود. در ابتداي قرن 18 دوشنبه قرارگاه حاكم در فصل تابستان بود. موقعيت جغرافيايي دوشنبه به انتخاب آن به عنوان مركز اداري و سياسي منطقه مساعدت كرده است.
حفريات باستانشناسي بيانگر آن است كه دوشنبه از زمينة زراعت و پيشه‌وري دستاوردهاي چشمگيري داشته است. در ابتداي قرن 20 دوشنبه به مركز اداري و سياسي برگزيده شد. سيد عالم‌خان امير بخارا قبل از فرار به افغانستان مدتي در اين شهر اقامت داشته است. در تاريخ 21 سپتامبر سال 1921 دوشنبه به اشغال اردوي سرخ درآمد و در حاكميت شوروي اعلام گرديد.
بدين ترتيب دوشنبه تا سال 1924 مركز اداري و سياسي نواحي بخاراي شرقي و از سال 1924 پايتخت جمهوري شوروي سوسياليستي تاجيكستان محسوب گرديد. در ابتداي قرن 20 دوشنبه قرية كوچكي بود و بعداً با دهاتي چون لوچاب، ايسپيچك، قرية بالا، يكه چنار، قزاقان، شاه منصور، سرآسياب، قريه مير خواجة انبياء ادغام شده سال 1925 عنوان شهر را به خود گرفت. شهر دوشنبه داراي محلّه‌ها بوده و از دسامبر سال 1926 به كوچه و خيابانها تقسيم شد. سال 1930 دوشنبه از 13 كوچه و خيابان عبارت بود. دوشنبه از سال 1930 تا سال 1961 به نام استالين‌آباد ياد مي‌شد، ولي سال 1961 مجدداً نام قبلي خود يعني دوشنبه را باز يافت.