مهاجرت و پناهندگی در مصر

تا نیمه­‌های قرن بیستم میزان مهاجرت به خارج از کشور چندان زیاد نبود و مردم مصر به دلیل کشاورز بودن و دلبستگی به زمین، انگیزه‌­ای برای مهاجرت به خارج نداشتند. از دهه 60 این قرن و در پی شکست مصر از اسرائیل در جنگ ژوئن 1967، گروه­‌هایی از مردم به آمریکا، کانادا، استرالیا و اروپا مهاجرت کردند. پس از جنگ مصر و اسرائیل در سال 1973 و افزایش قیمت نفت، گروه‌هایی دیگر از مردم مصر به عنوان نیروی کار و البته به طور موقت به کشورهای نفت ­خیز عرب عزیمت کردند. برآوردهای شورای ملی جمعیت مصر نشان می‌­دهد که جمعیت مهاجران مصری در سال 1984، 1/474/000 نفر بوده است. همچنین گزارش‌های سازمان مرکزی آمار مصر، جمعیت مهاجران را در سال 1987، 1/964/000 نفر برآورد کرده است که بیشتر آنها مهاجران موقت و تنها 200/000 نفر مهاجر به کشورهای آمریکای شمالی و برخی کشورهای عرب مهاجرت دائم داشته‌اند. در میان کشورهای مهاجرپذیر در سال 1987، عراق در رتبه اول و عربستان سعودی در مرتبه بعد سپس آمریکای شمالی، کویت و اردن ودر مرتبه بعد کشورهای اروپایی قرار داشته است. آمارهای سال 1992 هم نشان داده است که تعداد نیروی کار مصر در خارج 2/971/000 نفر بوده است که لیبی بیشترین نسبت (51%) و عربستان سعودی هم 28.6% آنان را جذب کرده است.

به استناد آمارهای سازمان جهانی مهاجرت، در سال 2009، حدود 2/7 میلیون مهاجر مصری در خارج از کشور سکونت داشته‌­اند که حدود 70% از آنان در کشورهای عرب و 30% دیگر هم عمدتا در اروپا ، آمریکای شمالی و دیگر کشوها سکنی گزیده‌اند. تعداد مهاجران مصری ساکن در عربستان سعودی در همین سال حدود یک میلیون نفر، اردن حدود 000 /500 نفر، لیبی حدود 300/000 هزار نفر و کویت درحدود 200/000 نفر بوده است. این مهاجران در سال مزبور حدود 8 میلیارد دلار به کشور خود ارسال کرده‌اند.

آمارهای جدید نیز نشان می­ دهد که جمعیت مهاجران مصری در کشورهای غربی بیش از 350/000 نفر است و کشورهای ایالات متحده آمریکا با 132/513 نفر، ایتالیا با 90/463 نفر و کانادا با 47/234 نفر بیشترین نسبت مهاجران مصری را در خود جای داده‌­اند. جمعیت مهاجران مصری در انگلیس 28102 نفر، فرانسه حدود 28028 نفر و آلمان نیز 20892 نفر است. تعداد مهاجران مصری در کویت 319483، قطر 87827 و در امارات متحده عربی نیز 140935 نفر بوده است.

اختصاص 8 کرسی در پارلمان مصر به مصریان خارج از مصر، ورود 18 میلیارد دلار ارز مهاجران به کشور، ادامه مهاجرت­‌های غیرقانونی مصریان به کشورهای جنوب اروپا[i] و تعدیل قانون مهاجرت سال 1983 از جمله مهمترین مسائل مربوط به مقوله مهاجرت در این کشور در سال 2014 بوده است.

دولت مصر به استناد قانون مهاجرت مصوب 1983 مکلف است از طریق وزارت امور خارجه، مصریان مقیم خارج از کشور را با همه امکانات و از راه‌های گوناگون مورد حمایت قرار دهد تا ارتباط آنان با کشور برقرار بماند. به موجب قانون یادشده، کمیته عالی مهاجرت تحت ریاست وزیر امور خارجه و عضویت نمایندگان وزارتخانه‌های کشور، برنامه ­ریزی، اطلاع­رسانی، تأمین اجتماعی، گردشگری و هواپیمایی، اقتصاد، دفاع، دارایی، کار و فنی حرفه­‌ای تشکیل و مهمترین وظایف آن عبارت است از: تأسیس مراکز و برگزاری دوره‌ها و کارگاه­‌های آموزشی برای مصریانی که تمایل به مهاجرت از کشور دارند، تلاش برای فراهم آوردن نیازهای مهاجران مقیم خارج در زمینه­‌های فرهنگی و ملی با هدف حفظ و تقویت روابط آنان با کشور و مهمتر از همه حمایت از زبان و فرهنگ عربی و میراث ملی در میان مصریان مهاجر. بر اساس قانون مزبور، سود ناشی از سرمایه ­گذاری مصریان مهاجر در بانک­‌های کشور از همه نوع مالیات و عوارض معاف و سرمایه ­گذاری آنان مشمول امتیازاتی خواهد بود که به سرمایه­ گذاران خارجی تعلق می­‌گیرد. همچنین براساس این قانون، مصریان از حق مهاجرت دائم یا موقت به خارج برخوردارند و آنان که با رعایت قوانین مربوطه به خارج از کشور مهاجرت می‌کنند، تا زمانی که از تابعیت و هویت مصری برخورارند، مشمول حقوق قانونی شهروندان مصری خواهند بود.

پاورقی

[i] - آمارهای رسمی به تعداد 140/000 نفر اشاره کرده‌­اند و البته آمارهای غیررسمی از رقم 300/000 نفر سخن گفته‌­اند.

نیز نگاه کنید به

• جامعه و نظام اجتماعی مصر
• جامعه مصر