بازار صنایع فرهنگی کانادا
در سال 1991م، سازمان سابق ارتباطات، كه دپارتمان ميراث فرهنگي جایگزین آن شده است، صندوق توسعه صنايع فرهنگي را با سرمايه‌اي بالغ بر 33 ميليون دلار براي مدت 5 سال تاسيس نمود. اين صندوق وظيفه ارائه خدمات مشاوره مديريتي و تأمين بودجه صنعت نشر كتاب و فصلنامه، فيلم ويدئو و صنايع ضبط صوت كشور را برعهده دارد. صندوق مذكور توسط بانك توسعه تجاري فدرال و تحت نظارت سازمان ميراث فرهنگي كشور اداره مي‌گردد]35[.
1. صنعت چاپ و نشر
کانادا جزو کشورهای مطرح در صنعت چاپ و نشر است. براساس آمارهاي سال 2009م، درآمد کل صنعت چاپ کتاب بالغ بر 19/2 میلیارد دلار بوده است. آمار توليد كتاب نشان مي‌دهد كه اين كشور (پس از آمريكا و انگلستان) مقام سوم را در توليد كتاب‌‌های انگليسي زبان در دنيا دارد.
براساس گزارش آژانس باوکر،[1] در اين كشور هر سال به ازاء هر 557 نفر، يك عنوان جديد كتاب توليد مي‌شود. از این لحاظ كانادا پس از انگلستان مقام دوم را دارد.[2] مطابق آمار ارائه شده در همین گزارش، در سال 2001م سه گروه كتاب‌هاي داستاني بزرگسالان، داستاني نوجوانان و جوانان، و جامعه‌شناسي و اقتصاد در صدر انتشارات قرار داشته‌اند. ناشران عمده کتاب در دو استان کبک و اونتاریو قرار دارند که در مجموع بیش از 60 درصد سود این صنعت را به خود اختصاص داده‌اند. در سال 2009م پنج ناشر بزرگ کانادا 42 درصد از سهم صنعت کتاب اين کشور را در دست داشته‌اند. شورای هنر کانادا برای حمایت از این صنعت طیف وسیعی از کمک‌های مالی را برای نویسندگان حرفه‌ای، تعاونی‌ها و ناشران ارائه می‌دهد. همچنین، این شورا از بخش ترجمه، نشر و ترویج ادبیات در کانادا و جشنواره‌های مختلف ادبی حمایت‌های مالی ویژه‌ای به عمل می‌آورد. در حال حاضر، شورای هنر در راستای ترجمه آثار نویسندگان به هر دو زبان رسمی کشور و برای پشتیبانی از ترجمه آثار ادبی کانادا به زبان‌های فرانسه، انگلیسی و بومی و محلی کمک هزینه‌هایی را به مترجمان پرداخت می‌کند.
در این كشور نوعی ماليات - با عنوان ماليات در محل فروش - از خريداران كتاب اخذ مي‌گردد كه كتاب و فصلنامه را نيز شامل مي‌شود. نرخ اين ماليات 7 درصد است. سازمان ميراث فرهنگي از دو طرح ملي در صنعت نشر كتاب حمايت مي‌نمايد. اين دو طرح عبارت‌اند از:
الف) طرح توسعه صنعت نشر كتاب: طرح مذكور ظرفيت صنعت كتاب در كشور را در امر نشر و بازاريابي در بازارهاي داخل و بين‌المللي افزايش مي‌دهد. اين برنامه از بودجه‌ايي معادل 25 ميليون دلار برخوردار است.
ب) طرح كمك به توزيع نشريات: اين طرح با 25 میلیون دلار بودجه از بازارهاي داخلي و بين‌المللي و هزينه‌هاي توزيع و پخش كتاب حمایت می کند و شهروندان را به خرید کتاب تشویق می‌نماید.
