پیشینه روابط سیاسی و اقتصادی مالی و ایران
پیشینه مناسبات ایران و كشور مالی به دوره سلطنت پهلوی دوم باز می‌گردد. در اواخر دهه 1340 و اوایل دهه 1350 چند هیئت رسمی از طرف دولت ایران به كشورهای منطقه غرب و از جمله مالی سفر كرده و با برخی از مقامات عالیرتبه این كشور ملاقات نمودند. با این حال این دیدارها بیشتر جنبه تشریفاتی داشت و طرفین در خصوص برقراری روابط رسمی بین دو كشور به توافقی دست نیافتند كه این امر بیشتر بدلیل عدم اولویت کشور مالی در سیاست خارجی دولت وقت ایران بود .
پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران و تأكید حضرت امام (ره) در خصوص توسعه مناسبات همه جانبه با كشورهای محروم و مستضعف آفریقایی بویژه كشورهای مسلمان این قاره در سال‌های 1359 و 1360 چند هیئت سیاسی فرهنگی ازكشورهای منطقه غرب آفریقا و از جمله مالی بازدید نمودند. در جریان حضور این هیئت‌ها كه با استقبال گرم مقامات دولتی و مردم این كشور مواجه شد مسلمامان مالیایی رسماً از دولت مردان جمهوری اسلامی ایران درخواست كردند با تأسیس سفارت در این كشور مسلمانان را تحت پوشش خود قرار دهد.
در سال‌های نخستین دهه 1360 نیز چند تن از رهبران مسلمان مالی به ایران سفر كرده و با مقامات مذهبی كشور در تهران و قم ملاقات نمودند. آنان در جریان این دیدارها با اشاره به اینكه بیش از 90 درصد از مردم مالی مسلمان بوده و جمهوری اسلامی ایران را ام‌القرای جهان اسلامی می‌دانند یاد آور شدند امواج توفنده انقلاب اسلامی ایران و رهنمودهای حضرت امام خمینی (ره) مبنی بر لزوم مبارزه با استعمارگران و بازیابی هویت مسلمانان در این كشور موجب علاقه شدید پیروان دین اسلام به رهبر انقلاب اسلامی ایران و پیروی از فرمایشات ایشان شده است. آنان در این ارتباط بار دیگر خواستار برقراری روابط رسمی دو كشور كه آن را طلیعه آغاز روابط در همه زمینه‌ها می‌دانستند شده و علاقمندی مقامات عالیرتبه سیاسی مالی را نیز در این خصوص مورد تأكید قرار دادند..(www.ministry of foreign affairs.org)
در سال 1361 (1982) در پی توافق مسئولان سیاسی دو كشور روبط دیپلماتیك دو كشور رسماً برقرار شده و سفارت جمهوری اسلامی ایران در شهر باماكو تأسیس گشت. مناسبات دو كشور در نیمه دوم دهه 1360 و دهه 1370 در اوج‌گرمی بود و چند هیئت بلند پایه سیاسی و اقتصادی از جمهوری اسلامی ایران و جمهوری مالی به كشورهای یكدیگر سفر كردند كه موجب ایجاد توافقاتی در زمینه همكاری‌های دوجانبه در زمینه‌های مختلف شد.
تأسیس كلینك هلال‌احمر جمهوری اسلامی ایران باماكو در سال 1370 و حوزه علمیه سازمان وقت حوزه‌‌ها و مدارس علمیه خارج از كشور نیز كه در راستای حمایت از مسلمان این كشور و تلاش برای مرتفع ساختن برخی از مشكلات فرهنگی و بهداشتی آنها صورت گرفت موجبات گرمی هر چه بیشتر روابط دو كشور را فراهم آورد. دولت مالی نیز با وجود مشكلات اقتصادی سفارت خود را در اواخر دهه 1370 ه. ش در تهران افتتاح نمود و این امر را اهمیت فوق‌العاده جمهوری اسلامی ایران درسطح جهان و قاره آفریقا دانست. در سال 1383 آقای سید محمد خاتمی رییس جمهور وقت در سفر منطقه‌ای خود به هفت كشور آفریقایی در رأس هیئتی عالیرتبه از این كشور بازدید نمود. این دیدار با استقبال بسیار گرم مقامات دولتی بویژه مسلمانان مالیایی مواجه شد به گونه ای كه مسلمانان در حركتی خودجوش در مسیر 20 كیلومتری فرودگاه تا كاخ ریاست جمهوری با شور و اشتیاقی زیدالوصف به پیشواز رئیس جمهور ایران شتافتند..[1] در جریان این سفر یك و نیم روزه چند سند همكاری بویژه در زمینه اقتصادی بین دو كشور به امضاء رسید و مناسبات دو كشور وارد دوره جدیدی از گرمی و صمیمیت شد.روابط جمهوری اسلامی ایران و مالی طی چند سال گذشته نیز همچنان در بهترین سطح قرار داشته و در جریان سفر هیئت هایی از ایران به مالی توافقاتی در زمینه ساخت سد و نیروگاهی در كشور مالی توسط یكی از شركت‌های وابسته به وزارت نیرو و همچنین بازسازی كامل ناوگان فرسوده تاكسیرانی این كشور از طریق فروش 20 هزار دستگاه سمند حاصل شده است.
