آموزش عالی ساحل عاج
آموزش عالی در ساحل عاج باید اساساً تحقق حرکت به‌‌سمت پیشرفت، مدرن‌‌شدن و استقلال واقعی اقتصادی و علمی از کشورهای دیگر و به‌‌خصوص فرانسه می‌بود؛ به عبارت دیگر، صاحبان قدرت، به‌ویژه هوفوئه بوآنی، بر آن شدند تا خود درصدد تربیت نیروی نخبه برای اداره کشور برآیند. بوآنی در نطقی که پس‌از استقلال، در سال 1980، در هفتمین گردهمایی حزب خود انجام داد، چنین اظهار داشت: «نخستین شرط استقلال حقیقی، به‌‌دست گرفتن اداره مملکت توسط خودمان بود؛ هرچند بسیاری از خارجی‌هایی که این امور در دستان آن‌ها بود، با کفایت بودند، اما به‌هرحال بیگانه بودند. در سال 1960، فقدان عناصر بومی و محلی که ناشی از کمبودهای آموزشی بود و ازطرفی برخی پیش‌داوری‌های استعمارگران، ما را بر آن داشتند تا بر امر آموزش اهتمام ورزیم» (Siriex, 1987). به دلایلی که ارائه شد، آموزش عالی محور توجه بوآنی و سایر سیاستمداران قرار گرفت.
اما تحصیلات عالی در ساحل عاج برای نخستین‌بار در سال 1958 و با تأسیس مرکز مطالعات عالی، آغاز شد. در این مرکز رشته‌های ادبیات، علوم و حقوق آغاز به کار کرد. تا پیش‌ازاین تاریخ، آموزش عالی منحصراً و به‌تمامی، در خارج از کشور صورت می‌گرفت. کسانی که مایل به ادامه تحصیل در مقاطع عالی بودند، یا به داکار و یا به فرانسه عزیمت می‌کردند. در فاصله سال‌های 1959 تا 1960، تعداد دانشجویانی که در داخل مشغول به تحصیل شدند، 48 نفر بودند. این تعداد در سال 1977 به 7153 نفر رسید. این رقم در سال 1990، به 49981 نفر رسید و آماری که برای سال 2000 اعلام شد، رقم 80000 را نشان داد (Proteau, 2002: 80-82). درواقع پس‌از استقلال، همواره بر تعداد مراکز دانشگاهی افزوده شد و درمیان سایر رشته‌ها، رشد رشته‌های ادبیات، حقوق و علوم اقتصادی از همه چشمگیرتر بود.
سال 1970، «مؤسسه ملی عالی آموزش فنی» (INSET) و کمی بعد «مدرسه عالی ملی کارهای عمومی»[8] (ENSTP)، در یاماسوکرو تأسیس می‌شوند که هردو از مراکز بسیارمهم آموزش عالی در ساحل عاج محسوب می‌گردند و درزمینه تربیت تکنسین، تقریباً کشور را از خارج بی‌نیاز می‌کنند. این دو مرکز، هم‌اکنون در یک نهاد ادغام شده‌اند و به‌نام «مؤسسه ملی پلی‌تکنیک فلیکس هوفوئه بوآنی» شناخته می‌شوند.
تا سال 1992، تمام دانشگاه‌ها دولتی بودند، اما از این تاریخ به بعد، مدارس عالی و دانشگاه‌های بسیاری در قالب خصوصی به‌‌وجود آمده‌اند. بنابر آمار یونسکو، طی سال‌های 1997 و 1998 تعداد دانشگاه‌های دولتی، 3 عدد؛ مدارس عالی دولتی، 4 عدد؛ دانشگاه‌های خصوصی، 7 عدد؛ مؤسسات خصوصی، 47 عدد و نیز تعداد 31 عدد مؤسسه عالی وابسته به نهادهای مختلف، به‌جز وزارت آموزش عالی، مشغول به کار بوده‌اند (). در سال‌های 2004 و 2005، تعداد مؤسسات آموزش عالی و تحقیقاتی، به 149 عدد و تعداد دانشجویان به 146490 نفر می‌رسد که از این تعداد، 35 درصد را دختران تشکیل می‌دادند (Ibid).
لازم به یادآوری‌‌ست که در ساحل عاج، پس‌از استقلال در سال 1960، نخبگان آینده کشور، در 9 ژانویه 1960، وارد دانشگاهی به‌نام دانشگاه ابیجان می‌شوند که همان‌طور که اشاره شد، هسته اولیه آن مرکزی بود که در سال 1959 تأسیس شده بود. دانشگاه ابیجان در ابتدا شامل 4 مدرسه می‌شد که عبارت بودند از حقوق، علوم، ادبیات و پزشکی. در ژانویه 1977، دانشگاه ابیجان به «دانشگاه ملی ساحل عاج»، تغییر نام می‌دهد که دانشکده‌های آن عبارت بودند از: ادبیات، هنرها و علوم انسانی، پزشکی، علوم و فنون، علوم اقتصادی و حقوق. از سال 1985، مدرسه داروسازی نیز به دانشکده تبدیل می‌شود و شمار دانشکده‌ها به 6 عدد افزایش می‌یابد، اما به‌مرور که بر تعداد دانشجویان افزوده می‌شود، دولت تصمیم می‌گیرد، از دانشگاه ملی تمرکززدایی نماید و به این ترتیب، در سال 1992 سه مرکز دانشگاهی در دل دانشگاه ملی ایجاد می‌شود. سال 1995 این سه مرکز، خود به دانشگاهی مستقل بدل می‌شوند. نام این سه دانشگاه، «آبوبو اجمه»،[9] «بواکه» (الحسن واتارا) و «کوکودی» (فلیکس هوفوئه بوآنی) است.