در سال 92-1991م، 1440 مجله ملي توسط 1055 ناشر منتشر شد و بيش از 6000 فرصت شغلي در سراسر كشور فراهم گردید. نشريات كانادايي 22 درصد از كل بازار داخلي را در اختيار خود دارند. كل درآمد داخلي و صادراتي كسب شده از محل چاپ نشريات مختلف در كشور طي سال 1991م بالغ بر 4/864 ميليون دلاراست. دولت فدرال به صورت مستقيم از طريق كمك‌هاي مالي شوراي كانادا و تسهيلات صندوق توسعه صنايع فرهنگي به صنعت نشر و چاپ كشور مبالغی را مي‌پردازد. علاوهبر اين، نشريات از يارانه‌هاي پستي نيز بهره‌مند مي‌گردند. بودجه يارانه پستي در سال 1991م 85 ميليون دلار بود. سال 1993م، دولت فدرال طرح اضطراري مطالعه عوامل تأثيرگذار بر نشريات را مورد بحث و بررسي قرار داد. از جمله مفاد اين طرح مي‌توان به بررسي پيشرفت‌ها و رويكردهاي صنعت نشر كشور و بازاريابي براي تبليغات صنايع چاپ و نشر، بررسي تأثير فن‌آوري‌هاي جديد اين صنعت، حضور در فعاليت‌هاي بين‌المللي و برآورد تأثير رويكردهاي جديد اشاره نمود]36[.
2. صنعت ضبط صدا و راديو تلويزيون
بودجه راديو و تلويزيون كشور[3] بالغ بر 5/1 میلیارد دلار است كه تقريباً 50 درصد كل هزينه‌هاي فرهنگي دولت فدرال است. صنايع مذكور متشكل از ايستگاه‌هاي راديو و تلويزيون دولتي و خصوصي، كمپاني‌ها و تلويزيون‌هاي كابلي مي‌باشد. در سال 1992م، صنعت تلويزيون كابلي و پخش راديو و تلويزيون مبلغ 2/4 میلیارد دلار درآمد كسب نمود و بيش از 000/137 فرصت شغلي ايجاد کرد. طبق آمار بدست آمده در سال 1991م، حدود 92 درصد از خانواده‌ها به سيستم‌هاي تلويزيون كابلي دسترسي داشتند. با اين وجود، صنايع راديو و تلويزيون با چالش‌هاي خاصي نيز روبه‌رو است. مهم‌ترين اين چالش‌ها عبارت‌اند از:
1) رقابت با برنامه‌هاي خارجي كه غالباً از ايالات متحده آمريكا به سوي كانادا سرازير مي‌شوند.
2) ايجاد بازار رقابتي
3) نياز به معرفي فناوري‌هاي جديد نظير تلويزيون‌هاي پيشرفته و راديو و ويدئوهاي ديجيتالي فشرده
4) همگرايي فناوري‌ها ميان صنايع مخابرات و راديو و تلويزيون كشور
5) مشكل خشونت در تلويزيون
6) اطمينان از دسترسي كليه شهروندان به خدمات رسانه‌هاي گروهي
7) وجود دوگانگي زبان، تنوعات فرهنگي كشور و جايگاه ويژه بوميان در جامعه
كميسيون ارتباطات از راه دور با همكاري سازمان راديو- تلويزيون[4] با استناد به ماده قانون ويژه خبررساني مصوب سال 1991م، امور بخش كابلي راديو و تلويزيون را برعهده دارد. كميسيون مذكور مجوز خبرگزاري‌هاي دولتي و خصوصي را صادر و تجديد مي‌نمايد. شركت سهامي خبررساني كانادا[5] و راديو كانادا[6] بزرگ‌ترين شبكه‌هاي خبرگزاري راديو و تلويزيوني دولتي مي‌باشند. همچنين، كمپاني سهامي خبررساني كانادا بزرگ‌ترين توليدكننده برنامه‌ها به دو زبان انگليسي و فرانسه براي راديو و تلويزيون این كشور است. اين شركت با بودجه‌اي بالغ بر 1 ميليارد دلار در سال به راه‌اندازي شبكه‌هاي راديو و تلويزيوني دو زبانه مي‌پردازد. اين شبكه خود متشكل از 31 ايستگاه تلويزيوني، 1 شبكه بين‌المللي 24 ساعته ماهواره‌اي انگليسي زبان و 4 شبكه راديويي شامل 58 ايستگاه راديويي مي‌باشد.