در سال 1384 رئیس جمهور وقت مالی در رأس هیئتی عالیرتبه رسماً به جمهوری اسلامی ایران سفر كرد و در جریان این دیدار چند موافقت‌نامه سیاسی و اقتصادی در زمینه‌های مختلف بین جمهوری اسلامی و جمهوری مالی به امضاء رسید (www.afran.ir).
دکتر محمود احمدی نژاد نیز در تیرماه سال 1389 و در مسیر شرکت در اجلاس گروه هشت در نیجریه، به کشور مالی سفر نمود و با رئیس جمهور این کشور درخصوص گسترش روابط و توسعه همکاری های فیمابین بحث و گفتگو کرد.رئیس جمهور ایران در مدت کوتاه اقامت خود در این کشور با سفر به شهر تمبوکتو با مفتی اعظم این شهر نیز ملاقات کرد و از مساجد تاریخی و کتابخانه های قدیمی این شهر بازدید نمود (خبرگزاری ج.ا.ایران، 1389).
دكتر آلفاعمر كناره، فرستادۀ ویژۀ رئیس جمهور مالی هم در اواخر اسفند سال 1390 ضمن سفر به ایران، با رئیس‌جمهور ایران و دیگر مقامات بلندپایۀ کشور ملاقات نمود (دیدار فرستادۀ ویژۀ كشور مالی با دكتر احمدی نژاد 17 اسفند 1390).
هم اكنون مسئولان دولتی ایران در بخش‌های سفارت، هلال احمر و نمایندگی جامعه المصطفی العالمیه و در جهت تحقق اهداف انسان‌دوستانۀ جمهوری اسلامی ایران و همچنین مساعدت به اكثریت مسلمان این كشور فعالیت دارند. ایران تاكنون برخی كمك‌های توسعه‌ای و بلاعوض را نیز در اختیار دولت و سازمان‌های اسلامی این كشور قرار داده که عبارتند از:
- اهدای 50 دستگاه خودرو پیكاب تولید شركت پارس خودرو به مسئولان عالی‌رتبۀ دولتی
- اهدای 19 دستگاه موتور سیكلت (ساخت شركت آمیكو) به رهبران مسلمان مالی[2]
- اهدای 20 دستگاه اتومبیل سمند به دولت مالی
- اهدای یک دستگاه اتوبوس وی. آی. پی به ریاست جمهوری مالی
- اهدای 61 دستگاه موتور پمپ به وزارت کشاورزی مالی
- اهدای 10 دستگاه آمبولانس به وزارت بهداشت مالی
- ساخت یک درمانگاه روستایی
- اختصاص مبلغ 5/3 میلیون دلار برای ساخت باغ موزه در شهر تمبوکتو[3]
مسئولان وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی ایران طیّ چند سال اخیر در زمینۀ بهبود بیماران مبتلا به ایدز در کشور مالی نیز اقدامات مهمّی انجام داده‌اند.
در حال حاضر روابط طرفین در سطحی بسیار مطلوب قرار داشته و دو كشور دارای نقطه نظرات مشتركی در خصوص مسائل منطقه ای و بین‌المللی می‌باشند.[4] مقامات بلندپایۀ مالیایی بارها از كمك‌های جمهوری اسلامی ایران به این كشور در زمینه‌های مختلف قدردانی نموده‌اند و ایران را یكی از دوستان نزدیك خود می‌دانند.[5] آنها همواره از جمهوری اسلامی در سازمان‌های جهانی حمایت کرده‌اند و در زمینۀ انرژی هسته‌ای نیز دست‌یابی ایران به فناوری صلح‌آمیز را افتخاری برای این كشور و جهان اسلام ارزیابی می‌كنند.[6]