1. دانشگاه فلیکس هوفوئه بوآنی: نام سابق این دانشگاه «کوکودی» بود که درپی پروژه تغییرات و نوسازی‌‌های صورت‌‌گرفته، نام آن به فلیکس هوفوئه بوآنی تغییر کرد. این دانشگاه در اوت 1996 سازمان‌دهی شد و اغلب اساتید آن تحصیل‌کرده فرانسه هستند. بنابر آمار سال 2000-2001 تعداد اساتید این دانشگاه، به 1114 نفر می‌رسید که از این تعداد، 1088 نفر ملیتی ساحل عاجی داشتند. همچنین از این تعداد 912 نفر مرد و 195 نفر خانم بودند. این دانشگاه هرساله علاوه بر دانشجویان بومی، دانشجویان خارجی بسیاری را نیز می‌پذیرد. در این میان، دانشجویانی که از کشورهای جنوب صحرا می‌آیند، شمار بیشتری را در اختیار دارند. دانشگاه هوفوئه بوآنی، شامل 13 واحد آموزشی و تحقیقاتی و یک مرکز می‌شود:
- واحد علوم قضایی، اداری و سیاسی؛
- واحد علوم ساختمان ماده و تکنولوژی؛
- واحد علوم انسانی و اجتماعی؛
- واحد علوم زیستی؛
- واحد علوم پزشکی؛
- واحد علوم دارویی؛
- واحد دندانپزشکی؛
- واحد جرم‌شناسی؛
- واحد اطلاعات، ارتباطات و هنر؛
- واحد علوم اقتصادی و مدیریتی؛
- واحد ریاضیات و انفورماتیک؛
- واحد زمین‌شناسی و منابع معدنی؛
- مرکز دانشگاهی آموزش مداوم.
آموزش در سال اول رشته‌های پزشکی، داروسازی و دندانپزشکی، منحصراً در دانشگاه آبوبو اجمه صورت می‌پذیرد.
2. دانشگاه ابوبو آجمه: این دانشگاه نیز در سال 1995 و از دل دانشگاه ملی بیرون آمده است و شامل 4 واحد آموزشی و تحقیقاتی، یک مدرسه و یک واحد منطقه‌ای آموزش عالی می‌شود. این واحدها عبارت‌اند از:
- واحد علوم پایه و کاربردی؛
- واحد علوم و مدیریت محیط‌زیست؛
- واحد زمین‌شناسی؛
- مدرسه آمادگی برای علوم بهداشت؛
- واحد منطقه‌ای آموزش عالی دالوا.[10] دالوا شهری‌‌ست میان یاموسوکرو و مان که مرکز جمعیت بته‌ها نیز محسوب می‌شود.
این دانشگاه در ماه سپتامبر 2012 و به هنگام بازگشایی، به «نانگی آبروگوا»[11] تغییر نام داد.[12]
3. دانشگاه بواکه (الحسن واتارا): نام این دانشگاه اخیراً به‌نام «الحسن واتارا» تغییر کرده است. این دانشگاه در سال 1996 سازمان یافته و مشتمل بر 4 واحد آموزشی و تحقیقاتی، یک مرکز و یک واحد منطقه‌ای آموزش عالی می‌شود. این واحدها عبارت‌اند از:
- واحد ارتباطات، محیط و جامعه؛
- واحد علوم اقتصادی و توسعه؛
- واحد علوم قضایی، اداری و مدیریت؛
- واحد علوم پزشکی؛
- مدرسه آموزش مستمر بواکه؛
- واحد منطقه‌ای آموزش عالی کوروگو.
لازم به یادآوری‌‌ست که درپی اعتراضات خشونت‌آمیز پس‌از انتخابات سال 2011، حکومت دانشگاه‌های دولتی را تعطیل کرد. دانشگاه کوکودی تا 3 سپتامبر 2012 بسته بود و در این تاریخ بازگشایی شد. همچنین نام دانشگاه مجدداً در سال جدید، به‌نام بنیان‌گذار استقلال کشور، یعنی فلیکس هوفوئه بوآنی تغییر نموده است. به‌دنبال آن دانشگاه‌های دیگر نیز گشوده شدند. همچنین در کنار دانشگاه‌های نام‌‌برده، بیش‌از 10 دانشگاه خصوصی نیز در این کشور یافت می‌شود که بیشتر آن‌ها در شهر ابیجان مستقرند.
قابل‌ذکر است که دانشگاه‌های دولتی ساحل عاجی، همواره درگیر با مسائل صنفی و سیاسی هستند و گاه‌وبیگاه، دچار تعطیلی و اعتصاب می‌شوند. گاهی این تعطیلی براثر اعتصاب اساتید است که مطالبات مالی دارند؛ ولی بیشتر درگیری‌ها، باانگیزه سیاسی و صنفی ازسوی دانشجویان است که حتی با برخورد نیروهای امنیتی و پرتاب گاز اشک‌آور، با آن‌ها مقابله می‌شود.