سرويس خارجي شركت خبر رساني و راديو بين‌المللي كانادا اخبار را به 12 زبان زنده دنيا روي موج كوتاه پخش مي‌كنند. صنعت تلويزيون خصوصي متشكل از شبكه‌هاي مختلف ملي انگليسي و فرانسوی است. از جمله بزرگ‌ترين اين شبكه‌ها مي‌توان به شبكه‌هاي فرانسوي زبان «سي.تي.وي[7]»، «گلوبال[8]» و «تي.وي.اي[9]»، اشاره نمود.
از اواسط سال 1980م سودآوری تلويزيون‌هاي خصوصي کاهش یافته است، در حالي كه شبكه‌هاي تلويزيوني دولتي از سودآوري قابل قبولي برخوردار بوده‌اند. طي دهه گذشته، صنعت ضبط صدا (موسيقي) از رشد قابل ملاحظه برخوردار بوده است. تعداد شرکت‌های ضبط موسیقی از 109 در سال 1982م به 201 شرکت در سال 1991م افزايش يافته‌اند. همچنين، ارزش فروش توليدات صوتي از 222 ميليون دلار در سال 1982م، به 531 ميليون دلار در سال 1990م افزايش يافته است. برخلاف چنين رشدي، افزايش لوح‌هاي فشرده هنرمندان بين‌المللي در بازار به يك معضل جدي تبديل شده است. 14 شرکت خارجي همچنان كنترل صنعت موسيقي كشور را با فروش 89 درصدي لوح‌هاي فشرده در اختيار خود دارند. طرح توسعه ضبط صدا[10] در سال 1986م به اجرا در آمد و مبلغي بالغ بر 5 ميليون دلار در سال با هدف توسعه صنعت موسيقي كشور به آن اختصاص يافته است. طرح مذكور مشتركاً توسط سازمان ارتباطاتِ شوراي كانادا، كه يك كنسرسيوم خصوصي از نمايندگان صنايع راديو و تلويزيون و ضبط موسيقي مي‌باشد، و سازمان ميراث فرهنگي اداره مي‌گردد. در سپتامبر سال 1993م، سازمان ميراث فرهنگي سهم خود از برنامه توسعه ضبط صدا را به كنسرسيوم خصوصي[11] واگذار نمود. همچنين، در سال 1992م، طرح اضطراري دولت با عنوان «طرح معافيت مالياتي صنعت موسيقي كانادا» در جهت ارتقاء صنعت موسيقي كشور، تجزيه و تحليلِ رويكردها، تغييرات تكنولوژيكي و اتخاذ سياست‌ها و قانونگذاري‌هاي جديد دولتي در زمينه موسيقي به وزير فرهنگ ارائه گرديد]37[.
3. صنعت فيلم و سينما
به‌رغم چالش‌هاي وسيع جهاني شدن، تسلط توليدات فرهنگي خارجي، ركود اقتصادي و مشكلاتي كه توليد و توزيع كنندگان فيلم براي در اختیار گرفتن بازار داخلي با آن مواجه مي‌باشند شمار شركت‌هاي فيلم‌ساز از 492 شركت به 743 شركت در دهه 1990م افزايش يافته است. در همين دوره درآمد اين شركت‌ها نيز از 146 ميليون دلار به 4/688 ميليون دلار افزايش يافته است. در دو دهه گذشته، صنعت فيلم به توليد فیلم‌های گوناگون در حوزه‌های مختلف سينمايي به صورت تمام وقت يا نيمه وقت اقدام نموده است. همچنین، دولت فدرال از طريق دو شركت سهامي خاص سلطنتي به حمايت از صنعت فيلم‌سازی كشور مي‌پردازد. اين دو شركت عبارت‌اند از:
1) هيأت فيلم ملي؛ به موجب قانون فيلم ملي، مصوب سال 1950م، این هیات به منظور راه‌اندازي، توسعه و ترويج فيلم‌سازي در كشور تأسيس گرديد.
2) تله فيلم كانادا:[12] نام قبلي آن «شركت توسعه فيلم كانادا[13]» بود. این شرکت به تشويق و ترويج توسعه توليدات تلويزيوني و فيلم مي‌پردازد. بودجه‌هاي اختصاص يافته به هيأت فيلم ملي و تله فيلم طي سال‌هاي 1993 و 1994م به ترتيب 6/82 و 4/132 ميليون دلاربوده است.
