راهبان ایرانی حاملان آیین بودا به سرزمین چین

تلاش و فعالیت راهبان اشکانی در تبلیغ و گسترش آیین بودا در چین نیز در کتاب شرح حال راهبان دانشمند، جلد 1، فصل اول به صورت مفصل بیان شده که شرح حال و خدمات علمی شخصیتها و راهبانی همچون آن چِن[1]راهب شاهزادهی ایرانی[i]، آن شیوان[2]، تَن دی[3]، جی زان[4] ، و... از جملهی آنها هستند. در شرح حال آنچن آمده است«آن چِن که اسم دیگرش آن شیگائو[5] است، پسر شهبانوی اشکانیان است ... او فردی بسیار عاقل و با استعداد بود. بر علم و دانش ستاره شناسی و پزشکی مسلط بود. هنرها و فنون عجیب و غریب میدانست. با این که شاهزاده بود، زندگی سادهای داشت. با این که پس از مرگ پدرش به پادشاهی رسید، تاج و تخت را به عمویش واگذار کرد و خانه را ترک و به مذهب بودایی پیوست و راهب شد ... پس از چندی به عنوان دانشجوی راهب بودایی سفر به کشورها را آغاز و در اوایل دورهی حکومت امپراتور یوان دی(147-167م.) دودمان هان، به چین رسید ... به علت استعداد فراوانش چیزی نگذشت که زبان چینی را به خوبی فراگرفت. بعد به ترجمهی کتابهای مقدس بودایی از زبان سانسکریت به زبان چینی دست زد ... کتابهایی که توسط او ترجمه شده، در39 جلد صحافی و مورد استفادهی پیروان بودا قرار گرفت. ترجمههای او شیوا، گویا، ساده و قابل فهم برای همه بود. »(جان سین لیان، 1386) روند سفرهای تبلیغی راهبان بودایی ایرانی به چین و تلاش برای گسترش این آیین در این سرزمین و به همراه آن معرفی فرهنگ، هنر، معماری، مجسمهسازی و نقاشی ایرانی در چین در دوران سلسلههای بعدی چین به ویژه دودمان تانگ و سویی و سونگ نیز ادامه یافت. (همان)

در خصوص نقش روحانیون نسطوری، زرتشتی و مبلغان آیین مانوی در چین نیز مطالب فراوانی در اسناد و مدارک و کتب تاریخی چین مشاهده میشود که برای آگاهی بیشتر از این مطالب میتوان به فصل ششم از کتاب تاریخ روابط چین و ایران به قلم آقای جانگشینگلیانگ[6] با ترجمهی آقای پروفسور جانگ هوننین[7] مراجعه کرد که در سال 1386 توسط انتشارات پژوهشکدهی زبان و گویش سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری منتشر شده است[ii].

[1] - An Chen.

[2] - An Shivan.

[3] - Tan Di.

[4] - Zhian.

[5] - An Shigao.

[6] - Zhang Xing Liang.

[7] - Zhang Hong Nien.

[i] - از آنجا که زبان چینی حروف و الفبا ندارد و از کاراکترهای متعدد چینی تشکیل شده است، نوشتن و تلفظ نامهای غیر چینی، همانگونه که هست، برای چینیها مشکل و تقریبا غیر ممکن است. به همین جهت هر واژه و نام غیر چینی که وارد زبان چینی میشود معادلی به زبان چینی برایش تعیین میشود که با این تغییر در واقع اساس و ساختار اصلی واژه و نام به طور کلی دگرگون شده و دیگر آن واژهی اولیه نیست. این امر باعث شده که نام افراد و محلهای جغرافیایی خارجی، از جمله فارسی، که وارد زبان چینی شدهاند دیگر قابل شناسایی نشود. لذا اسامی راهبان ایرانی نام اصلی آنها نیست و شکل چینی شدهی آنها است.

[ii] - پروفسور جان هونین در سال 1931 میلادی متولد و در سال 1956 از دانشگاه پکن در رشتهی زبان و ادبیات فارسی فارغ التحصیل گردید. وی از سال 1960 تا 1996 به عنوان استاد زبان و ادبیات فارسی و در سال 1987 ریاست بخش فارسی دانشگاه پکن را عهده دار بود. جان هونین از سال 1987 نا 2004 که باز نشسته شد عضو پژوهشگاه فرهنگ ایران در دانشگاه پکن بود. استاد جان هونین به درستی پدر زبان فارسی در چین شناخته میشود و علاوه بر تربیت دهها شاگرد در رشتهی زبان و ادبیات فارسی، کتاب و مقالات متعددی در زمینهی زبان و ادبیات فارسی به زبان چینی و فارسی تألیف و ترجمه نموده است. از جمله کتابهای ترجمه شده از زبان فارسی به چینی توسط او می توان به متن کامل شاهنامهی فردوسی، همکاری در تدوین فرهنگ فارسی- چینی، داستانهای دلانگیز ادبیات فارسی، داستان لیلی و مجنون نظامی، رباعیات عمر خیام، گلستان و بوستان سعدی، چهار مقالهی نظامی عروضی و تألیفاتی همچون تاریخ زبان و ادبیات فارسی، ادبیات معاصر ایران، نقد ادبیات فارسی، آشنایی اولیه با ادبیات فارسی و... اشاره کرد. پروفسور جان هونین که یکی از پرکارترین اساتید زبان فارسی در چین است، مفتخر به دریافت جوایزی همچون جایزهی ششمین دورهی بنیاد محمود افشار در رشتهی ادبیات و تاریخ در سال 1989، جایزهی دهمین جشنوارهی جهانی کتاب سال جمهوری اسلامی ایران در سال 2002، جایزهی مرکز بین المللی زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تهران، نشان یادگار هفتادمین سالگرد تأسیس دانشگاه تهران در سال 2005، و جایزهی بهترین مترجم ادبیات خارجی جمهوری خلق چین در سال 2002 شده است.