آغاز روابط ایران و چین به روایت اسناد

آغاز روابط به روایت اسناد

براساس اسناد و مدارک تاریخی، نخستین تماس­ ها میان امپراتوری سلسله­ ی«­خَن» چین و امپراتوری پارت در ایران، در سال139پیش از میلاد، هنگامی که یک فرستاده ­ی چینی به نام جانگ­چیان(Zhang Qian) به غرب و به سوی شمالی­ ترین ساحل رودخانه­ ی آکسوس(Oxus River)[i] سفر کرد، آغاز شد. اگرچه این فرستاده به سرزمین پارت نرسید، ولی اطلاعات دقیقی در مورد آن پادشاهی قدرتمند به دست آورده و در اختیار دربار امپراتوری خَن در چانگ­اَن(Chang An) قرار داد. از طریق این آشنایی بود که دوره ­ای از فعالیت دیپلماتیک فشرده و توسعه ­ی روابط تجاری میان امپراتوری ­های خن و پارت از طریق آن­چه بعدها به جاده­ ی ابریشم معروف شد، آغاز گردید. این روند تا دوران پیش از اسلام نیز ادامه داشت. در این دوران ایرانیان نقش عمده ­ای در سازمان­دهی تجارت میان چین و نواحی غرب ایران هم ایفا می­کردند. تعدادی از ایرانیان در شهرهای چانگ­اَن پایتخت، گوانگجو و خانگجو ساکن شدند. پادشاهی ایرانی کوشان مهم ­ترین مرکز انتقال آیین بودایی در قرن ­های دوم تا چهارم پس از میلاد، به چین بود. نخستین مترجم متون بودایی به چینی یک شاهزاده­ی پارتی(ایرانی) بود. سایر مبلغان بودایی(ایرانی و هندی) از طریق امپراتوری کوشانی به چین رسیدند. در قرن­های ششم و هفتم نیز مذاهب زرتشتی، مسیحیت، آشوری و مانویت توسط ایرانیان به چین منتقل و در آن سرزمین معرفی شدند. مراودات و تأثیر ایرانیان در چین در دوران سلسله­ ی تانگ بسیار گسترده­ تر بود. آداب و رسوم روز مره­ ی سحر آمیز ایرانی به شدت در چین مورد پسند واقع می­شد. حتی ادبیات و شعر ایران بر شعر عصر سلسله­ ی تانگ تأثیر گذاشت. بازی چوگان از ایران به چین آمد و در دربار­های امپراتوری چین محبوبیت بسیاری پیدا کرد. رقص­ های آیینی که در«معابد آتش» زرتشتی اجرا می­شد، ذوق چینی را برانگیخت. آشپزی ایرانی در چین مورد استقبال واقع شد و بر آشپزی چین تأثیر بسیار گذاشت. به ویژه در نیمه­ ی نخست قرن هشتم تمایل بسیاری برای کالاها، پوشاک، هنر، موسیقی، مواد غذایی و آداب ایرانی در همه­ ی زمینه­ ها وجود داشت. فراوانی تعداد سکه­ های ایرانی متعلق به دوران کوشانیان تا ساسانیان و گستردگی مناطقی که در چین این سکه­ ها کشف شده­اند، بیانگر میزان گستره­ ی روابط تجاری میان دو کشور و رواج پول ایرانی در مبادلات تجاری بین بازرگانان دو کشور است. در اوایل قرن نهم میلادی، چینی آلات کشور چین که عموما از طریق دریا به شرق نزدیک صادر می­شد، جریانی را ایجاد کرد که برای چندین قرن در سیستم اقتصاد جهانی آن روز به عامل مهمی تبدیل شد. کالاهای چینی، ظروف لعابی سه رنگ(San Cai)و چینی­ های سفید از آن پس بسیار مورد تقاضا بودند. این تقاضا به قدری گسترده بود که تولیدات کوره­ های چینی پزی در چین برای پاسخ به آن ناکافی بود، این امر موجب گسترش صنعت چینی سازی در ایران برای تأمین و عرضه ­ی وسیع ظروف چینی شد.

---

[i] - (رودخانه ی آمودریای امروزین در مرز میان ترکمنستان و ازبکستان)