نهادها و سازمان‌های فرهنگی سودان
نهادها و سازمان‌هاي فرهنگي
وزارت فرهنگ و اطّلاع‌رسانی، به‌ویژه معاونت امور فرهنگیِ آن، مرکز اصلی اقدامات و فعالیت‌های فرهنگی در جمهوری سودان است که از سال 1977م. (1356هـ.ش)، کار خود را آغاز کرده است. احیای میراث ملّی مکتوب، حفظ میراث شفاهی، توجّه به هنرهای زیبا، موسیقی و تئاتر ملّی، توزیع و انتشار محصولات فکری سودان و رونق بخشیدن به صنعت نشر این کشور،ترغیب افراد جامعه به مطالعه و راه‌اندازی و گسترش کتابخانه‌های عمومی، بخشی از وظایف معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و اطّلاع رسانی است (محمد عبد الحی، 1982 : 25).
با این حال نهادها و مؤسسات متعدّدی در عرصه‌های فرهنگی جمهوری سودان، فعالیت دارند که به‌طور کلی، شامل «مؤسسات فرهنگی دولتی»، «مؤسسات فرهنگی غیردولتی» و «مؤسسات فرهنگی خارجی» به شرح زیر هستند:
1ـ2. مؤسسات فرهنگی دولتی:
با مروری بر ساختار تشکیلاتی دولت سودان و شرح وظایف آن، مشاهده می‌شود که حداقل هفت (7) وزارتخانه زیر، در عرصه‌های فرهنگی و اجتماعی، مسئولیّت‌هایی را، به‌طور مستقیم، برعهده دارند:
· وزارت فرهنگ و اطّلاع رسانی
در ساختار تشکیلاتی وزارت فرهنگ و اطّلاع رسانی، واحدهای سازمانی و مؤسسات متعدّد و متنوّعی برای هدایت برنامه‌ها و فعالیت‌های فرهنگی و حمایت از آنها پیش بینی شده‌اند که در اینجا به برخی از آنها اشاره می‌شود:
- مرکز مطالعات فرهنگ عامّه و مستند سازی فرهنگی
- بخش هنرهای نمایشی
- بخش فرهنگ عمومی
- واحد فیلم کوتاه
- بخش فرهنگ کودکان
- بخش کتابخانه‌های عمومی
- بخش نشر فرهنگی
- بخش روابط فرهنگی خارجی
- دفتر ثبت آثار ادبی
- جوایز ریاست جمهوری برای آثار هنری و ادبی
- شورای ملّی ادب و هنر
- بنیاد سینمایی کشور
- مرکز اسناد سودان
- بخش موزه‌های ملّی و تاریخی(باستانی)
- موزه ملّی سودان
- موزه‌های منطقه‌ای در «العبید»، «الفاشر» و «مروی»
- رادیو و تلویزیون (محمد عبد الحی، 1982 : 32ـ25)
- هیأت ملّی تبلیغات و تولیدات هنری
- اداره کل برنامه‌ریزی و پژوهش
- شورای ملّی ادب و هنر
- آکادمی‌تبلیغات و روابط عمومی
- خبرگزاری سودان (SUNA) (سید باقر سید جوادی،1379: 71ـ70)
· وزارت آموزش و پرورش
مرکز ملّی زبان سودان[1]، شورای ملی آموزش بزرگسالان و مبارزه با بی سوادی[2]، شورای ملّی آموزش عمومی، کمیته ملّی‌تربیت، فرهنگ و علوم[3] و مرکز ملّی روش‌ها و پژوهش‌های‌تربیتی[4] نهادهایی هستند که در وزارت آموزش و پرورش، امور فرهنگی را برعهده دارند.
· وزارت آموزش عالی و تحقیقات علمی
مرکز زبان عربی[5]، شورای ملّی آموزش عالی[6]، دانشسرای بین‌المللی زبان عربی ـ خارطوم[7]، دانشسرای اسلامی‌ترجمه[8]، صندوق ملّی کمک به دانشجویان[9]، دانشگاه‌های خارطوم[10]، نیلَین[11]، تکنولوژی[12]، الفاشر[13]، «امام مهدی»[14]، «النّیل الأزرَق»[15] (نیل آبی)، الجزیره[16]، القضارف[17]، کَسَلا[18]، البحر الأحمر[19]، سنّار[20]، الدلنج[21]، کُردُفان[22]، دُنقلا[23]، وادی النّیل[24]، کمبیوترمان و سودان، مؤسساتی هستند که زیر نظرِ وزارت آموزش عالی و تحقیقات علمی، فعالیت می‌کنند.
· وزارت ارشاد و اوقاف
دیوان اوقاف ملّی و اسلامی، هیأت عمومی‌حج و عمره، کمیته بررسی و تطبیق قرآن و شورای عالی تبلیغ، زیر نظرِ این وزارت، فعالیت می‌کنند.
