ورود نخستین گروه از دانشجویان خارجی به چین

نخستین گروه 33 نفره از دانشجویان خارجی در سال 1950میلادی از کشورهای اروپای شرقی برای تحصیل وارد چین شدند. اگرچه مشکلات داخلی چین اجازهی افزایش این روند را در دهههای بعد نداد، ولی پس از اجرای اصلاحات در چین دانشگاههای این کشور نیز آغوش خود را برای پذیرش دانشجویان خارجی بیش از پیش گشودند. طبق آمار وزارت آموزش چین، مجموع دانشجویانی که برای تحصیل بین سالهای 1979تا1999 وارد دانشگاههای چین شدند از مرز342هزار نفر گذشت. این روند با اجرای سیاست«گسترش کمی، ارتقای سطح علمی، تضمین کیفیت و قانونی سازی مقررات و مدیریت» موجب شد تا بیش از 500دانشگاه چینی مجوز پذیرش دانشجوی خارجی را از دولت و وزارت آموزش این کشور دریافت نمایند. رقابت فشردهای که میان دانشگاههای چین برای گسترش مبادلات علمی با دانشگاههای خارجی و جذب دانشجوی خارجی آغاز شده بود، خیلی زود نتیجه داد و روند ورود داوطلبان تحصیل در چین به شدت افزایش یافت. براساس آمار منتشره از سوی وزارت آموزش چین تنها در سال2006میلادی بیش از 162695دانشجوی خارجی از 184کشور حهان برای تحصیل در 519 دانشگاه چینی ثبت نام کردند که نسبت به سال قبل(2005) بیش از 3/15درصد افزایش داشته است. از این تعداد 8484نفر با استفاده از بورس تحصیلی دولت چین و بقیه(154211نفر) با پرداخت هزینه از سوی دانشجو یا کشور فرستنده تحصیل میکنند. در همین سال، تعداد دانشجویان خارجی که بیش از 6ماه در این کشور اشتغال به تحصیل داشتهاند به 119733نفر رسید. از آمار فوق 33/74درصد از کشورهای آسیایی، 71/12درصد از اروپا، 6/9درصد از آمریکا، 3/2درصد از آفریقا و70/1درصد از اقیانوسیه بودهاند. دانشجویان کرهای، ژاپنی، آمریکایی، ویتنامی، و اندونزیایی به ترتیب بیشترین درصد دانشجویان خارجی را در این سال تشکیل میدادند. از این تعداد 114864نفر در رشتههای مختلف علوم انسانی به تحصیل اشتغال داشته اند. طبق این گزارش از سال1950 تا2006، جمعا40/1میلیون دانشجوی خارجی در چین تحصیل و فارغ التحصیل شدهاند. (خبرگزاری شین هوا ، 2007)

درسالهای اخیر، با رشد سریع اقتصاد چین، جایگاه بین المللی این کشور نیز در عرصههای مختلف، از جمله آموزشی، بهصورت روز افزونی افزایش یافته است و به این ترتیب دانشجویان بیشتری ازکشورهای خارجی برای تحصیل به چین میآیند. براساس آمار منتشره از سوی وزارت آموزش چین، در سال 2010تعداد دانشجویان خارجی جدید الورود به 620 دانشگاه و کالج در این کشور از مرز 265هزار نفر گذشت. 66درصد این دانشجویان از آسیا و بقیه از قارههای اروپا، آمریکا، آفریقا و اقیانوسیه میباشند. در همین سال، تعداد دانشجویان چینی که برای تحصیل به خارج از کشور رفته اند نیز بالغ بر 284هزار نفر بوده است. (بولتن خبری سفارت جمهوری اسلامی ایران در پکن،1389) دانشجویان خارجی عمدتا در رشتههایی مانند زبان چینی، فرهنگ چین، تاریخ چین، طب سنتی چین و داروهای چینی که اغلب ویژگی چینی دارند به تحصیل میپردازند. شهریهی سالانهی دانشگاه های چین بستگی به رشته و دانشگاه محل تحصیل داشته و متفاوت است، ولی بهصورت متوسط سالانه حدود 3000دلار است که در مقایسه با سایر کشورها ارزانتر است. هزینهی زندگی نیز در این کشور نسبت به کشورهای اروپایی و آمریکا پایینتر است.