در سال 1991م، شركت سهامي ويدئو و فيلم كانادا، كه يك سازمان مالي- خصوصي جهت توليد فيلم‌هاي غيرتئاتري و فيلم‌هاي ويدئويي كشور مي‌باشد، با كمك مالي تله فيلم كانادا و سازمان ميراث فرهنگي كشور تأسيس گرديد. طرح ضمانت وام[14] توسط شركت تله فيلم اجرا مي‌گردد و در سال 1993م به منظور تأمين بودجه بخشي از پروژه‌هاي مؤسسات توليد فيلم‌هاي ويدئويي و سينمايي كشور راه‌اندازي گرديد ]38[.
4. گردشگری
کانادا یکی از زیباترین کشورهای جهان است. چنان كه در فصل اول ذكر شد، از دو سمت شرق و غرب به اقیانوس اطلس و آرام محدود می‌شود و گستره آن پهنای قاره آمریکای شمالی را دربرمی‌گیرد. طبيعت منحصر به فرد، اين كشور را به گردشگاهی محبوب در بین علاقه‌مندان به سفر و گردشگری تبدیل نموده است. موزه‌ها، جشنواره‌های فصلي و آداب و رسوم ملل و فرهنگ‌هاي مختلف نیز به جاذبه‌هاي گردشگری آن مي‌افزايد.
در سال‌های اخیر، صنعت گردشگری با اقدامات به موقع و حمایت‌های دولت از بخش خصوصی رشد چشمگیری داشته و نقشی مهم در کمک به اقتصاد و معرفی میراث اين كشور به سایر مردم جهان ایفا کرده است. مطابق اطلاعات کمسیون گردشگری کانادا،[15] میزان درآمد گردشگری در سال 2009م، 5/69 میلیارد دلار بوده است. مطابق آمار منتشره توسط سازمان آمار اين كشور، در سال 2010م صنعت گردشگری 6/1 میلیون شغل از مجموع 4/17 میلیون شغل را به خود اختصاص داده است. البته در سال‌های اخیر، سهم گردشگری کانادا از سهم گردشگری بین‌المللی، از 35 درصد در سال 2000م به 20 درصد در سال 2010م کاهش یافته است.
صنعت گردشگری در هر دو بخش گردشگری داخلی[16] و گردشگری بین المللی[17] فعال می‌باشد. مطابق آمار منتشره در سایت سازمان آمار اين كشور، در سال 2010م سه کشور ایالات متحده آمریکا با 11 میلیون و 741 هزار نفر، بریتانیا با 661 هزار نفر و فرانسه با 408 هزار نفر بیشترین مسافرت‌ها را به کانادا داشته‌اند. همچنین، سه کشوري كه مقصد گردشگران کانادایی بوده‌اند، به ترتیب ایالات متحده با 19 میلیون و 964 هزار نفر، مکزیک با یک میلیون و سیصد و پنجاه و چهار هزار نفر، و کوبا با یک میلیون و ده هزار نفر بوده‌اند. علاوهبر این، بیشترین مسافرت‌های داخلی مردم به سه استان انتاریو، کبک و بریتیش کلمبیا بوده است. به گزارش سازمان تجارت جهانی،[18] اين كشور جزو 15 کشور برتر در زمینه گردشگری می‌باشد و سالانه میلیون‌ها گردشگر از سراسر دنیا از این کشور دیدن می‌کنند]39 و40[.
[1]. Bowker
[2]. انگلستان به ازاء هر 545 نفر يك عنوان کتاب جديد در سال توليد مي‌كند.
[3] . رادیو و تلویزیون کانادا، بزرگ‌ترين صنعت فرهنگي این کشور محسوب می‌شود.
[4]. RTC
[5]. CBC
[6]. SRC
[7]. CTV
[8]. Global
[9]. TVA
[10]. SRDP
[11]. FMC
[12]. Tele Film Canada
[13]. CFDC
[14]. LGP
[15]. CTC
[16]. يعني کانادایی‌هایی که برای دیدن سایر استان‌ها و قلمروهای این کشور مسافرت می‌کنند.
[17]. يعني گردشگرانی که از سایر کشورها برای دیدن کانادا به این کشور می‌آیند، یا از کانادا برای دیدن سایر نقاط دنیا سفر می‌کنند.
[18]. WTO