· وزارت رفاه و تأمین اجتماعی
دیوان زکات، صندوق ملّی تأمین سلامت، جمعیّت هلال احمر سودان، شورای ملّی رسیدگی به امور معلولان، شورای ملّی سرپرستی کودکان، کمیساریای کمک‌های انسانی و واحد مبارزه با خشونت علیه زنان و کودکان، مؤسساتی هستند که عهده‌دار برخی مسئولیّت‌های فرهنگی در وزارت رفاه و تأمین اجتماعی هستند.
· وزارت ورزش و جوانان
کمیته ملّی هیأت‌های ورزشی جوانان[25]، کمیته المپیک سودان، کاخ جوانان و کودکان، سازمان جوانان[26]، صندوق حمایت از فعالیت‌های مربوط به جوانان و ورزش و فدراسیون‌های ورزش جوانان، نهادهایی هستند که برخی مسئولیّت‌های فرهنگی را در وزارت جوانان و ورزش، برعهده دارند.
· وزارت گردشگری
با عنایت به اهمیت گردشگری و نقش آن در اقتصاد کشور، بیش از چهل سال پیش، در دولت سودان وزارت گردشگری و میراث ملّی تأسیس شده است. این وزارتخانه، در طول فعالیت خویش، بر آن بوده است که با بهره‌گیری از تجارب کشورهای دیگر، فرصت‌هایی را برای سرمایه گذاری داخلی و خارجی در عرصه‌های گردشگری، فراهم آورد (2013 , sudanway.sd/tourism.htm).
2ـ3. مؤسسات فرهنگی غیردولتی داخلی:
تعداد کل مراکز و مؤسسات فرهنگی که توسط شورای ملّی ادبیات و هنر کشور سودان تأیید و ثبت شده‌اند، نود (90) مرکز فرهنگی است که خانه فرهنگ[27]، جماعت پرچم سودان، انجمن بازیگران، گروه ادبیات کودکان سودان، کتابخانه بشیر الرّیح، جمعیّت خیریه آل البیت، کانون ملّی تولیدات هنری و جمعیّت آفریقایی از مهم‌ترین و فعّال‌ترین آنها به‌شمار می‌روند (سید باقر سید جوادی،1379: 72).
3ـ3. مؤسسات فرهنگی خارجی
کشورهای روسیه، لیبی، انگلستان، آلمان، فرانسه، عربستان سعودی، عراق و جمهوری اسلامی ایران در سودان دارای مراکز فرهنگی هستند. در عین حال اکثر قریب به اتّفاق سفارت‌های کشورهای خارجی در سودان، وابسته‌های فرهنگی دارند و توسّط‌ایشان فعالیت‌های فرهنگی خود را پی می‌گیرند (مشاهدات عینی مصطفی امیدی، وابسته فرهنگی سابق ج.ا.اـ خارطوم).
در بخش‌های بعدی درباره حضور فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در سودان، توضیحاتی ارائه خواهد شد و در اینجا به فعالیت‌های برخی از مؤسسات فرهنگی خارجی در سودان اشاره می‌شود:
· مرکز فرهنگی فرانسه
مرکز فرهنگی فرانسه در سال 1958م. (برابر با 1337هـ.ش) تأسیس شده و فعالیت‌های مختلفی دارد. از آن جمله می‌توان به برگزاری دوره‌های آموزشی زبان فرانسه، آموزش زبان فرانسه در دانشگاه‌های خارطوم، اجرای برنامه‌های نمایشی و موسیقی، نمایش فیلم و برگزاری جشن‌ها و جشنواره‌های فرهنگی و هنری اشاره کرد.
مرکز فرهنگی فرانسه، شعبه‌هایی در شهرهای «نیالا»[28]، «الأبیّض»[29]، «وَد مدنی»[30] دارد. این شعبه‌ها، با هماهنگی مرکز فرهنگی به فعالیت‌های مختلف از جمله نمایش فیلم‌های سینمایی، آموزش زبان فرانسه، اجرای موسیقی و برنامه‌های نمایشی می‌پردازند (سید باقر سید جوادی،1379: 75ـ74).
· مرکز فرهنگی عراق
این مرکز در ماه دسامبر 1995م. (1374هـ.ش) شروع به‌کار کرده و به فعالیت‌های فرهنگی گوناگونی مانند آموزش و اجرای برنامه‌های موسیقی و برگزاری جشن‌های فرهنگی در مناسبت‌های مختلف ملّی می‌پردازد (سید باقر سید جوادی،1379: 75).
· مرکز فرهنگی لیبی
این مرکز در سال 1988م. (1367هـ.ش) در شهر خارطوم افتتاح شده و فعالیت‌های فرهنگی گوناگونی دارد؛ مانند برگزاری جشن‌های فرهنگی و هنری در مناسبت‌های مختلف ملّی، برگزاری سمینارهایی درباره مسائل و مشکلات کشورهای عربی (سید باقر سید جوادی،1379: 76).