دولت چین برای جلب دانشجوی خارجی بیشتر و کمک به توسعهی مراکز علمی کشورهای درحال توسعه برنامه های مختلفی را طراحی و به مورد اجرا گذاشته است که برخی از این برنامهها به شرح زیر است:

-جلب دانشجوی خارجی: اعطای حدود 10 هزار بورس تحصیلی سالانه به دانشجویان کشورهای درحال توسعه به ویژه کشورهایی که چین با آنها روابط تجاری گسترده داشته و یا در آن کشورها سرمایه گذاری اقتصادی نموده است(مثل کشورهای آفریقایی که سالانه 4000بورس از چین دریافت می کنند).

-برنامه ریزی برای تربیت هرچه بیشتر اساتید و مدیران دانشگاهی کشورهای درحال توسعه؛

-اختصاص بودجه برای اجرای برنامههای آموزشی و پژوهشی مشترک با اینگونه کشورها(آفریقایی)؛

-کمک به احداث دانشگاهها و مراکز آموزشی در این کشورها؛

-کمک به بخش آموزشی کشورهایی که از حوادث طبیعی متضرر میشوند. (China Encyclopedia, 2008)

متقابلا، سالانه تعداد زیادی نیز دانشجوی چینی برای تحصیل به خارج از کشور میروند که طبق آمار وزارت آموزش این کشور، از سال 1978 که نخستین گروه از دانشجویان چینی از سوی دولت برای تحصیل به خارج از کشور اعزام شدند(800 نفر) تا سال 2008، مجموعا بیش از 70/1میلیون نفر دانشجو به خارج از چین سفر کردهاند که اکثریت قریب به اتفاق آنان با هزینهی خود تحصیل میکنند و تعدادی نیز با استفاده از بورس دولتی در خارج تحصیل مینمایند. در همین سال حدود 792هزار دانشجوی چینی در رشتهها و مقاطع مختلف در دانشگاههای کشورهای پنج قارهی جهان به تحصیل اشتغال داشتند. (همان) بیشتر دانشجویان چینی برای تحصیل به کشورهای انگلیسی زبان مانند آمریکا، استرالیا، و بریتانیا میروند. لذا، بعضی از دانشگاههای خارجی علیرغم بحران مالی اروپا، به دلیل تقاضای بیش از حد داوطلبان چینی، برای پذیرش دانشجویان این کشور سقف تعیین کردهاند. برای نمونه، دانشگاه کمبریج انگلستان در سال تحصیلی ۲۰۱۰ - ۲۰۰۹ تنها به۱۰۰۰ دانشجوی چینی پذیرش داده است.

در حالحاضر، بخش آموزش به ویژه بخش تحصیل دانشجویان خارجی در کشور چین به یک صنعت سود آور تبدیل شده که با سرمایهی خارجیها(دانشجویان) افزون بر گسترش زبان و فرهنگ چینی در جهان[i] و کسب اعتبار برای آموزش این کشور، سالانه میلیاردها دلار از این طریق وارد صنعت آموزش چین میشود.

[i] - از آنجا که زبان آموزشی در کشور چین عمدتا به زبان چینی است، لذا تمام دانشجویان خارجی متقاضی تحصیل در دانشگاههای چین( به ویژه در مقطع کارشناسی) بایستی یک سال صرف یاد گیری زبان چینی نمایند و پس از موفقیت در آزمون بین المللی (HSK) که معادل تافل زبان انگلیسی برای زبان چینی است، می توانند وارد رشتهی تحصیلی مورد نظر خود گردند. البته در سالهای اخیر از میان بیش از 3000مرکز آموزش عالی د راین کشور، 34 دانشگاه دروس را به زبان انگلیسی ارایه می کنند که اغلب در مقطع کارشناسی ارشد و دکتری است.