دانشگاه های غیردولتی مصر
دانشگاههای غیردولتی: بیشتر مراکز آموزش عالی غیردولتی مصر از دهه پایانی قرن بیستم فعالیت خود را آغاز کردند. پیش از آن تنها دانشگاه آمریکایی قاهره به موجب قرارداد همکاری فرهنگی مصر و آمریکا در این کشور فعال بود. قانون تأسیس دانشگاههای غیردولتی در سال 1992 با هدف توسعه و مشارکت بخش غیردولتی در حوزه آموزش عالی تصویب شد. قانون مزبور علاوه بر تضمین حمایت از تأسیس و فعالیت این دانشگاهها، بر مشارکت فعال دانشگاههای غیردولتی در ارتقای سطح آموزش و پژوهشهای علمی و نیز ایجاد رشتههای تخصصی تأکید دارد. در پی تصویب قانون مزبور دانشگاههای غیردولتی یکی پس از دیگری تأسیس شد. (www.egy-mhe.gov.eg;2015).
دانشگاههای غیردولتی در مصر شامل: دانشگاههایی که با سرمایهگذاری مصریها بنیان گذاشتهاند، دانشگاههایی که توسط کشورهای خارجی تأسیس شده است و دانشگاههایی که به طور مشترک (مصری-خارجی) بنیاد گزارده شده است. دانشگاه الازهر نیز وابسته به نهاد دینی الجامع الازهر است.
دانشگاه آمریکایی قاهره[1]: این دانشگاه در سال 1919 توسط گروهی از آمریکاییهای مقیم مصر در قالب مدرسه متوسطه تأسیس و در سال 1925 به عنوان مرکز آموزش عالی فعالیت خود را استمرار داد. (موسوعة مصر الحدیثة، 4: 113) هدف اولیه از تأسیس این دانشگاه مشارکت در تربیت رهبران آینده مصر و منطقه ازطریق ترسیخ ارزشهایی چون نظم، توسعه و مهارتهای فکری بود (www.aucegypt.edu;2015). این دانشگاه به عنوان یک مؤسسه فرهنگی خصوصی در چارچوب قرارداد فرهنگی مصر و آمریکا که در سال 1962 منعقد شد و نیز بر اساس بخشنامه ریاست جمهوری در سال 1967 فعالیتهای دانشگاهی خود را ادامه میدهد. دانشگاه آمریکایی قاهره دارای 6 دانشکده است. دانشکده علوم انسانی و اجتماعی این دانشگاه شامل رشتههای زبان انگلیسی، حقوق بینالمللی، ادبیات انگلیسی، پژوهشهای خاورمیانه، تئاتر و هنر، جامعهشناسی، مصرشناسی، علوم سیاسی، پژوهشهای اروپایی، روانشناسی، تاریخ قانون و فلسفه میباشد.
تعداد دانشجویان شاغل به تحصیل در مقطع کارشناسی این دانشگاه در سال تحصیلی 2012-2013، 329/5 نفر و تعداد فارغالتحصیلان این مقطع در تمام رشتهها 860 نفر بوده است. تعداد دانشجویان مقطع کارشناسی و دکترای این دانشگاه در سال تحصیلی مزبور، 323/1 نفر و 308 نفر هم از این مقاطع فارغالتحصیل شدهاند (www.egy-mhe.gov.eg;2015).
دانشگاه الازهر: این دانشگاه که در واقع ساختار جدید نهاد دینی «جامع الازهر» در حوزه آموزش عالی است در سال 1930 با سه دانشکده «فقه»، «اصول الدین» و «اللغة العربیة» فعالیتهای خود را آغاز کرد. در سال 1961 براساس قانون مصوب شماره 103 با هدف توسعه و تنوع در آموزش عالی این نهاد دینی، دانشکدههای بازرگانی، پزشکی، مهندسی و کشاورزی هم در این دانشگاه ایجاد و در سالهای بعد در بیشتر رشتههای آموزشی، شعبههایی ویژه آموزش دختران نیز تأسیس شد. امروز دانشگاه الازهر دارای 60 دانشکده برای پسران و 17 دانشکده برای دختران است و علاوه بر آن مراکز علمی و پژوهشی متعددی نیز به این دانشگاه وابسته است ) همان).
ویژگیهای اصلی این دانشگاه، اهتمام به مطالعات اسلامی در کنار مطالعات و آموزشهای تخصصی و علمی است. (www. azhar.edu.eg;2015). این دانشگاه در هر سه مقطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری دانشجو میپذیرد.
مهمترین دانشکدههای دانشگاه الازهر (ویژه پسران )عبارت است از: فقه و حقوق، زبان عربی، مطالعات اسلامی و عربی، تبلیغ اسلامی، بازرگانی، زبانها و ترجمه، علوم، داروسازی، دندانپزشکی، مهندسی، کشاورزی، پزشکی. برخی از دانشکدههایی که به دختران اختصاص دارد نیز عبارت است از: مطالعات اسلامی و عربی، علوم، پزشکی، دندانپزشکی، بازرگانی، مطالعات انسانی وداروسازی. (www.egy-mhe.gov.eg).
تعداد اعضای هیئت علمی دانشگاه الازهر در سال تحصیلی 2012-2013، 6863 نفر بوده است. در سال تحصیلی 2012-2013، تعداد دانشجویان مشغول به تحصیل در مقطع کارشناسی در تمام رشتههای دانشکدههای این دانشگاه، 279732 نفر و فارغالتحصیلان این مقطع 889 39 نفربوده است. در مقطع کارشناسی ارشد و دکتری نیز در همین سال تحصیلی تعداد 13222 نفر مشغول به تحصیل بودهاند. در سال تحصیلی 2011-2012 نیز 2236 نفر در دو مقطع کارشناسی ارشد و دکتری در همه رشتهها از این دانشگاه فارغالتحصیل شدهاند (همان).
[1] - الجامعة الامیرکیة بالقاهرة