مکتب سوتو در ژاپن
مکتب "سوتو" (曹洞宗/Sōtō shū): این مکتب از نظر اصول کلی همانند مکتب رینزای است و متن مشخصی ندارد، اما در نوع تعلیم با آن تفاوت دارد. چهار تفاوت عمده این مکتب با مکتب رینزای به این قرار است:
اول این که برخلاف مکتب رینزای که بودیساتوای مشخصی را نیایش نمیکند، این مکتب همانند مکتب تندای بودا شاکیامونی را به عنوان بودیساتوا نیایش میکند. همین طور بر خلاف مکتب رینزای که معابد اصلی آن پراکندهاند، دو معبد "ئهههجی"[1] واقع در استان فوکویی و "سوجیجی"[2] در استان ایشیکاوا دو مرکز اصلی آن را تشکیل میدهند.
دوم این که در مکتب سوتو بر سکوت بسیار تاکید میشود و زدن ضربه در حین مراقبه وجود ندارد.
سوم این که مکتب سوتو فاقد "کوآن" است، اما از نظر نظام فلسفی نسبت به رینزای بسیار منسجمتر است. این انسجام تا جایی است که برخی نظریات بنیان گذار این مکتب دوگن[3] را شالوده فکر فلسفی ژاپن سنتی قلمداد میکنند. به طوری که از دهه 1950 تا کنون شرح، تفسیر، بازخوانی و تطبیق اندیشه دوگن با مکاتب فلسفی غرب یکی از پر پژوهشترین فعالیتهای آکادمیک ژاپن معاصر بوده است.
چهارم این که مکتب سوتو بیش از هر چیز بر ریاضت تاکید دارد. چرا که با ریاضت میتوان به مقام "روشنایی" رسید. از نظر این مکتب تمام اعمال زندگی روزمره از خوردن و نوشیدن گرفته تا اجابت مزاج همه نوعی ریاضت است. همین طور اگر چه این مکتب از نظر پیرو جمعیتی در حدود یک میلیون و پانصد و سی هزار نفر دارد، اما طرز تفکر آن و تاکیدش بر ریاضت بسیار بر روحیه سختکوش ژاپنی تاثیر گذار بوده، به قدری که ریشه سختکوشی و پشتکار ژاپنیها را میتوان تا حدودی در تعالیم این مکتب جستجو کرد.
در ایران به دلیل پارهای از مقالات تطبیقی توشیهیکو ایزوتسو که در آن اندیشه دوگن را با ابن عربی مقایسه کرده و همین طور نگارش انگلیسی کتاب «به سوی یک فلسفه ذن بودیسم» (چاپ و سفارش انجمن حکمت و فلسفه در پیش از انقلاب) کم و بیش شناختی را از این مکتب به وجود آورده است. دانشگاه کومازاوا[4] در توکیو در زمره دانشگاههای اصلی این مکتب است.
[1] 永平寺/Ēhēji.
[2] 総持寺/Sōjiji.
[3] 道元/Dōgen(1200-1253).
[4] 駒澤大学/Komazawa Daigaku.